psychologia sportu

1. PPSSYYCCHHOOLLOOGGIIAA SSPPOORRTTUU

2. PPOODDSSTTAAWWOOWWEE MMEETTOODDYY
BBAADDAAWWCCZZEE WW PPSSYYCCHHOOLLOOGGIIII

3. PPooddssttaawwoowwee mmeettooddyy bbaaddaawwcczzee
ww ppssyycchhoollooggiiii ttoo::
• obserwacja psychologiczna
• wywiad
• rozmowa
• eksperyment
• testy inteligencji i zdolności
• techniki kwestionariuszowe

4. OObbsseerrwwaaccjjaa ppssyycchhoollooggiicczznnaa
• polega na świadomym, planowym i celowym
spostrzeganiu zjawisk i zdarzeń.
Ponadto obejmuje rejestrowanie zjawisk
i czynności psychologicznych. Może być stosowana jako
samodzielna technika lub stanowić uzupełnienie innych
metod, bez ich interpretacji np. testu psychologicznego.
Powinna być rejestracją obiektywnych faktów. Badacz
(psycholog) może rejestrować dane zachowania, a wyniki
badania może porównywać z innymi badanymi
osobami.

5. • Istotnym składnikiem tak definiowanej obserwacji jest
cel. Z tego względu obserwację określamy jako
spostrzeganie nie tylko zamierzone, ale przede
wszystkim planowe.
Sposób prowadzenia obserwacji psychologicznej jest
częściowo uzależniony od ich przedmiotu. Odmienna jest
technika obserwacji ludzi i zwierząt, obserwacja
człowieka dorosłego i małych dzieci.

6. Kryteriami stanowiącymi podstawę wyróżnienia głównych
rodzajów obserwacji psychologicznej jest:
• przedmiot obserwacji
• zakres
• postawa obserwatora
• czas trwania obserwacji
• sposób rejestrowania zauważonych faktów

7. PPrrzzyyjjmmuujjąącc kryterium przedmiotu wwyyrróóżżnniiaa ssiięę::
• obserwację psychologiczną
• obserwację pedagogiczną
ZZee wwzzggllęędduu nnaa zzaakkrreess mmoożżnnaa wwyyrróóżżnniićć::
• obserwację wycinkową (cząstkową)
• obserwację całościową

8. UUwwzzggllęęddnniiaajjąącc zakres mmoożżnnaa ddookkoonnaaćć ttaakkżżee
ppooddzziiaałłuu nnaa::
• obserwację grupową – dotyczy zachowania się
określonej grupy lub zespołu
• obserwację indywidualną – dotyczy określonej
osoby;

9. ZZee wwzzggllęędduu nnaa cceell oobbsseerrwwaaccjjii wwyyrróóżżnniiaa ssiięę::
• obserwację dorywczą (przypadkową, przygodną,
niezamierzoną)
• obserwację systematyczną – mającą z góry ustalony
cel, prowadzoną przez pewien czas, zmierzającą do
zebrania określonych materiałów

10. Ze względu na czas ttrrwwaanniiaa mmoożżnnaa wwyymmiieenniićć::
• obserwacja próbek czasowych – obserwacje
wykonywane są w określonych odstępach czasu.
• obserwację ciągłą (fotograficzną) – prowadzona jest bez
przerwy, przez pewien okres czasu, wymaga
współdziałania szeregu obserwatorów, którzy na
przemian dokonują obserwacji i rejestrują je we właściwy
sposób.

11. UUwwzzggllęęddnniiaajjąącc postawę obserwatora ww cczzaassiiee ttrrwwaanniiaa
oobbsseerrwwaaccjjii mmoożżnnaa wwyyrróóżżnniićć::
• obserwację bierną – obserwator „stoi z boku” i
ogranicza się do rejestrowania określonych czynności,
• obserwację czynną (obserwacja uczestnicząca) –
obserwator jest bezpośrednim uczestnikiem wydarzeń
badanych, a przez obserwowanych traktowany jako
„swój”.

12. W zależności od sytuacji, w której pprrzzeepprroowwaaddzzaammyy oobbsseerrwwaaccjjęę
oorraazz wwppłłyywwuu oobbsseerrwwaattoorraa nnaa wwyyssttąąppiieenniiee ookkrreeśślloonnyycchh zzaacchhoowwaańń
mmoożżeemmyy ddookkoonnaaćć ppooddzziiaałłuu nnaa::
• obserwację z interwencją – większość badań
psychologicznych wykorzystuje ten rodzaj
obserwacji,
• obserwację bez interwencji – obserwację
zachowania przeprowadzaną w bardziej lub mniej
naturalnych warunkach, bez ingerencji badacza w
sytuacje, nazywamy obserwacją naturalną.

13. Wyróżnia ssiięę ttrrzzyy mmeettooddyy oobbsseerrwwaaccjjii zz
iinntteerrwweennccjjąą::
• obserwacja uczestnicząca – obserwacja zachowania przez
osobę, która również odgrywa aktywną i znaczącą rolę w
sytuacji lub w kontekście zapisywanego zachowania,
• obserwacja ustrukturowana –– wykorzystuje się ją
do rejestrowania zachowania, którego obserwacja w
warunkach naturalnych byłaby trudna,
• eksperyment naturalny – jest to procedura manipulowania
przed obserwatora jedną lub wieloma zmiennymi
niezależnymi w warunkach naturalnych w celu zbadania ich
wpływ na zachowanie. Współpracownikiem badacza jest
pozorant.

