FILIPINO

1. MGA BARAYTI NG WIKA
“Mga barayti ng wika’y mahalagang matutuhan
Makatutulong ito upang tayo’y higit na magkaunawaan.”
LEAH MAE G. PANAHON
TEACHER II

2. MAHALAGANG TANONG
▪ Bakit mahalagang matutuhang tanggapin at
igalang ng
isang tao ang iba’t- ibang barayti ng wikang
ginagamit ng iba’t- ibang tao sa paligid?
▪ Sa paanong paraan maaring makatulong
ang ganitong pagtanggap?

3. WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
MAGNANAKAW:
Holdap, make bigay all your thingies! Don’t
make galaw or I will make tusok you!
PULIS:
Make suko, we made you napapaligiran!

4. WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
IMPEACHMENT TRIAL:
You are so asar! I’m galit na to you!
REYALISTA:
Let’s make baka, don’t be takot! Don’t be
sossy, join the rally!

5. WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
NEWS CASTER:
Oh my gosh, I have hot balita to everyone!
PARI:
You’r so bad, see ka ni God!

6. WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
KARPINTERO:
Can I hammer the pokpok?
COSTUMER:
Pa- buy ng water, yung naka shachet!

7. WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
PASAHERO 1:
Sir, payment!
PASAHERO 2:
Manong, faster please! I’m nagmama-hurry!

8. WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
TSISMOSA 1:
I was like this, he was like all that, and I was
like what’s your problem?
TSISMOSA 2:
OMG that is like sooo bad!

9. WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
MAGTATAHO:
Taho! Make bili na while it;s init. I’ll make it
with extra sago!
BUMILI NG TAHO:
It is sarap? Pwede pa- have?

10. WHAT IF CONVO LAHAT THE PEOPLE HERE IN ‘PINAS?
PULUBI:
Knock- knock, pa- beg!
JANITOR:
Ekkk! Kill the ipis, please don’t step on it ha,
I don’t like to feel sound!

11. PALAWAKIN PA NATIN
1. Ano kaya ang mangyayari kung sa ganitong
paraan ng pagsasalita ang lahat ng mga Pilipino?
Ipaliwanag.
2.Paano kaya kung ang newscaster ka na ng isang
respetadong news and public affairs program sa
telebisyon subalit ganito ka magsalita: “Oh my
gosh, I have hot balita to everyone!” Paano
maaapektuhan nito ang kredibilidad mo bilang
newscaster?

12. ALAM MO BA?
▪ Ang wika ay namamatay o nawawala rin. Mangyari
ito kung hindi na ginagamit at nawala na ang
pangangailangan dito ng linguwistikang komunidad
na dating gumagamit nito.
▪ Maari ding namatay ang wika kapag marami nang tao
ang nandayuhan sa isang lugar at napalitan na ang
salitang dala nila ang mga dating salita sa lugar.
▪ Minsan nama’y may mga bagong salitang
umusbong para sa isang bagay na higit na
ginagamit ng mga tao kaya’t kaluna’y nawawala o
namamatay na ang orihinal na salita para rito.

13. ILAN SA MGA SALITANG FILIPINO NA NAWALA
alimpuyok amoy o singaw ng kaning nasunog
anluwage karpintero
awangan walang hanggan
hidhid maramot
hudhod ihaplos
napangilakan nakolekta
salakat pag- krus ng mga binti

14. HOMOGENOUS AT HETEROGENEOUS NA WIKA
▪ Homogenous
Ito ang pare- parehong magsalita ang lahat na
gumagamit ng isang wika.
 Heterogeneous
Ito ang pagkaiba- iba ng wika sanhi ng iba’t-
ibangSali panlipunan tulad ng edad,
hanapbuhay o trabaho, antas ng pinag- aralan,
kalagayang lipunan, rehiyon o lugar, pangkat-
etniko o tinatawag ding etnolingguwistikong
komunidad.

15. BARAYTI NG WIKA
▪DAYALEK

16. DAYALEK
▪ Ito ang barayti ng wika na ginagamit ng partikular na
pangkat ng mga tao mula sa isang partikular na lugar
tulad ng lalawigan, rehiyon, o bayan.
▪ Maaring gumamit ang mga tao ng isang wikang katulad
ng sa iba pang lugar subalit naiiba ang punto o tono, may
magkaibang katawagan para sa iisang kahulugan, iba
ang gamit ng salita para sa bagay, o magkaiba ang
pagbuo ng mga pangungusap na siyang nagpapaiba sa
dayalek ng lugar sa iba pang lugar.

