NCXH

1. KHOA HỌC VÀ NGHIÊN CỨU XÃ HỘI
1. Nghiên cứu khoa học
Như vậy, nghiên cứu khoa học là hoạt động tiến hành phương pháp khoa học để khám
phá bản chất, quy luật của sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội, góp phần làm giàu tri thức
khoa học.
Nghiên cứu là gì?
Nghiên cứu (rersearch) bao gồm việc
thu thập, đánh giá, phân tích và giải
thích thông tin một cách có hệ
thống để đóng góp cho những kiến
thức sẵn có hay kiến thức mới. Sau
cùng, nghiên cứu giúp chúng ta hiểu về
sự vận hành của thế giới xung quanh
và giải quyết các vấn đề hiện tại.
Khoa học là gì?
Khoa học là những tri thức đạt được
qua kinh nghiệm thực tế và nghiên cứu.
Mục đích của khoa học là tạo ra tri thức
khoa học (scientific knowledge) – là
tổng hợp tri thức về các quy luật, lý
thuyết để giải thích hiện tượng hoặc
trạng thái sự vật bằng cách sử dụng
các phương pháp khoa học.

2. Khoa học có thể được phân
thành hai nhóm lớn: khoa học
tự nhiên và khoa học xã hội.
Khoa học tự nhiên nghiên cứu
các đối tượng hoặc hiện tượng
tự nhiên, chẳng hạn như ánh
sáng, vật chất, trái đất, các thiên
thể hoặc cơ thể con người. Khoa
học xã hội nghiên cứu con người
hoặc cộng đồng người chẳng
hạn như các nhóm xã hội, doanh
nghiệp, hiệp hội hoặc kinh tế và
hành vi cá nhân, tập thể. Khoa
học xã hội có thể được phân loại
thành các bộ môn như tâm lý
học, xã hội học và kinh tế học.
Trong khi khoa học tự nhiên đòi
hỏi sự chính xác, rõ ràng và
không phụ thuộc vào người tiến
hành nghiên cứu, thì khoa học
xã hội tồn tại mức độ khác biệt
lớn về đo lường cũng như sự
thiếu tin cậy và ít đồng thuận về
các kết luận nghiên cứu.
Chúng ta sẽ không tìm thấy sự bất đồng giữa các nhà khoa học tự nhiên về tốc độ của
trái đất quay xung quanh mặt trời, nhưng bạn sẽ nhận thấy sự khác biệt rất lớn giữa các
nhà khoa học xã hội về cách giải quyết một vấn đề xã hội, như ngăn ngừa khủng bố quốc
tế hay vực dậy nền kinh tế khỏi sự suy thoái.
2. Nghiên cứu xã hội
Khóa học này chủ yếu xem xét về nghiên cứu xã hội, nghĩa là tập trung vào con người,
các tổ chức và sự kiện xã hội. Những nhà nghiên cứu xã hội sử dụng các công cụ
như khảo sát, phỏng vấn, thảo luận nhóm tập trung hay quan sát để thu thập thông
tin, rồi từ đó phân tích và rút ra kết luận.
Quá trình nghiên cứu xã hội bao gồm một loạt các chỉ dẫn nghiên cứu. Các tổ chức hay
lĩnh vực nghiên cứu khác nhau có thể sử dụng những quy trình hơi khác nhau, tuy nhiên
phần lớn chúng tương tự nhau. Sơ đồ dưới đây chỉ ra quy trình mà khóa học này dựa
vào:

3. B1: Phát triển chủ đề nghiên cứu
Bước đầu tiên trong quá trình nghiên cứu là quyết định một số chủ đề phù hợp cho
nghiên cứu của bạn. Lựa chọn của bạn có thể chịu ảnh hưởng từ kiến thức chuyên môn,
công việc hoặc sở thích.
Bạn có thể nghĩ ra ý tưởng cho những chủ đề có khả năng thực hiện được, nghiên cứu
bối cảnh để hiểu nhiều hơn về một chủ đề nào đó, và lựa chọn nếu thấy nó phù hợp. Bạn
cần thu hẹp nghiên cứu của bạn thành một chủ đề duy nhất, được xác định rõ ràng và
sau đó viết một hoặc một vài câu hỏi nghiên cứu về chủ đề đó. Nghiên cứu của bạn sẽ
trả lời (những) câu hỏi này.
Là một sinh viên y khoa, mình quan tâm đến cộng đồng người sống chung với
HIV/AIDS (People living with HIV/AIDS – PLWHA) khi có cơ hội tiếp xúc với họ khi
thục tập tại các bệnh viện ở TP.HCM. Vấn đề PLWHA có trải nghiệm bị kỳ thị,
phân biệt đối xử vẫn còn đang tiếp diễn. Sau khi tìm hiểu tài liệu về những vấn
đề mình quan tâm ở PLWHA trong xã hội Việt Nam, mình nhận thấy PLWHA có
thể bị kỳ thị kép – không chỉ có trải nghiệm kỳ thị, phân biệt đối xử vì bản thân
có HIV mà còn vì một yếu tố khác, như tiêm chích ma túy, hành nghề mại dâm
hay quan hệ tình dục đồng giới. Bên cạnh đó, trải nghiệm bị kỳ thị và phân biệt
đối xử từ người khác còn dẫn đến việc tự kỳ thị (internalized stigma) ở PLWHA.
Tất cả những điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần (mental
health), đặc biệt là trầm cảm và dẫn đến có ý nghĩ tự tử ở PLWHA.
Vì vậy, mình tiến hành nghiên cứu về “Thực trạng tự kỳ thị và các yếu tố liên
quan đến sự tự kỳ thị ở người sống chung với HIV/AIDS tại Thành phố Hồ Chí
Minh” bằng phương pháp nghiên cứu định tính nhằm khai thác sâu vấn đề này.
Mục đích của mình là vừa muốn cập nhật thực trạng hiện tại về vấn đề trên vừa
muốn thực hiện nghiên cứu như một bước đệm để tìm hiểu sâu hơn về sức khỏe
tâm thần và các yếu tố liên quan ở PLWHA.
Các câu hỏi nghiên cứu được đặt ra:

4. i. Thực trạng tự kỳ thị ở người sống chung với HIV/AIDS tại TP.HCM hiện nay như
thế nào?
ii. Các yếu tố liên quan đến sự tự kỳ thị ở người sống chung với HIV/AIDS tại
TP.HCM hiện nay là gì?
B2: Tìm kiếm thông tin chính xác
Bước này liên quan đến việc thu thập dữ liệu. Dữ liệu là thông tin mà bạn có được trong
quá trình nghiên cứu. Dữ liệu có thể là từ ngữ, con số, hình ảnh, băng ghi hình
(videos) hay bản ghi âm (recordings). Để tìm thông tin chính xác, bạn phải nghĩ bạn sẽ
sử dụng công cụ nào để thu thập dữ liệu (khảo sát, phỏng vấn, quan sát và nhóm tập
trung) và bạn sẽ thu thập dữ liệu từ ai. Một quần thể nghiên cứu là nhóm người hoặc tổ
chức trọng tâm trong nghiên cứu của bạn, và bạn sẽ thu thập dữ liệu từ đó để trả lời các
câu hỏi nghiên cứu của bạn.
Mình thực hiện nghiên cứu với phương pháp nghiên cứu định tính bằng phương
pháp phỏng vấn sâu dựa vào bảng câu hỏi bán cấu trúc với 32 PLWHA. Trung
bình các cuộc phỏng vấn dao động từ 30 – 60 phút và thực hiện ghi âm các cuộc
phỏng vấn đó với sự đồng ý của người tham gia. Về việc tiếp cận PLWHA tại
TP.HCM, mình may mắn được sự giúp đỡ từ chính những chuyên gia, đồng thời
là những người trong cộng đồng PLWHA giới thiệu.
Bảng câu hỏi bán cấu trúc được xây dựng dựa trên các nghiên cứu được thực
hiện trước đây trên thế giới và ở Việt Nam, cũng như tham khảo ý kiến chuyên
gia và những người trong cộng đồng nhằm để bảng hỏi phù hợp với bối cảnh
Việt Nam tại thời điểm thực hiện nghiên cứu. Đặc biệt, bảng câu hỏi nghiên cứu
nên bám sát các câu hỏi nghiên cứu và mục tiêu nghiên cứu đặt ra.
B3: Phân tích thông tin và kết luận
Bước này liên quan đến việc phân tích dữ liệu và hình thành kết luận. Ở cuối bước này,
bạn tóm tắt những phát hiện chính trong nghiên cứu của bạn. Bạn có bằng chứng dưới
dạng dữ liệu và phân tích, từ đó rút ra kết luận và hỗ trợ cho những phát hiện của bạn.
Sau khi thực hiện phỏng vấn sâu PLWHA và có những bản ghi âm, mình tiến
hành phân tích dữ liệu theo mục tiêu nghiên cứu. Qua kết quả thu được, mình
đưa ra một số kết luận rằng sự tự kỳ thị ở PLWHA vẫn còn tồn tại, chủ yếu bắt
nguồn từ trải nghiệm bị kỳ thị, phân biệt đối xử của xã hội, biểu hiện qua:
– Việc công khai tình trạng có HIV.