14. Skutecznemu prowadzeniu obserwacji sprzyja szereg
właściwości psychicznych osoby dokonującej
obserwacji.
Dobry obserwator powinien charakteryzować się
następującymi cechami:
• być zainteresowany poznawanymi zjawiskami,
• rzetelny, dokładny, obiektywny,
• spostrzegawczy,
• mieć wiedzę dotyczącą poznawanych i analizowanych
zjawisk.

15. CCeecchhyy pprraawwiiddłłoowweejj oobbsseerrwwaaccjjii::
• celowość (musimy wiedzieć dlaczego obserwujemy
daną jednostkę)
• systematyczność i planowość
• selektywność (np. oddzielanie tego co wypada, od
tego co nie wypada)
• obiektywizm (polega na tym, że wyniki uzyskiwane w
badaniu są niezależne od osoby badającej –
eksperymentatora)

16. Dane uzyskane z obserwacji mogą mieć charakter
jakościowy i ilościowy. Do analizy danych ilościowych
wykorzystuje się cztery skale pomiarowe:
 nominalną
 porządkową
 interwałową
 stosunkową

17. RRoozzmmoowwaa jest to proces komunikacji językowej miedzy
psychologiem a osoba badaną.
Służy przede wszystkim poznaniu prawidłowości życia
psychicznego człowieka. Jako narzędzie badań
naukowych, aby spełniła swój cel, musi być bardzo
rzetelna.

18. Pytania dobierane ddoo rroozzmmoowwyy mmuusszząą ssppeełłnniiaaćć
kkiillkkaa wwaarruunnkkóóww::
• dotyczyć bodźców emitowanych przez otoczenie
człowieka i jego reakcji na te bodźce;
• koncentrować się na doświadczeniach;
• być konkretne, aby umożliwiały uzyskanie konkretnej
reakcji – odpowiedzi;
• musi ich być wiele, aby objąć jak największy zakres
zachowań człowieka.

19. W przypadku, gdy różnym osobom będą zadawane
identyczne pytania w ustalonej kolejności, a
odpowiedzi na nie będą precyzyjnie zarejestrowane
oraz gdy pytania nie będą odnosiły się do osoby
badanej bezpośrednio (nie będą dotyczyły faktów z jej
życia) – wówczas bbęęddzziiee ttoo ppoo pprroossttuu wwyywwiiaadd
ppssyycchhoollooggiicczznnyy..

20. Istnieje wiele ssppoossoobbóóww pprroowwaaddzzeenniiaa rroozzmmóóww
ii wwyywwiiaaddóóww ppssyycchhoollooggiicczznnyycchh..
Rozmowa powinna odbywać się:
• bez udziału osób trzecich
• bez pośpiechu
• w miejscu urządzony wygodnie i estetycznie
oraz gwarantującym ciszę

21. Wywiad psychologiczny to jjeeddnnaa zz nnaajjwwaażżnniieejjsszzyycchh mmeettoodd
bbaaddaańń ii ddiiaaggnnoozzoowwaanniiaa lluuddzzii..
W porównaniu z innymi technikami badawczymi ma
wiele zalet:
• może dostarczyć wielu danych,
• jest bardzo wygodny (nie wymaga żadnych
specjalnych urządzeń),
• pozwala na szybkie zebranie potrzebnych informacji,
• wymaga jednak od prowadzącego pewnych
specyficznych umiejętności i doświadczenia.

22. TTeecchhnniikkaa wwyywwiiaadduu ppssyycchhoollooggiicczznneeggoo mmaa rróóżżnnoorrooddnnee
zzaassttoossoowwaanniiaa ww bbaaddaanniiaacchh rroozzwwoojjoowwyycchh..
Może ona służyć w badaniach nad:
• rozwojem pojęć, postaw i ocen,
• przyczyn problemów i trudności doświadczanych
przez dziecko.
• pomaga określić wzorce reagowania na sytuacje.

23. Eksperyment – to metoda badania polegająca na
wywołaniu badanego zjawiska (np. uczenie się,
agresja, emocje) lub tworzeniu i regulowaniu
warunków, w których badane zjawisko może
wystąpić.
Badanie eksperymentalne pozwala nam obserwować
to, co nieobserwowalne. Przewidywania oparte na
proponowanych wyjaśnieniach mogą zostać
potwierdzone lub odrzucone przez wyniki
eksperymentu.

24. Eksperyment charakteryzuje się ttrraaffnnoośścciiąą
wweewwnnęęttrrzznnąą, kiedy spełnia trzy warunki wymagane
przy wnioskowaniu przyczynowo – skutkowym:
• Współzmienności,
• porządku czasowego związku,
• eliminowania innych możliwości wyjaśnień.

25. Testy można określić jako wystandaryzowane
i znormalizowane narzędzia mierzące sprawność
intelektualną na podstawie efektywnego wykonania
zadań umysłowych.

