Με αφορμή την 21ου Μαΐου ( Παγκόσμια Ημέρα Πολιτισμού), οι μαθητές/τριες του 2ο Γυμνασίου Λέρου συμμετέχουν σε δράση του eTwinning με τίτλο: Cultural diversity. Στη δράση αυτή παίρνουν μέρος σχολεία από όλο τον κόσμο. Οι μαθητές και μαθήτριες του 2ου Γυμνασίου Λέρου συνεργάστηκαν με τη βοήθεια των καθηγητριών Στάμου Δήμητρα ΠΕ 06 και Παπαϊωάννου Ελένη ΠΕ 05. Το project που εκπόνησαν φέρει τον τίτλο: Πολιτισμική ποικιλομορφία της Ελλάδας. Σκοπός είναι η προβολή του ελληνικού πολιτισμού.

1. ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΑΣ

2. CULTURAL DIVERSITY eTwinning 2020-2021
Γυμνάσιο Απόστολος και Ελευθέριος Ευαγγέλου, Λέρ
Σχολικό έτος: 2020-2021
Συμμετέχοντες: ( σε αλφαβητική σειρά)
Γκούρας Σταύρος ( Γ1)
Δελιέζου Ηλέκτρα ( Γ1)
Έλληνας Κωνσταντίνος ( Β1)
Καραντάνη Δέσποινα ( Β1)
Κορδονούρης Κωνσταντίνος ( Α2)
Κρητικός Γιώργος ( Γ1)
Μαντζαρτζής Νίκος ( Γ1)
Μαύρος Μιχάλης ( A2)
Υπεύθυνες καθηγήτριες:
Παπαϊωάννου Ελένη ΠΕ 05 Γαλλικών
Στάμου Δήμητρα ΠΕ 06 Αγγλικών

3. Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

4. 1. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ,ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΦΑΓΗΤΑ ΤΗΣ ΘEΣΣΑΛΙΑΣ (σελ.5)
2. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΦΑΓΗΤΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ (σελ.14)
3. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΦΑΓΗΤΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (σελ.46)
4. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΦΑΓΗΤΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ (σελ.61)
5. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΦΑΓΗΤΑ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ (σελ.73)
6. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΦΑΓΗΤΑ ΤΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (σελ. 85)
7 ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΦΑΓΗΤΑ ΤΩΝ ΝΗΣΩΝ ΙΟΝΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ ( σελ.112)
8. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ, ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΦΑΓΗΤΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ( σελ.118)
9. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΝΗΣΩΝ, ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΧΟΡΟΙ ΚΑΙ ΦΑΓΗΤΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ( σελ.124)
Πολιτισμός και Λαογραφία ανά γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας.
Ευρετήριο:

5. ΘΕΣΣΑΛΙΑ

6. Παραδοσιακές φορεσιές της Θεσσαλίας
Η φορεσιά Καραγκούνα :

7. Η καραγκούνα βρίσκεται διάσπαρτη σε όλη την περιοχή Καραγκούνη, η οποία
βρίσκεται στην πεδιάδα της Θεσσαλίας στις περιοχές Καρδίτσα, Καλαμπάκα και
Τύρναβος, καθώς και Ντόμοκος και Φάρσαλα. Η καραγκούνα είναι επίσης το όνομα
του παραδοσιακού λαϊκού χορού που είναι γνωστός σε όλη την Ελλάδα, αν και
υπάρχουν πολλές εκδοχές του που υπάρχουν ακόμη και εκτός της περιοχής
Καραγκούνη. Όσον αφορά το κοστούμι, λέγεται ότι υπάρχουν τρεις ή τέσσερις
παραλλαγές ανάλογα με την περιοχή. Παλαιότερα, οι γυναίκες φορούσαν το
κοστούμι ως ενδυμασία γάμου. Οι περίπλοκες, πολυεπίπεδες στολές με φωτεινά
χρώματα προορίζονταν να αντιπροσωπεύουν τον πλούτο της περιοχής. Σήμερα, η
φορεσιά έχει απλοποιηθεί και είναι δημοφιλής μεταξύ των παραδοσιακών
ελληνικών χορευτικών ομάδων

8. Γυναικεία ρούχα
Το κοστούμι περιλαμβάνει πολλά στρώματα ρούχων.
λευκό εσώρουχο, ένα εξωτερικό ρούχο από μαλλί και ένα μακρύ
παλτό, καθώς και ένα κεντητό γιλέκο ή γιλέκο, το καθένα από τα
φαίνεται διαφορετικό ανάλογα με την περιοχή. Στη συνέχεια,
στολή συμπληρώνεται με μια κόκκινη ποδιά, διακοσμημένη με
από βελούδο. Οι γυναίκες φορούσαν επίσης ένα ακουστικό
κεντημένο μαντήλι τυλιγμένο και στριμμένο γύρω από το κεφάλι
διακοσμημένο με νομίσματα στο μέτωπο.

9. Ανδρικά ρούχα
Οι άνδρες φορούν την φορεσιά με φουστανέλα ή βράκι,
χωρίς διακριτικά χαρακτηριστικά, όπως μπορεί να βρεθούν
μεγάλη περιοχή της Ελλάδας και της Αλβανίας.

10. Η μουσική της γεωγραφικής και ιστορικής περιοχής της Θεσσαλίας στην
Ελλάδα:
Διονυσιακός
Ο Διονυσιακός είναι μια μορφή ελληνικού χορού και εθίμων από την
αρχαία Ελλάδα. Ο Διονυσιακός και οι μορφές του αναζωογονήθηκαν
σήμερα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας όπως η Πελοπόννησος, η
κεντρική Ελλάδα και η Κρήτη με το πιο γνωστό φεστιβάλ Φαλλού στην
περιοχή του Τύρναβου της Λάρισας.

11. Κοφτός
Ο Κόφτος είναι ένας ζωντανός ελληνικός χορός που χαρακτηρίζει τις
Θεσσαλίας, της Ηπείρου και της κεντρικής Ελλάδας. Όταν η μουσική
χορευτές φωνάζουν "Γεια" και μπορείτε επίσης να σηκώσετε τα χέρια σας
ή χειροκρότημα.
Γαϊτανάκι
Το Γαϊτανάκι είναι μια μορφή ελληνικού λαϊκού χορού από τη Θεσσαλία.
κύκλος χορού. Είναι επίσης πολύ διαδεδομένη στην Ήπειρο.
Κλειστός
O κλειστός χορός είναι ένας κυκλικός χορός από τη Θεσσαλία. Ο χορός
κύκλο με τους άνδρες να οδηγούν και τις γυναίκες να ακολουθούν τον
Συνήθως εκτίθεται σε τραγούδια όπως το "Σαν άλλο δε με μάρανε!" Ο
μέρη, αργό και γρήγορο, με τις χειρολαβές να είναι διαφορετικές για κάθε

12. Μπατζίνα
Η μπατζίνα είναι ζυμαρόπιτα
Θεσσαλίας και ιδιαίτερα της
περιοχής της Καρδίτσας.
σημαίνει ότι είναι μια πίτα
όμως δεν έχει φύλλο. Τα
της είναι τόσο απλά όσο και
προέλευσή της.
Παραδοσιακά φαγητά Θεσσαλίας :

13. Η μπομπότα ήταν το ψωμί των φτωχών, ήδη
από το 1930 και κατά τη διάρκεια της κατοχής
στην Ελλάδα όταν το αλεύρι από σιτάρι δεν
υπήρχε ενώ το αλεύρι καλαμποκιού ήταν
άφθονο. Έτσι, τα περισσότερα νοικοκυριά
χρησιμοποιούσαν το καλαμποκάλευρο για να
φτιάξουν ψωμί αλλά και πίτες και κάποια
"γλυκά" της εποχής, για να καλύψουν τις
διατροφικές τους ανάγκες. Στην κατοχή η
μπομπότα έσωσε τον κόσμο από την πείνα, σε
πολλές περιοχές.
Μπομπότα

14. ΚΡΗΤΗ
 Της Κρήτης την παράδοση
 με ευλάβεια στηρίζω,
 και όπου σταθώ και όπου διαβώ
 μια Κρήτη ζωγραφίζω.
(κρητική μαντινάδα)

15. Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και το πέμπτο της Μεσογείου.
Βρίσκεται στο νότιο άκρο του Αιγαίου πελάγους και χωρίζεται διοικητικά σε
τέσσερις νομούς: Ηρακλείου, Χανίων, Ρεθύμνου και Λασιθίου. Μεγαλύτερη
πόλη του νησιού και πρωτεύουσα είναι το Ηράκλειο.
Η Κρήτη υπήρξε σταυροδρόμι πολιτισμών λόγω της γεωγραφικής της θέσης
και γνώρισε μεγάλη ακμή με κορυφαίο τον Μινωικό πολιτισμό. Επίσης,
σπουδαίοι μύθοι γεννήθηκαν στο νησί αυτό όπως αυτοί του γίγαντα Τάλου,
του Μινώταυρου, της Αριάδνης, του Δαίδαλου και της Ευρώπης.

