3. Agresja – nie jest rywalizacją, bo rywalizacja
jest postawą, nie jest też gniewem, bo
gniew jest emocją. Jest zachowaniem,
którego celem jest sprawienie drugiej
osobie przykrości.
Agresja wroga – jest zachowaniem, którego
intencja jest wyrządzenie drugiej osobie
krzywdy.
4. Agresja instrumentalna – jest to takie
zachowanie, kiedy działanie może wyrządzić
krzywdę, lecz intencją tego działania jest inne
określone zachowanie np. zdobycie punktu.
Asertywność – obejmuje te zachowania, które
wydają się agresywne, ale nie wyrządzają
nikomu krzywdy. Atak na rywala z głośnymi
okrzykami, jednak bez intencji atakowania go
osobiście. Np. w sportach bezkontaktowych jak
tenis czy siatkówka. Intencją jest zdobycie
przewagi nad przeciwnikiem, a nie zranienie go.
5. a) Agresja dopuszczalna i niedopuszczalna:
- agresja dopuszczalna – występuje wówczas, gdy
jest przejawem agresji instrumentalnej – bokser
wpada w złość, która motywuje go do działań,
jednak nadal trzyma się reguł.
- agresja niedopuszczalna – jest przejawem
agresji wrogiej – kiedy ten sam bokser pod
wpływem złości przestaje przestrzegać reguł.
6. b) Związek między agresją, a aktywnością sportową –
agresja jest jedną z 10 cech osobowości łączonych z
sukcesem w sporcie – „mili faceci nie wygrywają” –
jednak w stwierdzeniu tym należy uznać za czynnik
przewodzący asertywność, a nie agresję. W ostatnim
okresie wraz ze wzrostem zawodowstwa w sporcie
(i idącymi za tym gratyfikacjami finansowymi) odnotowano
wzrost agresji instrumentalnej. Z badań
przeprowadzonych na drużynach hokeju na lodzie, gdzie
jest najwięcej fauli wynika, że łączny czas kar
uzyskiwanych przez drużynę nie współgra z jej wynikami
w sporcie. Wynika z tego, że agresja może przynieść
korzyści drużynie, lecz gniew związany z agresją wrogą
jest bezproduktywny, gdyż ujemnie wpływa na
koncentrację i podejmowanie decyzji.
8. a) Teoria instynktów – instynkt – wrodzona
skłonność do zachowania się w określony
sposób. Zgodnie z Freudowską teorią, rodzimy
się wyposażeni w dwa instynkty (popęd śmierci –
tanatos; popęd życia – eros). Popęd śmierci
wywołuje u nas skłonności agresywne. Agresji
nie możemy wyeliminować z naszego życia,
jednak możemy ją regulować. Sport przez wielu
uznawany jest za zdrowy sposób wyrażania
popędu śmierci. Piłka nożna z uwagi na fakt, iż
wykorzystuje kopanie uznawana jest za
dyscyplinę cywilizującą poprzez przekształcanie
konstruktywne działań agresywnych.
9. Etologia – uznaje, że człowiek rozwinął w sobie
popęd do walki. Ewolucja odbywa się drogą
selekcji i dlatego agresja jest cechą służącą
przetrwaniu, czyli zwiększa jego
prawdopodobieństwo. Sport więc może spełniać
społeczną funkcję neutralizowania
destrukcyjnych popędów.
Ocena teorii instynktów – nie ma
jednoznacznych dowodów, że agresja jest
wrodzona czy wyuczona. Obala teorię
instynktów fakt, że w różnych kulturach
występuje różny poziom agresji.
10. b) Teoria społecznego uczenia się – twierdzi, że
agresja jest wyuczona drogą naśladownictwa i
wzmocnienia czyli, że naśladując inne
zachowania i widząc, że przynosi to korzyść
przejawiamy takie zachowania. Dzieci widząc
zachowania agresywne w sporcie i występujące
po nich wzmocnienia pozytywne (zdobyte
punkty, nagrody, owacje) przejmą je. Ale widząc
zachowania asertywne mogą je źle
zinterpretować – nie znając przepisów –
i odebrać jako agresywne.
11. Występują 4 aspekty agresji, które można wyjaśnić
za pomocą teorii społecznego uczenia się:
- jak być agresywnym;
- kto jest odpowiednim celem agresji;
- jakie działania wymagają agresywnej reakcji;
- w jakich sytuacjach agresja jest dopuszczalna. I
właśnie na podstawie obserwacji możemy
nauczyć się faulować, wybrać ofiarę faulu,
dowiedzieć się co należy zrobić i w jakich
okolicznościach najlepiej kogoś sfaulować.
