11Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΛΑΣΑΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΑΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΡΗΜΑΤΩΝ, ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΩΝ, ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΕ -ΜΑ ΚΑΙ -ΟΣ
11Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΛΑΣΑΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΑΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΡΗΜΑΤΩΝ, ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΩΝ, ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΕ -ΜΑ ΚΑΙ -ΟΣ
Ενημέρωση των γονέων για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να
προστατευθούν αλλά και να προστατεύσουν αποτελεσματικά τα παιδιά τους από τους κινδύνους που εγκυμονούν από τη μη ορθή χρήση των διαδραστικών τεχνολογιών.
Το Δίκτυο Αφύπνισης Πολιτών, πρεσβευτής της Ημέρας Ασφαλούς Διαδυκτίου 2011, σας καλεί να μιλήσουμε για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο, την υγιεινή διατροφή των εφήβων, να ανταλλάξουμε απόψεις και να μοιραστούμε εμπειρίες.
10Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΛΩΣΣΑΣ Δ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Μεταφορά-Κυριολεξία,
Αντωνυμίες αόριστες, προσωπικές , κτητικές, αυτοπαθείς και ερωτηματικές,
Αντίθετες λέξεις με α-(αν-)
Τροπικοί προσδιορισμοί - Τροπικά επιρρήματα,
5Να ξεχωρίζω τα τροπικά επιρρήματα από τα επίθετα
Να αναγνωρίζω τις προθέσεις
Μετοχές σε –οντας και ώντας
Κύριες και δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις ( να τις αναγνωρίζω)
Χρονικοί σύνδεσμοι ( Να τους αναγνωρίζω μέσα στις προτάσεις), Να μετασχηματίζω προτάσεις έτσι, που η μια να είναι χρονική
Συλλαβισμός
Η παρουσίαση που ετοίμασε η Ε ομάδα για το πρόγραμμα Υιοθεσία Βυζαντινού "Άγιος Γεώργιος Ομορφοκκλησιάς". Συνεντεύξεις για τη συντήρηση και τη λειτουργία του ιερού Ναού.
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας - Το γραπτό των πανελλαδικών εξετάσεωνPanagiotis Prentzas
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας (ΑΟΘ): Τι πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι κατά τη διάρκεια των πανελλαδικών εξετάσεων στη δομή των απαντήσεών τους, αλλά και στην εμφάνιση του γραπτού τους.
Μπορείτε να δείτε και τη διαδραστική παρουσίαση στο www.study4economy.edu.gr.
6. 104
2. Να ενώσεις με τον κατάλληλο χρονικό σύνδεσμο τις προτάσεις.
α) Ερχόταν να μας δει/ Τα παιδιά έκαναν μεγάλες χαρές.
……………………………………………………………………………………………………………………….
β) Έτρεξε ν’ ανοίξει την πόρτα/ Χτύπησε το κουδούνι
……………………………………………………………………………………………………………………….
γ) Κάναμε υπομονή/ Βρέθηκε λύση για το πρόβλημά μας.
……………………………………………………………………………………………………………………….
ΕΕννόόττηητταα 1111
ΓΓεελλάάσσααμμεε μμεε ττηηνν ψψυυχχήή μμααςς
ΟΟ ΜΜππεελλάάςς οο ΡΡοουυμμπποοττύύρρηηςς
Τα επίθετα βλ. σελ. 9 και σελ. 18
Ομοιοκα τα ληξ
ία
Ομοιοκαταληξία είναι το χαρακτηριστικό δύο ή περισσότερων στίχων μιας
στροφής να τελειώνουν με ομόηχες λέξεις ή συλλαβές. Η ομοιοκαταληξία λέγεται
ακόμη και ρίμα και στην καθαρεύουσα την έλεγαν «ομοιοτέλευτον». Που
τελειώνει δηλαδή κατά όμοιο τρόπο.
Υπάρχουν διάφορα είδη ομοιοκαταληξίας, εμείς θα μάθουμε τα 3 πιο βασικά
που είναι τα εξής:
• ζευγαρωτή :
Ο πρώτος στίχος ομοιοκαταληκτεί με το δεύτερο, ο τρίτος με τον
τέταρτο, ο πέμπτος με τον έκτο κτλ.
Σήμερα το χελιδόνι
τη φωλίτσα τους τελειώνει
κι αύριο με τη χελιδόνα
θα φορέσουν αρραβώνα.