5. – Những hình ảnh bản thân trong mắt chính họ: “là cặn bã của xã hội”, “là người
bỏ đi”, cảm giác tội lỗi/có lỗi với người khác, mặc cảm và nhạy cảm, mất hy
vọng và ngược đãi bản thân.
– Tình yêu, tình dục, hôn nhân và gia đình: từ chối yêu đương/kết hôn và tình
dục/sinh con.
– Cơ thể, bệnh tật và cái chết: thiếu tự tin, mặc cảm về ngoại hình; lo sợ về bệnh
tật dẫn đến bi quan, tuyệt vọng về cuộc sống và lên kế hoạch cho cái chết.
– Tự cô lập bản thân: sinh hoạt riêng; tự xa lánh và tránh né người thân; sống
khép kín, không giao lưu, tiếp xúc với ai.
B4: Chia sẻ những phát hiện của bạn
Đây là việc chia sẻ kết quả nghiên cứu của bạn cho những người có quan tâm. Trong
bước này, bạn có thể viết báo cáo nghiên cứu, thuyết trình và/hoặc gặp gỡ các cộng đồng
để chia sẻ kết quả nghiên cứu. Những nhà nghiên cứu thường đưa ra những khuyến nghị
kèm theo kết luận của họ. Điều này đặc biệt quan trọng nếu họ muốn tạo ảnh hưởng
đến mọi người, các tổ chức hay chính phủ.
Mình có hai buổi chia sẻ với những người trong cộng đồng PLWHA cùng những
người quan tâm khác: họ là bác sĩ đang làm việc tại các phòng khám ngoại trú,
sinh viên y khoa và những người hoạt động xã hội, v.v. Hai buổi chia sẻ được
thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội bằng việc trình bày các phát
hiện chính và đưa ra các khuyến nghị phù hợp với nghiên cứu:
Đối với phòng khám ngoại trú: Cần bổ sung thêm các phòng khám tư vấn tâm
lý cho PLWHA để sàng lọc trầm cảm sớm cho PLWHA và giới thiệu đến cơ sở có
chuyên môn chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
Đối với nhà chính sách: Cần đẩy mạnh Luật phòng chống HIV/AIDS, đặc biệt là
vấn đề kỳ thị, phân biệt đối xử với PLWHA, đồng thời kết hợp các phòng khám
ngoại trú khám và điều trị rối loạn tâm thần miễn phí và nhận được sự hỗ trợ
phù hợp.
Đối với cộng đồng, xã hội: Cần tìm hiểu kiến thức đúng về HIV/AIDS, thông cảm,
chia sẻ với các vấn đề mà PLWHA gặp khó khăn.
Đối với PLWHA: Tìm kiếm sự giúp đỡ từ gia đình, bạn bè và những người xung
quanh. Đồng thời tham gia các lớp học về HIV/AIDS, sức khỏe tâm thần.

6. 3. Nghiên cứu và phong trào xã hội
Nghiên cứu xã hội đòi hỏi người tham
gia có sự nhạy cảm với các sự kiện xã
hội, bên cạnh đó là đam mê khám phá
tri thức, đồng thời vận dụng được các
công cụ, kỹ năng, phương pháp nghiên
cứu khoa học để đánh giá và phân tích
vấn đề. Nghiên cứu xã hội dành cho tất
cả những ai muốn góp sức mình nhằm
cải tạo xã hội, nâng cao chất lượng
sống của con người.
Nghiên cứu xã hội là nền tảng cho các phong trào xã hội
Các nhà nghiên cứu nhìn vào cá nhân hoặc nhóm đông người như gia đình, cộng đồng
để tìm hiểu làm thế nào và tại sao con người ta hành xử theo cách của họ trong các tình
huống nhất định, và điều đó ảnh hưởng như thế nào đến các cấu trúc xã hội hiện hành.
Nghiên cứu tạo ra tri thức, giúp nâng cao nhận thức xã hội, tạo ra nền tảng quan trọng
cho các dự án hay phong trào thu hút mọi người tham gia vào việc phát triển xã hội bền
Các nhà nghiên cứu nhìn vào cá nhân
hoặc nhóm đông người như gia đình,
cộng đồng để tìm hiểu làm thế nào và tại
sao con người ta hành xử theo cách của
họ trong các tình huống nhất định, và
điều đó ảnh hưởng như thế nào đến các
cấu trúc xã hội hiện hành. Nghiên cứu tạo
ra tri thức, giúp nâng cao nhận thức xã
hội, tạo ra nền tảng quan trọng cho các
dự án hay phong trào thu hút mọi người
tham gia vào việc phát triển xã hội bền
vững. Nếu không có nghiên cứu thích
hợp, các chương trình/chính sách có thể
dựa trên việc tự giả định hoặc suy diễn
nhu cầu và mong muốn của cộng đồng.

7. vững. Nếu không có nghiên cứu thích hợp, các chương trình/chính sách có thể dựa trên
việc tự giả định hoặc suy diễn nhu cầu và mong muốn của cộng đồng.