16. Η κρητική φορεσιά αποτελεί ένα από τα
σημαντικότερα στοιχεία της λαογραφίας της
Κρήτης.
Η κρητική παραδοσιακή φορεσιά σήμερα,
φοριέται σε καθημερινή βάση κυρίως σε
ορισμένα ορεινά χωριά από τους άντρες
αλλά και σε πολλές γιορτές και παραδοσιακές
εκδηλώσεις αποτελεί το επίσημο ένδυμα.
Παραδοσιακή Φορεσιά

17. Η ανδρική παραδοσιακή στολή είναι κοινή για όλο το
νησί και διακρινόταν σε δυο παραλλαγές :
-την καθημερινή
Η καθημερινή αποτελείται από την λινή μαύρη βράκα,
το πουκάμισο, το
«μεϊτανογέλεκο» και μία μακριά ζώνη που τυλίγεται
πολλές φορές στη μέση. Η
στολή αυτή συμπληρωνόταν με τα μαύρα δερμάτινα
«στιβάνια» (είδος ψηλής μπότας) και το κρουσωτό
μαντίλι στο κεφάλι.
• ΑΝΔΡΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ

18. Η επίσημη, τα λεγόμενα «σαλβάρια» κατασκευάζεται
συνολικά από μπλε τσόχα. Την αποτελούσαν η
πολύπτυχη βράκα, το μεϊτανογέλεκο, το μεταξωτό
πουκάμισο, η μακριά μεταξωτή βυσσινή ζώνη και τα
«στιβάνια» που είχαν λευκό χρώμα. Η φορεσιά αυτή
συμπληρωνόταν από το απαραίτητο κρουσωτό μαντίλι
και την αλυσίδα που κρεμόταν από το λαιμό και
ενωνόταν με το μαχαίρι, βασικό συμπλήρωμα της
παραδοσιακής ενδυμασίας, που πάνω στην λάμα του
υπάρχει χαραγμένη μια μαντινάδα.
-την επίσημη

19. • ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ
Η γυναικεία στολή περιλαμβάνει δύο
τύπους:
Α. Η Σφακιανή φορεσιά
Η Σφακιανή φορεσιά περιλαμβάνει
κεντητό φουστάνι, κεντητή ποδιά, το
(είδος σακακιού με μακριά μανίκια), ή την
«σαλαμάρκα» (κεντημένο αμάνικο
πάνω από το μεταξωτό πουκάμισο. Η
συμπληρωνόταν με ένα κεντητό μεταξωτό
μαντίλι στο κεφάλι και διάφορα
νομίσματα στο στήθος.

20. Ο άλλος τύπος γυναικείας φορεσιάς
«ανωγειανή» που είναι πιο
ολόκληρο το νησί.
Χρησιμοποιεί φούστα με σάκο,
(φόρεμα με μπούστο ραμμένο σε
φούστα), τζεμπέρι στο κεφάλι,
μπροστοποδιά, σαλβάρι (μακριά
ποκαμίσα και μαύρα παπούτσια,
πολλά χρυσαφικά κυρίως λίρες.
Β. Η Ανωγειανή φορεσιά

21. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΚΡΗΤΙΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ
ΟΡΓΑΝΑ
Η μουσική παράδοση της Κρήτης,
περιλαμβάνει πολλά μουσικά όργανα.
Τα σημαντικότερα από αυτά είναι:

22. • Η κρητική λύρα

23. • Λαγούτο και Βιολί

24. • Η μαντούρα και ασκομαντούρα

25. • Το μαντολίνο και η κιθάρα

26. • Το μπουλγάρι και το νταουλάκι

27. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ

28. Η χορευτική κληρονομιά της Κρήτης περιλαμβάνει περίπου είκοσι
παραδοσιακούς χορούς. Στις μέρες μας, μερικοί από αυτούς χορεύονται
ευρέως σε όλη την Κρήτη, και άλλοι είναι καθαρά τοπικοί.
Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι :
• Η Ρεθυμνιώτικη σούστα
• Το σιγανό
• Ο Μαλεβιζιώτης
• Ο Χανιώτικος Συρτός
• Ο Πεντοζάλης

29. • Η Ρεθυμνιώτικη Σούστα
Αποτελεί ένα από τους πιο όμορφους και
ερωτικούς χορούς της Κρήτης καθώς
αποτυπώνει το μεγαλείο της κρητικής
ψυχής. Στην αρχαιότητα ήταν ένας
αντικριστός πολεμικός χορός ο οποίος
άλλαξε μορφή με την πάροδο του χρόνου.
Πήρε το όνομά της από το Ρέθυμνο, την
περιοχή καταγωγής της

30. • Το Σιγανό
Πρόκειται για ένα αργό και ήρεμο χορό που
άντρες και γυναίκες σε κάθε γιορτή. Οι ρίζες του
αυτού ανάγονται στην περίοδο της

31. • Ο Μαλεβιζιώτης
Είναι ένας κυκλικός ζωηρός και γρήγορος χορός όπου οι
κρατούν τα χέρια στους ώμους και έχει 16 βήματα

32. • Ο Χανιώτικος Συρτός
Η ονομασία του αυτή προέρχεται από την κίνηση του
χορευτή ο οποίος σέρνει τα πόδια του στο έδαφος χωρίς
όμως να χάνουν την επαφή τους με την γη. Πρόκειται για
ένα αργό χορό με βυζαντινές ρίζες

33. • Ο Πεντοζάλης
Αποτελεί τον πιο χαρακτηριστικό χορό της Κρήτης μιας και αντικατροπτίζει
την κρητική αρετή και λεβεντιά. Πρόκειται για ένα καθαρά πολεμικό χορό,
με ρίζες στον αρχαίο πυρρίχιο, γι΄αυτό και χορεύεται συνήθως μόνο από
άντρες με τα χέρια πιασμένα στους ώμους, τεντωμένα σε ανοιχτό κύκλο.

34. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΦΑΓΗΤΑ
Η κρητική κουζίνα, φημίζεται σε όλο τον κόσμο
αποτελεί την βάση της Μεσογειακής διατροφής.

35. Παραδοσιακά πιάτα της κρητικής κουζίνας
•Χοχλιοί (σαλιγκάρια)
Μαγειρεύονται με διάφορους τρόπους (μπουμπουριστοί,
στιφάδο, γιαχνί ή με τραχανά) και αποτελούν εκλεκτό
δημοφιλή έδεσμα της Κρήτης.

36. •Σφακιανή πίτα
Πρόκειται για μια ιδιαίτερη λεπτή τηγανητή πίτα με
από μαλακό τυρί,
που σερβίρεται με μέλι και καρύδια.