26. TTeesstt ppssyycchhoollooggiicczznnyy ppoowwiinniieenn bbyyćć::
• wystandaryzowany (konieczność przestrzegania
procedury badawczej)
• normalizowany (posiada zestaw norm do ilościowej
interpretacji wyników)
• obiektywny (posiada jasny sposób punktowania
odpowiedzi)
• rzetelny (daje te same rezultaty, gdy jest stosowany w
podobnych warunkach)
• trafny (bada to , do czego został przeznaczony)

27. TTeessttyy ddzziieelliimmyy zzee wwzzggllęędduu nnaa lliicczzbbęę oossóóbb
bbaaddaannyycchh nnaa::
• testy grupowe – wykonuje wiele osób na raz, badani
muszą umieć korzystać z instrukcji udzielanych całej
grupie, stosowane są do celów przesiewowych,
• testy indywidualne – przeprowadzamy tylko z jedną
osobą, umożliwiają dokonywanie dodatkowych
obserwacji, są jednak czasochłonne, stosowane w
celu zdiagnozowania badanego.

28. W zależności od formy ddookkoonnuujjeemmyy ppooddzziiaałłuu nnaa::
• testy otwarte – badany każdorazowo sam formułuje
odpowiedzi
• testy zamknięte – badany otrzymuje zadania wraz z
potencjalnymi rozwiązaniami, sam musi dokonać wyboru
poprawnej odpowiedzi
Ze względu na formę odpowiedzi ii zzaassttoossoowwaannyy mmaatteerriiaałł
nnaa::
• testy werbalne – badany udziela odpowiedzi ustnie
lub pisemnie,
• testy wykonaniowe – badany musi wykonywać jakieś
działania na konkretnym materiale, np. rysowanie,
prowadzenie ołówka przez ścieżki labiryntu.

29. • Pomimo powszechności jest wiele zarzutów wobec
stosowania testów. Krytyce poddawane są same zadania
testowe. Zarzuca się im „sztuczność” i „oderwanie od życia”.
Materiał stosowany w testach w porównaniu z tym, z którym
badany ma do czynienia w życiu jest zbyt uproszczony.
Obronną ręką wychodzą testy do pomiaru inteligencji i
zdolności ze względu na ich trafność w diagnozie.
• Druga grupa zarzutów odnosi się do ilościowego charakteru i
stosowania statystycznego. Dwu lub trzy – stopniowa skala
oceny, która jednakowo traktuje zadnia łatwe i trudne nie
może być miernikiem przyczyn niepowodzeń badanego.
Jednak stosując tę metodę do selekcji lub orientacji wstępnej,
a także do pomiaru niektórych zmiennych w badaniach
naukowych, spełnia ona swoją funkcję właściwie.

30. PPeerrcceeppccjjaa
Zachowanie ludzi uzależnione jest od przebiegu procesów
psychicznych, które dzielimy na:
•poznawcze (percepcja – spostrzeganie, uwaga,
wyobraźnia, pamięć uczenie się, myślenie),
• procesy regulacyjne (emocje, motywacja).
Procesy poznawcze dają orientację w świecie bez
wartościowania informacji, prowadzą do uruchomienia
przetwarzania informacji.
Rezultatem są: obrazy, pojęcia, sądy, plany.

31. PPeerrcceeppccjjaa
Percepcja - spostrzeganie – to proces psychologiczny,
poznawczy, polegający na aktywnym i twórczym odbiorze
otaczającej rzeczywistości drogami zmysłowymi (percepcja
wzrokowa, słuchowa, wzrokowa, czuciowa).
Ludzki mózg bombardowany jest miliardami informacji
płynącymi ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego –
nie ma możliwości przetwarzania wszystkich informacji, w
związku z tym zaczyna je organizować wybierając te
informacje, które są:
•Kontrastowe
•Wyłapuje te rzeczy, które zna z doświadczenia.

32. CCzzyynnnniikkii wwppłłyywwaajjąąccee nnaa ppeerrcceeppccjjęę
• Wiedza, doświadczenie, zainteresowania,
• Uwaga – wybiórcza percepcja (kontrast).
• Emocje.
• Motywacja
• Nastawienie
• Osobowość (wszystkie cechy)
• Cechy sytuacji

33. Proces uczenia ssiięę cczzyynnnnoośśccii rruucchhoowwyycchh
Zestaw procesów wewnętrznych, związany z ćwiczeniem
i doświadczeniem, prowadzący do w miarę stałych zmian
w umiejętnościach odnoszących się do działania.
Składa się z trzech faz:
• Faza poznawcza
• Faza asocjacyjna
• Faza autonomiczna

34. FFaazzaa ppoozznnaawwcczzaa
Stosunkowo krótkotrwała faza
•Zrozumienie, jak czynność jest wykonywana.
•Demonstrowanie wykonania.
•Duża ilość błędów.
•Feedback.
•Świadoma kontrola.
•Dominuje kanał wzrokowy.
 Od kogo się uczyć?

