Διδασκαλία Aρχαίων E λληνικών με χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και προβολέα ΚΑΝΤΑΡΑΚΗ ΣΟΦΙΑ 3ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΟΛΟΥ
2.
Τίτλος Δραστηριότητας Αντικείμενο: Αρχαία Ελληνικά . Τάξη : Γ’ Γυμνασίου. Σκοπός : Α) 1. Επαφή μαθητών με συναισθηματικά φορτισμένο ρητορικό λόγο, που αξιοποιεί μια μυθική ιστορία με ιδιαίτερο ηθικό δίδαγμα, 2. Εντοπισμός δυο κεντρικών ιδεών και ανάλυση τους. Β) 1. Εξοικείωση μαθητών με τον σχηματισμό του παθητικού μέλλοντα και αορίστου, 2. Κατανόηση λειτουργίας και σχηματισμός ποιητικού αιτίου. Γ) Ασκήσεις εμπέδωσης.
3.
Περιγραφή δραστηριότητας Μέθοδοςδιδασκαλίας : Καθοδηγούμενη, συνεργατική και κειμενοκεντρική διδασκαλία. Προετοιμασία διδασκαλίας : Προετοιμασία αρχείων κειμένου. Εύρεση οπτικού υλικού , δημιουργία πινάκων. Δημιουργία εικόνας . jpg , animation Προετοιμασία αίθουσας. Μέσα διδασκαλίας : Η/Υ και προβολικό.
4.
Διδασκαλία Οργάνωση τάξης: ενιαία. Διάρκεια του μαθήματος : 3-4 διδακτικές ώρες . Στόχοι διδασκαλίας : Να εντοπίσουν στο κείμενο συγκεκριμένα στοιχεία με σκοπό την κριτική ανάγνωσή του. Να αξιολογήσουν την πειστικότητα της ιστορίας και την διαχρονικότητά της. Να κατανοήσουν το λόγο ένταξης του συγκεκριμένου μύθου μέσα στο λόγο. Να εντοπίσουν παθητικούς τύπους.
5.
Υλικό : Το αρχαίο ελληνικό κείμενο σε αρχείο word, χωρίς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μορφοποίησης . Εικόνες και διάφορα animation από το διαδ i κτυο. Εικονογραφικό υλικό και ερωτήσεις κατανόησης από Υπουργεία Παιδείας Ελλάδας και Κύπρου . Λογισμικό: Word , PowerPoint , Photo Editor , animation .
6.
Στόχοι ενότητας :Βασικός στόχος κατά τη διδασκαλία, πέρα από την κατανόηση του συγκεκριμένου μύθου , είναι να αντιλαμβάνονται οι μαθητές τη διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας. Ικανοποίηση στόχου : Επιλέγονται λέξεις από το πρωτότυπο κείμενο και καταγράφονται αντίστοιχες της νέας ελληνικής, που βοηθούν το μαθητή να μυηθεί ευκολότερα στον αρχαίο λόγο. Σκοπός: Να αποτυπωθεί ο αρχαιοελληνικός λόγος στη συνείδηση του μαθητή εναργέστερα με την ενεργή και βιωματική διαδικασία εκμάθησης. ΕΝΟΤΗΤΑ 8
Τίμα τόν πατέρα σου καί τήν μητέρα σου, ἳνα εὖ σοι γένηται. Οἳους ἂν ἐράνους εἰσενέγκῃς τοῖς γονεῦσι, τοιούτους α ὐ τός ἐν τῶ γήρᾳ παρά τῶν τέκνων προσδέχου. Διαβάστε προσεχτικά τις παραπάνω προτάσεις και σκεφτείτε αν η εφαρμογή τους είναι διαχρονική ή πλέον δεν ισχύει σήμερα. Πιστεύετε ότι στη σημερινή κοινωνία εκθειάζεται απλώς ο σεβασμός προς τους γονείς, χωρίς κάτι έμπρακτο; Ο σύγχρονος τρόπος ζωής , που σας ωθεί στη γρήγορη ανεξαρτητοποίηση και αυτοδυναμία, προκαλεί δυσχέρειες στις σχέσεις με τους γονείς σας ;
9.
Η μυθικήαυτή ιστορία, που μας μεταφέρει ο ρήτορας Λυκούργος, έχει ως σκοπό της να τονίσει την αγάπη και το σεβασμό που πρέπει να τρέφουν τα παιδιά προς τους γονείς τους. Είναι διαποτισμένη με ένα ηθικοδιδακτικό χαρακτήρα και παράλληλα κουβαλά ένα συναισθηματικό φορτίο. Ο στοργικός νεαρός προσκολλημένος στο ηθικό του χρέος , δε διστάζει να διατρέξει τον έσχατο κίνδυνο, προκειμένου να σώσει τον ανήμπορο πατέρα του. Και σώζονται και οι δυο αλώβητοι, σε αντίθεση με τους άλλους. Το τέλος της ιστορίας συνοδεύει ένα άψογο, διαχρονικό και ηθικό δίδαγμα , σύμφωνα με το οποίο οι ενάρετοι και δίκαιοι άνθρωποι επιβραβεύονται , είτε με την εύνοια των θεών, είτε με την απανταχού επιδοκιμασία τους απο την κοινωνία.