37. •Αντικριστό
Πρόκειται για έναν παμπάλαιο τρόπο ψησίματος, όπου
κομμάτια κρέατος –συνήθως αρνιού ή κατσικιού-
βέργες γύρω γύρω από τη φωτιά και σιγοψηνόταν για

38. •Σταμναγκάθι τσιγαριαστό
Πρόκειται για ένα είδος χόρτου με πικρή και έντονη γεύση.
Στην Κρήτη συνηθίζουν να κάνουν το τσιγαριαστό, δηλαδή
τσιγαρισμένο σε ελαιόλαδο..

39. •Μαραθόπιτα
Πρόκειται για μια λεπτή πίτα που φτιάχνεται στο τηγάνι
κύριο συστατικό το μάραθο.

40. •Απάκι
Πρόκειται για ένα καπνιστό Κρητικό αλλαντικό, με
το οποίο φτιάχνεται από το άπαχο χοιρινό κρέας..

41. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΓΛΥΚΑ
Τα κυριότερα συστατικά των παραδοσιακών
γλυκών της Κρήτης προέρχονται από
παράγει ο τόπος όπως το λάδι και το μέλι.

42. •Ξεροτήγανα κρητικά
Γλύκισμα με ιδιαίτερο σχήμα που φτιάχνεται στο τηγάνι
περιχύνεται με σιρόπι. Προσφέρεται κυρίως στις γιορτές
στους γάμους.

43. • Καλτσούνια
Τα Καλτσούνια (Λυχναράκια) είναι πιτάκια γεμισμένα
παραδοσιακό τυρί, πασπαλισμένα με μέλι και κανέλα.

44. •Γλυκά κουταλιού
Προσφέρονται ως κρητικό παραδοσιακό τρόπο

45. •Μυζηθρόπιτακια
Μελιού
Πρόκειται για τηγανητά
με γέμιση τυριού που
σερβίρονται με μέλι.
είναι το επιδόρπιο σε κάποιο
τραπέζι.

46. ΗΠΕΙΡΟΣ

47. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ
ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ: Το φόρεμα και η ποδιά ράβονταν
από ευρωπαϊκές στόφες. Το κάλυμμα του
είναι ένα απλό κόκκινο φεσάκι με μακριά
από γαλάζιο μεταξωτό κορδόνι, το μπρισίμι.

48. ΑΝΔΡΙΚΗ:
Παραδοσιακή στολή, φορεσιά που
αποτελείται από : γιλέκο τσόχινο
μάλλινη μπουραζάνα, πουκάμισο,
και καλπάκι

49. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΦΑΓΗΤΑ
Μπατσαριά:
Η χορτόπιτα αυτή κατάγεται από τα Γιάννενα. Τα
Γιάννενα καθώς και όλη η Ήπειρος είναι
με τις πίτες, καθώς στην φτωχική αυτή περιοχή
λιγοστά υλικά, οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν
προσέφερε η φύση για να χορτάσουν την
Έτσι, η μπατσαριά είναι μια πίτα με
διάφορα χόρτα και γάλα. Παραδοσιακή πίτα
Ζαγορίων.

50. Κασάτα:
Η κασάτα, μια πίτα από το Μέτσοβο που έχει
κάποια διαδικασία για να γίνει. Είναι η πίτα
Σαββατοκύριακου ή η πίτα της γυναίκας που
αρκετό χρόνο στη διάθεσή της κι αυτό,
χρειάζεται να ανοιχτούν 10 φύλλα που θα
σκεπαστούν με τυρί φέτα. Να διπλωθούν
μαντήλι και μετά να ανοιχτεί με τα δάχτυλα
μέγεθος του ταψιού. Αλλά είναι και η πίτα
συνηθίζουν στην περιοχή του Μετσόβου να
την ημέρα της πρωτοχρονιάς αντί για
Μία πίτα που προτιμούν σε ειδικές
όπως γάμους, βαπτίσεις, γιορτές.

51. Χοιρινό
πρασοσέλινο:
Τυπικό χειμωνιάτικο φαγητό της
Ηπείρου και μάλιστα σε πολλά
θεωρείται χριστουγεννιάτικο
ανάλογο της γαλοπούλας.
όταν το πήγαιναν στον φούρνο,
το καπάκι της κατσαρόλας με
να βράσει το φαγητό στον ατμό

52. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ
ΟΡΓΑΝΑ
Κλαρίνο: Το κλαρίνο (ή ευθύαυλος) είναι
μουσικό όργανο. Στη σημερινή του μορφή
εμφανίστηκε το 19ο αιώνα. Το κλαρινέτο
σήμερα βασική θέση στη συμφωνική ορχήστρα,
ανήκει στην κατηγορία των ξύλινων
σύνηθες είναι το κλαρινέτο και ως μέλος
της τζαζ. Στην Ελλάδα, όπου επικράτησε η
κλαρίνο, αλλά και σε πολλές χώρες των
αποτελεί ένα από τα βασικά όργανα της
παραδοσιακής μουσικής.

53. Τουμπερλέκι:
Το τουμπελέκι είναι μια μικρογραφία
τυμπάνου. Είναι ανοικτό από κάτω και
καλυμμένο με τεντωμένο δέρμα από
βάση του είναι συνήθως από μέταλλο.
Παίζεται με τα χέρια, καθώς το δεξί χέρι
"μαρκάρει" τους ισχυρούς χρόνους και
αριστερό τους ασθενείς και συχνά
περιλαμβάνει και κουδουνάκια
κρεμασμένα.

54. Ταμπουράς:
Ο Ταμπουράς, με την γενική έννοια, είναι η ελληνική ονομασία μιας
ευρύτερης οικογένειας εγχόρδων μουσικών οργάνων, αλλά δηλώνει και ένα
συγκεκριμένο ελληνικό παραδοσιακό όργανο, που ανήκει σ' αυτή την
Ο ταμπουράς είναι ένα έγχορδο μουσικό όργανο με μακρύ χέρι, απόγονος
αρχαιοελληνικής πανδούρας και πρόγονος πανομοιότυπων λαούτων (όπως
παράδειγμα το τούρκικο σάζι), καθώς θεωρείται όργανο αναβίωσης κυρίως
βυζαντινά χρόνια.

55. Ούτι:
Το ούτι είναι έγχορδο μουσικό όργανο, που κατάγεται από την
αρκετά διαδεδομένο στις μουσικές της Μέσης Ανατολής αλλά και
παραδοσιακή μουσική. Συγγενεύει με το λαούτο.

56. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ ΗΠΕΙΡΟΥ
Ο κοφτός:

57. Ο κοφτός είναι ένας ηπειρώτικος χορός, που εξυμνεί την ανδρεία
και την παλικαριά. Είναι ζωηρός χορός και λεβέντικος. Ο χορός
χορευόταν σε ανοιχτό κύκλο από γυναίκες και άντρες, κυρίως
στα Ζαγοροχώρια αλλά και στην υπόλοιπη Ήπειρο. Τ’ όνομά του
το πήρε από το απότομο σταμάτημα της μουσικής κάθε 22
βήματα, όταν ο χορευτής σταματάει την κίνηση και σηκώνει τα
χέρια του προς τα πάνω. Οι χορευτές ακολουθώντας αυτή τη
μουσική ιδιομορφία σταματάνε, αφήνοντας πολλές φορές
απότομο επιφώνημα. Το σταμάτημα αυτό είναι αρκετό, για να
θαυμάσουν και να καμαρώσουν όλοι τo παράστημά τους.

