ENOTHTA 13 ΓΛΩΣΣΑ Ε ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ, ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ, ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ, ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ- ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ, ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ, ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ, ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ, ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΑΠΟΛΥΤΑ-ΤΑΚΤΙΚΑ, ΣΥΝΘΕΤΑ , ΤΟ ΡΗΜΑ ΒΑΛΛΩ, ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΗΜΙΣΙ-ΜΙΣΙ, ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΜΕ ΠΡΟΘΗΜΑΤΑ, Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΑ ΣΥΝΘΕΤΑ ΡΗΜΑΤΑ, ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΕΣ

1. 1
ENOTHTA 13 ΓΛΩΣΣΑ Ε’ ΤΑΞΗΣ- ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ
ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΑ ΑΣΧΟΛΗΘΟΥΜΕ ΜΕ:
 Ενεργητική και παθητική σύνταξη
 Θα θυμηθούμε: Υποκείμενο-Ρήμα-Αντικείμενο-Κατηγορούμενο, μεταβατικά-αμετάβατα
ρήματα
 Αναφορικές Αντωνυμίες –Αναφορικές προτάσεις Β. γραμμ. σελ.119 και σελ.195
 Θα θυμηθούμε: τα αριθμητικά επίθετα Β .Γραμμ. σελ. 124-125 και σύνθετα αριθμητικά με
β΄ συνθετικό το επίθετο μισός—ή,-ό Βιβλ. γραμμ. σελ.127
 Σύνθεση με στοιχεία από τα αρχαία ελληνικά Β. Μ. σελ. 21
 Το ρήμα «βάλλω» και σύνθετα ρήματα του ρήματος «βάλλω» Β. Μ. σελ. 22-23-24
 Εσωτερική αύξηση στα σύνθετα ρήματα
ΒΑΣΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 13:
Κατασκευές της φύσης
φωλιά, το κέλυφος- τα κελύφη, κατασκευή, οικοδομώ-οικοδόμημα-οικοδόμος-
οικοδομή , σήραγγα, γέφυρα, ιστός-ιστίο, φυσικά- τεχνητά υλικά, στηρίζω-υποστηρίζω-
υποστήριγμα, πρώτες ύλες, καταφύγιο, νεοσσός-νεοσσοί
Κατασκευές των ανθρώπων
ιδιαίτερος-η-ο, μεταλλικός, μνημείο, κόβω-κόβομαι-κομμένος-διακεκομμένος,
καραγκιοζοπαίχτης, πηγαίος, θησαυρίζω, πεινάω, εύρημα-ευρήματα, αυθεντικότητα,
νεοελληνική κοινωνία, πρόσωπο, ψυχαγωγώ-ψυχαγωγία
Μαθηματικές κατασκευές
γεωμετρία, ορθογώνιο, οξυγώνιο, αμβλυγώνιο, τρίγωνο, ευθεία, ευθύγραμμο τμήμα, τέμνω,
παραλληλόγραμμο,ημικύκλιο, διχοτόμος, διχόνοια,διχογνωμία , πυρασφάλεια, αμφιβάλλω,
αλληλογραφία, αεικίνητος, αειθαλής, δύσπιστος-εύπιστος, δυστυχία-ευτυχία, ημισφαίριο
Αριθμητικά
εννιά-ένατος , ενενήντα-ενενηκοστός, εννιακόσια-εννιακοσιοστός
ενάμισης-μιάμιση-ενάμισι
δυόμισι
τρεισήμισι-τριάμισι
τεσσερισήμισι-τεσσεράμισι
πεντέμισι, εξήμισι, εφτάμισι...

2. 2
Μεταβατικά ρήματα
Μεταβατικά λέγονται τα ρήματα που φανερώνουν ότι η ενέργεια που κάνει το υποκείμενο
πηγαίνει σ’ ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα.
Παραδείγματα:
Η μητέρα χτενίζει την Ελένη.  Η ενέργεια που κάνει το υποκείμενο (η μητέρα) πηγαίνει στην
Ελένη.