10.
Τοιοῦτος γίγνου περί τούς γονεῖς, οἵους ἂν εὔξαιο περί σεαυτόν γενέσθαι τούς ἑαυτοῦ παῖδας. ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ
ΜΕΡΟΣ Β΄: φύλλοεργασίας Στόχος : νοηματική προσέγγιση -Τι συνέβη στη Σικελία σύμφωνα με το κείμενο; (αναμένουμε : δήλωση τόπου και φυσικού γεγονότος.) - Πώς αντέδρασαν σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της περιοχής; ( αναμένουμε : δήλωση αντίδρασης όλων και ενός ιδιαίτερα.)
16.
- Πώς ενήργησε ένας νέος, που έβλεπε τον πατέρα του να κινδυνεύει από τη φωτιά ; (ενέργειες νέου) - Ποιά ήταν η κατάληξη της ιστορίας; ( παρέμβαση θείου) - Ποια ήταν η τύχη όσων εγκατέλειψαν τους γονείς τους; ( αφανισμός υπολοίπων)
17.
Παρατηρήστε προσεκτικά το κείμενο στο βιβλίο σας και στη συνέχεια δώστε τις ακριβείς απαντήσεις. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΝΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΤΑ Ν.Ε. (ΔΕΝ ΠΑΡΑΒΛΕΠΕΤΑΙ ΠΟΤΕ ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΖΟΥΜΕ ΤΟ ΡΥΘΜΟ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ.)
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣρ.ῥέω περιρρέω(= ρέω γύρω - γύρω , ξεφεύγω από κάτι) προσρέω(=συγκεντρώμομαι, συναθροίζομαι) καταρρέω(=ρέω προς τα κάτω, μτφ. Φθίνω). Ουσ.πῦρ πῦρ Διός , διά πυρός ἰέναι, γαῖα πυρί μειχθήτω. Έχεις ακούσει το: γραμμή πυρός ; βάπτισμα του πυρός ; παρανάλωμα του πυρός; διά πυρός και σιδήρου; ΒΡΕΙΤΕ ΜΟΝΟΙ ΣΑΣ ΟΜΟΡΡΙΖΕΣ—ΑΠΛΕΣ ή ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ.
1. Το κείμενο είναι γεμάτο μετοχές, να τις βρεις και να τις αναγνωρίσεις π.χ. των κατοικουμένων:επιθετική μτχ. ως γενική διαιρετική στο « πόλιν τινά» . 2. Να βρεις στο κείμενο τις απρόσωπες εκφράσεις, π.χ. Ἄ ξιον (εστί ) ΑΣ ΔΟΥΛΕΨΟΥΜΕ:
25.
ΑΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΟΥΜΕ ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΓΕΙΑ ΔΥΟ ΝΕΩΝ ΧΡΟΝΩΝ: ΤΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΑΟΡΙΣΤΟΥ .
26.
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Τα ρήματα στην παθητική διάθεση έχουν τις ίδιες καταλήξεις που έχουν και στη μέση διάθεση σ’ όλους τους χρόνους εκτός απ̓ τον αόριστο . ΓΝΩΡΙΖΩ: Μέσος μελλ.: λύσομαι ----μέσος αορ.: ἐλυσάμην ΜΑΘΑΙΝΩ: παθ. Μελλ.: λυθήσομαι ---παθ.αορ.: ἐλύθην Όπως βλέπουμε: α)ο παθ. Μέλλοντας σχηματίζεται με τις καταλήξεις του μέσου μέλλοντα αφού όμως προστεθεί σ’ αυτές το πρόσφυμα –θη- σώζομαι (σώσομαι)— σωθήσομαι ̓αδικοῦμαι (ἀδικήσομαι)--- ἀδικηθήσομαι Β) ο παθητικός αόριστος παίρνει επίσης το πρόσφυμα -θη- (ή θε) ἐ σώθην (οριστική) σωθείην (ευκτική) ἠ δικήθην (οριστική) ἀδικηθείην( ευκτική)
27.