58. Ο Πωγωνίσιος:

59. Ο Πωγωνίσιος ή συρτός στα δύο είναι ο κατ’ εξοχήν χορός της επαρχίας
Πωγωνίου, σε τετράσημο ρυθμό και τα βήματά του είναι έξι. Χορεύεται σε
κύκλο, στον οποίο οι γυναίκες χορεύουν χωριστά από τους άντρες εκτός από
την περίπτωση του νιόπαντρου ζευγαριού. Από την ημέρα του γάμου της και
μετά η γυναίκα έχει το δικαίωμα να χορέψει μπροστά, μόνο με τον άντρα της.
Οι χορευτές και χορεύτριες έχουν το σώμα τους τοποθετημένο έτσι ώστε να
βλέπει το κέντρο του κύκλου. Η μουσική του Πωγωνίσιου διαφέρει από χωριό
σε χωριό. Αλλού παίζουν βαριά και κοφτά, αλλού πιο γρήγορα χρησιμοποιώντας
πολλές νότες για να στολίσουν το κομμάτι κι αλλού παίζουν απλά, «μπατζίτικα»
όπως λένε, προκειμένου να δώσουν γλύκα και παράπονο. Ο χορός αυτός
χορευόταν σε ανοιχτό κύκλο. Ήταν ο πιο διαδεδομένος χορός αφού οι
περισσότεροι χοροί της Ηπείρου κατέληγαν σ’ αυτόν.

60. Τσάμικος:
Ο Τσάμικος είναι παραδοσιακός ελληνικός χορός. Χορεύεται
με ρυθμό 3/4. Παλιότερα ο τσάμικος χορευόταν μόνο από
αλλά στη σύγχρονη εποχή παίρνουν μέρος και γυναίκες.

61. ΘΡΑΚΗ

62. Παραδοσιακές ενδυμασίες Θράκης

63. Ο χώρος της ενδυματολογίας στην περιοχή της Θράκης παρουσιάζει μία
εντυπωσιακή ποικιλομορφία. Οι ενδυματολογικές ιδιαιτερότητες της κάθε
ενδυμασίας, διαφοροποιούν και τονίζουν το χαρακτήρα της κοινωνικής ομάδας
από την οποία προέρχεται. Η ενδυμασία ως ενδυματολογικό σύνολο, σε
συνάρτηση με τη διακοσμητική αντίληψη των επιμέρους εξαρτημάτων της, που
εκφράζεται μέσα από διαφορετικά υλικά, σχήματα και χρώματα, δίνουν την
ιδιαίτερη αισθητική της κάθε ομάδας

64. Ενδυμασία
Aντρική:
Η ανδρική ενδυμασία παρουσιάζει ενότητα ως προς τη μορφή της σ’ όλο σχεδόν το
ενδυμασία αυτή της περιοχής της Θράκης, αποτελούσε ένδυμα κοινό, όπως κοινές ήταν
συνθήκες και οι ασχολίες των ανθρώπων του τόπου. Οι Θρακιώτες όλοι φορούν
είναι είδος ανοιχτού δηλαδή φαρδύ παντελονιού που φορέθηκε μόνο στη Θράκη και που
ονοματολογικά χαρακτήριζε όλη τη Θρακιώτικη ανδρική ενδυμασία. Ήταν φτιαγμένο από
μάλλινο δίμιτο ύφασμα της νεροτριβής (είδος τσόχας), συνήθως καφέ χρώματος, για την
ενδυμασία, μαύρου χρώματος για την επίσημη φορεσιά και ραβόταν από τους τερζήδες
το γαϊτωναν με μαύρο γαϊτάνι στις άκρες. Το γαϊτωμα των ποτουριών ήταν ανάλογο με
και την οικονομική κατάσταση του καθενός. Τα καλοκαιρινά ποτούρια ήταν από
ύφασμα και ονομαζόταν «βρακιά». H ανδρική ενδυμασία της Θράκης αποτελείτο επίσης
πουκάμισο το οποίο ήταν ή λευκό βαμβακερό κεντημένο στο λαιμό, την τραχηλιά και τα
σκουροζάλαζα ή καφετιά με λευκές ρίγες ή τετραγωνάκια για την δουλειά και είχαν
γιακαδάκι και φαρδιά μανίκια.

65. Πάνω από το πουκάμισο φορούσαν αμάνικα γιλέκα που ήταν από σαγιάκι και άλλα ήταν
ανοιχτά και άλλα κλειστά ανάλογα με την περιοχή. Υπήρχαν και πανωφόρια κοντά μανικωτά
γιλέκα που ήταν και αυτά από σαγιάκι μαύρο ή σκουρογάλαζο ή καφετί και λεγόταν
τζαμαντάνι. Κόκκινο ήταν μόνο το τζαμαντάνι του γαμπρού στην περιοχή της Μακράς
Γέφυρας (Ζαλούφι). Τις κρύες όμως μέρες του χειμώνα φορούσαν τη γούνα, είδος παλτού
σαγιακένιου, με γούνινη επένδυση εσωτερικά (προβιά). Το εξάρτημα αυτό χαρακτήριζε την
οικονομική κατάσταση αυτού που το φορούσε. Οι πιο φτωχοί φορούσαν το «γιαμουρλούκι»
(είδος μακριού παλτού) από γκρι σαγιάκι με κουκούλα. Στα πόδια φορούσαν τσουράπια
πλεκτά. Για κάθε μέρα είχαν λευκά κομμάτια από σαγιάκι, με τα οποία τύλιγαν τις κνήμες,
τα λεγόμενα μπλιάλια ή ποδοπάνια και τα γουρουνοτσάρουχα ή βοϊδοτσάρουχα που τα
κατασκεύαζαν οι ίδιοι και δένανε με τα τσαρουχόσχοινα σταυρωτά. Τις γιορτές φορούσαν
τα κουντούρια ή γεμενιά παπούτσια που αγόραζαν. Τα αγοραστά υποδήματα δίνονταν
κυρίως σαν δώρα γάμου και φορέθηκαν με τις Θρακιώτικες φορεσιές από τα τέλη του 19ου
αιώνα κυρίως.

66. Η ανδρική ενδυμασία συμπληρωνόταν με το μακρύ μάλλινο δίμιτο ζωνάρι,
κροσσωτό στις δύο στενές πλευρές, σε χρώμα μαύρο με λευκές ρίγες στο
υφάδι ή κόκκινο με λευκές ρίγες για τους νέους και βυσσινί για τους
μεγαλύτερους ή όπως στο Μ. Ζαλούφι κόκκινο για τους νέους, βυσσινί για
τους μεσήλικες και μαύρο για τους ηλικιωμένους και το χαρακτηριστικό
γνώρισμα των ανδρικών ενδυμασιών της Θράκης ήταν το κεφαλοκάλυμμα.
Πρόκειται για ένα μαύρο ή σκουρογάλαζο ζωνάρι, μήκους περίπου 2
μέτρων, μάλλινο ή βαμβακερό, το οποίο τύλιγαν ολόγυρα στο κεφάλι,
αφήνοντας να κρέμεται στην πλάτη η μία κροσσωτή άκρη. Το κάλυμμα αυτό
λεγόταν σάλι ή σερβέτα και αντικαταστάθηκε από το καλπάκι, μαύρο
βελούδινο ή αστρακάν καπέλο με δύο κουμπιά. Στο καλπάκι συνήθιζαν να
σκαλώνουν ένα ρομβοειδές ή στρογγυλό χάντρινο κόσμημα.

67. Η γυναικεία ενδυμασία
Σε πολύ κλειστές γεωργικές ομάδες που η κοινωνική
οριοθετεί αυστηρά τους ρόλους των δύο φύλων, η
ενδυμασία που διαμορφώνεται είναι αυστηρή ως προς
της και αδρή ως προς τα υλικά της κατασκευής της.
Αντιπροσωπευτικός τύπος η ενδυμασία του Ζαλουφιού
Γέφυρας). Το Ζαλούφι (κεφαλοχώρι) βρισκόταν
Μακράς Γέφυρας (Οζούν Κιουπρού) και εκκλησιατικά
στην Μητρόπολη Διδυμοτείχου. Οι κάτοικοί της
κυρίως με την αμπελουργία (το κρασί του Ζαλουφιού
ονομαστό), την γεωργία και την κτηνοτροφία.