Η Ινώ χαϊδεύει το σκύλο.  Η ενέργεια που κάνει το υποκείμενο ( η Ινώ) πηγαίνει στο σκύλο.
Η Σοφία έκοψε το λουλούδι.  Η ενέργεια που κάνει το υποκείμενο ( η Σοφία) πηγαίνει στο
λουλούδι.
Αμετάβατα ρήματα
Αμετάβατα λέγονται τα ρήματα που η ενέργειά τους δεν πηγαίνει πουθενά, ούτε σε πρόσωπο,
ούτε σε ζώο, ούτε σε πράγμα.
Παράδειγμα:
Το παιδί χαμογέλασε  Η ενέργεια που έκανε το υποκείμενο (το παιδί) δεν πήγε σε κάτι άλλο.
Τα αμετάβατα ρήματα δεν έχουν αντικείμενο!!!
Αντικείμενο είναι το πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια που
κάνει το υποκείμενο. Μπαίνει συνήθως σε αιτιατική και το βρίσκουμε αν απαντήσουμε
στην ερώτηση τι; ποιον; ποια;
1. Εντόπισε τα ρήματα. Γράψε από πάνω Μ για τα μεταβατικά και Α για τα αμετάβατα.
Το σπίτι γέμισε πουλιά. Η πληγή αιμορραγεί ασταμάτητα.
Ο αστροναύτης πάτησε το πόδι του στη σελήνη. Μου ζήτησε το εισιτήριο.
Κάποιος μεγάλος ζωγράφος φιλοτέχνησε αυτό τον πίνακα. Ηρέμησε πια!
Κλείνει το μικρό τσαντάκι και ανοίγει τη μεγάλη τσάντα.
Λυπάμαι, αλλά είναι αδύνατο να βρω τη λύση. Η δασική υπηρεσία φροντίζει το δάσος.
Θα κοιμηθώ τώρα επειδή κουράστηκα σήμερα.
Θα καθίσω για να διαβάσω ένα βιβλίο που μου αρέσει πολύ!
Ο Γιάννης ροχαλίζει κάθε βράδυ.
Τον είδα χθες. Αυτές τις μέρες βήχει πολύ.

3. 3
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες (οποίος
–α –ο, που, όσος –η –ο, ό,τι) ή με αναφορικά επιρρήματα ( όπου, που, όπως, όσο,
οσοδήποτε)
Είδη αναφορικών προτάσεων
 Αναφορικές προτάσεις προσδιοριστικές: Αυτές αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα
για να καταλάβουμε το νόημα. Σ΄αυτές
δε βάζουμε κόμμα.
π.χ. Ο άνθρωπος που βλέπεις είναι ο θείος μου.
Αναφορική
Προσδιοριστική
 Αναφορικές προτάσεις μη προσδιοριστικές ή προσθετικές: Αυτές δεν αποτελούν
απαραίτητο συμπλήρωμα για να καταλάβουμε το νόημα. Βάζουμε κόμμα.
π.χ. Η μητέρα μου, η οποία ήταν άρρωστη, έγινε καλά.
Αναφορική Προσθετική
Ασκήσεις εμπέδωσης
2. Να υπογραμμιστούν οι αναφορικές προτάσεις και να χαρακτηριστούν:
Θα πετάξω το χαρταετό που μου έφερε η νονά μου. (……………..………..)
Το χωριό όπου γεννήθηκα βρίσκεται στον Όλυμπο. (………………………..)
Θα πετάξουμε με την πτήση των 23:15, η οποία είναι και η τελευταία πτήση.
(…………………………..)
Ο αδελφός μου ο Πέτρος, τον οποίο γνώρισες χθες, πέρασε στο Πανεπιστήμιο.
(…………………………..)
Η θεά Αθηνά, η οποία ήταν η θεά της Σοφίας, προστάτευε την πόλη των Αθηνών.
(…………………………..)
Φοράω το φόρεμα που μου χάρισες. (…………………………..)