1. ο παθητικός αόριστος έχει ως χαρακτηριστικό του σύμφωνο στην κατάληξη το – θ - με το οποίο δηλώνεται η παθητική του σημασία. 2 .στα αφωνόληκτα ρήματα επηρεάζεται ο χαρακτήρας τους από την ύπαρξη του – θ - κ έτσι: στα οδοντικόληκτα –τ, -δ,-θ Ουρανικόληκτα –κ,-γ,-χ Χειλικόληκτα –π,-β,-φ. ἐ νομί σ θην-(νομίζω) ἐ τά χ θην-(τάττω) ἐ καλύ φ θην-(καλύπτω) - θ- οδοντικόληκτα ουρανικόληκτα χειλικόληκτα
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Νασυμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί με τους τύπους του παθητικού μέλλοντα έχοντας στο μυαλό σας το ρ. λύω στη μέση φωνή για όλες τις εγκλίσεις. λυ-θή-σοιντο λυ-θή-σεται λυ-θη-σομένη λυ-θή-σοιο λυ-θη-σοίμην λυ-θη-σοίμεθα λυ-θή-σ ῃ / ει λυ-θή-σεσθε λυ-θή-σονται λυ-θή-σοισθε λυ-θη-σόμεθα λυ-θη-σόμενον λυ-θή-σοιτο λυ-θη-σόμενος λυ-θή-σεσθαι λυ-θή-σομαι Μετοχή Απαρέμ Ευκτική Οριστική
30.
Πρόσεξε και τα παραδείγματα: Λείπομαι (θ.λειπ-) λειφθήσομαι , ἐ λείφθην Λαμβάνομαι (θ.λαβ-) ἐ λήφθην Κηρύττομαι (θ.κηρυκ-) κηρυχθήσομαι , ἐ κηρύχθην Πείθομαι (θ.πειθ-) πεισθήσομαι, ἐ πείσθην Βασικό : μερικά ρήματα παρόλο που δεν είναι οδοντικόληκτα σχηματίζουν τον παθητικό μέλλοντα κ αορ. Α’ με την προσθήκη ενός – σ - πριν από το πρόσφυμα – θη - Π.χ ἀκούομαι ἀκουσθήσομαι , ἠκούσθην Π.χ Κελεύομαι κελευσθήσομαι , ἐκελεύσθην
31.
Ας μη ξεχάσουμε και τον παθητικό αόριστο και μέλλοντα Β΄, που κλίνεται όπως και οι αντίστοιχοι πρώτοι παθητικοί χρόνοι μόνο που το β’ ενικό προστακτικής έχει κατάληξη – θι - (αντί για –τι), Πχ. Γράφη-θι. Εδώ ο αόριστος αφήνει το αγαπημένο του -θ-. Δείτε τα παραδείγματα: Εκπλήττομαι ἐ ξεπλάγην, ἐ κπλαγήσομαι Τρέπομαι ἐ τράπην, τραπήσομαι Φαίνομαι ἐ φάνην, φανήσομαι Κλέπτομαι ἐ κλάπην, κλαπήσομαι Ἀ λλάττομαι ἠ λλάγην, ἀ λλαγήσομαι
ΑΣΚΗΣΗ 2 Ναδιατυπώσεις τις επόμενες προτάσεις αλλάζοντας τον παθητικό μέλλοντα σε παθητ. Αόριστο ή αντίστροφα α) Ἡ πόλις ἡμῶν β) Νομίζομέν τινας ἐπί τῷ εὐωνύμῳ γ) Ὑμεῖς ὑπό τῶν στρατιωτῶν δ) ο ὐ πεισθήσονται τοῖς τούτων λόγοις ε) Κολασθήσονται οἱ ἀδικοῦντες στ) Ὑπό τῶν διδασκάλων ο ὐ σωθήσεται τοξευθῆναι ἐσώθητε ἐπαιδεύθημεν οὐκ ἐσώθη τοξευθήσεσθαι σωθήσεσθε οὐκ ἐπείσθησαν ἐκολάσθησαν παιδευθησόμεθα
34.
ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟΤα παθητικά ρήματα συνοδεύονται συχνά από ένα προθετικό σύνολο (ΠΣ) που δείχνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο προέρχεται αυτό που παθαίνει το υποκείμενο του ρ. έτσι: Ο ὗ τοι ὑπό τῶν στρατιωτῶν ἐσώθησαν . Αυτό το ΠΣ λέγεται ποιητικό αίτιο και εκφέρεται με την πρόθεση ὑπό και γενική πτώση (σπανιότερα και με άλλες προθέσεις). Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται και με απλή δοτική : Τα ῦ τα Θ εμιστογένει γέγραπται (=αυτά έχουν γράφει από το Θ εμιστογ έ νη.
35.