35. FFaazzaa aassooccjjaaccyyjjnnaa
Stosunkowo długa faza
⁻Celem jest właściwe i konsekwentne wykonywanie
czynności.
⁻Feedback.
⁻Świadoma uwaga w mniejszym stopniu koncentruje
się na ruchu fizycznym.
⁻Dominuje kanał czuciowy.
⁻Skanowanie środowiska.

36. FFaazzaa aauuttoonnoommiicczznnaa
• Perfekcyjne wykonanie czynności.
• Automatyzm wykonania.
• Utrzymanie wysokiego poziomu wykonania.

37. NNaauukkaa uummiieejjęęttnnoośśccii
Stałe warunki vs zmienne warunki treningu
oSWT sprzyjają nabywaniu fundamentów wykonania
czynności (nauka struktury ruchu).
oZWT symulują zmienność warunków rywalizacji
oSportowej.
oZWT uczą zawodnika związku pomiędzy warunkami
środowiska, poleceniami do mięśni zawodnika i
wynikiem działania.

38. NNaauukkaa uummiieejjęęttnnoośśccii
Trening całościowy vs trening dzielony
TC polega na uczeniu się wykonania czynności od razu
w całości.
TD polega na uczeniu się poszczególnych składowych
czynności oddzielnie.
Trening dzielony progresyjny
TC sprzyja uczeniu się płynności wykonania czynności
złożonej z wielu elementów.
TD jest stosowany przy nauczaniu skomplikowanych
i złożonych czynności ruchowych.

39. IInnffoorrmmaaccjjee zzwwrroottnnee
• Wewnętrzne informacje zwrotne
• Zewnętrzne informacje zwrotne
• Funkcje
– Motywująca
– Wzmacniająca
– Informująca i korygująca błędy
• Zasada kanapki
– wzmocnienie pozytywne
– KISS (Keep It Short and S)

40. TTeemmppeerraammeenntt
Podstawowe, względnie stałe czasowo
cechy osobowości, które manifestują się w formalnej
charakterystyce zachowania.
Cechy te występują już we wczesnym dzieciństwie i są
wspólne dla człowieka i zwierząt. Będąc pierwotnie
zdeterminowanym przez wrodzone
mechanizmy fizjologiczne, temperament podlega
zmianom zachodzącym pod
wpływem dojrzewania (i starzenia się) oraz niektórych
czynników środowiskowych.

41. CCeecchhyy tteemmppeerraammeennttuu
• Temperament wiąże się z cechami zachowania.
• Uwarunkowany jest biologicznie (genetycznie) i zależy od
funkcjonowania układu nerwowego.
• Temperament jest względnie stały, zmienia się wraz z procesem
dojrzewania, a następnie biologicznego starzenia układu
nerwowego.
• Temperament ujawnia się w niemowlęctwie.
• Temperament przejawia się w reakcjach emocjonalnych i
motorycznych.
• Temperament przejawia się w formie wypowiedzi, a nie w treści.
• Reakcje temperamentalne charakteryzują 2 parametry:
– czasowy (czas powstawania, utrzymywania i wygaszania reakcji,
tempo reakcji),
– siła reakcji.

42. Flegmatyk - introwertyk, oobbsseerrwwaattoorr,, ppeessyymmiissttaa
MOCNE STRONY OSOBOWOŚCI
Świat wewnętrzny
spokojnego
flegmatyka
Spokojny flegmatyk
w pracy
Spokojny flegmatyk
jako rodzic
Spokojny flegmatyk
jako przyjaciel
· powściągliwy,
· niewymagający i
beztroski,
· spokojny,
chłodny,
opanowany,
· cierpliwy,
zrównoważony,
· cichy, a przy tym
dowcipny,
· życzliwy i
uprzejmy,
· emocje skrywa
głęboko,
· pogodzony z
życiem,
· uniwersalny.
· kompletny i
solidny,
· spokojny i
zgodny,
· ma zdolności
administracyjne,
· pośredniczy w
rozwiązywaniu
problemów,
· unika
konfliktów,
· dobrze znosi
naciski,
· znajduje proste
wyjście.
· jest dobrym
rodzicem,
· poświęca
dzieciom dużo
czasu,
· nie śpieszy się,
· przyjmuje
zarówno
dobro, jak i
zło,
· niełatwo go
zdenerwować.
· łatwy we
współżyciu,
· uprzejmy i
pogodny,
· nienatarczywy,
· dobry słuchacz,
· odznacza się
ciętym
dowcipem,
· lubi obserwować
ludzi,
· ma wielu
przyjaciół,
· współczujący i
troskliwy.

