1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ14
Ένα άδικο παράπονο
Α. Κείμενο – Μετάφραση
Ένα λιοντάρι κατηγορούσε πολλές φορές τον Προμηθέα που το έπλασε, βέβαια,
μεγαλόσωμο και όμορφο και δυνατότερο από τα άλλα ζώα-
«παρόλο όμως που
είμαι τέτοιο», έλεγε, «φοβάμαι τον πετεινό». Και ο Προμηθέας του είπε: «Γιατί με
κατηγορείς άδικα; Γιατί έχεις όλα τα δικά μου, όσα μπορούσα να δημιουργήσω·
όμως η ψυχή σου σε αυτό μόνο δειλιάζει». Έκλαιγε, λοιπόν, το λιοντάρι τον εαυτό του και κατηγορούσε
τη δειλία του και τελικά ήθελε να πεθάνει. Και ενώ βρισκόταν σε αυτή την κατάσταση, συναντάει έναν
ελέφαντα, και βλέποντας τον να κουνάει συνεχώς τα αυτιά του είπε: «Τι παθαίνεις και γιατί τέλος πάντων
δε μένει ακίνητο ούτε για λίγο το αυτί σου;». Και ο ελέφαντας είπε, καθώς ένα κουνούπι πέταξε τυχαία
γύρω του: «Βλέπεις αυτό το μικρό (έντομο) που βουίζει; Αν μπει στο αυτί μου, είμαι νεκρός». Και το
λιοντάρι είπε: «Γιατί, λοιπόν, πρέπει πια να πεθάνω εγώ, αφού είμαι τόσο μεγάλος και (τόσο) πιο τυχερός
από τον ελέφαντα, όσο δυνατότερος είναι ο πετεινός από το κουνούπι;».
Επεξεργασία
1ο
μέρος
Λέων κατεμέμφετο Προμηθέα πολλάκις, ὅτι μέγαν αὐτὸν ἔπλασεν καὶ καλὸν καὶ τῶν ἄλλων θηρίων
δυνατώτερον∙ «τοιοῦτος δὲ ὤν», ἔφασκε, «τὸν ἀλεκτρυόνα φοβοῦμαι». Καὶ ὁ Προμηθεὺς ἔφη: «Τί με
μάτην αἰτιᾷ; Τὰ γὰρ ἐμά πάντα ἔχεις, ὅσα πλάττειν ἐδυνάμην∙ ἡ δέ σου ψυχὴ πρὸς τοῦτο μόνον
μαλθακή ἐστί». Ἔκλαιεν οὖν ἑαυτὸν ὁ λέων καὶ τῆς δειλίας κατεμέμφετο καὶ τέλος ἀποθανεῖν
ἤθελεν.
Ποιος κατηγορούσε τον Προμηθέα;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Για ποιο λόγο τον κατηγορούσε;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Τι έλεγε πως φοβάται;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Και ο Προμηθέας τι του είπε;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Κι ακόμη του είπε ότι...
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Τι έκανε, λοιπόν, το καημένο το λιοντάρι;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ποιον κατηγορούσε; Και τι ήθελε να κάνει;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2ο
μέρος
Οὕτω δὲ γνώμης ἔχων ἐλέφαντι περιτυγχάνει καὶ ὁρῶν διαπαντὸς τὰ ὦτα κινοῦντα, «Τί πάσχεις»,
ἔφη, «καὶ τί ποτε οὐδὲ μικρὸν ἀτρεμεῖ σου τὸ οὗς;» Καὶ ὁ ἐλέφας κατὰ τύχην περιπτάντος αὐτῷ
κώνωπος, «Ὁρᾶς», ἔφη, «τοῦτο τὸ βραχύ, τὸ βομβοῦν; Ἢν εἰσδύνῃ μου τῇ τῆς ἀκοῆς ὁδῷ, τέθνηκα».