Παθητικά ρήματα σχηματίζονται κανονικά από τα ενεργητικά με ορισμένες αλλαγές: Ενεργητική σύνταξη : οι διδάσκαλοι τους νέους παιδεύουσι ( εκπαιδεύουν) Παθητική σύνταξη : ο ἱ νέοι ὑ πό τ ῶ ν διδάσκαλων παιδευθήσονται. Όπως βλέπεις κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική γίνονται οι ακόλουθες αλλαγές: ενεργητική σύνταξη- --- παθητική σύνταξη Συνεχίζεται το υποκείμενο(Υ ) ποιητικό αίτιο το αντικείμενο(Α) υποκείμενο
36.
Συνέχεια Δε θα πρέπει να ξεχάσουμε ότι ένα ρήμα μετατρέπεται σε παθητικό όταν είναι ενεργητικής διάθεσης και μεταβατικό. Σε προτάσεις με δυο αντικείμενα(δίπτωτο ρήμα) το άμεσο αντικείμενο τρέπεται σε υποκείμενο , ενώ το έμμεσο παραμένει ως αντικείμενο. Πχ. Ὁ πατήρ διδάσκει τόν πα ῖ δα σωφροσύνην. Ὁ πα ῖ ς διδαχθήσεται ὑ πό το ῦ πατρός σωφροσύνην .
37.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1 . Να μετατρέψεις την παθητική σύνταξη σε ενεργητική και το αντίστροφο : Α) Τα ῦ τα ὑ φ ἡ μ ῶ ν ἐ πράχθησαν . Ἡ με ῖ ς ἐ πράξαμεν τα ῦ τα. Β) Ο ἱ στρατι ῶ ται ἐ θαύμαζον τόν Κ ῦ ρον. Κ ῦ ρος ἐ θαυμάσθη ὑ πό τ ῶ ν στρατιωτ ῶ ν . Γ) Ο ἱ φρουροί τήν πόλιν ἒ σωσαν. Ἡ πόλις ἐ σώθη ὑ πό τ ῶ ν φρουρ ῶ ν. Δ) Διόδωρος ὑ πό δούλου τινός ἐ φονεύθη. Δο ῦ λός τις ἐ φόνευσε Διόδωρον . Ε) Ἡ χιών ἐ κάλυψε π ᾶ ν τό πεδίον. Π ᾶ ν το πεδίον ἐ καλύφθη ὑ πό τ ῆ ς χι ό νος Στ) Ο ἱ νεανίαι παιδευθήσονται ὑ πό σοφ ῶ ν διδασκάλων. Σοφοί διδάσκαλοι παιδεύσουσι τούς νεανίας .
38.
Απόδωσε τις επόμενεςπροτάσεις στα ν . ε και σε παθητική και σε ενεργητική σύνταξη, και μετά διάλεξε ποια προτιμάς . Τά πραχθέντα ὑ πό τούτων ο ὐ δύναμαι ε ἰ πε ῖ ν. Ἥ δε ἡ τάφρος ὑ πό στρατιωτ ῶ ν ὡ ρύχθη. Ὑ πό Ξέρξου κήρυκες ἐ πέμφθησαν . Δ ῶ ρον ὑ φ Ἑ ρμο ῦ ἐ πέμφθη α ὐ το ῖ ς. Ἣ δομαι ὑ φ ΄ ὑ μ ῶ ν τιμώμενος. Φεύγω ὑ πό το ῦ δήμου. ΣΟΦΟΝ ΤΟ ΣΑΦΕΣ
39.
Με τη χρήσητων νέων τεχνολογιών επιτεύχθηκε : 1. Η διαδικασία του μαθήματος και η διδασκαλία έγινε πιο προσιτή από το σύνολο των μαθητών. 2. Θετικότερο παιδαγωγικό κλίμα στην τάξη. 3. Αύξηση της συμμετοχής των μαθητών, έξαψη της περιέργειάς τους. 4. Ενεργητική προσέγγιση του κειμένου. 5. Αξιοποίηση των γνώσεων που έχουν οι μαθητές στις νέες τεχνολογίες. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
40.
Συμπεράσματα Η χρήσητων ΤΠΕ μπορεί να συντελέσει θετικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος της μαθητικής αδιαφορίας. έμφαση στην κοινωνική διάσταση της μάθησης και στην πιο ενεργή συμμετοχή των μαθητών δημιουργία κλίματος αποδοχής διαφορετικών προσεγγίσεων από τους μαθητές
41.
Συμπεράσματα Για τονεκπαιδευτικό η χρήση των ΤΠΕ απαιτεί: δεξιότητες συναίσθηση επαγγελματικής και κοινωνικής ευθύνης επίγνωση ότι οι ΤΠΕ αποτελούν εργαλείο αποτελεσματικότερης οργάνωσης της διδασκαλίας επίγνωση ότι οι ΤΠΕ δεν είναι πανάκεια