17. DAYALEK
Halimbawa:
Ang isang bisayang nagsasalita ngTagalog o Filipino
ay may tonong hawig sa Bisaya at gumagamit ng mga
leksikon o ilang bokabularyong may pinagsamang
Tagalog at Bisaya na tinatawag ding “TagBis”.
Pinapalitan ang panlaping “um” ng “mag”
▪MAGkain tayo sa mall- (Tagalog- Bisaya)
▪“kUMain tayo sa mall- (Tagalog sa Maynila)

18. ILANG BOKABULARYO NA GINAMIT NG TAONG PARE-
PAREHONG NAG- SASALITA NG ISANG WIKA:
TAGALOGSA RIZAL Tagalog saTeresa, Morong,
Cardona at Baras
palitaw diladila
mongo balatong
ate kaka
lola inda, pupu, nanang
lolo amba
timba sintang
latek kalamay hati

19. BARAYTI NG WIKA
▪IDYOLEK

20. IDYOLEK
Ito ang dayalek na sinasalita ng pangkat ng mga
tao na
mayroong pansariling paraan ng pagsasalita ang
bawat isa.
Napatunayan nito na hindi homogenous ang wika
sapagkat may pagkakaiba ang paraan ng
pagsasalita ng isang tao sa iba pang tao batay na
rin sa kaniya- kanyang inbidwal na estilo o paraan
ng paggamit ng wika kung saan higit siyang
komportableng magpahayag.

21. ILANG KILALA NA GUMAGAMIT NG IDYOLEK
 MARC CLOGAN- kilala sa paggamit ng makatutugmang salita sa
mga nakatatawang pahayag.
 PabebeGirls-
 Noli DeCastro-
 Mike Enriquez-
Nakilala at ginaya nang marami sa nausong dub
smash dahil sa kanilang “pabebeng” idyolek.
“Magandang gabi Bayan”
“Hindi kayo tatantanan”
 MarengWennie- “Bawal ang pasaway kay MarengWennie
 KrisAquino- “Aha, ha, ha! Nakakaloka!Okey!Darla”.
 Ruffa MaeQuinto”To the highest level na talaga itoh!”
 Donya Ina (MichaelV) “Anak, paki- explain. Labyu”

22. Pen pen de sarapen
De kutsilyo, de
almasen haw, haw de
karabaw de batuten
Sayang pula, tatlong pera
Sayang puti, tatlong
salapi
Sipit namimilipit
Ginto’t pilak
Sa tabi ng dagat
Pen pen de chervaloo
De kemerloo de eklavoo
Hao hao de chenelyn
de batuten
Shoyang fula, talong na fula
Shoyang fute, talong na mafute
Sriti dapay iipit
Goldness filak chumochurva
Sa tabi ng chenes

23. Bubuka ang bulaklak
Papasok ang Reyna
Sasayaw ng Cha- cha
Ang saya- saya
Boom tiyaya boom
Tiyayaboom yeh! yeh
Boom tiyaya boom
Tiyayaboom yeh! Yeh!
Bubukesh ang floweret
Jojosok ang reynabelz
Shochurva ng chacha
Pa jempot jempot fah
Boom tiyayavush
tiyayabush chenes
Boom tiyayavush
tiyayabush chenes

24. BARAYTI NG WIKA
▪SOSYOLEK

25. SOSYOLEK
Ito ang barayti ng wikang nakabatay sa katayuan o
antas panlipunan o dimesiyong sosyal ng mga
taong gumagamit ng wika.
Kapansi- pansin ang mga tao nagpapangkat-
pangkat batay sa ilang katangian tulad ng
kalagayang panlipunan, paniniwala, oportunidad,
kasarian, edad, atbp.
Magka- iba ang barayti ng nakapag- aral sa hind; ng
babae o sa lalaki; ng matanda sa mga kabataan; ng
may kaya sa mahirap; ang wika ng tindera sa
palengke at iba pang pangkat.

26. SOSYOLEK
▪ Ayon kay Rubrico (2009), ang sosyolek ay isang
mahusay na palatandaan ng istrapikasyon ng
isang lipunan, na siyang nagsasaad sa
pagkakaiba ng paggamit ng wika ng mga tao
na nakapaloob dito batay sa kaniang katayuan
sa lipunan at sa mga grupo na kanilang
kinabibilangan.