43. Choleryk – ekstrawertyk, cczzłłoowwiieekk cczzyynnuu,, ooppttyymmiissttaa
MOCNE STRONY OSOBOWOŚCI
Świat wewnętrzny
energicznego
choleryka
Energiczny choleryk
w pracy
Energiczny choleryk
jako rodzic
Energiczny choleryk
jako przyjaciel
· urodzony
przywódca,
· dynamiczny i
aktywny,
· nieodparta
potrzeba zmian,
· musi
korygować
błędy,
· silna wola i
zdecydowanie,
· nie ulega
wzruszeniom,
· trudno go
zniechęcić,
· niezależny i
samowystarczal
ny,
· wzbudza
zaufanie,
· wszystkim
pokieruje.
· ukierunkowany
na cel,
· ogarnia
całokształt,
· dobry
organizator,
· dostrzega
praktyczne
rozwiązania,
· szybki w
działaniu,
· rozdziela pracę,
· kładzie nacisk na
wydajność,
· realizuje cele,
· dodaje innym
bodźca,
· opozycja
pobudza go do
działania.
· sprawuje
sprężyste
kierownictwo,
· ustala cele,
· pobudza
rodzinę do
działania,
· zna właściwą
odpowiedź,
· organizuje życie
rodzinne.
· niezbyt
odczuwa
potrzebę
przyjaźni,
· pracuje dla
potrzeb grupy,
· przewodzi i
organizuje,
· zazwyczaj ma
racje,
· sprawdza się w
nieoczekiwany
ch sytuacjach.

44. Sangwinik – eekkssttrraawweerrttyykk,, rroozzmmoowwnnyy,, ooppttyymmiissttaa
MOCNE STRONY OSOBOWOŚCI
Świat wewnętrzny
towarzyskiego
sangwinika
Towarzyski
sangwinik w pracy
Towarzyski
sangwinik jako
rodzic
Towarzyski
sangwinik jako
przyjaciel
· dar przyciągania
do siebie ludzi,
· gadatliwy,
narrator,
· dusza
towarzystwa,
· ma poczucie
humoru,
· pamięć do
kolorów,
· umacnia kontakt
ze słuchacz
przez dotyk,
· emocjonalny i
wylewny,
· entuzjastyczny i
ekspresywny,
· wesoły i
spontaniczny,
· ciekawy,
· urodzony i
aktor,
· prostoduszny,
· żyje dniem
dzisiejszym,
· zmienność
usposobienia,
· szczerość serca,
· ciągle jak
dziecko.
· pracuje
ochotniczo,
· inicjuje nowe
formy
aktywności,
· sprawia bardzo
dobre wrażenie,
· twórczy i
barwny,
· tryska energią i
entuzjazmem,
· rozpoczyna w
efektowny
sposób,
· pobudza innych
do współpracy,
· oczarowuje
współpracownik
ów.
· wnosi do domu
radość,
· lubiany przez
przyjaciół
dzieci,
· obraca
nieszczęście w
żart,
· mistrz sztuczek
cyrkowych.
· z łatwością
zyskuje
przyjaciół,
· kocha ludzi,
· lubiany
komplementy,
· jest zazwyczaj
podekscytowan
y,
· wzbudza
zazdrość,
· nie chowa
urazy,
· szybko
przeprasza,
· nie dopuszcza
do nudy,
· lubi
spontaniczne
działanie.

45. Melancholik – introwertyk, mmyyśślliicciieell,, ppeessyymmiissttaa
MOCNE STRONY OSOBOWOŚCI
Świat wewnętrzny
perfekcyjnego
melancholika
Perfekcyjny
melancholik w pracy
Perfekcyjny
melancholik jako
rodzic
Perfekcyjny
melancholik jako
przyjaciel
· głęboki i
skłonny do
rozmyślań,
· analityczny,
· poważny i
zdeterminowan
y,
· ma zadatki na
geniusza,
· utalentowany i
twórczy,
· muzykalny,
przejawia
zdolności
artystyczne,
· filozofujący i
poetyczny,
· wyczulony na
piękno,
· wrażliwy na
potrzeby
innych,
· skłonny do
poświęceń,
· sumienny,
· idealista.
· podporządkowuje
się regulaminom,
· perfekcjonista o
wysokich
wymaganiach,
· docenia wagę
szczegółów,
· wytrwały i
dokładny,
· uporządkowany i
zorganizowany,
· schludny i czysty,
· oszczędny,
· łatwo dostrzega
problem,
· znajduje twórcze
rozwiązania,
· musi dokończyć,
co zaczął,
· lubi wykresy,
schematy, wykazy
i liczby.
· wymagający,
· oczekuje
właściwego
postępowania,
· dba o porządek
w domu,
· troskliwy,
· poświęca się
dla innych,
· zachęca do
nauki i rozwoju
zdolności.
· ostrożnie
dobiera
przyjaciół,
· chętnie
pozostaje w
cieniu,
· unika
zwracania na
siebie uwagi,
· wierny i
ofiarny,
· wysłucha
narzekań,
· może pomóc w
rozwiązywaniu
problemów,
· głęboko
troszczy się o
innych,
· współczujący
aż do łez,
· szuka
idealnego
partnera.

46. Regulacyjna tteeoorriiaa tteemmppeerraammeennttuu JJaannaa SSttrreellaauu’’aa
RTT – regulacyjna teoria temperamentu
Teoria ta wskazuje, iż przyczyną różnic w zachowaniu
człowieka są wrodzone, fizjologiczne mechanizmy:
wzmacniania lub tłumienia stymulacji (bodźców).
Ludzie różnią się w zakresie zapotrzebowania na ilość
pobudzeń.