Η χιονοθύελλα, που ήταν πολύ ξαφνική, προκάλεσε καταστροφές. (…………)
Τα βράδια μένουμε στο σπίτι, όπου περνάμε θαυμάσια. (…………………………..)
Το σπίτι όπου γεννήθηκε ο παππούς μου υπάρχει ακόμα. (………………………..)
Δεν υπάρχει άνθρωπος που να πιστεύει κάτι τέτοιο. (…………………………..)

4. 4
Βάψαμε την αποθήκη μας, η οποία είχε ξεβάψει. (…………………………..)
3. Βάλε κόμμα στις αναφορικές προτάσεις όπου είναι απαραίτητο:
Ο κύριος που βλέπεις είναι ο δάσκαλός μου.
Η πρόβλεψη που έκανε η Ε.Μ.Υ. δε βγήκε αληθινή.
Το σπίτι στο χωριό το οποίο είναι πέτρινο το έκτισε ο παππούς.
Ο Όλυμπος που είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας βρίσκεται στη Θεσσαλία.
Τα Αμπελάκια όπου γεννήθηκε η γιαγιά μας έχουν πολλά παραδοσιακά σπίτια.
Η κ. Μπάκα η οποία εξελέγη πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων είναι μητέρα της φίλης μου
Σοφίας.
Σήμερα που είναι η τελευταία ημέρα του σχολείου ψγυθα πάρουμε τους τίτλους προόδου
4. Να αναγνωρίσετε τις αναφορικές προτάσεις:
Ένας ζωγράφος τους ταξιδεύει μέσα στους ζωγραφικούς του πίνακες, όπου ζουν και
δραστηριοποιούνται με τη φαντασία τους.
Η κ. Κόρι τους φέρνει σε επαφή με περίεργα γλυκίσματα και έναν ξάστερο ουρανό με
γλυκά αστεράκια, που η ίδια, οι κόρες της και η Μαίρη κόλλησαν στον ουρανό.
Αυτοί οι υδρατμοί που σχηματίζονται ανεβαίνουν ψηλά και έτσι γίνονται τα σύννεφα που
βλέπουμε στον ουρανό.Μόλις βρεθούν σε μέρος που κάνει κρύο, τα σύννεφα γίνονται
βροχή, χιόνι ή και χαλάζι.
Έκανε ζέστη στο εργαστήριο που ήταν γεμάτο από κομμάτια μαρμάρου, πηλόχωμα και
αμέτρητα εργαλεία εδώ κι εκεί.Ο τρόπος που άγγιζε το υλικό έμοιαζε με τον πατέρα που
αποχαιρετά το παιδί του.Λες ο Έλληνας να έδωσε ζωή στην πέτρα με τον τρόπο που
πάντα τον εντυπωσίαζε και τον έκανε να αναρωτιέται;
Μέσα σε μια οικογένεια, που ο πατέρας ενδιαφέρεται να κερδίσει ξεγελώντας τους
πελάτες με χαλασμένα αυτοκίνητα, μεγαλώνει η Ματίλντα. Ένα ευαίσθητο, πανέξυπνο,
αξιαγάπητο και συμπονετικό κορίτσι που ο πατέρας του δεν το υπολογίζει γιατί είναι
κορίτσι. Όταν πηγαίνει στο σχολείο βρίσκει μια καταπληκτική δασκάλα που είναι ο πρώτος
άνθρωπος που την αγκαλιάζει με αγάπη και εμπιστοσύνη. Η στενή και ζεστή σχέση που
αναπτύσσεται ανάμεσα στη Ματίλντα και στη δεσποινίδα Χόνεϊ, τη δασκάλα, που ζει
φτωχικά αλλά ανθρώπινα σε ένα φτωχό καλύβι, οδηγεί, σιγά σιγά και μέσα από απρόοπτα
και περιπέτειες, τη Ματίλντα να γλιτώσει από τους επικίνδυνους γονείς της και να ζήσει
με την δ. Χόνεϊ που ξαναποκτά την περιουσία της, με τη βοήθεια και της μικρής μας φίλης.

