Tokoh pendidikan di sekitar Alam Melayu dan Nusantara dalam pelbagai bidang ilmu

1. Tokoh Pendidikan di
Alam Melayu
- Sheikh Wan Abdul
Qadir al-Fathani
-Syed Sheikh Al-Hadi
-Zainal Abidin bin Ahmad
(Za’aba)
-Sheikh Abdullah Fahim
-Prof. Dr. Haji Abdul

2. Sheikh Wan Abdul Qadir
• Mendapat pendidikan agama di
Mekah di samping ulama Melayu
dan Arab. Setelah memperoleh
ilmu pengetahuan dalam pelbagai
bidang di Mekah dan Madinah,
beliau turun ke Jawi. Pertama kali
ke sana beliau tidak langsung ke
negeri asalnya Patani, tetapi
beliau ke Pulau Duyung,
Terengganu.
• beliau memusatkan aktivitinya di
Bukit Bayas, maka terkenallah
namanya kemudian hari dengan
gelaran Syeikh Wan Abdul Qadir
Bukit Bayas, pengganti kepada
nama terkenal sebelumnya iaitu
gelaran Syeikh Wan Abdul Qadir
Duyung (Tok Duyung sahaja).

3. • At-Targhib wat Tarhib li al-Bai'i wa Asy-Syira ;
membicarakan tentang perniagaan menurut
ajaran Islam, mengemukakan hujah-hujah
berdasarkan al-Quran dan hadis mengenai
terlarangnya memakan riba.
• Syeikh Wan Abdul Qadir amat menitik beratkan
mengenai hukum riba’ dalam berjual beli
kerana baginya, setiap mereka yang ingin
memulakan perniagaan hukumnya wajib
mengetahui akan hukum riba’ dan jual beli.

4. Syed Sheikh Abdul Hadi
• Syed Sheikh Al-Hadi adalah
reformasi Islam ulung di
Tanah Melayu yang
memainkan peranan penting
dalam memajukan sistem
pendidikan negara, khususnya
sistem agama. Madrasah Al-
Iqbal adalah madrasah yang
pertama didirikan oleh Syed
Sheikh Al-Hadi
bagaimanapun, Madrasah Al-
Iqbal kurang mendapat
sambutan dalam kalangan
masyarakat Islam.

5. • Beliau mendirikan Madrasah Al-Masyhor Al-
Islamiyah di Pulau Pinang, iaitu pada tahun
1919. Syed Sheikh Al-Hadi kemudiannya
menceburkan diri dalam bidang penerbitan
buku dan percetakan akhbar. Syarikat
percetakan yang dimiliki oleh Syed Sheikh Al-
Hadi ialah Jelutung Press. Melalui syarikat
itu,beliau telah menerbitkan majalah bulanan
Al-Ikhwan dan landasan perjuangan Islam.

6. Zainal Abidin bin Ahmad
(Za’aba)
• ZA’BA merupakan seorang tokoh
cendekiawan dan patriot Melayu
yang ulung dan yang amat prihatin
terhadap masalah umat Melayu
dalam pelbagai bidang terutama
bahasa, pendidikan, agama dan
ekonomi.
Beliau telah menghasilkan
beberapa majalah berbahasa
Melayu seperti Utusan Melayu,
Lambaga Melayu dan Pengasuh
yang memperjuangkan nasib dan
masa depan orang Melayu. ZA’BA
merupakan seorang pemikir,

7. • dianugerahkan oleh Kongres Bahasa dan
Persuratan Melayu Ketiga suatu gelaran unik
iaitu Pendeta Bahasa yang bermaksud ilmuan
bahasa yang ulung. Pada tahun 1973, beliau
mendapat anugerah Ijazah Doktor Persuratan
Kehormat oleh UKM
• .Bersesuaian dengan kedudukannya sebagai
pemikir bahasa, sastera dan kebudayaan
Melayu, beliau merupakan pengasas Jabatan
Pengajian Melayu di UM Singapura.Dari
jabatan inilah kemudian tertegaknya Jabatan
Pengajian Melayu, UM Kuala Lumpur yang kini
berkembang menjadi Akademi Penyajian
Melayu.

8. Sheikh Abdullah Fahim
• Sheikh Haji Abdullah Fahim
pernah dilantik sebagai ahli
lembaga Masjid al-Haram.
Sewaktu berada di Mekah, Tuan
Guru Sheikh Haji Abdullah Fahim
mengambil kesempatan
mempelajari ilmu politik Islam
dan antarabangsa. Beliau
mempunyai kelulusan dalam
lebih daripada 15 bidang ilmu
Islam. Kemahiran utama Tuan
Guru Sheikh Haji Abdullah Fahim
adalah dalam bidang ilmu falak
dan kesusasteraan Arab.

9. • Selain itu, Tuan Guru Haji Abdullah Fahim juga
memiliki semangat jihad yang tinggi dan
pernah menyertai gerakan Islam di negara
Arab untuk menentang penjajahan Yahudi,
Inggeris, Perancis dan Amerika Syarikat.
• Sekembalinya ke Tanah Melayu, beliau
menubuhkan Daeratul Maarif al-Wataniah
(DMW). Sebelum pengisytiharan kemerdekan,
para pemimpin negara telah menemui beliau
untuk bertanyakan tarikh kemerdekaan yang
sesuai mengikut ilmu Falak. Beliau telah
mencadangkan 31 Ogos 1957 sebagai tarikh
yang sesuai.

10. Prof. Dr. Abdul Malik Amarullah
• Hamka mendapat pendidikan awal
agama dari Madrasah Tawalib yang
didirikan oleh bapanya. Selepas itu
beliau berguru pula kepada Sheikh
Ibrahim Musa di Bukit Tinggi. Dalam
tahun 1924, Hamka berhijrah ke
Jawa sempat menuntut pula kepada
pemimpin gerakan Islam Indonesia
seperti Haji Omar Said
Chakraminoto.
• Hamka telah menyertai Gerakan
Muhamadiah dan menerajui
kepimpinan pertubuhan itu di
Padang Panjang tahun 1928.
Hamka bergiat aktif bagi menentang

11. • Keilmuan dan ketokohan yang ada pada beliau
mendorong beberapa buah universiti
mengambilnya sebagai pensyarah dalam bidang
agama dan falsafah. Bagi mengiktiraf keilmuannya,
Universiti Al Azhar, Mesir telah menganugerahkan
Doktor Kehormat dalam tahun 1958 dan beliau
turut menerima ijazah Doktor Persuratan UKM
pada 7 Jun 1974.
• Berikut ialah beberapa buah buku karangan
tersebut ; Tenggelamnya Kapal Vanderwick, Dalam
Lembah kehidupan, Di Bawah Lindungan Kaabah
dan Laila Majnun. Dari segi penulisan agama dan
falsafah pula ialah, Tafsir Al Azhar ( 30 Juz), Khatib
Ul Ummah ( 1925), Tarikh Abu Bakar As Sidiq,
Islam dan Adat Minangkabau dan Tasawuf Moden.

12. KESAN PENDIDIKAN
• Muncul institusi kesultanan
• rantau Melayu telah berjaya menjadi tempat
pengumpulan hasil jualan dari timur dan barat
dan seterusnya menjadikan bahasa Melayu
menjadi bahasa lingua franca.
• Kelahiran ramai intelektual Melayu
• penerapan nilai Islam terus berlangsung
sehingga kini.