ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ

1. 1
P ώ τ α τ ο ν ε ρ ό… τ ι τ ρ έ χ ε ι
Κάποιες προτάσεις που έχουν συνδετικά ρήματα ( είμαι, γίνομαι , φαίνομαι,
στέκομαι, μοιάζω, κ.ά. ) δεν παίρνουν αντικείμενο, αλλά κατηγορούμενο.
Για να βρούμε το κατηγορούμενο ρωτάμε
Πώς; Ή Τι;
Π.χ. Το νερό είναι ζωή.
Τι κάνει; είναι → Ρήμα
Ποιος; το νερό → Υποκείμενο
Τι είναι; ζωή → Κατηγορούμενο
Συνδετικά ρήματα
είμαι στέκομαι
ονομάζομαι γίνομαι
φαίνομαι θεωρούμαι
μοιάζω διορίζομαι
εκλέγομαι κ.ά.

2. 2
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Βρίσκω το ρήμα (Ρ), το υποκείμενο (Υ), το αντικείμενο (Α), ή το
κατηγορούμενο (Κ):
Το νερό γίνεται σύννεφο.
Η μέρα φαίνεται βροχερή.
Ο ταμίας πληρώνει τους υπαλλήλους.
Ο αριθμός φαίνεται απίστευτος.
Οι αθλητές αθλούνται.
Το νερό είναι άοσμο, διάφανο, άγευστο.
Ο Ταΰγετος είναι βουνό.
Οι θεατές χειροκροτούν τον νικητή.
Το παιδί στάθηκε τυχερό.
Οι αμυγδαλιές δεν άνθισαν ακόμα.
Ο αδελφός μου έγινε γιατρός.
Ο Γιάννης άλλαξε διάθεση.
Το νερό είναι ζωή.
Ο αριθμός φαίνεται απίστευτος.
Το νερό είναι άοσμο, διάφανο, άγευστο.
Η γη καταπίνει αχόρταγα το νερό.

3. 3
Εκτός από τις Φωνές τα ρήματα χωρίζονται και σε μία άλλη κατηγορία, ανάλογα
με πού τονίζονται, τις Συζυγίες, την Α' και τη Β'.
Βλέπουμε ότι υπάρχουν πολλά ρήματα και δεν τονίζονται όλα στην ίδια συλλαβή.
Για παράδειγμα έχουμε ρήματα Ενεργητικής φωνής που τονίζονται στη λήγουσα
όπως κολυμπ-ώ αλλά και ρήματα που τονίζονται στην παραλήγουσα όπως τρέχ-ω.
Υπάρχουν επίσης ρήματα Παθητικής φωνής που δεν έχουν όλα κατάληξη σε
-ομαι αλλά και σε -ιέμαι και -ούμαι π.χ. πλέν-ομαι, γελι-έμαι, αδικ-ούμαι.
Ενεργητική φωνή
Β΄ Συζυγία
Ενεστώτας Παρατατικός
γελώ γελάω γελούσα γέλαγα
γελάς γελάς γελούσες γέλαγες
γελά γελάει γελούσε γέλαγε
γελούμε γελάμε γελούσαμε γελάγαμε
γελάτε γελάτε γελούσατε γελάγατε
γελούν γελάνε γελούσαν γέλαγαν
2. Βάζω τα ρήματα των παρενθέσεων στο σωστό πρόσωπο του Ενεστώτα:
Το μάθημα …………………….. (ξεκινώ). Η δασκάλα ………………..…….. (ρωτώ) τους
μαθητές και εκείνοι ……………..……… (απαντώ). Ο Μένιος …………..….………… (κοιτώ)
από το παράθυρο τα πουλιά που ……………………… (πετώ). Την ώρα της
ζωγραφικής τα παιδιά …………….…… (γελώ) και ………………….………. (κολλώ) τις
ζωγραφιές τους στον τοίχο. Όταν ………………..…. (χτυπώ) το κουδούνι, τα παιδιά
………………..…….. (ορμώ) στην αυλή για παιχνίδι.
Όσα ρήματα τελειώνουν σε –ω άτονο και –ομαι ανήκουν στην Α΄ συζυγία.
Όσα ρήματα τελειώνουν σε –ώ τονισμένο και –ιέμαι ή –ούμαι ανήκουν στη
Β ΄ συζυγία.

