Principles of Economics

1. บทที่ 7
ต้นทุนการผลิต
และรายรับจากการผลิต
อ.อรคพัฒร์ บัวลม

2. 2
ต้นทุนทางเศรษฐศาสตร์และต้นทุนทางบัญชี
(Economics Cost and Accounting Cost)
ต้นทุนทางเศรษฐกิจ (Economics Cost) :
ต้นทุนทั้งหมดที่เกิดขึ้นจากการผลิตสินค้านั้น ไม่ว่าจะมีการจ่าย
ไปจริงหรือไม่ก็ตาม (Explicit Cost + Implicit Cost) รวมต้นทุน
ค่าเสียโอกาสเข้าไว้ด้วย
ต้นทุนทางบัญชี (Accounting Cost) :
ต้นทุนในการผลิตสินค้าที่ผู้ผลิตได้มีการจ่ายจริงและได้ลงบันทึก
รายการทางบัญชีไว้(Explicit Cost)

3. 3
ต้นทุนค่าเสียโอกาส (Opportunity cost)
ค่าเสียโอกาส คือ ต้นทุนที่ไม่ได้จ่ายเป็นเงินจริง แต่เป็นค่าเสีย
โอกาสที่จะใช้ปัจจัยนั้นไปทาประโยชน์อย่างอื่น
ต้นทุนชัดแจ้งและต้นทุนไม่ชัดแจ้ง(Explicit Cost and Implicit Cost)
– ต้นทุนชัดแจ้ง(Explicit cost) : ต้นทุนที่เกิดขึ้นจริงและมีการจ่าย
ออกไปเป็นตัวเงินจริงๆ
– ต้นทุนไม่ชัดแจ้ง (Implicit Cost) : ต้นทุนที่เกิดขึ้นจากการผลิต
จริงๆ แต่ไม่มีการจ่ายออกไปเป็นตัวเงิน เกิดจากการนาปัจจัยการ
ผลิตที่ตนเองเป็นเจ้าของมาใช้ในการผลิต

4. 4
ต้นทุนเอกชน กับ ต้นทุนสังคม (Private Cost and Social Cost)
– ต้นทุนเอกชน หมายถึง ต้นทุนที่หน่วยผลิตต้องรับผิดชอบ
โดยตรง เช่น ค่าจ้าง ค่าเช่า ดอกเบี้ย ค่าวัตถุดิบ ฯลฯ ดังนั้น
ต้นทุนเอกชนจะเท่ากับต้นทุนทางเศรษฐศาสตร์
– ต้นทุนสังคม หมายถึง ต้นทุนเอกชนรวมกับผลกระทบ
ภายนอก ซึ่งไม่ได้เกี่ยวของกับกระบวนการผลิต เป็นผลให้
ต้นทุนสังคมไม่เท่ากับต้นทุนเอกชน ต้นทุนที่ตกแก่บุคคล
อื่นในสังคมเรียกว่า ผลกระทบภายนอก (Externalities)

5. 5
ต้นทุนในการผลิตระยะสั้น ที่ผู้ผลิตไม่สามารถเปลี่ยนแปลง
ต้นทุนหรือปัจจัยการผลิตได้ประกอบด้วยต้นทุน 2 ประเภท คือ
• ต้นทุนคงที่ (fixed cost - FC) คือค่าตอบแทนที่จ่ายให้กับปัจจัย
คงที่ ต้นทุนคงที่นี้ จะไม่เปลี่ยนแปลงไปตามปริมาณการผลิต
• ต้นทุนแปรผัน (variable cost - VC) คือค่าตอบแทนที่จ่ายให้กับ
ปัจจัย แปรผัน ต้นทุนแปรผันจึง เปลี่ยนแปลงไปตามปริมาณการ
ผลิต
*จากต้นทุนทั้ง 2 ประเภท สามารถหาต้นทุนรวม ต้นทุนเพิ่ม และ
ต้นทุนเฉลี่ยได้
1. ต้นทุนการผลิตระยะสั้น

6. 6
1.1 ต้นทุนรวม(Total cost - TC) คือต้นทุนทั้งหมดในการผลิตใน
ระยะสั้น ประกอบด้วยต้นทุนคงที่ทั้งหมด(TFC) และต้นทุนผัน
แปรทั้งหมด(TVC)
1)ต้นทุนคงที่ทั้งหมด(Total Fixed cost : TFC) เช่น ต้นทุนในการ
จัดหาปัจจัยคงที่เพื่อการผลิต เช่น ค่าก่อสร้าง , ค่าที่ดิน , ค่าเครื่องจักร
เป็นต้น
2) ต้นทุนผันแปรทั้งหมด(Total Variable cost : TVC) เช่น ต้นทุน
ในการจัดหาปัจจัยแปรผัน เช่นค่าจ้างแรงงาน , ค่าวัตถุดิบ เป็นต้น
TC = TFC + TVC