47. NISKOREAKTYWNI WYSOKOREAKTYWNI
• Preferują prostolinijny styl działania
(bezpośrednio prowadzący do celu)
z przewagą -czynności zasadniczych.
• Preferują czynności jednorodne i
ciągłe.
• Metoda nauczania syntetyczna,
całościowa.
• Przyswajanie nawyku ruchowego –
wolniej przyswaja, szybciej
doskonali.
• Mniejsza rozbieżność między ja
realnym a ja idealnym. Wybór
bardziej realistycznych celów.
• Preferują czynności różnorodne
i przerywane.
• Metoda nauczania analityczna,
częściowa.
• Przyswajanie nawyku ruchowego -
szybciej przyswaja, wolniej
doskonali.
• Większa rozbieżność między ja
realnym a ja idealnym. Wybór
mniej realistycznych celów.

48. MMoottyywwaaccjjaa
• Wewnętrzny czynnik, który pobudza, kieruje i scala działanie
jednostki; działania te ukierunkowane są na zaspokojenie
potrzeb jednostki (Murray).
• Hipotetyczny konstrukt używany do opisu wewnętrznych
lub/i zewnętrznych sił, które inicjują, ukierunkowują oraz
wzmagają intensywność i wytrwałość działania jednostki
(Vallerand, Thill, 1993)
• Inklinacja do wytrwałego dążenia i kontynuowania wysiłku w
obszarach aktywności jednostki związanych ze sportem
( Walker i in. 2005)
• Motywacja: zdolność do ciężkiej pracy w obliczu zmęczenia,
bólu, znudzenia i pragnienia, by robić coś innego (Taylor
2000)

49. ŹŹrróóddłłaa mmoottyywwaaccjjii
• Czynniki osobowe – potrzeby, zainteresowania, cele,
osobowość.
• Czynniki sytuacyjne – lider grupy, bilans wygranych i
przegranych, pogoda, publiczność.

50. MMoottyywwaaccjjaa wweewwnnęęttrrzznnaa
Odnosi się do podejmowania i kontynuowania
przez podmiot działania ze względu na samą
treść tej aktywności oraz dla przyjemności i
satysfakcji czerpanej z działania.
1. Motywacja wiedzy.
2. Motywacja działania.
3. Motywacja doświadczania stymulacji.

51. MMoottyywwaaccjjaa zzeewwnnęęttrrzznnaa
Działanie realizowane jest ze względu na
zewnętrzne wobec niego czynniki.
1. Zewnętrzna regulacja.
2. Uwewnętrzniona regulacja.
3. Regulacja oparta na identyfikacji.
4. Regulacja oparta na integracji.

52. MMoottyywwyy uupprraawwiiaanniiaa ssppoorrttuu
• Rekreacja (sport dla wszystkich; sport powszechny):
potrzeba przyjemności, zdrowia, wewnętrznej
satysfakcji.
• Sport wyczynowy: pragnienie odniesienia sukcesu
sportowego, zaspokojenia ambicji oraz zdobycie
uznania społecznego.

53. PPoozziioommyy mmoottyywwaaccjjii
• Dowody wysokiej motywacji do uprawiania sportu –
punktualność, dbanie o sprzęt, uważne słuchanie
trenera, wysiłek wkładany w naukę nowych
umiejętności.
• Dowody niskiego poziomu motywacji do uprawiania
sportu – brak zaangażowania, rozproszenie uwagi,
pomijanie reguł.

54. JJaakk NNIIEE mmoottyywwoowwaaćć
• Stosowanie ćwiczeń fizycznych jako kar.
• Stosowanie rozmów przedmeczowych.
• Obniżanie wartości przeciwnika.
• „Naszym celem jest wygrana”.
• Niesprawiedliwe traktowanie zawodników w
zespole.
• Wywoływanie lęku u zawodników.

55. JJaakk mmoottyywwoowwaaćć
• Indywidualne podejście do zawodnika.
• Zaplanowane działania.
• Uzgadnianie z zawodnikiem przyszłego kierunku
działania.
• Rozwijanie własnych umiejętności.
• Wprowadzenie jasnych reguł i dyscypliny.
• Wprowadzanie humoru.
• „Zwycięstwo nie jest najważniejsze”.

56. EEMMOOCCJJEE
• Emocja jest subiektywnym stanem psychicznym,
uruchamiającym priorytet dla związanego z nią programu
działania. Jej odczuwaniu towarzyszą zwykle zamiany
somatyczne, ekspresje oraz pantomimiczne zachowania. (Doliński
2002)
• Emocje można ujmować jako proces sygnalizowania, że dzieje się
coś istotnego z punktu widzenia dobrostanu jednostki oraz zadań
realizowanych przez system poznawczy i zachowanie. (Frijda
1998)
• Emocja jest reakcją na stymulujące zdarzenie (rzeczywiste
i wyobrażone). Powoduje zmiany w narządach wewnętrznych
i mięśniach jednostki, jest odczuwana subiektywnie, wyrażana
jest m.in. poprzez zmiany wyrazu twarzy, działanie oraz może
wpływać na przyszłe zachowania. (Deci 1980)

57. EEmmooccjjee wwppłłyywwaajjąą nnaa::
• poziom pobudzenia,
• poziom motywacji,
• poziom pewności siebie,
• umiejętność koncentracji.