5. 5
Τότε μια σιωπή σκέπασε εκείνο τον ερημότοπο, όπου δεν υπήρχε ζωή, δηλαδή τον
απονεκρωμένο τόπο. Έκανε τόσο κρύο που δεν ανέπνεε ούτε μια θλίψη.
Είναι οι περιπέτειες έξι μικρών ηρώων και μιας μεγαλύτερης φίλης τους που ξεκινούν
ένα καλοκαίρι να βρουν ένα χαμένο πολύτιμο θησαυρό. Όλα ξεκινούν ένα καλοκαίρι που η
παρέα μας ξεκινά από τον Πειραιά για το νησί της Αίγινας με το πλοίο “Καμέλια”.
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
5. Να συμπληρωθεί ο πίνακας.
ΑΡΙΘΜΟΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΤΑΚΤΙΚΑ
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ
5
19
26
38
41
52
63
74
85
96
175
6. Να γραφτεί ο αριθμός με λέξεις:
 1,5 κιλό:…………………......................………………………………..
 1,5 ώρα:……………………………………......................……………..
 1,5 μήνας:…………………………………………….....................…..
 2,5 ώρες:……………………………………….....................…………
 3,5 μήνες:………………………………………................………..
 3,5 λεπτά:…………………………………………….................….
 4,5 ποτήρια:…………………………………………...............….
 4,5 ώρες:………………………………………................………..
 6,5 μήνες:…………………………………………..............……..
 9,5 χρόνια:……………………….........................……………
7. Να συμπληρωθούν τα κενά με το απόλυτο ή τακτικό αριθμητικό:
Επέστρεψε μετά από (3)…………… χρόνια και (3)………………… μήνες.
Γεμίσαμε (4)………………σελίδες και ½ ………………….
Θα βρεις το λήμμα στον (5)…………………τόμο της εγκυκλοπαίδειας.

6. 6
Τα γραφεία βρίσκονται στον (68)……………………………............…………..όροφο.
Η κλήρωση των (4)……………………….ομάδων θα γίνει αύριο.
Δημοσιεύτηκαν τα ονόματα των (3)……………… επιτυχόντων.
ΤΟ ΡΗΜΑ ΒΑΛΛΩ
Γράφεται με δύο λλ στους Εξακολουθητικούς χρόνους δηλ, Ενεστώτα, Παρατατικό και
Εξακολ. Μέλλοντα: αναβάλλω (ενεστ. Οριστ.), ανέβαλλα (παρατατικός) ,να αναβάλλω
(ενεστ.υποτακτ.), θα αναβάλλω (μ. εξακολ.)
Γράφεται με ένα λ σε όλους τους υπόλοιπους χρόνους, Συνοπτικούς και Συντελεσμένους:
ανέβαλα (αοριστ. Οριστ.), να αναβάλω (αοριστ. Υποτακτ.) Θα αναβάλω (μ. στιγμ.), έχω,
είχα, θα έχω αναβάλει
8. Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ρήματος:
 Εκβολή λέγεται το μέρος όπου………....…………. ένα ποτάμι.(εκβάλλω)
 Στο παρελθόν…………….......…………διαρκώς το ταξίδι μου.(αναβάλλω)
 Χθες ………………….......……..τη φορολογική μου δήλωση.(υποβάλλω)
 Ο αδελφός σου…………….....………..την άποψή του πολλές φορές μέχρι σήμερα.(μεταβάλλω)
 Γιατί σου αρέσει να με ………..........……………..συνεχώς;(προσβάλλω)
 Θα…………………..............…..τις θέσεις μας γραπτώς.(υποβάλλω)
 Η Άννα…………….........…………στο δωμάτιο σαν σίφουνας.(εισβάλλω)
 Θέλει να……………………............……τα σέβη του για το διορισμό της. (υποβάλλω)
 Πάντα του αρέσει να ………….................…………………(υπερβάλλω)
 Πάντα εσύ …………….........…………. για το αν έλεγα την αλήθεια. (αμφιβάλλω)
 Θα έχεις…………............…………το απαιτούμενο ποσό.(καταβάλλω)
 Δε μου αρέσει να ………….......…………………τους άλλους. (διαβάλλω)
 Χθες η δασκάλα μας ………….......…………………..την επίσκεψή μας στο μουσείο.(αναβάλλω)
 Πάντα…………...…………..το πρωτότυπο με το αντίγραφο.(παραβάλλω)
 Πόσα χρήματα έχεις……….........…………………….;(προκαταβάλλω)

7. 7
9. Συμπληρώνω με τους σωστούς τύπους των ρημάτων:
 Ο ήλιος ...................... (προβάλλω) από την ανατολή.