Skoro agresja wynika z teorii społecznego
uczenia się to znaczy, że możemy ją modelować
przez stosowanie nagród i kar.
12. Ocena teorii społecznego uczenia się –
skoro teoria społecznego uczenia się
określa jego występowanie, to gdzie jest
jej początek? Zwierzęta żyjące w
odosobnieniu również przejawiają
zachowania agresywne. Teoria
społecznego uczenia się nie bierze pod
uwagę faktu, że sztuki walki łagodzą
zachowania agresywne.
13. c) Hipoteza frustracji agresji – zgodnie z
jej założeniem agresja wynika z frustracji.
Określono jednak, że frustracja rodzi tylko
złość, natomiast samą agresję rodzi
frustracja nieoczekiwana lub przyczyna jej
postrzegana jako nieuczciwa.
14. Ocena frustracji agresji – frustracja może
stać się głównym powodem agresji w
sporcie, kiedy w momencie gry drużyna
zaczyna przegrywać, szczególnie, gdy
zawody mają duże znaczenie lub jeżeli
przegrywają niesprawiedliwie.
Wnioski – na poziom agresji mogą wpływać
wszystkie trzy teorie agresji.
15. 3.Czynniki sytuacyjne
wywołujące agresję w sporcie:
• CZYNNIK ZWIĄZEK Z AGRESJĄ
• TEMPERATURA POZYTYWNY
• PRAWDOPODOBIEŃSTWO ODWETU
NEGATYWNY
• RÓŻNICA PUNKTÓW POZYTYWNY
• POZYCJA W LIDZE NEGATYWNY
• KORZYSTNY WYNIK NEGATYWNY
• WROGOŚC KIBICÓW POZYTYWNY
• AGRESJA PRZECIWNIKÓW POZYTYWNY
16. 4.Czy sport nasila czy redukuje
agresję
– zgodnie z teorią instynktów i frustracji agresji sport
łagodzi agresję, gdyż ćwiczy nam się lepiej, gdy
jesteśmy sfrustrowani lub zdenerwowani. Jednak teoria
społecznego uczenia się mówi, że trenowanie sportów
agresywnych modeluje zachowania agresywne. Nowe
badania zaprzeczają temu, ponieważ trenowanie sztuk
walki, które charakteryzuje się negatywnym związkiem
wrogości (tendencją do zachowania agresywnego) i
czasem trwania treningu. Różnica ta znajduje również
potwierdzenie w relacji: agresja, a reprezentowany
poziom sportowy. Im wyższy poziom, tym wyższa kultura
i mniej agresji.
17. a) Efekt widowni – o ile sport pomaga w rozładowywaniu
agresji zawodników, to w kibicach jest jej powodem.
Częściej ona występuje wśród kibiców sportów
kontaktowych. Teoria instynktów tłumaczy, że oglądanie
zachowań agresywnych rodzi takie zachowania bez
możliwości ich rozładowania. Teoria frustracji twierdzi,
że ludzie wpadają w frustrację nie mogąc pomóc
przegrywającemu zawodnikowi. Teoria społecznego
uczenia się natomiast stwierdza, że obserwowanie
zachowań agresywnych zawodników wyzwala w nas
agresję.
19. a) Karanie – musi następować bezpośrednio po
zachowaniu agresywnym i kara musi być
surowsza, niż gratyfikacje płynące z zachowania
agresywnego. Należy je stosować u młodych
sportowców, którzy nie zdążyli jeszcze uzyskać
wzmocnień pozytywnych po zachowaniach
agresywnych. Kara również może służyć jako
środek zapobiegawczy, kiedy świadek kary wie,
że działanie agresywne nie popłaca.
20. b) Katharsis – pozbycie się negatywnych
emocji, redukuje potrzebę agresji. Sport
jest doznaniem katartycznym, czyli że
długotrwały trening obniża chęć agresji.
Jednak efekt ten jest przejściowy, gdyż
kilka godzin po treningu, spotykając coś,
co nas rozgniewało znowu poczujemy
złość.
21. c) Modelowanie ról społecznych –
wskazywanie dzieciom modeli
nieagresywnych, aby czerpały przykłady
dobre.
22. d) Zawieranie kontraktów – sportowcy
podpisując kontrakty są zobowiązani do
hamowania niektórych zachowań.
Warunki kontraktu są omawiane wspólnie
z trenerem, zawodnikiem i psychologiem.
Jednak umowa ma jasno określać jakie
zachowania są zakazane i jakie grożą za
to konsekwencje.
23. e) Grupy radzenia sobie ze złością –
terapia grupowa, której celem jest
poznanie złości i radzenia sobie z nią.
Jedne grupy – psychoanalityczne
podkreślają wagę badania złości, inne od
razu strategii kontrolowania jej.