58. RRooddzzaajjee eemmooccjjii
POZYTYWNE NEGATYWNE
POMAGAJĄCE
•podniecenie
•euforia
•radość
•szczęście
•duma
•frustracja
•złość
PRZESZKADZAJĄCE
•satysfakcja
•zadowolenie
•strach
•panika
•wściekłość
•rozpacz
•zakłopotanie
•gniew
•poczucie winy
•smutek

59. Zmienne wpływające na procesy emocjonalne
w sporcie
• Inwestycje jednostki w wykonanie zadania.
• Wynik działania.
• Wymagania sytuacyjne i posiadane zasoby.
• Wpływy zewnętrzne.

60. PPrroocceessyy eemmooccjjoonnaallnnee ww ssppoorrcciiee
• Okres treningu.
• Okres przed startem:
– stan gotowości startowej,
– stan gorączki startowej,
– stan apatii startowej.
• Start w zawodach.
• Okres po starcie
– sukces,
– porażka.

61. AAggrreessjjaa
• Zachowanie, które podejmowane jest z intencją
wyrządzenia krzywdy drugiej osobie. (Jarvis 2003)
• Rodzaje agresji:
– instrumentalna – służy osiągnięciu określonego
celu sportowego,
– wroga – ma na celu wyrządzenie krzywdy.
• Asertywność– zachowania agresywne nie
wyrządzające nikomu krzywdy.

62. CCzzyynnnniikkii wwppłłyywwaajjąąccee nnaa ppoozziioomm aaggrreessjjii
• Temperatura – pozytywnie
• Prawdopodobieństwo odwetu – negatywnie
• Różnica punktów (przegrana) – pozytywnie
• Pozycja w lidze – negatywnie
• Wrogość kibiców – pozytywnie
• Agresja przeciwników - pozytywnie

63. AAggrreessjjaa aa ssppoorrtt
• Mężczyźni demonstrują więcej agresywnych zachowań (sportowcy i
niesportowcy).
• Mężczyźni czują większą frustrację podczas zawodów, co prowadzi do
większej złości i chęci doprowadzenia rywala do kontuzji.
• Mężczyźni traktują zachowania agresywne jako bardziej akceptowalne
społecznie.
• Kobiety „starają się bardziej” w odpowiedzi na frustrację.
• Kobiety także uważają, że agresja jest odpowiednim zachowaniem ale:
– Tylko wtedy gdy jest uzasadniona,
– Nie jest wroga,
– Nie prowadzi do kontuzji przeciwnika.
• W przeciwieństwie do zawodników nie wyrządziłyby krzywdy
przeciwnikowi na polecenie trenera.

64. SSppoossoobbyy rreedduukkoowwaanniiaa aaggrreessjjii
• Karanie
• Katharsis
• Modelowanie ról społecznych
• Zawieranie kontraktów
• Grupy radzenia sobie ze złością

65. SSttrreess
Stan zaburzonej równowagi psychologicznej
i fizjologicznej w wyniku reakcji somatycznych, które są
odpowiedzią na wydarzenia niespodziewane,
zakłócające lub stymulujące organizm i całego
człowieka.

66. SSttrreess
Charakter Psychiczny (emocje od skrajnego gniewu do głębokiej rozpaczy).
Charakter Fizjologiczny (wydzielanie adrenaliny, działalność gruczołów
dokrewnych).
Stres powoduje, że układ hormonalny, napięcie nerwowe, przekracza
poziom bazowy.
Nie da się uniknąć stresu.
Należy nauczyć radzić sobie ze stresem.
Organizm pozbawiony dopływu bodźców zaczyna fiksować – omamy
wzrokowe, słuchowe.
Dystres – poziom stresu przekraczający poziom podstawowy
Eustres – pewien poziom stresu, napięcia atrakcyjny dla nas, jest niezbędny
Stresor - bodziec wywołujący stan napięcia, wzburzenia, stresu.
Stres - stan w jakim człowiek się znajduje w efekcie działania stresora.

67. PPooddzziiaałł ssttrreessoorróóww
• Stresory o charakterze kataklizmów działające na
duże skupiska ludzi.
• Stresory o charakterze indywidualnym, np. śmierć
kogoś bliskiego, wypadek, utrata wzroku, słuchu.
• Stresory dnia codziennego, np. zatłoczony tramwaj,
utrata portfela.

68. RReeaakkccjjee ffiizzjjoollooggiicczznnee nnaa ssttrreess
 Wzrost aktywności układu nerwowego
 Zwiększony poziom adrenaliny, co powoduje wzrost ciśnienia,
a w skrajnych przypadkach palpitacje serca
 Bóle głowy, żołądka
 Suchość w ustach
 Drżenie rąk
 Nadmierna potliwość
 Uczucie nadmiernego gorąca/zimna

69. RReeaakkccjjee ppssyycchhoollooggiicczznnee nnaa ssttrreess
 LĘK
 STANY DEPRESYJNE
 SMUTEK
 IRYTACJA
 ROZCZAROWANIE ŻYCIEM I SOBA

70. ZZmmiiaannyy ww zzaacchhoowwaanniiuu ppoodd wwppłłyywweemm
ssttrreessuu
 Objadanie się
 Palenie papierosów
 Nadużywanie alkoholu
 Obgryzanie paznokci
 Zaburzenia snu
 Łatwe wpadanie w gniew
 Unikanie kontaktów z ludźmi

71. RRAADDZZENNIIE SSOOBBIIE ZZE SSTTRRESSEMM
• Pełni funkcję regulacyjną. Skuteczne radzenie sobie
zmniejsza stan stresu i polega na dobrym dopasowaniu
wymagań i możliwości. Nieskuteczne radzenie sobie
prowadzi do narastania stresu.
• Styl radzenia sobie ze stresem – oznacza
charakterystyczny dla danej osoby sposób zachowania
się w różnych sytuacjach trudnych, jest to względnie
stała tendencja, która ma na celu usunięcie lub redukcję
stanu stresu.