 Όλα τα προηγούμενα έτη .............................. (καταβάλλω) τους φόρους μου , αλλά
φέτος δεν μπόρεσα να ...................... (καταβάλλω ) την έκτακτη εισφορά.
 Η δασκάλα μάς ........................... (υποβάλλω) στη δοκιμασία της γραπτής εξέτασης
στο μάθημα της Γλώσσας την προηγούμενη Δευτέρα.
 «Άραγε ....... ........................ (αποβάλλω) ο διαιτητής τον εριστικό ποδοσφαιριστή;»
αναρωτήθηκε ο σπορτκάστερ.
 Ο Διευθυντής του σχολείου θα ...................... (αποβάλλω) όποιον γράψει στους
τοίχους.
 «Μην ............................... (προσβάλλω β΄εν.) τους άλλους , είπε ο γυμναστής. . Χτες
............. .......................... (προσβάλλω) το φίλο σου. Θα έπρεπε να σε ............
......................... (αποβάλλω) από το παιχνίδι.
 Οι δάσκαλοί μας δεν μας ............... ..........................(επιβάλλω) ως τώρα αυστηρές
τιμωρίες , επειδή ..................................... (μεταβάλλω) την αγενή συμπεριφορά μας και
δε ....................... (διαβάλλω) τους άλλους.
 Ο ποταμός Νείλος .............................. (εκβάλλω) στη Μεσόγειο θάλασσα.
 «Δεν ........ .........................(αναβάλλω) ξανά το ραντεβού σας. Το .............
................................ (αναβάλλω β΄πλ.) ήδη δύο φορές» είπε η γραμματέας.
 Οι Σταυροφόροι ............................. (εισβάλλω) στην Κωνσταντινούπολη το 1204 μ. Χ.
 Για να σωθεί ο πλανήτης μας από την οικολογική καταστροφή πρέπει όλοι .....
........................... (συμβάλλω) .............................(καταβάλλω) διαρκή προσπάθεια.
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ. ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ
Υποκείμενο Ρήμα Αντικείμενο
α. Η Μαρία βρήκε το θησαυρό. (ενεργητική σύνταξη)
β. Ο θησαυρός βρέθηκε από τη Μαρία. (παθητική σύνταξη)
Υποκείμενο Ρήμα Ποιητικό αίτιο
Στο παραπάνω παράδειγμα το υποκείμενο της α’ πρότασης (Η Μαρία) γίνεται ποιητικό
αίτιο στη β’ πρόταση (από τη Μαρία), το ρήμα ενεργητικής φωνής γίνεται παθητικής
φωνής (βρήκε- βρέθηκε) και το αντικείμενο ( το θησαυρό ) γίνεται υποκείμενο (Ο
θησαυρός). Κάνοντας τις ανάποδες ενέργειες μετατρέπουμε την παθητική σύνταξη
αντίστοιχα σε ενεργητική.
Υ Ρ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ
Ο ασθενής εξετάστηκε από το γιατρό. (παθητική σύνταξη)
Υποκείμενο Ρήμα Αντικείμενο
Ο γιατρός εξέτασε τον ασθενή. (ενεργητική σύνταξη)

8. 8
ΠΡΟΣΟΧΗ: Το ρήμα κατά τη μετατροπή από τη μια σύνταξη στην άλλη ΔΕΝ αλλάζει
χρόνο.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
10. Μετατρέπω τις παρακάτω προτάσεις από ενεργητική σε παθητική σύνταξη:
 Οι ψαράδες άπλωσαν τα δίχτυα τους.