7. 7
1.2 ต้นทุนรวมเฉลี่ยต่อหน่วย(Average total cost : ATC) คือ
ต้นทุนการผลิตทั้งหมดที่คิดเฉลี่ยต่อหน่วยสินค้า(ต้นทุนทั้งหมด
ต่อการผลิตสินค้า 1 หน่วย)
ต้นทุนเฉลี่ยจะเท่ากับผลรวมของต้นทุนคงที่เฉลี่ย(AFC)
และต้นทุนแปรผันเฉลี่ย(AVC)
Q
TFC
AFC 
Q
TVC
AVC 
Q
TC
SAC  AVCAFCSAC หรือ

8. 8
1.3 ต้นทุนเพิ่ม(Marginal cost: MC) คือ ต้นทุนหน่วยสุดท้าย
หมายถึง ต้นทุนรวมที่เพิ่มขึ้น เมื่อผลิตสินค้าเพิ่มขึ้นอีก 1 หน่วย
*(ต้นทุนที่เพิ่มขึ้นคือต้นทุนผันแปรเท่านั้น เนื่องจากในระยะสั้น
ต้นทุนคงที่ไม่เปลี่ยนแปลง)
Q
TC
MC




9. 9
1.4 ตารางต้นทุนการผลิตและเส้นต้นทุนการผลิตระยะสั้น
Q TC TFC TVC MC AC=TC/Q
AFC=
TFC/Q
AVC=
TVC/Q
0 550 550 0 - - - -
1 850 550 300 300 850 550 300
2 1100 550 550 250 550 275 275
3 1300 550 750 200 433 183 250
4 1600 550 1050 300 400 138 263
5 2100 550 1550 500 420 110 310
6 2800 550 2250 700 467 92 375
7 3700 550 3150 900 529 79 450
8 4800 550 4250 1100 600 69 531

10. 10
1.5 เส้นต้นทุนการผลิตระยะสั้น
กราฟความสัมพันธ์ระหว่าง TC , TFC , TVC
TFC
TVC
TCต้นทุน
ผลผลิต
TVC
TFC
140
60
80
4

11. 11
1.5 เส้นต้นทุนการผลิตระยะสั้น (ต่อ)
ผลผลิต
ต้นทุนต่อหน่วย
AVC
ATC
MC
AFC
B
4
15
5
20
8
30
A
C

12. 12
2. ต้นทุนการผลิตระยะยาว
ระยะยาว คือ ระยะเวลาที่ผู้ผลิตสามารถเปลี่ยนปัจจัยการ
ผลิตทุกชนิดได้หมด นั่นคือ สามารถเลือกขนาดของโรงงานได้
ต้นทุนการผลิตระยะยาว (Long Run Total Cost : LTC)
จึงมีเฉพาะต้นทุนแปรผันเท่านั้น
ต้นทุนการผลิตเฉลี่ยระยะยาว (Long Run Average Cost)
คือ ต้นทุนการผลิตทั้งหมดที่คิดเฉลี่ยต่อหน่วยผลผลิตในระยะ
ยาว (LAC = LTC / Q)

13. 13
2.1 เส้นกราฟต้นทุนการผลิตในระยะยาว
LTC
ต้นทุน
ผลผลิต
ต้นทุนต่อหน่วย
ผลผลิต
LAC
LMC
A

14. 14
2.2 เส้นกราฟต้นทุนการผลิตเฉลี่ยในระยะยาว
Q ปริมาณผลผลิต
ต้นทุนต่อหน่วย
10
20
30
40
50
60
70
80
90
LAC
SAC1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
SAC2
SAC3
การหาเส้นต้นทุนการผลิตระยะยาว(LAC)หาได้
จากการลากเส้นสัมผัสกับต้นทุนเฉลี่ยระยะสั้น
(SAC)ที่ต่าสุดนั่นเอง

15. 15
2.3 ลักษณะเส้นต้นทุนเฉลี่ยในระยะยาว
เส้น LAC มีลักษณะเป็นรูปตัว U คือในตอนแรกเมื่อขยายการ
ผลิตออกไปต้นทุนเฉลี่ยจะลดลงจนต่าสุด และเมื่อขยายการผลิต
ต่อไปต้นทุนเฉลี่ยจะสูงขึ้นอีก เนื่องจากการประหยัด และไม่
ประหยัดต่อขนาด