72. STYLE RRAADDZZENNIIAA SSOOBBIIE ZZE SSTTRRESSEMM
• Styl skoncentrowany na zadaniu – oznacza tendencję do
podejmowania wysiłków zmierzających do rozwiązania
problemu poprzez poznawcze przekształcenie lub próby
zmiany sytuacji. Główny nacisk jest położony na zadanie lub
planowanie rozwiązania problemu.
• Styl skoncentrowany na emocjach – oznacza tendencję w
sytuacji stresowej do koncentracji na sobie, na własnych
przeżyciach emocjonalnych, tendencjach do myślenia
życzeniowego i fantazjowania. Działania mają na celu
zmniejszenie napięcia związanego z sytuacja stresową.

73. STYLE RADZENIA SSOOBBIIE ZZE SSTTRRESSEMM ((cc..dd..))
• Styl skoncentrowany na unikaniu – oznacza tendencję
w sytuacjach stresowych do wystrzegania się myślenia,
przeżywania i doświadczania tych sytuacji.
Może przybierać dwie formy:
• Angażowania się w czynności zastępcze,
• Poszukiwanie kontaktów towarzyskich.

74. • Strategia – oznacza określone, konkretne działania
lub reakcję, natomiast proces radzenia sobie – to
ciąg strategii, które mogą zmieniać się w czasie.

75. DDzziiaałłaanniiaa aannttyyssttrreessoowwee
• Podpowiedzi instynktowe - płacz, śmiech - pełnią funkcję
oczyszczającą i rozładowującą napięcie emocjonalne.
• Dialog wewnętrzny - rozmowa z samym sobą, której celem
jest wzmacnianie zaufania do własnych sił.
• Ćwiczenia fizyczne
• Ćwiczenia relaksacyjne, muzyka relaksacyjna
• Medytacje
• Wsparcie społeczne
• Psychoterapia, poradnictwo

76. CCeecchhyy ddoobbrreeggoo ttrreenneerraa
wwgg CCzzaajjkkoowwsskkiieeggoo
1. Zdyscyplinowanie.
2. Nowatorstwo.
3. Korzystanie z wiedzy.
4. Wybitna osobowość.
5. Własny przykład.
6. Pewność siebie.
7. Umiejętność przekazywania wiedzy – talent
pedagogiczny.
8. Twórcza energia i pracowitość.

77. PPoorraaddnniikk ttrreenneerraa
 Przestrzegaj metodyki! Nie przyspieszaj! Nie przeciążaj! -
możesz doprowadzić do przeciążenia, przetrenowania, urazu.
 Urazy powstają z nieprzestrzegania Etyki – trener i w wyniku
Stresu – zawodnik.
 Nie przyspieszaj leczenia – są jeszcze kolejne treningi i zawody.
 Przestrzegaj zasad rozgrzewki i części końcowej.
 Przestrzegaj podstawowych zasad treningu.
 Patrz na zawodnika i jego trening pod kątem przyszłości.
 Obserwuj zawodnika, poznaj jego reakcje, reaguj na jego zachowanie.
 Nie tylko trenuj zawodnika, ale także ucz go trenować.
 Przemawiaj do wyobraźni zawodnika, pokazuj mu jego postępy.
 Poszukaj nowych rozwiązań, nie obawiaj się ryzyka, pamiętaj jednak o
ograniczeniach.

78. BBiibblliiooggrraaffiiaa
• Dąbrowska, H., (1991), Motywacja a osiągnięcia w sporcie, w: Tyszka
(red.), Psychologia sportu. Warszawa: Wydawnictwo AWF
• Gracz, J., Sankowski, T. (2000). Psychologia sportu. Poznań: Wydawnictwo
AWF
• Psychologia osobowości w sporcie -Jarvis, M., (2002), Psychologia
sportu,Gdańsk: Wydawnictwo GWP
• Dubowik, E. .Kościelak R., Kulas H., Tomczak-Witych A.(2002). Wybrane
zagadnienia psychologii. Gdańsk: AWF
• Włodarski Z., Matczak A. (1992). Wprowadzenie do psychologii.
Warszawa: WSiP
• Zimbardo Ph. G., Ruch F.L. (2004). Psychologia i Życie. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN
• Czajkowski Z. (1996). Psychologia sprzymierzeńcem trenera. Warszawa:
Centralny Ośrodek Sportu. RCMSKFiS.
• Gracz J., Sankowski T. (2007). Psychologia aktywności sportowej. Poznań:
AWF