27. MGA SOSYOLEK NA WIKA
1. Wika ng Beki oGay Lingo
Ito’ y isang halimbawa ng grupong nais mapanatili ang
kanilang pagkakakilanlan kaya naman binago nila ang
tunog o kahulugan ng salita.
Halimbawa: churchchill- sosyal
Indiana Jones- nang- indyan
bigalou- Malaki
Givenchy- pahingi
JuliAndrew- Mahuli

29. MGA SOSYOLEK NA WIKA
2. Coñoc (Coñoctic oConyospeak)
Ito isang baryant ngTaglish na may ilang salitang
Ingles na I nihalo sa Filipino kaya’t masasabing code
switching na nagyayari.
Naririnig sa mga kabataang may kaya at
nakapag-aral sa eksklusibong paaralan.
Halimabawa: Kaibigan 1: Let’s make kain na.
Kaibigan 2:Wait lang. I’m callingAna.

30. `

31. MGA SOSYOLEK NA WIKA
3. JOLOGS 0 “JEJEMON”
Ito ay nagmula saltang “jejeje” na isang paraan ng pagbaybay
ng “hehehe” at ng salitang Hapon na”pokemon”.
Ito ay nakabatay sa wikang Ingles at Filipino subalit isinusulat
nang may pinaghaha- halong numero, simbolo, at Malaki at maliit
ang tinatawag
na titik kayat mahirap o intindihin lalo na hindi pamilyar
na jejetyping.
Halimbawa: “D2 na me’ - Nandito na ako
MuZtaH
iMisqcKyuH
aQcKuHh iT2h
- “Kamusta?”
- “I miss you”
- “Ako ito”

32. MGA SOSYOLEK NA WIKA
4. JARGON
Ito ang mga natatanging bokabularyo ng
partikular na pangkat ay may pagkilala sa kanilang
trabaho o gawain.
Halimbawa: Exhibit,Appeal,Compliant (Abogado)

33. BARAYTI NG WIKA
▪ETNOLEK

34. ETNOLEK
ETNOLEK
Ang salitang ito ay nagmula sa etniko at dayalek na taglay
nito ang mga salitang nagiging bahagi na ng kanilang
pagkakakilanlan ng isang pangkat- etniko.
Halimbawa:
Vakkul- Pantakip sa ulo
Bulanon- full moon
Kalipay- tuwa o ligaya
Palangga- mahal o minamahal
Payew- hagdan hagdan palayan

35. BARAYTI NG WIKA
REGISTER

36. REGISTER
▪ Ito ang barayti ng wika kung saan naiiangkop ng isang
nagsasalita ang uri ng wikang ginamit niya sa sitwasyon at sa
kausap.
▪ Nagagamit ng nagsasalita ang pormal na tono ng pananalita
kung ang kausap niya ay isang taong may mataas na katungkulan
o kapangyarihan, nakakatanda, o hindi niya masyadong kakilala.
▪ Pormal na wika ang ginagamit sa mga pormal na pagdiriwang o
pangyayari tulad ng pagsimba o pagsamba, sa mga seminar o
pagpupulong, sa mga talumpati, sa korte, sa paaralan atbp.
▪ Di- pormal na pagsalita naman ang ginagamit kapag ang kausap
kaibigan, malalapit na pamilya, mga kaklase, o mga kasing
edad, at matagalna kakilala.

37. BARAYTI NG WIKA
▪PIDGIN o
CREOLE

38. CREOLE O PIDGIN
▪ Pidgin ang tawag sa umusbong na bagong wika o tinatawag
sa Ingles na “nobody’s native language” o katutubong wika
na di pag- aari ninuman.
▪ Nangyari kapag may dalawang taong nakikipag- usap subalit
pareho silang may magkaibang unang wika kaya’t ‘di
magkaintindihan dahil hindi nila alam ang wika ng isa’t- isa.
▪ Creole naman ang tawag sa wikang nagmula sa isang pidgin at
naging unang wika ng mga batang isinilang sa komunidad kapag
ito’y nabuo hanggang sa magkaroon ng pattern o mga tuntuning
sinusunod ng karamihan.

39. HALIMBAWA NG CREOLE

41. ADD A SLIDE TITLE - 5