68. Μετά τον ξεριζωμό οι πρόσφυγες αυτής της περιοχής εγκαταστάθηκαν σε
χωριά κατά μήκος της Δυτικής όχθης του ‘Εβρου (Δίκαια, Σάκκος, Χειμώνιο,
Θούριο, Πύθιο κλπ), σε χωριά του Νομού Σερρών (Κοίμηση, Παραλίμνιο,
Θολό, Νεοχώρι, Νέα Πέτρα) και στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης. Η Γυναικεία
φορεσιά του Ζαλουφιού φορέθηκε σε μεγάλο αριθμό χωριών της περιοχής
με μικρές παραλλαγές όπως στη Θυρέα, Πύθιο, Πραγγί, Πετράδες και στα
χωριά Μικρό Ζαλούφι, Ψαθάδες, Τσαλί Κούρτ κλπ. Η μεγάλη διάδοση της
φορεσιάς σε χωριά της ευρείας περιοχής που είχαν ως διοικητικό κέντρο την
Μακρά Γέφυρα, δικαιολογεί και την ονομασία της ως φορεσιά Μ. Γέφυρας,
αν και δεν φορέθηκε σ’ αυτή την πόλη. Τα υλικά για την κατασκευή της
ενδυμασίας αυτής είναι όλα δικής τους παραγωγής. Μόνες τους οι γυναίκες
ύφαιναν, έκαναν το σαγιάκι και έβαφαν σε χρώματα μαύρο, καφέ σκούρο
(λιζαρένιο) ή κόκκινο.

69. Η φορεσιά του Μεγ. Ζαλουφιού αποτελούνταν:
1. Το μακρύ πουκάμισο (το χιμίς) από λευκασμένο χοντρό
ύφασμα, με «γραμμένα» (υφαντά κεντήματα) στον ποδόγυρο και
στα μανίκια (σταυροβελονιά)
2. Το σχετικά στενό αμάνικο μονοκόμματο σαγιακένιο φουστάνι σε
μαύρο, καφέ, βυσσινί, που κεντιόταν με λευκό ελαφρά κλωσμένο
και χρωματιστά μαλλιά, στον ποδόγυρο και ελάχιστα στην
σχηματισμένα δέντρα, κούκλες, σαλιαγκούδια (σαλιγκάρια) που
κέντημα λεγόταν σαλιαγκό. Το φουστάνι στο Ζαλούφι ήταν πάντα
σκούρο βυσσινί.Το ολοκόκκινο φοριόταν όταν η κοπέλα έφτανε σε
γάμου (15-16 ετών). Το νυφικό ήταν πάντα μαύρο κεντημένο με
κλωστές.

70. Συνέχεια
3. Το μάλλινο δίμιτο φαρδύ ζωνάρι, μαύρο με λεπτές ρίγες στο υφάδι. Οι
σπάνια φορούσαν μεταλλικό ζωνάρι που συνήθιζαν σε άλλα χωριά της περιοχής
μετά την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα. Στα υπόλοιπα χωριά φορούσαν το
γιορτές το ασημοζούναρο ή μπακιροζούναρο (σημάδι του αρραβώνα).
4. Οι ποδιές που λεγόταν «ποδέ» διαφέρουν από χωριό σε χωριό. Στο Ζαλούφι οι
είναι κατηφένιες (βελούδινες) με στεφανάκια από λουλούδια κεντημένα. Στους
ποδιές ήταν μάλλινες σαγιακένιες με έντονα χρώματα και πολλές πούλιες. Οι
Πετράδες και το Πραγγί κεντούν στις ποδιές τους σταυρούς, παιδάκια,
αρχέγονα σύμβολα, και μ’ αυτό πιστεύουν πως θα ξορκίσουν το κακό το πνεύμα
αποκτήσουν αυτό που ποθούν.

71. 5. Το Τερλίκ ή Μοχαέρι. Το πιο εντυπωσιακό κομμάτι της ενδυμασίας αυτής είναι το τερλίκ
ή μοχαέρι, μακρύ πανωφόρι από μάλλινο δίμιτο με μανίκια μακριά που ανασκουμπώνονται
στον αγκώνα, για να φανεί το κέντημα καμωμένο σε πρόσθετο βαμβακερό ύφασμα. Το
τερλίκ έχει πλούσιο κέντημα με λευκό βαμβάκι και χρωματιστά μαλλιά στα δύο μπροστινά
φύλλα, ολόγυρα στον ποδόγυρο, στην πλάτη και σε όλες τις ραφές. Πάνω στο τερλίκ
κεντούν «ανάρια-ανάρια» (αραιά) διάφορα σχήματα. Ο ανάγλυφος όγκος των αφηρημένων
σχημάτων κάνει τον επενδυτή εντυπωσιακό και μοναδικό. Η γυναίκα αρχίζει να το κεντά
μόλις με την αρχή της εφηβείας της και θα κεντήσει τρία (03) κομμάτια. Το «μικρό μοχαέρι»
που θα το φορέσει την ημέρα του γάμου, το «μεγάλο μοχαέρι» που θα το φορέσει τις
μεγάλες μέρες (γιορτές) των Χριστουγέννων, τις Αποκριές, Πάσχα και τη «σιγκούνα» που θα
τη φορέσει μετά τα 45 της χρόνια και μ’ αυτή θα την θάψουν, για να κλείσει έτσι τον κύκλο
της ζωής της. Πιο απλά και νεώτερα είναι διάφορα αμάνικα συνήθως τσιπούνια, σκούρου
χρώματος που ήταν πιο ελαφρά διακοσμημένα (κεντημένα).

72. Τα μόνα υλικά που αγοράζει η γυναίκα για την κατασκευή της ενδυμασίας
αυτής είναι όσα χρειάζονται για τον κεφαλόδεσμο (χάντρες, φλουριά,
πούλιες, μαντίλες). Τα προμηθευόταν κυρίως οι άνδρες από την τοπική
αγορά ή τα μεγάλα παζάρια των γειτονικών χωριών, αφού οι γυναίκες δεν
επιτρεπόταν να πηγαίνουν στις αγορές. Στο κεφάλι φορούσαν ένα κόκκινο
σκουφάκι με υποσαγώνιο το μαγγούρι, που σκεπαζόταν όλο από το καφέ ή
σκούρο βυσσινί μαντίλι, το τσεμπέρι και κάτω από την μαντίλα στερέωναν
(στο μαγγούρι) σειρές φλουριά και σταυρούς που κρέμονταν στο μέτωπο.
Στα πόδια οι νύφες φορούσαν τα λευκά σαγιακένια καλτούνε, στολισμένα
με χρωματιστά γαϊτάνια από τον τερζή (ράφτη). Καθημερινά φορούσαν
γουργουνουτσάρουχα όπως και οι άνδρες, και τις Κυριακές και τις γιορτές
κουντούρες (κλειστά δερμάτινα παπούτσια.

73. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

74. Γυναικείες στολές της Πελοποννήσου
Αυτή η γυναικεία φορεσιά αποτελείται από ένα μεταξωτό
γυαλιστερά με λεπτό χρυσό κέντημα, ένα πολύτιμο πλεκτό
με φαρδιά μανίκια σε διάφορα χρώματα και ένα βελούδινο κοντό
όλα διακοσμημένα με χρυσή πλεξούδα και κεντήματα. Η φορεσιά
συμπληρώνεται με κόκκινο φέσι και μεταξωτή φούντα. Ο λαιμός
στήθος είναι διακοσμημένα με σειρές μαργαριταριών και μια
καρφίτσα. Αυτή η γυναικεία φορεσιά φοριέται στην ανατολική ακτή
Αρκαδίας, Τσακωνία, ένα από τα πιο ιστορικά μέρη της
τόπος κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Η τσακωνική
(ακόμα ζωντανή) είναι η πιο κοντινή γλώσσα με την αρχαία
αυτής της περιοχής, ο Χορός του Τσακωνικού, είναι ένας από τους
παλαιότερους και παρόμοιους με τους αρχαίους ελληνικούς

76. Ανδρικές παραδοσιακές στολές της Πελοποννήσου

77. Αυτή η ανδρική φορεσιά αποτελείται από
ένα λευκό πουκάμισο με πολύ φαρδύ
μανίκι, λευκό ελαστικό παντελόνι, ζώνες
στα γόνατα και ένα είδος πολύ
φουσκωτής φούστας (φουστανέλα) με
400 πιέτες. Το μήκος της φούστας είναι
50 cm.