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.6
7. 105
• πλεχτή :
μέσα σ’ ένα τετράστιχο, ο πρώτος με τον τρίτο και ο δεύτερος με τον
τέταρτο.
Στου χωριού το μονοπάτι,
κάθε αυγή, κάθε καιρό,
σύντροφο έχω ένα διαβάτη:
το τρεχούμενο νερό.
• σταυρωτή :
σε τετράστιχο ο πρώτος με τον τέταρτο και ο δεύτερος με τον τρίτο.
«Για χώρα πηγαίνω πολύ μακρινή. Θα
φέξουνε φάροι πολλοί να περάσω.
Βοριάδες, νοτιάδες θα βρω, μα θα φτάσω
με πρίμο αγεράκι, μ' ακέριο πανί.»
ΟΟ ΑΑρργγύύρρηηςς κκααιι ττοο ππρρόόββλληημμαα
Ουδέτερα ουσιαστικά σε –μα βλ. σελ. 53
Ο α όριστος της ενεργητ ικής κα ι τη ς παθητ
ικής φωνής
Τα ρήματα που αναφέρονται σε κάτι που έγινε στο παρελθόν για μια στιγμή
είναι σε χρόνο αόριστο ενεργητικής ή παθητικής φωνής.
π.χ. Οι σύντροφοι έδεσαν τον Οδυσσέα στο κατάρτι του πλοίου.
Μετά το θάνατο των γονιών τους δέθηκαν ακόμη περισσότερο.
Ο αόριστος της ενεργητικής και της παθητικής φωνής κλίνεται ως εξής:
Αόριστος
Ενεργητική φωνή Παθητική φωνή
έδεσα δέθηκα
έδεσες δέθηκες
έδεσε δέθηκε
δέσαμε δεθήκαμε
δέσατε δεθήκατε
έδεσαν δέθηκαν
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.7
8. 106
Όταν ο αόριστος της ενεργητικής φωνής λήγει σε –σα, ο αόριστος της
παθητικής φωνής λήγει σε –θηκα ή –στηκα.
π.χ. ντύνω – έντυσα, ντύθηκα
δροσίζω – δρόσισα, δροσίστηκα
Τι να προσέξω στην ορθογραφία!!!
Οι καταλήξεις στην οριστική του παθητικού αορίστου
γράφονται με ήτα (η).
π.χ. δέθηκα, δεθήκαμε κλπ.
Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσεις τις παρακάτω στήλες βάζοντας τα ρήματα στον
ενεργητικό και παθητικό αόριστο.
Ενεστώτας Ενεργητικός αόριστος Παθητικός αόριστος
ενοχλώ ………………………………………………. ……………………………………………..
ξαπλώνει ………………………………………………. ……………………………………………..
στερούν ………………………………………………. ……………………………………………..
αντιμετωπίζει ………………………………………………. ……………………………………………..
αναφέρουμε ………………………………………………. ……………………………………………..
2. Να συμπληρώσεις τα παρακάτω κενά βάζοντας τα ρήματα των
παρενθέσεων στο σωστό τύπο του αορίστου.
α) Ο Σάκης και η Καίτη ………………………………………………. (μαλώνω) πολύ
άσχημα.
β) Ο Ανέστης ………………………………………… (σημαδεύω) και
…………………………………… (ρίχνω) τη σαΐτα ακριβώς στον τοίχο.
γ) Πολλά σπίτια ……………………………………………….(καταστρέφομαι),
……………………………………………….(γκρεμίζομαι) και ……………………………………………….
(παθαίνω) σοβαρές ζημιές από τους σεισμούς.
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.8
9. 107
,
χμ!
απορία α!, ο!, μπα!
άρνηση α μπα!
έπαινο μπράβο!, εύγε!
ευχή μακάρι!, είθε!, άμποτε!
θαυμασμό α!, ι!, ω!, ποπό!, μπα!
κάλεσμα ε!, ω!
κοροϊδία ου!, ε!, χα χα!
παρακίνηση άιντε!, άντε!, άμε!, μαρς!, αλτ!, στοπ!, σουτ!, κ.ά.
πόνο, λύπη αχ!, άου!, οχ!, ω!, αλίμονο!, αλί!, όχου!
στενοχώρια, απελπισία, αηδία ουφ!, ε!, ου!, πα πα πα!, πουφ!
χα χα χα !