16. 16
การประหยัดต่อขนาด (economies of scale)
• การประหยัดที่เกิดขึ้นกับหน่วยธุรกิจ เมื่อขยายขนาดการผลิต
เพิ่มการใช้ปัจจัยการผลิตทุกชนิดพร้อมๆกัน เป็นสัดส่วน
เดียวกัน
• การประหยัดภายใน เมื่อขยายขนาดการผลิต มีการแบ่งงานกัน
ทาความชานาญเฉพาะด้านมีมากขึ้น ประสิทธิภาพการผลิตสูง
• การประหยัดภายนอก เมื่ออุตสาหกรรมมีขนาดใหญ่ขึ้น ก็
สามารถประหยัดได้มากขึ้น เช่น ซื้อวัตถุดิบได้ถูกลงเพราะมี
ผู้นามาขายที่โรงงานไม่เสียค่าใช้จ่ายเพื่อเดินทางไปซื้อที่ไกลๆ

17. 17
3. รายรับจากการผลิต(Revenue)
รายรับจากการผลิต คือรายได้ที่ผู้ผลิตได้รับจากการขาย
ผลผลิตของตนตามราคาที่กาหนด
กาไร = รายรับทั้งหมด – ต้นทุนการผลิต

18. 18
3.1 รายรับรวม (Total Revenue : TR)
รายรับรวม (TR) คือ รายรับที่ได้จากการขายผลผลิต
TR = P x Q
• TR คือ รายรับรวมทั้งหมด
• P คือ ราคาผลผลิต
• Q คือ ผลผลิต

19. 19
3.2 รายรับเฉลี่ย (Average Revenue : AR)
รายรับเฉลี่ย (AR) คือ รายรับเฉลี่ยต่อหน่วยที่ได้จากการขาย
• AR คือ รายรับเฉลี่ย
• TR คือ รายรับรวมทั้งหมด
• Q คือ ผลผลิต
Q
TR
AR 

20. 20
3.3 รูปแสดงเส้นอุปสงค์(D)และเส้นรายรับเฉลี่ย(AR)
ราคา (P)
ปริมาณ (Q)0
1 2 3 4 5 6 7
2
4
6
8
10
12
14
D = AR

21. 21
3.4 รายรับเพิ่ม (Marginal Revenue : MR)
รายรับเพิ่ม หรือ รายรับหน่วยสุดท้าย (MR) รายรับที่ได้รับ
เพิ่มขึ้นเมื่อขายผลผลิตเพิ่มขึ้น 1 หน่วย
• MR คือ รายรับเพิ่ม
• TR คือ ส่วนเปลี่ยนแปลงรายได้ทั้งหมด
• Q คือ ส่วนเปลี่ยนแปลงผลผลิต
Q
TR
MR




22. 22
ตาราง แสดงความสัมพันธ์ TR,AR,MR
ราคา(P) ปริมาณ(Q) TR=P*Q AR=TR/Q MR=TR/Q
15 0 0 - -
12 1 12 12 12
10 2 20 10 8
8 3 24 8 4
6 4 24 6 0
4 5 20 4 -4
2 6 12 2 -8
0 7 0 0 -12

23. 23
รูปแสดงความสัมพันธ์ TR,AR,MR
ราคา (P)
ปริมาณ (Q)0
1 2 3 4 5 6 7
5
10
12
15
20
24
AR, D
TR
MR

24. 24
ความสัมพันธ์ TR,AR,MR และราคา (P) เมื่อราคาคงที่
ราคา(P) ปริมาณ(Q) TR=P*Q AR=TR/Q MR=TR/Q
20 1 20 20 20
20 2 40 20 20
20 3 60 20 20
20 4 80 20 20
20 5 100 20 20
20 6 120 20 20
20 7 140 20 20
20 8 160 20 20

25. 25
รูปแสดงความสัมพันธ์ TR,AR,MR และ P
20
40
60
80
100
0
1 2 3 4 5 6 7
AR=MR=P
TR
ปริมาณ (Q)
รายรับ (TR)

26. 26
3.5 เงื่อนไขการได้กาไรสูงสุด
กาไร คือ ผลต่างระหว่างรายรับรวม (Total Revenue : TR)
กับต้นทุนการผลิต(Total Cost : TC)
 = TR – TC
กาไร และกาไรสูงสุด คือเป้าหมายสาคัญของผู้ประกอบการ
จุดที่จะได้กาไรสูงสุดก็เมื่อ TR และ TC มีค่าต่างกันมากที่สุด

27. 27
ตาราง แสดงอุปสงค์เพื่อหารายรับทั้งหมด
P Q TC TR AR MR
20 0 10 0 0 - -
18 1 15 18 3 18 18
16 2 20 32 12 16 14
14 3 25 42 17 14 10
12 4 30 48 18 12 6
10 5 35 50 15 10 2
8 6 40 48 8 8 -2
6 7 45 42 -3 6 -6
4 8 50 32 -18 4 -10


28. 28
รูปแสดงผลต่างของเส้น TR กับ TC
10
20
30
40
50
0
1 2 3 4 5 6 7
TC
TR
ปริมาณ (Q)
TR/TC
กาไร

29. 29
END