78. Παραδοσιακοί χοροί
Παρά την ιστορική και αρχαιολογική της
ποικιλία, η Πελοπόννησος λείπει από
σε αυτό το είδος ποικιλίας χορού.
Τσαμικός, Σύρτος / Καλαματιανός Ένας
γνωστός χορός της Πελοποννήσου είναι
Τσακόνικος. Υπάρχουν άλλοι χοροί που
σχετίζονται με μόνο ένα ή δύο χωριά
Πελοπόννησο, όπως το Diplos Horós που
χορεύει σε μερικά χωριά της Αρκαδίας
πιθανώς άλλοι που εκτελούνται σε
συγκεκριμένες περιπτώσεις αλλά δεν
αναφέρονται εδώ.

79. Καλαματιανός
Είναι ένας από τους πιο γνωστούς χορούς της
Συχνά εκτελείται σε πολλές κοινωνικές συγκεντρώσεις
παγκοσμίως. Όπως συμβαίνει με τους περισσότερους
λαϊκούς χορούς, χορεύεται σε αλυσίδα με
περιστροφή, οι χορευτές κρατούν τα χέρια.

81. Μονόδιπλος
Μονοδίπλος είναι ένας παραδοσιακός χορός
την περιοχή της Μεσσηνίας. Ο χορός είναι
συνήθως ένας χορός Καλαματιανού με δύο
παραλλαγές. Υπάρχει μια παραλλαγή ενός
και διπλού βήματος προς τα πίσω που
στον χορό. Το τραγούδι που χρησιμοποιείται
συνήθως σε αυτόν τον χορό είναι το "Στην
γειτονία ".

82. Τσάμικος
Ο χορός ακολουθεί ένα αυστηρό και αργό ρυθμό που δεν δίνει έμφαση στα
αλλά περισσότερο στη «στάση, το στυλ και τη χάρη» του χορευτή. Οι χορευτές
ένας τον άλλον από τα χέρια του άλλου, λυγίζουν 90 μοίρες προς τα πάνω
Παίρνει ένα στιβαρό χέρι, ειδικά αν υποστηρίζετε το πρώτο ή το τελευταίο
γραμμής (ή του κύκλου) που θα κλίνει σε σας για να εκτελέσει υψηλά
(συνήθως κλωτσάει το δεξί του πόδι προς τα πάνω καθώς βγάζει
αριστερά μια κίνηση που μοιάζει με ψαλίδι), χτυπώντας την τελευταία με το
χεριού του πριν από την προσγείωση).

83. Τσάμικος
Τα βήματα είναι σχετικά εύκολα, αλλά πρέπει να είναι
και αυστηρά στο ρυθμό. Ο χορευτής μπορεί ακόμη και
χτυπήσει το πόδι του ως απάντηση σε ένα δυνατό
Υπάρχει κάποιος αυτοσχεδιασμός και πολλές
βημάτων, ανάλογα με την περιοχή από την οποία
χορευτές. Με τον καιρό ο χορός έχει πολλές
παρελθόν, χορεύονταν αποκλειστικά από άντρες, αλλά
σύγχρονη εποχή συμμετέχουν άνδρες και γυναίκες.

85. ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

87. Η Στερεά Ελλάδα βρίσκεται στην καρδιά της Ελλάδες.
Είναι επίσης γνωστή ως Ρούμελη. Είναι ένας τόπος
λαμπρής ιστορίας και κουλτούρας, είναι ένας τόπος με
εντυπωσιακά βουνά, αξιαγάπητες παραλίες και
θεραπευτικά νερά. Οι μεγαλύτερες πόλεις της Στερεάς
Ελλάδας, εκτός της Αθήνας, είναι ο Πειραιάς, η Χαλκίδα,
το Αγρίνιο και η Λαμία.

89. Παραδοσιακή Φορεσιά
• ΑΝΔΡΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ
Στη Στερεά Ελλάδα αποτελείται από τη φουστανέλα, το
λευκές κάλτσες, τα τσαρούχια και το μπαρέζι ή το φέσι.

90. • ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ
Η γυναικεία παραδοσιακή φορεσια αποτελείται από το σεγκούνι,
την ποδιά, το φόρεμα (πουκαμίσα) και τη μαντίλα κεφαλής καθώς
και φλουριά και πόρπη.

91. Παραδοσιακά Μουσικά Όργανα

92. Τα παραδοσιακά μουσικά όργανα τα χρησιμοποιούσαν στα
γλέντια και στα πανηγύρια ήταν τα παρακάτω:
Λαούτο

93. •Βιολί

94. •Σαντούρι

95. •Φλογέρα

96. •Κλαρίνο

98. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ
Παραδοσιακοί χοροί της Στερεάς Ελλάδας :
•Τσάμικος

99. •Συρτοκαλαματιανός (καγκέλι)

100. • Κουλουριώτικος

101. •Χορός της Τράτας

102. •Χατζηχρήστος

104. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΦΑΓΗΤΑ
•Χυλοπίτες

105. •Τραχανόπιτα

106. Μπαμπανέτσα

107. •Κοκορέτσι

109. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΓΛΥΚΑ
•Μπακλαβάς

110. •Γλυκά κουταλιού

111. •Καρυδόπιτα

112. ΙΟΝΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ

113. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΣΤΟΛΕΣ
Γιορτάζουν πολλά φεστιβάλ. Τα πιο δημοφιλή από αυτά, τα οποία
επισκέπτες από όλο το νησί, είναι η πομπή στο μοναστήρι "Sission" την
Κυριακή και εκείνη του προστάτη του νησιού, του Αγίου Γερασίμου, στις 20
και 16 Αυγούστου. Οι Κεφαλονίτες λατρεύουν επίσης να πειράζουν και να
που μπορεί να είναι πολύ ενοχλητικά μερικές φορές. Το καρναβάλι είναι το
τους φεστιβάλ γιατί τους επιτρέπει να παίζουν αστεία ο ένας στον άλλο. Στις
παρελάσεις του Αργοστολίου, χορευτές με πολύχρωμα κοστούμια, άρματα
μεταμφιέστες εκτελούν αυτοσχέδια αριθμούς και αστεία. Μια παραδοσιακή
σχεδόν εξαφανισμένη τώρα, είναι το "υπεροπτικό" (συνοδεία). Αποτελείται
ελληνική σκωτσέζικη φούστα, κασέ, κουδούνια, μεταξωτές κορδέλες και
μπιχλιμπίδια στο στήθος.

114. Τα αστεία δεν σταματούν. Το Πάσχα, το Μεγάλο Σάββατο και ακόμη και τη
Μεγάλη Παρασκευή, οι οπαδοί όλων των εκκλησιών συγκεντρώνονται σε μια
πλατεία και οι νέοι ανταγωνίζονται να ρίχνουν θορυβώδεις κροτίδες. Στις 24
Ιουνίου, διατηρείται ένα αρχαίο έθιμο που αναβιώνει τη χρήση της φωτιάς
ως μέσου καθαρισμού και δύναμης. Την ημέρα «Αϊ Γιάννη Λαμπαδάρη»,
νεαρά κορίτσια ανάβουν φωτιές για να τιμήσουν τον άγιο. Τέλος, υπάρχουν
οι παραδοσιακοί γάμοι και βαφτίσια της Κεφαλονιάς, όπου οι νονές και οι
νονές μπορούν να είναι έως και είκοσι άτομα. Εάν υπάρχει διαφωνία σχετικά
με το όνομα, το μωρό παίρνει δύο ονόματα. Αυτό είναι συχνό φαινόμενο
στους Ίωνες.