ΦΦρροουυττοοππίίαα
Τα
επιφωνήματα
Οι άκλιτες λέξεις που χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε διάφορα
συναισθήματα, όπως χαρά, πόνο, λύπη, θαυμασμό, έκπληξη κ.ά. λέγονται
επιφωνήματα.
Τα επιφωνήματα φανερώνουν :
αβεβαιότητα, αμηχανία
χαρά
Τι να προσέξω στην ορθογραφία!!!
Μετά τα επιφωνήματα βάζουμε συνήθως θαυμαστικό (!)
μερικές φορές ερωτηματικό (;) ή αποσιωπητικά (…)
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.9
10. 108
Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσεις τις παρακάτω προτάσεις με τα κατάλληλα
επιφωνήματα λαμβάνοντας υπόψη τις λέξεις των παρενθέσεων.
α) ………………………… Μ’ έπιασε πάλι το δόντι μου. (πόνο)
β) ………………………… να φέρεις τα πράγματά μου! (παρακίνηση)
γ) ………………………… Αυτό πρέπει να το σκεφτούμε καλά. (αβεβαιότητα)
δ) ………………………… Το βάψατε πολύ ωραίο το δωμάτιο. (έπαινος)
ε) ………………………… Τι κακό είναι αυτό που μας βρήκε! (λύπη)
στ) ………………………… Τι ωραία θέα! (θαυμασμός)
ζ) ………………………… να έχει καλό καιρό αύριο! (ευχή)
ΤΤρρύύππωωννααςς οο φφααφφααγγάάλλοοςς
Τα ουδέτερα ουσιαστικά σε
–ος
Τα ουδέτερα ουσιαστικά σε –ος περιλαμβάνουν παροξύτονα και
προπαροξύτονα ουσιαστικά που κλίνονται ως εξής:
Ενικός αριθμός
ονομ. το δάσος το έδαφος
γεν. του δάσους του εδάφους
αιτ. το δάσος το έδαφος
κλητ. - δάσος - έδαφος
Πληθυντικός αριθμός
ονομ. τα δάση τα εδάφη
γεν. των δασών των εδαφών
αιτ. τα δάση τα εδάφη
κλητ. - δάση - εδάφη
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.10
11. 109
• Όλα τα ουδέτερα ουσιαστικά σε –ος, παροξύτονα και προπαροξύτονα,
στη γενική του πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο στη λήγουσα.
π.χ. των δασών, των εδαφών
• Τα προπαροξύτονα ουδέτερα ουσιαστικά σε –ος τονίζονται στην
παραλήγουσα στη γενική του ενικού και στην ονομαστική, αιτιατική
και κλητική πληθυντικού.
π.χ. το έδαφος – του εδάφους
τα εδάφη – τα εδάφη – εδάφη
• Τα ουσιαστικά το άνθος, το όρος, το χείλος σχηματίζουν τη γενική
πληθυντικού ως εξής: των ανθέων, των ορέων, των χειλέων.
• Τα αφηρημένα ουσιαστικά σε –ος, όπως θάρρος, κόστος, κύρος κ.ά. δε
σχηματίζουν πληθυντικό αριθμό.
Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων βάζοντας στη
σωστή πτώση τα ουσιαστικά που είναι στις παρενθέσεις.
α) Οι αντίπαλοι διασταύρωσαν τα …………………………………… (ξίφος) τους.
β) Η φροντίδα των …………………………………… (βρέφος) γίνεται από το
ειδικευμένο προσωπικό.
γ) Το επίθετο είναι …………………………………… (γένος) αρσενικού.
δ) Θα χτιστεί ένα εκκλησάκι στο …………………………………… (άλσος) του δήμου.
ε) Η οικογένειά του έμεινε στο εξωτερικό περίπου δέκα
…………………………………… (έτος).
στ) Η καλλιέργεια ορισμένων …………………………………… (άνθος) χρειάζεται
ιδιαίτερη φροντίδα.
ζ) Τα …………………………………… (μίσος) και τα …………………………………… (πάθος)
οδήγησαν στη διαμάχη των δύο …………………………………… (έθνος).
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.11
12. 110
2. Να γράψεις τα ουδέτερα ουσιαστικά σε –ος που παράγονται από τα
παρακάτω ρήματα.