 .......................................................................................................
 Η κυβέρνηση διόρισε τον Παύλο νομάρχη.
 ......................................................................................................
 Οι καθηγητές εξετάζουν τους μαθητές.
 .......................................................................................................
 Η συντροφιά χαρακτήρισε τη Φωτεινή φλύαρη.
 .......................................................................................................
11. Μετατρέπω την παθητική σύνταξη σε ενεργητική.
 Το φαγητό δεν τρώγεται. (από αυτούς) (Αυτοί) Δεν τρώνε το φαγητό.
 Το οικόπεδο πουλιέται
 .......................................................................................................
 Πτυχίο δεν του δόθηκε από την Σχολή.
 .......................................................................................................
 Το κλαδί σείστηκε από το πουλί.
 .......................................................................................................
 Θα κοπούν τα δέντρα για να χτιστεί πολυκατοικία.
 .......................................................................................................
 Τα παλιά σπίτια γκρεμίστηκαν από τους σεισμούς.
 .......................................................................................................
12. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική και αντίστροφα,
(αφού σημειώσεις πρώτα το είδος της σύνταξης) :
 Ο ταχυδρόμος έχει ήδη μοιράσει τα γράμματα.(.................................)
…………………………………………………………………………………………………………
 Το παιδί τιμωρήθηκε από τη μητέρα του αυστηρά. (...........................)
…………………………………………………………………………………………………………
 Ο χείμαρρος είχε παρασύρει πολλά αυτοκίνητα. (................................)
…………………………………………………………………………………………………………

9. 9
 Θα απαγορεύσει η αστυνομία την είσοδο στους διαδηλωτές.(....................)
…………………………………………………………………………………………………………
 Απαγορεύουν την έξοδο από τα δεξιά. (.................................)
…………………………………………………………………………………………………………
 Τα λόγια σου θα πληγώσουν τον αδελφό σου. (.................................)
…………………………………………………………………………………………………………
 Θα απαγορευθεί το κάπνισμα στους δημόσιους χώρους. (...................)
…………………………………………………………………………………………………………
 Ο σύλλογος έκρινε αναγκαία τη συμμετοχή όλων των μελών. (...............)
…………………………………………………………………………………………………………
 Το αεροπλάνο θα προσγειωθεί με δυσκολία από τον πιλότο.(...............)
…………………………………………………………………………………………………………
 Οι αστυνομικοί έχουν τραυματίσει θανάσιμα το ληστή. (...............)
…………………………………………………………………………………………………………
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ
Μερικά συνθετικά ρήματα παίρνουν χρονική αύξηση ( το ε- στον Αόριστο και τον Παρατατικό
γράφω – έγραφα - έγραψα) ανάμεσα στα δυο συνθετικά, στην αρχή του β΄συνθετικού.
Αυτό συμβαίνει σε δυο κατηγορίες σύνθετων ρημάτων:
 Αυτά που έχουν πρώτο συνθετικό επίρρημα (πολύ, πάρα, καλά…)
Π.χ πολύ + βλέπω = πολυβλέπω ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ : πολυέβλεπα
 Λόγια ρήματα σύνθετα με πρόθεση
Π. χ. υπό +βάλλω = υποβάλλω  ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ υπέβαλλα
ΑΟΡΙΣΤΟΣ υπέβαλα
Η εσωτερική αύξηση διατηρείται μόνο όταν τονίζεται –έ-
Π.χ. προσέβαλες, αλλά προσβάλαμε
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
13. Να γράψετε το πρώτο πρόσωπο ενικού των ρημάτων στον Παρατατικό και Αόριστο:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
καταβάλλω ……………………………… ……………………………. περιβάλλω
……………………………… …………………………….
διαβάλλω ……………………………… …………………………….
υποβάλλω ……………………………… …………………………….

