5. Бүтін бөліктен және бөлшек бөліктен тұратын сан аралас сан деп аталады.
Мысалы: аралас сан ( аралас бөлшек ) деп аталады.
Оқылуы : «Бір бүтін бестен үш» . 1 – саны бүтін бөлігі , ал - бөлшек бөлігі.
Бұрыс бөлшекті аралас сан түрінде, аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазуға болады.
І. Бұрыс бөлшекті аралас сан түрінде жазу.
1)Бөлшектің алымын бөліміне бөлу керек;
2)Толымсыз бөлінді аралас санның бүтін бөлігі болады;
3)Қалдық бөлшек бөліктің алымы, ал бөлгіш бөлімі болады.
Мысалы: Жазылуы:
Осы сияқты:
ІІ. Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу.
Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу үшін:
1)Аралас санның бүтін бөлігін бөлшек бөлігінің бөліміне көбейту керек;
2)Шыққан көбейтіндіге бөлшек бөлігінің алымын қосып, алым ету керек;
3)Бөлшектің бөлімін өзгертпей, бөлім етіп қалдыру керек.
Мысалы: Қысқаша жазылуы:
Мысалдар:
5
3
1
5
3
6
5
3
6
5
36:23
6
23
=+==
6
5
3
6
23
=
.
5
2
6
5
32
= .
9
1
6
9
55
=
.
8
43
8
385
8
3
5 =
+⋅
=
.
8
43
8
3
5 =
.
7
58
7
2
8 = .
4
51
4
3
12 =
6. ІІІ. Натурал санды аралас сан түрінде жазуға болады.
Мысалы:
Қысқаша:
Сол сияқты:
.
2
2
8
2
2
89 =+=
.
2
2
89 =
.
5
5
67 =
.
8
8
1011 =
22. Логикалық сұрақтар
1. «Спутник» жер шарын 103 минутта айналып өтті. Ол неше сағат, неше
минутта айналып өтті?
2. Жыл 12 айдың ішінде 30 және 31 сандары ауысып отырады. Ал 28 саны
қай айда кездеседі?
3. 2 қасқыр 2 қойды 2 сағатта жейді. Ал 4 қасқыр 4 қойды неше сағатта
жейді?
4. Екі қолымызда 10 саусақ болса, 10 қолымызда қанша саусақ болады?
5. Қараңғы бөлмеде керосин шамы мен шырағдан шамы қатар тұрса, бірінші
қайсысын тұтатар едіңіз?
6. 7 ағайындының бір-бірден қарындасы бар. Олар барлығы нешеу?
7. Алмұрттың жартысы неге үқсас?
8. 50 саусақ қөріну үшін неше баланың қолы көрінуі керек?