α) βαθαίνω ……………………………………………………………
β) βαραίνω ……………………………………………………………
γ) πληθαίνω ……………………………………………………………
δ) πλαταίνω ……………………………………………………………
ε) υψώνω ……………………………………………………………
στ) κερδίζω ……………………………………………………………
ζ) παχαίνω ……………………………………………………………
η) τελειώνω ……………………………………………………………
θ) χρεώνω ……………………………………………………………
Τα α νώμα λα ρήμα τα στον α όριστο
Υπάρχουν ορισμένα ρήματα που δε σχηματίζονται στον αόριστο όπως τα
υπόλοιπα ρήματα, αλλά παρουσιάζουν ανωμαλίες. Τα ρήματα αυτά που
σχηματίζονται με ανώμαλο τρόπο λέγονται ανώμαλα ρήματα.
π.χ. Τον τιμώρησαν γιατί λέει ψέματα (ενεστώτας) αλλά
Τον τιμώρησαν γιατί είπε ψέματα (αόριστος)
Αόριστος
Οριστική Υποτακτική Προστακτική
είπα να πω -
είπες να πεις πες
είπε να πει -
είπαμε να πούμε -
είπατε να πείτε πείτε
είπαν να πουν -
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.12
13. 111
Άλλα ανώμαλα ρήματα στον αόριστο:
Οριστική Υποτακτική Προστακτική
Ενεστώτας Αόριστος Αόριστος Αόριστος
ανεβαίνω ανέβηκα να ανεβώ ανέβα ανεβείτε
κατεβαίνω κατέβηκα να κατέβω κατέβα κατεβείτε
βγαίνω βγήκα να βγω βγες βγείτε
μπαίνω μπήκα να μπω μπες μπείτε
βρίσκω βρήκα να βρω βρες βρείτε
βλέπω είδα να δω δες δείτε
λέω είπα να πω πες πείτε
πίνω ήπια να πιω πιες πιείτε
έρχομαι ήρθα να έρθω έλα ελάτε
πηγαίνω πήγα να πάω - -
παίρνω πήρα να πάρω πάρε πάρετε
τρώω έφαγα να φάω φάε φάτε
Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων γράφοντας τα
ρήματα που είναι στην παρένθεση στο σωστό τύπο του αορίστου.
α) Όχι, (λέω) ……………………………… ο Αντώνης, αυτήν την φορά δε θα σε
ακούσω.
β) Αν τον (βλέπω) ……………………………… απόψε εσύ, (λέω)
……………………………… του να μου τηλεφωνήσει.
γ) Θέλω να (έρχομαι) ……………………………… , μα δε με αφήνουν.
δ) Η Αφροδίτη, η θεά της ομορφιάς, (βγαίνω) ……………………………… από
τον αφρό της θάλασσας.
ε) Μόλις έφτασαν στο νησί, έψαξαν να (βρίσκω) ……………………………… που
θα μείνουν.
στ) Μην ξεχάσεις να (παίρνω) ……………………………… την ομπρέλα σου.
ζ) Αντί να καθίσουν να διαβάσουν, τα παιδιά (πηγαίνω)
……………………………… για παιχνίδι.
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.13
14. 66
9. Γελάσαμε με την ψυχή μας
Ο Μπελάς κι ο Ρουμποτύρης
1. Γράψε τα αντίθετα των παρακάτω λέξεων.
φως …………………………… δύσκολα ……………………………
έρχομαι …………………………… βράδυ ……………………………
κατηφόρα …………………………… δίνεις ……………………………
παντού …………………………… αρχή ……………………………
μπαίνω …………………………… ζέστη ……………………………
2. Συμπλήρωσε τα κενά με τα επίθετα της παρένθεσης στο σωστό τύπο.
(μικροσκοπικός, κάτασπρος, πολύς, μεγάλος, ξύλινος, γυάλινος, πονηρός,
απρόσεκτος)
Ο Μπελάς και ο Ρουμποτύρης είναι δύο ……………………… γάτοι. Κάθε μέρα σκαρώνουν
……………………… ζαβολιές. Σήμερα άνοιξαν το ……………………… ντουλάπι της αποθήκης
για να κατεβάσουν το ……………………… βάζο με το γλυκό. Ο Μπελάς όμως,
……………………… καθώς είναι, δεν πρόσεξε και το βάζο έπεσε πάνω στο κεφάλι του
Ρουμποτύρη και έγινε χίλια ……………………… κομματάκια. Ο Ρουμποτύρης για να τον
εκδικηθεί, ανέβηκε στο ……………………… τραπέζι και του πέταξε το πακέτο με το
αλεύρι. Ο Μπελάς ξαφνικά έγινε ένας ……………………… γάτος!
΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ»
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.14
15. 67
3. Οι στίχοι μπερδεύτηκαν. Βάλ΄ τους στη σωστή σειρά για να έχεις:
Πλεχτή ομοιοκαταληξία
κι έφτασες χωρίς να σε προσμένω …………………………………………………………
Έπεσε το πούσι αποβραδίς …………………………………………………………
μες στην τιμονιέρα να με δεις …………………………………………………………
το καραβοφάναρο χαμένο …………………………………………………………
Νίκος Καββαδίας
Ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία
χόρτασα την ξαστεριά …………………………………………………………
που το λένε αυγερινό …………………………………………………………
Είδα τ’ άστρι στο βουνό …………………………………………………………
και στην καθαρή βραδιά …………………………………………………………
Ζαχαρίας Παπαντωνίου
Ο Αργύρης και το πρόβλημα
1. Συμπλήρωσε τα κενά με το κατάλληλο ουσιαστικό στο σωστό τύπο.
(χρήμα, διαγώνισμα, πράγμα, όνομα, διάλειμμα, ψέμα, πάπλωμα, μάθημα, βλέμμα)
α) Ο δάσκαλος γύρισε και μας κοίταξε με το αυστηρό του ……………………… .
β) Όταν χτυπάει το κουδούνι του ……………………… και τρέχουμε βιαστικά για την
αυλή, κινδυνεύουμε να χτυπήσουμε.
γ) Ξοδεύω αρκετά ……………………… για βιβλία.
δ) Με τόσα ……………………… που μας είπε, θα δυσκολευτούμε να τον πιστέψουμε άλλη φορά.
ε) Η χάραξη των ……………………… των ηρώων στη στήλη θα γίνει αύριο.
στ) Μην πειράζεις τα ……………………… των άλλων.
ζ) Να σκεπαστείς με το ……………………… σου γιατί έχει κρύο.
η) Οι μαθητές που είναι επιμελείς στα ……………………… τους παίρνουν καλούς
βαθμούς στα ……………………… .
΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ»
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.15
16. 68
2. Συμπλήρωσε τα κενά με τα ρήματα των παρενθέσεων στο σωστό τύπο του
ενεστώτα:
α) Ο διαιτητής ……………………………… (σφυρίζω) τη λήξη του αγώνα.
β) Ο ορειβάτης ……………………………… (περιπλανιέμαι) για μέρες στα βουνά.
γ) Οι φίλοι μου ……………………………… (έρχομαι) συχνά να παίξουμε μαζί.
αορίστου:
α) Ο Κοσμάς ……………………………… (σημαδεύω) και ……………………………… (ρίχνω) το
βέλος στο κέντρο του στόχου.
β) Πολλά σπίτια ……………………… (παθαίνω) σοβαρές ζημιές ή και ………………………………
(καταστρέφομαι) από τους σεισμούς.
παρατατικού:
α) Ο συμμαθητής μου ο Αργύρης δε ……………………………… (διαβάζω) ποτέ και όταν
……………………………… (έχω) ιστορία, ……………………………… (κάνω) τον άρρωστο.
β) Όταν ……………………………… (είμαι) μικρός οι γονείς μου με ………………………………
(πηγαίνω) συχνά στην παιδική χαρά.
3. Γράψε σύνθετες λέξεις με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη «πόνος».
πόνος + κεφάλι ……………………………… νεύρο + πόνος ………………………………
πόνος + δόντι ……………………………… κοιλιά + πόνος ………………………………
στομάχι + πόνος ……………………………… παύω + πόνος ………………………………
΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ»
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.16
17. 69
Φρουτοπία
1. Τι δηλώνει η κάθε πρόταση; Αντιστοίχισε.
Μπράβο! Πολύ ωραία ζωγραφιά. απορία
Χμ! Ποιο από τα δύο να διαλέξω; ειρωνεία
Μπα! ∆ε θέλω να παίξω μπάλα τώρα. θαυμασμός
Χα χα! Φόρεσες ανάποδα την μπλούζα σου! πόνος
Μπα! Πήρες καινούρια παπούτσια; ευχή
Ποπό! Ωραίο φόρεμα! άρνηση
Αχ! Πάλι το δόντι μου. έπαινος
Μακάρι να πάμε αύριο εκδρομή! αβεβαιότητα
Επιφωνήματα
Επιφωνήματα είναι οι άκλιτες λέξεις με τις οποίες μπορώ να εκφράσω τα
συναισθήματά μου (δηλαδή τον θαυμασμό, τον πόνο, τη λύπη, τη στενοχώρια, την
απορία μου), να πραγματοποιήσω πράξεις (παρακίνηση, έπαινο, κάλεσμα, ευχή) ή
να δηλώσω τη στάση μου σε μια κατάσταση (άρνηση, ειρωνεία, δυσπιστία).