116. ΧΟΡΟΙ
Οι Κεφαλονίτες από τη φύση τους
ευχάριστοι και διασκεδαστικοί.
Αγαπούν το χορό και το τραγούδι.
πιο σημαντικοί χοροί τους, με
παραλλαγές, είναι οι ντόπιοι
"Καλαματιανός", ο Κεφαλονικός
"Μπάλος", "Σύρτος", "Σταυρωτός",
"Γυρουζάτο", "Βλάχα", "Γύρες",
"Δελινιάτικο" ", το" Divaratiko ", το"
Zonaratiko ", το" Thiniatiko ", το"
Koutsos "και το" Sartisto ". Τα
τελευταία χρόνια, οι χοροί
συνοδεύονταν από τραγούδι.

117. Ένα άτομο τραγούδησε και τα άλλα
επανέλαβαν τους στίχους. Σήμερα οι χοροί
συνοδεύονται από μουσικά όργανα. Ζευγάρια
χορευτών κρατούν χειροποίητα επιτεύγματα
μεταξύ τους και το ένα ακολουθεί το
προβάδισμα του άλλου που σχηματίζει τα
βήματα και τα μοτίβα - την "τσαλιμία". Οι
Κεφαλονίτες έχουν επηρεαστεί από τη δυτική
μουσική, ειδικά από τους Ιταλούς. Στις
συγκεντρώσεις τους, χορεύουν επίσης
τετράδυλοι, βαλς και πόλκα.

118. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

120. Παραδοσιακές στολές Μακεδονίας
Γιορτινή ενδυμασία Καπουτζήδας. Το χρώμα, τα
κεντήματα και η ονομασία ορισμένων εξαρτημάτων
της ενδυμασίας, μας πληροφορούν για τον
οικογενειακό και θρησκευτικό κύκλο της ζωής της
γυναίκας. Η ενδυμασία έχει λευκό πουκάμισο και μπλε
σκούρο σαγιά, υφαντή ποδιά ενώ στη μέση φοριέται
το ζωνάρι με το κλεικουτήρι. Χαρακτηριστικό του
νυφικού κεφαλόδεσμου είναι το σουργούτς ή λούδι
που στερεώνεται στο λευκό μαντήλι.

121. Μουσικά
όργανα
Τα πρώτα μουσικά όργανα στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας είναι οι γκάιντες ,οι
φλογέρες, και οι ζουρνάδες. Όμως από το 2ο μισό του 19ου αιώνα εμφανίζονται οι
κομπανίες με τα Χάλκινα, που αποτελούν πλέον το σήμα κατατεθέν της παραδοσιακής
μουσικής της Μακεδονίας. Τα χάλκινα είναι τα όργανα που χρησιμοποιούσαν οι
περιφερόμενες κομπανίες, σε όλη σχεδόν τη Μακεδονία.Αν και ο ρυθμός τους διαφέρει από
περιοχή σε περιοχή, τα χάλκινα πνευστά όργανα είναι παντού τα ίδια:κλαρίνο, τρομπόνι,
τρομπέτα και κορνέτα συνοδεύονται από το νταούλι και το τύμπανο και δημιουργούν τον
χαρακτηριστικό ήχο της μακεδονικής παραδοσιακής μουσικής.

122. Παραδοσιακά φαγητά Μακεδονίας
Αηδονοχωρίτικοι κουραμπιέδες Μακεδονίας

123. Κολοκυθοκεφτέδες με άνηθο και φέτα

124. ΑΙΓΑΙΟ

125. NΑΞΟΣ

126. Η Νάξος είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται ακριβώς στο
κέντρο. Το
προσφέρει πληθώρα διαφορετικών εμπειριών στους επισκέπτες, συνδυάζοντας
παραδοσιακά στοιχεία με σύγχρονες ανέσεις, ήσυχες αποδράσεις και έντονη
νυχτερινή ζωή, μαγευτικές παραλίες και εκπληκτικό φαγητό. Η Νάξος έχει έναν
πλούσιο υδροφορέα που παίζει σημαντικό ρόλο στη γονιμότητα της γης που
προσφέρει εξαιρετικά τοπικά προϊόντα όπως πατάτες Νάξος, κρεμμύδια, κρασί,
ελιές (τραπέζι γνωστό ως ασκούδες), λάδι, ρακί και εσπεριδοειδή. Παράγονται
επίσης εσπεριδοειδή και διάφορα αρτοσκευάσματα (σταφύλια, βύσσινα,
κεράσια, πορτοκάλια, περγαμόντο, σύκα, καρύδια κ.λπ.). Το Naxos citrus liqueur
είναι εμπορικό σήμα της πόλης και διατίθεται σε απλά ή δύο χρώματα, πράσινο
με χλωροφύλλη και κίτρινο με εσπεριδοειδή. Είναι ένα απόσταγμα, το οποίο
προέρχεται από τα φύλλα των εσπεριδοειδών, τα οποία συγκομίζονται από τον
Οκτώβριο έως τον Φεβρουάριο, όταν το άρωμά τους είναι πολύ έντονο. Μετά
την κατάλληλη επεξεργασία, τοποθετούνται σε παραδοσιακά καζάνια χαλκού για
απόσταξη

127. ΧΟΡΟΙ
Η Νάξος, ένα νησί γιορτών, του Διονύσου και του Απόλλωνα, είναι ένας κεντρικός πυρήνας
και ένα ακμάζον μουσικό κελί ανάμεσα στα άλλα νησιά των Κυκλάδων. Στους χορούς Axoti
υπάρχει ένα έντονο ερωτικό στοιχείο (αν και ο χορός αντιπροσωπεύει πολλές πτυχές της
ζωής του Naxiotis) και είναι χοροί που βλέπουν ο ένας τον άλλο. Οι επιρροές στη μουσική
και τους χορούς του νησιού είναι σε μεγάλο βαθμό η Μικρά Ασία κυρίως από τα μεγάλα
αστικά κέντρα (Σμύρνη, Πόλη). Πρέπει να ειπωθεί ότι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '50,
στα φεστιβάλ της Νάξου χορεύτηκε εκτός από τους σκοπούς της Μικράς Ασίας: Hasapiko,
Zeybekiko, Karsilama και Ayvaliotiko και διάφοροι ξένοι χοροί όπως: Fox Angle, Polka,
Tango, B. as καθώς και τα δημοφιλή άτομα της εποχής (ενώ πολλές φορές ζητήθηκαν από
τους πελάτες ακόμη και στην ξηρά)

128. Moυσικά όργανα
Τα λαϊκά μουσικά όργανα που
συσχετίστηκαν με τη Νάξο είναι το
σουβλάρι (φλάουτο), το νταμπάκι
(τύμπανο), το jambuna, το βιολί και το
λαούτο. Το σουβλάρι συμμετείχε σε γιορτές
μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 1900. Η
τσαμπούνα παίζει τον πρώτο ρόλο στα
φεστιβάλ βιολιού. Στη συνέχεια, το βιολί
και το λαούτο, που ήρθαν στη Νάξο από
τον «δρόμο» της Κεντρικής Ασίας. Αυτά τα
όργανα (ειδικά το βιολί) λατρεύονταν πολύ
από τους κατοίκους της Νάξου και
σφράγισαν τη μουσική ζωή των νησιωτών,
τον περασμένο αιώνα.

129. Κίτρο Νάξου
Μία ιδιαίτερη νότα του νησιού είναι
το θρυλικό Κίτρο Νάξου. Το Κίτρον
είναι ένα ηδύποτο (λικέρ) λεμονιού
που παράγεται στη Νάξο. Φτιάχνεται
από το φρούτο και τα φύλλα του
δέντρου κίτρον, το οποίο είναι
παρόμοιο με τη λεμονιά αλλά έχει
δυνατότερη και λίγο διαφορετική
γεύση. To Λικέρ κίτρου Νάξου είναι
σήμα κατατεθέν της πόλης

130. ΚΟΥΖΙΝΑ
Η Νάξος είναι γνωστή για το χοιρινό ροστό( σκορδοκρασατο
χοιρινό στην κατσαρόλα), χοιρινό φρικασέ με προβάτσες (το χόρτο
του αμάραντου), χωριάτικο κόκορα( κράσατος), λεμονάτο κουνέλι,
κατσικάκι με πατάτες ή μακαρόνια, βραστή ζούλα ( γίδα), καλόγερο
( μοσχάρι με μελιτζάνα και τυριά), κοκκινιστό μοσχαράκι. Βέβαια,
δεν λείπουν και τα θαλασσινά.
Να σημειωθεί ότι το νησί της Νάξου έχει λάβει πανεθνική
αναγνώριση για τα τυροκομικά αλλά και τη ναξιώτικη πατάτα.