4. 4
3. Ξαναγράφω το παραπάνω κείμενο βάζοντας τα ρήματα στον παρατατικό:
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
4. Γράφω τα ρήματα των παρενθέσεων στο σωστό τύπο του Ενεστώτα ή του
Παρατατικού:
Μην ............................... (πατώ) απότομα το φρένο, όταν οδηγείς.
Τα παιδιά ....................................... (ακουμπώ) τα βιβλία τους στο θρανίο.
Συνεχώς ..................................... (ξεχνώ) τα κλειδιά της.
Όταν πηγαίναμε στο χωριό, ....................................... (συναντώ) το θείο Παύλο.
«Μη ................................ (μιλώ) την ώρα του μαθήματος» είπε η δασκάλα στους
μαθητές.
Τρεις μέρες .......................... (γλεντώ) οι συγγενείς της Σταυρούλας στο γάμο της.
Ισοσύλλαβα ονομάζονται τα ουσιαστικά τα οποία κατά την κλίση τους έχουν
τον ίδιο αριθμό συλλαβών και στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό .
Π.χ. ο άντρας( 2 συλλαβές) - οι άντρες( 2 συλλαβές)
Ανισοσύλλαβα ονομάζονται τα ουσιαστικά τα οποία κατά την κλίση τους
έχουν μία συλλαβή παραπάνω στον πληθυντικό αριθμό.
Π.χ. ο ψαράς( 2 συλλαβές) –οι ψαράδες ( 3 συλλαβές)

5. 5
5. Να βάλεις τα παρακάτω ουσιαστικά στη σωστή στήλη:
πιανίστας, κανόνας , καστανάς, σωλήνας, καβγάς, κλειδαράς, περιπτεράς,
σαματάς, νερουλάς, ταμίας, χειμώνας, παγετώνας, πατέρας, παπάς,
σφουγγαράς, αγώνας, κουβάς, επαγγελματίας
ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ
6. Να κλίνεις τα ουσιαστικά ο κανόνας και ο κλειδαράς.
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική

6. 6
7. Να γράψεις τα ουσιαστικά στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού:
των καστανάδων  ___________________________
του κανόνα  ____________________________
τους αγώνες  ___________________________
του ψαρά  ___________________________
τον σιδερά  ___________________________
ο μυλωνάς  ____________________________
οι βοριάδες  ___________________________
τον σφουγγαρά  ____________________________
8. Φτιάχνω φράσεις γράφοντας το δεύτερο ουσιαστικό
στη γενική ενικού και πληθυντικού:
η λειτουργία – ανεμιστήρας
η λειτουργία του ανεμιστήρα η λειτουργία των ανεμιστήρων
το επάγγελμα – ο σφουγγαράς
.................................................................... .........................................................................
το αποτέλεσμα – αγώνας
.................................................................... .........................................................................
η βλάβη – ανελκυστήρας
.................................................................... .........................................................................
9. Γράφω τα ρήματα των παρενθέσεων στο σωστό τύπο του ενεστώτα ή του
παρατατικού:
Μην .................... (πατώ) απότομα το φρένο όταν οδηγείς.
Τα παιδιά ........................... (ακουμπώ) τα βιβλία τους στο θρανίο.
Συνεχώς ............................ (ξεχνώ) τα κλειδιά της.
Όταν πηγαίναμε στο χωριό, ............................ (συναντώ) το θείο Παύλο.
«Μη ...................... (μιλώ) την ώρα του μαθήματος» είπε η δασκάλα στους μαθητές.
Τρεις μέρες .................... (γλεντώ) οι συγγενείς της Σταυρούλας στο γάμο της.