Κι ενώ βρισκόταν σε αυτή την κατάσταση ποιον συναντάει;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Τι έκανε συνέχεια τα αυτάκια του;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Τι είπε το λιοντάρι μας στον ελέφαντα;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Εκείνη τη στιγμή ποιος πετούσε γύρω από τον ελέφαντα;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Κι ο ελέφαντας τι λέει στο λιοντάρι;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Τι μπορεί να πάθει από αυτό το "βραχύ";
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3ο
μέρος
Καὶ ὁ λέων, «Τί οὖν ἔτι ἀποθνήσκειν», ἔφη, « με δεῖ τοσοῦτον ὄντα καὶ ἐλέφαντος εὐτυχέστερον, ὅσον
κρείττων κώνωπος ὁ ἀλεκτρυών;»
Τι είπε τότε το λιοντάρι;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 14
Ένα άδικο παράπονο
Α. Κείμενο
Ερωτήσεις για το περιεχόμενο
1. Για ποιο λόγο το λιοντάρι κατηγορούσε τον Προμηθέα και πώς απάντησε εκείνος;
2. Γιατί ο ελέφαντας φοβόταν το κουνούπι;
3. Ποιο συμπέρασμα έβγαλε το λιοντάρι από όσα του είπε ο ελέφαντας;
4. Ποιο νομίζετε ότι είναι το επιμύθιο της ιστορίας που διαβάσατε;
Γλωσσικές ασκήσεις
Να αντιγράψετε τις φράσεις στο τετράδιό σας και να δώσετε τη σημασία τους:
Λέων κατεμέμφετο Προμηθέα πολλάκις
«τὸν ἀλεκτρυόνα φοβοῦμαι»
ἐλέφαντι περιτυγχάνει καὶ ὁρῶν διαπαντὸς τὰ ὦτα κινοῦντα
« με δεῖ τοσοῦτον ὄντα καὶ ἐλέφαντος εὐτυχέστερον, ὅσον κρείττων κώνωπος ὁ
ἀλεκτρυών;»

3. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 14
Ένα άδικο παράπονο
Β1. Λεξιλογικός πίνακας: ἄρχω
ἡ τριηραρχία: η αρχηγία της τριήρους
ἡ αρχή: 1. εξουσία, 2. έναρξη
ὁ ἄρχων: κυβερνήτης, αυτός που εξουσιάζει
ἡ ἀρχαιότης: οι αρχαίοι χρόνοι
ἀρχαϊκός: 1. αυτός που εντάσσεται στον πολιτισμό του 7ου
& 6ου
π.Χ. αιώνα,
2. αυτός που μιμείται τα πρότυπα της αρχαιότητας
τό ἀρχεῖον: 1. το μέρος όπου έμεναν οι ανώτατοι άρχοντες,
2. το μέρος που φυλάσσονται σημαντικά έγγραφα
ὁ ἀρχάγγελος: ο αρχηγός των αγγέλων
ἀρχιερεύς: ανώτατος κληρικός
ὁ ἀρχιτέκτων: ο μηχανικός που σχεδιάζει οικοδομήματα ή μνημεία και επιβλέπει την κατασκευή τους
ἡ ἀρχαιολογία: η επιστήμη που μελετά μνημεία, έργα τέχνης & αντικείμενα της καθημερινής ζωής παλαιότερων
εποχών
ἀρχαιοπρεπής: αυτός που μιμείται τα πρότυπα της αρχαιότητας (π.χ. τρόπο ομιλίας, ντυσίματος)
ἡ μοναρχία: μορφή πολιτεύματος στο οποίο εξουσιάζει ένα μόνο πρόσωπο
ὁ δήμαρχος: άρχοντας του δήμου
ὁ φρούραρχος: αρχηγός φρουράς ή φρουρίου
ἄναρχος: 1. αυτός που δεν έχει αρχηγό, 2. κάτι που γίνεται χωρίς σχέδιο
ἡ πειθαρχία: υπακοή σε κάποιες αρχές
ὁ πατριάρχης: ανώτατος αρχιεπίσκοπος της ορθόδοξης εκκλησίας
αρχάριος: αυτός που μόλις αρχίζει να μαθαίνει να εξασκεί κάποια δραστηριότητα (συν: πρωτάρης)
αρχοντιά: ευγένεια καταγωγής και τρόπων συμπεριφοράς
αρχηγείο: εκεί όπου εδρεύει ο αρχηγός
αρχοντοχωριάτης: νεόπλουτος που προσποιείται τον αριστοκράτη
αρχιπέλαγος: μεγάλη θάλασσα
αρχιστράτηγος: αρχηγός του στρατεύματος
αρχαιογνωσία: η γνώση της αρχαιότητας
αρχαιοκάπηλος: αυτός που ασχολείται με το παράνομο εμπόριο έργων τέχνης της αρχαιότητας
αρχαιοδίφης: αυτός που ερευνά συστηματικά την αρχαιότητα
αρχαιομαθής: αυτός που έχει βαθιά γνώση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού
αρχειοθετώ: τοποθετώ έγγραφα στην κατάλληλη θέση μέσα σε κάποιο αρχείο
θιασάρχης: αυτός που διευθύνει κάποιο θεατρικός θίασο
ποιμενάρχης: ο ιεράρχης που καθοδηγεί πνευματικά το εκκλησιαστικό ποίμνιο, δηλαδή τους πιστούς
φεουδάρχης: ο ιδιοκτήτης φέουδου, δηλαδή χωραφιού που παραχωρούσε ο ηγεμόνας σε ευγενείς
με αντάλλαγμα τις στρατιωτικές του υπηρεσίες
εξαρχής: από την αρχή, πρώτα πρώτα
Ασκήσεις:
1. Να συμπληρώσετε στα κενά των προτάσεων την κατάλληλη λέξη από την παρένθεση:
α. Οι ............................ του τόπου τίμησαν με την παρουσία τους την επέτειο του «ΟΧΙ».