132. Αιγαίο: Νήσος Λέρος

133. Λίγα λόγια για τη νήσο Λέρο
Η Λέρος είναι ένα ελληνικό νησί και δήμος στα
Δωδεκάνησα στο νότιο Αιγαίο. Ο πληθυσμός
είναι 7.917 άτομα. Ο δήμος Λέρου καλύπτει
έκταση 74.172 χιλιομέτρων. Είναι γνωστό για το
επιβλητικό μεσαιωνικό κάστρο των Ιπποτών του
Αγίου Ιωάννη που χτίστηκε τον 11ο αιώνα από
τους Βυζαντινούς.

134. Γαστρονομία
Η Λέρος έχει παίξει μεγάλο ρόλο στη
χώρας. Οι πρωτότυπες συνταγές της έχουν
από τους μεγαλύτερους σεφ της χώρας

135. Παραδοσιακό λέρικο φαγητό:
Πατσαβουρόπιτα
Υλικά
Για την πίτα:
1 πακέτο φύλλο κρούστας
2 1/2 φλ. καλαμποκέλαιο
2 1/2 φλ. ζάχαρη
3 κεσεδάκια γιαούρτι
8 αυγά
2 baking powder
4 βανίλιες
Για το σιρόπι:
3 φλ. ζάχαρη
2 φλ. νερό
2 φλ. χυμός πορτοκάλι

136. Εκτέλεση
1. Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 200 βαθμούς Κελσίου.
2. Παίρνουμε ένα βαθύ στρογγυλό ταψί, με διάμετρο 28-30 εκ. και το
βουτυρώνουμε. Σε ένα μεγάλο μπολ, ρίχνουμε το γιαούρτι, τη ζάχαρη,
λάδι, το baking powder και τις βανίλιες. Χτυπάμε το μείγμα και στη
βουτάμε ένα-ένα τα φύλλα μέχρι να βραχούν καλά.
ελαφρώς τα φύλλα και τα τοποθετούμε κοντά-κοντά το ένα με το άλλο
γεμίσει το ταψί.
3. Ψήνουμε στο φούρνο για περίπου 45 λεπτά στους 180 βαθμούς μέχρι
να φουσκώσει και να ροδίσει.
4. Βράζουμε το σιρόπι για περίπου 10 λεπτά, το αφήνουμε να κρυώσει
συνέχεια το ρίχνουμε πάνω στη ζεστή πατσαβουρόπιτα.
Extra tips
1. Το γλυκό σερβίρεται είτε ζεστό είτε σε θερμοκρασία δωματίου και
νόστιμο.
2. Συνοδέψτε την πατσαβουρόπιτα με παγωτό καϊμάκι για ένα πιο
γευστικό αποτέλεσμα!

137. Παραδοσιακά μουσικά όργανα
Τα κύρια μουσικά όργανα που βρίσκουμε
νησιά των Δωδεκανήσων είναι η
λύρα και το βιολί, ενώ τα κύρια συνοδευτικά
όργανα είναι το λαούτο και το σαντούρι.

138. Η τσαμπούνα

139. Η λύρα

140. Το βιολί

141. Το λαούτο

142. Παραδοσιακές λέρικες φορεσιές
Στο νησί της Λέρου υπάρχουν δύο είδη γυναικείας φορεσιάς.
Καλό κοστούμι αστικού (εικ.1)
Περιλαμβάνει:
Κεφάλι κασκόλ (το χρώμα και το σχέδιο του κασκόλ εξαρτάται από
της γυναίκας και την οικογενειακή-κοινωνική θέση της).
Anteri (λευκά μακριά πουκάμισα με δαντέλα ή κέντημα στο
δαντέλα ήταν επίσης παρούσα στα φινιρίσματα).
Cavady (μακρύ εξωτερικό φόρεμα με ανοίγματα στις πλευρές κάτω
γόνατο, καθώς και στα μανίκια με ένα άκρο διπλωμένο για να
κορδόνια).
Φουλάρι μέσης (αυτό είναι ένα μεγάλο χρωματιστό μαντήλι που
τριγωνικά δεμένο στη μέση με τη γωνία στο πλάι ή πίσω).
Λαμπτήρες (είναι ένα κοντό γιλέκο από ύφασμα ή τσόχα με κοντά
κάτω από τον αγκώνα, χρυσό κεντημένο στις άκρες).

143. Kαθημερινή ένδυση
Αυτό είναι ένα παρόμοιο κοστούμι με
λιγότερη λεπτομέρεια (σε κέντημα και
δαντέλα) ραμμένο με φθηνότερα υφάσματα
στα οποία το γιλέκο δεν ήταν πάντα
δεδομένο. Η κύρια διαφορά έγκειται στην
ύπαρξη του Βράκα από το ίδιο ύφασμα με
το καβάδι, το οποίο είναι μικρότερο για να
διευκολύνει τις δουλειές του σπιτιού και να
εργάζεται στα χωράφια. Πρέπει επίσης να
πούμε ότι στη μέση αντί για μαντήλι
φορούσαν ζώνη.

144. Χοροί
Ιδιαίτερα γραφικοί είναι και οι παραδοσιακοί χοροί της Λέρου που όπως και
των περισσότερων νησιών, διακρίνονται σε ήρεμους και ζωηρούς. Αφού τα
όργανα καθορίσουν τον ρυθμό ξεκινάει ο κάβος, ο αρχηγός του χορού, και
συνεχίζουν οι υπόλοιποι χορευτές. Ο «Ίσος» είναι ήρεμος και ομαλός λέρικος
χορός με ελαφρό λίκνισμα. Ο «Σταυρωτός» λέγεται έτσι επειδή οι χορευτές
πιάνονται σταυρωτά απ τα χέρια. Το «Πασουμάκι» χορεύεται στον ίδιο
χρόνο με τον σταυρωτό αλλά στις μύτες των ποδιών. Ο «Συρτός» μοιάζει με
τον συρτό χορό άλλων νησιών, ενώ ο «Μπαλαριστός» είναι ένας ιστορικός
ζωηρός χορός που οι βυζαντινοί αποκαλούσαν «σκιρτό» γιατί θυμίζει
ξάφνιασμα.

145. Επιμέλεια μαθητών ανά γεωγραφικό διαμέρισμα
Γκούρας Σταύρος: Αιγαίο ( Νάξο)
Δελιέζου Ηλέκτρα: Κρήτη κ Στερεά Ελλάδα
Έλληνας Κωνσταντίνος: Θράκη
Καραντάνη Δέσποινα: Πελοπόννησο κ Ιόνιο
Κορδονούρης Κωνσταντίνος: Αιγαίο ( Λέρο)
Κρητικός Γιώργος: Θεσσαλία
Μαντζαρτζής Νίκος: Ήπειρος
Μαύρος Μιχάλης: Mακεδονία

146. ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ
‘’Τους μαθητές και μαθήτριες του 2ου Γυμνασίου Λέρου για αυτό το
υπέροχο ταξίδι.
Χωρίς την πολύτιμη βοήθειά τους κανένας στόχος δεν θα ήταν εφικτός.
Να είστε πάντα δημιουργικοί και να μας δίνετε κίνητρα να συνεχίζουμε’’
Οι καθηγήτριες:
Παπαϊωάννου Ελένη ΠΕ 05 Γαλλικών
Στάμου Δήμητρα ΠΕ 06 Αγγλικών