Texto informativo

2. A vaca tivo a súa orixe nos herbívoros prehistóricos. A súa domesticación empezou
probablemente na India hai case dez mil anos.
A maior parte das razas bovinas europeas proceden do “uro”, un toro silvestre que
se extinguiu no 1627, aínda que as hai tamén de orixe indoeuropeo e norteafricano.
As primeiras vacas europeas eran animais grandes e fortes. Na Idade Media, tal
vez como consecuencia dunha alimentación deficiente, a talla reduciuse.

3. En Galicia a vaca era a principal fonte de riqueza e a forza de traballo máis importante do
agro; desde sempre foron utilizadas como animais de traballo para labrar as terras e
carretar cargas, pero agora xa non se utiliza para tirar dos carros, agora serve
principalmente para dar alimento como carne, leite, etc.
Tamén aproveitamos a súa pel (o coiro) para facer roupa, calzado e outros
obxectos, os seus cornos aprovéitanse para facer recipientes ou obxectos de adorno, os
seus excrementos (o esterco) úsase para adubar as terras.

4. Asociadas ás vacas e ao traballo creáronse moitísimos aparellos que forman parte da
historia ou da cultura do noso país: carros, grades,arados… pero agora ao deixar de
usarse como forza de traballo están a desaparecer.
Grade
Arado
As femias coñécense como vacas e os machos como bois ou touros.
As crías denomínanse puchos, cuchos, cuxos, becerros ou tenreiros, e dende o ano
de idade ata que paren, xovencas.
Existen unhas 800 razas de vacún en todo o mundo, das que unha ducia son comúns en
Galicia.

5. DESCRICIÓN
Animal de bo tamaño, corpo de aspecto macizo e pesado cuberto de pelo curto de cor
variable segundo a raza. As máis comúns en Galicia son as rubias ou do país (marelas) de cor
castaña clara e as frisonas, de cor branca e negra.
Xeralmente o macho medra máis , é máis grande cos músculos e os cornos máis
desenvolvidos.
Os machos poden superar 1,50 m de altura e son 10 cm máis altos que as femias.
Poden chegar a pesar máis de 1000 Kg. As femias case nunca superan os 800 kg.
O ESQUELETO OS MÚSCULOS

6. MOVEMENTOS
As vacas andan apoiándose nos pezuños que cobren os dous dedos centrais de cada
pata.

7. SENTIDOS
O máis desenvolvido é o olfacto.
Ten bo oído, pode mover as orellas para coñecer mellor a dirección da que veñen os
sons.
A vista é deficiente. Non distingue as cores.
O gusto está pouco desenvolvido.
A pel é bastante sensible, aprecia deseguida calquera contacto. A zona máis sensible
é o fociño.

8. COMUNICACIÓN
As vacas berran ou brúan para chamarse unhas ás outras, cando están en celo ou
para pedir alimento.
O son que emiten as vacas chámase de moitas maneiras segundo as zonas de
Galicia: berrar, bruar, muar, bradar, iñar, muar ou esborrecar.
Cando está libre viven formando mandas.

9. ALIMENTACIÓN
É herbívora, come unha gran cantidade de alimento, xeralmente vexetais (herba
verde ou seca). Máis tarde, nun lugar tranquilo devolve a comida á boca e remóea, por
iso se di que é un animal rumiante.
As que viven en liberdade comen vexetais verdes, xeralmente herbas.
As que viven estabuladas aliméntanse de herba seca e pensos.
Nalgunhas zonas pastan de primavera a outono e os meses de inverno aliméntanse
de herba seca ou ensilada.
As das pequenas explotacións teñen unha alimentación máis variada: pastan cando
saen, dáselles herba ou palla seca na corte e se traballan ou producen leite
refórzaselles a alimentación con fariñas, patacas, remolacha e pensos.

10. As variedades tradicionais galegas son:
Rubia galega: Ten a pel fina e clara, coas zonas espidas de cor rosada, o pelo curto de
cor rubia vermella. É de tamaño medio-grande. As rubias de ton escuro chámanse
Vermellas e as claras Marelas.

11. Cachena: Cor castaña clara, máis escura na rexión do pescozo, de pelo curto e cun floquiño
na testa, e orellas e rabo con pelo abundante.Ten a cabeza pequena cos ollos oblicuos e cornos
de grandes proporcións.Ten as coxas e os cadrís pouco desenvolvidos,É a de raza mais
pequena.

12. Caldelá: De cor escura cunha liña máis clara ou algo vermella polo lombo e co fociño case
branco. Cornos grosos en gancho e estirados cara a fora nas femias, orellas de tamaño
mediano, horizontais e con abundante pelo de cor clara.

13. Vianesa: cor castaña, case negra nos machos, co fociño claro. A cabeza é pequena cos
cornos en gancho curto nos machos e máis separados nas femias, as orellas grandes e
peludas.

14. Frieiresa: tamaño medio a grande. A cabeza é pequena e curta, con testa saínte e fronte
e morro anchos. Os cornos son longos, orientados cara adiante e cara abaixo. De cor castaña
lavada, con pelo longo e abundante na rexión frontal, formando unha guedella rubia dourada
característica.

15. Limiá: Teñen unha cabeza de medianas proporcións, con fronte ancha, cara longa e fociño
ancho. Os cornos en gancho curto nos bois e máis grandes e longos nas vacas. Orellas
grandes e peludas.

16. HERÁLDICA
Pola súa mansedume e a súa fecundidade, a vaca simboliza o señorío sobre as terras vizosas e
ben traballadas. Non é difícil atopalos en algúns brasóns galegos . A miúdo aparecen varias
vacas nun mesmo brasón, ou ben só as súas cabezas. As becerras son empregadas tamén,
debuxadas sen cornos e con ubres pequenos.
Becerreá Boborás Baiona
BIBLIOGRAFÍA
•A VACA
Edicións A Nosa Terra
•https://gl.wikipedia.org/wiki/Vaca
•https://gl.wikipedia.org/wiki/Refraneiro_galego_da_vaca

17. Para producir 1 litro de leite, debe
consumir 2 litros de auga.
Múxese dúas veces ao día: pola mañá e
a noitiña.Algúns exemplares superan
os 8.000 litros de leite ao ano.
Unha vaca pode vivir
aproximadamente ata 25 anos.
Producen ao redor do 90% do leite no
mundo.

18. Case todas as vacas mastigan polo menos 50
veces por minuto.
De media, unha vaca fai máis de
40 mil movementos de mandíbula
ao día.
As vacas teñen case 360 graos de
visión panorámica.

19. O gando bovino é o maior expulsor de
gas metano á atmosfera.
Unha vaca de 450 kg de
peso pode producir 10
toneladas de abono cada
ano.
Os seus excrementos, a bosta, úsase
nalgúns países como combustíbel e como
material de construcción.

20. Dúas torres altas, dous miradores, un
espantamoscas e catro andadores.
Catro na cama, catro na lama, dous que lle
aguzan e un que lle abana.
Catro pernas, catro fontes, un dálle-dálle e
dous reviramontes.
Catro na cama, catro na lama, dous parafusos e un que lle
abana.