Σημειώσεις στη 2η ενότητα

1. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 2ης
ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη
http://blogs.sch.gr/m_michali/
2η
ενότητα: α 26-1081
στίχ.36-39: Ο άνθρωπος αποδίδει τις συμφορές του στους θεούς, ενώ στην
πραγματικότητα η δική του περιφρόνηση προς τις εντολές και τους νόμους των θεών
είναι αυτή που επιφέρει την τιμωρία. Με άλλα λόγια, από τη στιγμή που ο άνθρωπος
δεν πειθαρχεί στις προειδοποιήσεις των θεών, αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών
του και τιμωρείται. Στους στίχους 40-51 αναφέρεται η περίπτωση του Αίγισθου, ο
οποίος δεν έλαβε υπόψη του τις προειδοποιήσεις των θεών (να μη συνάψει σχέσεις με
την Κλυταιμνήστρα, μήτε να σκοτώσει τον Αγαμέμνονα) κι έτσι τιμωρήθηκε (τον
σκότωσε ο Ορέστης, για να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του). Στο σημειο αυτό
έχουμε και το ηθικό σχήμα:
Συνοπτική παρουσίαση προσώπων μέσα από ενέργειες ή λόγια τρίτων
Δίας Αθηνά Καλυψώ Οδυσσέας
-παντοδύναμος
-κυρίαρχος των
θεών
-δίκαιος
-έξυπνη 
καταστρώνει ένα
έξυπνο σχέδιο
-νοιάζεται για τον
Οδυσσέα
-επιχειρηματολογεί
για να πείσει τον Δία
να βοηθήσουν οι θεοί
τον Οδυσσέα.
-ερωτευμένη με τον
Οδυσσέα
-κτητική κι
εγωίστρια
-βάζει το πάθος της
πάνω από το καλό
του Οδυσσέα.
-βασανίζεται
-γενναίος αλλά
άτυχος
-Η Καλυψώ
προσπαθεί με χάδια
να τον κρατήσει
κοντά της αλλά
αυτός θέλει να
επιστρέψει στην
πατρίδα του
-ευσεβής κάνει
θυσίες
Το σχέδιο της Αθηνάς:
Το σχέδιο της Αθηνάς περιλαμβάνει τα εξής: 1) Να στείλουν τον αγγελιαφόρο των
θεών, τον Ερμή, στην Καλυψώ για να την πείσει να αφήσει επιτέλους τον Οδυσσέα
να γυρίσει στην Ιθάκη. 2) Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να συναντήσει τον Τηλέμαχο, το
γιο του Οδυσσέα και να τον πείσει για δύο πράγματα: α) να συγκαλέσει σε συνέλευση
τους Αχαιούς και να απαιτήσει να φύγουν οι μνηστήρες από το παλάτι του και β) να
πάει στη Σπάρτη και στην Πύλο να ζητήσει πληροφορίες για τον πατέρα του. Το
σχέδιο της Αθηνάς αποτελεί προοικονομία για όσα θα εξελιχθούν στη συνέχεια.
Ο ανθρωπομορφισμός των θεών: Οι θεοί στην Οδύσσεια φαίνεται να έχουν
χαρακτηριστικά και συνήθειες που ταιριάζουν περισσότερο σε ανθρώπους και όχι σε
θεούς. Έτσι, βλέπουμε τον Ποσειδώνα ενώ είναι θεός και υποτίθεται παντογνώστης,
δε γνωρίζει ότι οι άλλοι θεοί έχουν αποφασίσει παρά τη θέληση του ίδιου να
βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του.
1
Οι σημειώσεις βασίζονται κυρίως στα σχόλια του σχολικού βιβλίου, στο βιβλίου του καθηγητή και
στο σχολικό βοήθημα: «Πετίνη, Ε. (2009). Οδύσσεια- Ομηρικά έπη. Αθήνα: εκδόσεις Ελληνικά
Γράμματα.
ύβρις  νέμεσις  τίσις

2. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 2ης
ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Επιμέλεια: Μαρία Μιχάλη
http://blogs.sch.gr/m_michali/
Ακόμα, έχουν ανθρώπινα συναισθήματα. Ο Ποσειδώνας νοιώθει οργή και ανάγκη για
εκδίκηση, η Καλυψώ νοιώθει πάθος για τον Οδυσσέα κ.λπ.
Η αξία της υστεροφημίας: Οι άνθρωποι προσπαθούν μέσα από τις πράξεις τους να
αποκτήσουν φήμη και μετά τον θάνατό τους. Έτσι και στους στ. 106-108 ο
Τηλέμαχος με το δύσκολο έργο του ταξιδιού θα αποκτήσει την αναγνώριση.
Να υπογραμμίσετε στο βιβλίο:
α) τυπικά επίθετα, δηλαδή επίθετα ή τις φράσεις που αποδίδονται συνήθως σε θεούς
ή ήρωες (π.χ. για το Δία: Κρονίδης).
β) μεταφορές (π.χ. φλέγεται η καρδιά μου)
γ) προοικονομίες, δηλαδή τα σημεία εκείνα που ο ποιητής μας προετοιμάζει για τις
εξελίξεις που θα ακολουθήσουν (π.χ. στ. 26-29)
δ) εικόνες (περιγραφή εικόνων)
Υπογραμμίζω στο βιβλίο: α) σε ποια σημεία μιλάει ο ποιητής
β) σε ποια ο Δίας κι η Αθηνά
γ) τι επιτυγχάνεται με αυτές τις εναλλαγές;