(αρχές, αρχάριοι, φεουδάρχες)
β. Η ............................. τέχνη βρίσκεται στο μεταίχμιο της γεωμετρικής και κλασικής περιόδου.
(αρχαίος, αρχικός, αρχαϊκός)
γ. Η .................................. τιμωρείται αυστηρά από το νόμο.
(αρχαιογνωσία, αρχαιολογία, αρχαιοκαπηλία)
δ. Από μικρός έδειξε τις ................................ ικανότητες.
(αρχοντικός. αρχηγικός, αρχειακός)
ε. Πολιτεία ................................ δεν μπορεί να ευδοκιμήσει.
(κυριαρχικός, άναρχος, αναρχικός)

4. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 14
Ένα άδικο παράπονο
Γ1. Γραμματική: γ΄ κλίση ουσιαστικών
Γ2. Οριστική Ενεστώτα – Μέλλοντα βαρύτονων ρημάτων
Ασκήσεις:
1. Να δώσετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην πτώση που σας ζητείται:
- ὁ λέων: δοτική πληθυντικού ………………………….
- ὁ ἀδάμας: κλητική ενικού ………………………….
- ὁ ἱμάς: δοτική πληθυντικού ………………………….
- ὁ δράκων: γενική πληθυντικού ……………………….....
- ὁ ἐλέφας: γενική ενικού ………………………….
- ὁ θεράπων: κλητική ενικού ………………………….
- ὁ τένων: δοτική ενικού ………………………….
2. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με την κατάλληλη πτώση των ουσιαστικών που βρίσκονται
σε παρένθεση.
α. Τοῖς …………............... (γίγας) ὁ θεὸς τοῦ πολέμου συνεμάχησεν.
β. Ἐκ τῶν χείρων ἐξεῖχον ἐκατὸν κεφαλαὶ …………….................. (δράκων, γεν. πληθ.).
γ. Οἱ θεοὶ τοῦ Ὀλύμπου ἐκράτησαν τῶν ………….................... (γίγας).
δ. Τὰς τῶν ………….................... (γέρων) συμβουλάς ἄκουε.
ε. Οἱ μὲν ……………...................... (ἄρχων) ἄρχουσιν, οἱ δὲ πολῖται ἄρχονται.
3. Να σχηματίσετε τα πρόσωπα που σας ζητούνται για το κάθε ρήμα:
- πείθομαι: β΄ ενικό μέλλοντα …………………………
- ὁρίζομαι: α΄ πληθυντικό ενεστώτα ………………………....
- πράττομαι: β΄ πληθυντικό μέλλοντα ……………………........
- γράφομαι: γ΄ πληθυντικό μέλλοντα ……………………........
- κηρύττομαι: γ΄ ενικό ενεστώτα ………………………….
4. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ενεστώτα και του μέλλοντα της
μέσης φωνής του ρήματος που βρίσκεται σε παρένθεση:
α. Ἡμεῖς ……………………. ……………………….. (πορεύομαι) ἐν εἰρήνῃ.
β. Πάντες οἱ ἄνθρωποι οὐ …………………….. ……..................... (πείθομαι) τοῖς κακοῖς μάντεσιν.
γ. Σὺ οὐ ………………. ………………… (βλάπτομαι) ὑπὸ τῆς ἀσθενείας;
δ. Ὑμεῖς οὐ ............................... .........................(παιδεύομαι,) ὀρθῶς παρὰ τούτου τοῦ διδασκάλου.
5. Να μετατρέψετε το ρήμα στον κατάλληλο τύπο του ενεστώτα και μέλλοντα μέσης φωνής:
κρύπτομαι .............................. παρατάσσομαι ..............................
σὺ βλάπτομαι .............................. ὑμεῖς κόπτομαι ..............................
παρασκευάζομαι .............................. τέρπομαι ..............................