10. 10
μεταβάλλω ……………………………… …………………………….
αναβάλλω ……………………………… …………………………….
προσβάλλω ……………………………… …………………………….
υπερβάλλω ……………………………… …………………………….
14. Να κλίνετε στο Γλωσσικών Ασκήσεων τα ρήματα αναβάλλω- καταβάλλω σε
Αόριστο, Παρατατικό, Μ. Στιγμιαίο και Μ. Εξακολουθητικό.
15. Να γίνει χρονική αντικατάσταση του ρήματος: μετέβαλλε
16. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση του ρήματος: να προβάλλετε
Η ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
Η Προστακτική και η Υποτακτική των σύνθετων ρημάτων ΔΕΝ έχει εσωτερική αύξηση! Ένα
συχνό λάθος που γίνεται είναι να βάζουν χρονική αύξηση στην Προστακτική Αορίστου (
Συνοπτική)
π.χ. αντιγράφω ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ: αντέγραψα
ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΣ: να αντιγράψω
ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗΣ: αντίγραψε- αντιγράψτε
17. Συμπλήρωσε τους πίνακες
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ (ΟΡΙΣΤΙΚΗ) ΑΟΡΙΣΤΟΣ (ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ)
Καταγράφεις (β΄εν.) κατέγραψες κατάγραψε
Καταγράφετε (β΄πλ.) καταγράψατε καταγράψτε
περιγράφεις
υπογράφεις
αντιγράφεις
προβάλλεις
επιβάλλεις
καταβρέχεις

11. 11
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΑΟΡΙΣΤΟΥ
Διαγράφω διάγραφε διάγραψε
διαγράφετε διαγράψτε
Υπογράφω
Περιβάλλω
Προσβάλλω
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ
Ρήματα μεταβατικά: παίρνουν αντικείμενο
Ρ Α
π.χ. Οργώνω το χωράφι.
Ρ
Ρήματα αμετάβατα: δεν παίρνουν αντικείμενο π.χ. Κολυμπάω.
18. Να χαρακτηριστούν τα ρήματα σε μεταβατικά και αμετάβατα:
 Τα σχολεία κλείνουν τον Ιούνιο. (………………..…………..)
 Άφησε το σκύλο ελεύθερο. (……………..……………..)
 Άδειασε το καλάθι με τα σκουπίδια. (………………………..)
 Το σπίτι αδειάζει (…………………..), όταν φεύγουν τα παιδιά.(………….….)
 Μην αφήνεις το θυμό σου (………………………..) να σε κυριεύει.(………)
 Το πάρτι θα γίνει το Σάββατο το βράδυ. (……………………..……..)
 Όρθωσε το κορμί σου, (……………..) γιατί θα καμπουριάσεις. (……………..)
 Έλα (……………..…………..) όποια ώρα θέλεις. (…………….……………..)
 Θα σου δώσω (………………………..) όσα μου ζητήσεις. (………………………..)
 Ξύπνησε (………………………..) πρωί πρωί από το θόρυβο.
19. Αναγνωρίζω το συντακτικό ρόλο (υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο) των
υπογραμμισμένων λέξεων.
 Οι αγρότες (….) θερίζουν τα χωράφια.(…)
 Ο ουρανός (…) είναι συννεφιασμένος. (…)
 Ο Παύλος (…) φαίνεται πολύ θυμωμένος. (…)
 Η πληροφορία της (…) αποδείχθηκε πολύ χρήσιμη (…)

12. 12
 Η φίλη μου (…) η Άννα έγινε μητέρα. (…)
 Η αδελφή μου (…) γέννησε δίδυμα.(…)
 Μας (…) έδωσαν διάφορες εξηγήσεις.(…)
 Μου (….) αποκάλυψε το μυστικό.(…)
 Η κ. Πάντου (…) διορίστηκε πρόεδρος (…) του συλλόγου.
 Το βραχιόλι (…) είναι αντικείμενο αξίας.(…)
 Κρατάει τις σκέψεις του (…) για τον εαυτό του.
20. Να υπογραμμίσετε τα υποκείμενα στις προτάσεις:
 Το αυτοκίνητο χτύπησε στο διάζωμα.
 Αργά το βράδυ οι ληστές έκλεψαν το Μουσείο.
 Κάποιοι περπατούσαν στην πλατεία, ενώ άλλοι κάθονταν στα παγκάκια.
 Ποιος έριξε το βάζο;
 Απαγορεύεται η χρήση κινητού τηλεφώνου.
21. Να χαρακτηρίσετε τα ρήματα ως μεταβατική ή αμετάβατα.
 Οι γεωργοί μαζεύουν τις ελιές. (…………………………)
 Η Λέλα γυμνάζεται στο Ολυμπιακό Στάδιο.(………………………..)
 Ο κτηνοτρόφος εκτρέφει πρόβατα. (……………………….)
 Το μωρό ξύπνησε κλαίγοντας. (…………………………..)
 Στο σχόλασμα το σχολείο αδειάζει. (……………………..)
 Μην αφήνεις το φόβο να σε κυριεύει. (……...……….)(………………..)
22. Να υπογραμμίσετε τα κατηγορούμενα στις προτάσεις:
 Ο Αλέξανδρος ονομάστηκε Μέγας.
 Από πότε είσαι άρρωστος;
 Η Νίκη είναι δασκάλα .
 Θεωρείται ύποπτος για φόνο.
 Ο ουρανός φαίνεται καθαρός.
 Ο Ιάσονας εκλέχτηκε πρόεδρος της τάξης.
 Το 490π.Χ έγινε η μάχη του Μαραθώνα.
23. Να υπογραμμίσετε τα αντικείμενα στις προτάσεις:
 Ο Κώστας λύνει τις ασκήσεις.
 Η γιαγιά περιποιείται τον κήπο της.
 Η ζέστη λιώνει τους Πάγους στους Πόλους.
 Ο γιατρός εξετάζει τον ασθενή στο νοσοκομείο.

13. 13
24. Ν’ αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο των υπογραμμισμένων λέξεων:
 Εσείς είστε γονείς του Κοσμά;(……………………….)
 Χαμήλωσε την ένταση του ραδιοφώνου.(……………………..)
 Αυτή η κυρία μου φαίνεται γνωστή.(…………………………)
 Κρατάει τις σκέψεις του κρυφές.(……………………)
 Φοβάται το σκοτάδι.(………………)
ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
25. Να σχηματιστούν οι σύνθετες λέξεις με το μόριο α- (αν-):
 α+ κατάλληλος =………………………………………..
 α+ φυσικός =………………………………………..
 α+ δυνατός =………………………………………..
 α+ ικανός =………………………………………..
 α+ άξιος =………………………………………..
 α+ γνωστός =………………………………………..
 α+ έτοιμος =………………………………………..
 α+ χωριστός =………………………………………..
 α+ μισθός =………………………………………..
 α+ μυαλό =………………………………………..
 α+ αμφίβολος =………………………………………..
26. Να γραφούν τα συνθετικά των λέξεων:
 αυτοδύναμος: αυτό + δύναμη
 αυτοκόλλητος:…………………………………………………………
 αυτονόητος:…………………………………………………………
 τηλεόραση:…………………………………………………………
 τηλεκατευθυνόμενο:……………………………………………
 πρωθυπουργός:…………………………………………………………
 Πρωτομαγιά:…………………………………………………………
 αρχιερέας:………………………………………………………...…
 διαίρεση:……………………………………………………….....…
 αφαίρεση:…………………………………………………….......…
 ξωκλήσι:………………………………………………………......…
 συνεισφέρω:…………………………………………………………
 ασυναγώνιστος:………………………………………………………
 πρωταθλητής:…………………………………………………………
 απροσδιόριστος:………………………………………………………
27. Να σχηματιστούν από τρεις σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τα μόρια
αει- αλληλο- αυτο- ημι- ομο- παν- ευ- δυσ-