Οι κυριότερες κατηγορίες επιφωνημάτων είναι:
α. Όσα εκφράζουν θαυμασμό: Α!, ποπό!, ω!, κ.α.
β. Αυτά που εκφράζουν απορία: Α! ο!, μπα!, ε; κ.α.
γ. Όσα δείχνουν πόνο, λύπη ή στενοχώρια: Αχ!, ω!, αμάν!, άου!, αχ!, αλίμονο!, α!
κ.α.
δ. Αυτά που εκφράζουν ευχή: Μακάρι!, είθε! κ.α.
ε. Όσα δηλώνουν έπαινο: Μπράβο!, εύγε!, ζήτω! κ.α.
στ. Όσα φανερώνουν κάλεσμα: Ε!, επ!, κ.α.
ζ. Όσα εκφράζουν ειρωνεία: Ε! ου! Μπα! κ.α.
η. Όσα παρακινούν και το αντίθετο: Άντε!, ε!, άμε!, μαρς!, στοπ!, σουτ! κ.α.
θ. Αυτά που δηλώνουν άρνηση ή δυσπιστία: Χμ!, μπα!, αμ δε! κ.α.
΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ»
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.17
18. 70
2. Συμπλήρωσε τα σημεία στίξης στον παρακάτω διάλογο.
Η μητέρα ρώτησε το Μιχάλη
Αγόρι μου έκανες τις ασκήσεις της Γραμματικής σου
Ναι όλες σωστά
Φέρε μου το τετράδιό σου να δω τι έκανες
Αλίμονο ∆ε με πιστεύει η ίδια μου η μητέρα
Τρύπωνας ο φαφαγάλος
1. Συμπλήρωσε τα κενά με τα ρήματα στον αόριστο.
α) Πηγαίνοντας στο περίπτερο …………………… (βλέπω) τον Σταύρο και μου
…………………… (λέω) να πάμε στο πάρκο.
β) Η μαμά μόλις …………………… (τρώω), …………………… (πλένω) τα πιάτα.
γ) …………………… (παίρνω) τηλέφωνο την Άννα όταν …………………… (φεύγω) η αδελφή
μου και …………………… (έρχομαι) στο σπίτι μου για να έχω παρέα.
δ) Μόλις …………………… (πίνω) το γάλα μας, …………………… (κατεβαίνω) για παιχνίδι.
ε) Η Ζωή …………………… (μένω) σε μας χθες επειδή οι γονείς της ……………………
(πηγαίνω) ταξίδι.
στ) Ψάχνοντας για τα γυαλιά μου …………………… (βρίσκω) και τα δικά σου.
Ορισμένα ρήματα σχηματίζονται με τρόπο που δεν μπορούμε να προβλέψουμε.
Τα ρήματα αυτά που σχηματίζονται με περίεργο τρόπο στον ενεστώτα και στον
αόριστο λέγονται ανώμαλα ρήματα.
Ενεστώτας Αόριστος
λέω είπα
βλέπω είδα
΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ»
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.18
19. 71
2. Συμπλήρωσε τα κενά με τα ουσιαστικά των παρενθέσεων στη σωστή πτώση
και αριθμό.
α) Τα …………………… (μίσος) και τα …………………… (πάθος) οδήγησαν στη διαμάχη των
δύο …………………… (έθνος).
β) Έμενε με την οικογένειά του στο εξωτερικό για περίπου δέκα …………………… (έτος).
γ) Οι μυρωδιές των …………………… (άνθος) την άνοιξη είναι υπέροχες.
δ) Οι αντίπαλοι διασταύρωσαν τα …………………… (ξίφος) τους.
ε) Επειδή η μητέρα εργαζόταν, τη φροντίδα του …………………… (βρέφος) ανέλαβε ο
πατέρας.
στ) Θα χτιστεί ένα εκκλησάκι στην άκρη του …………………… (άλσος).
3. Συμπλήρωσε τις προτάσεις, προκειμένου να δώσεις οδηγίες. (Προστακτική)
α) Παιδιά, αν …………………… (βλέπω) την αδερφή μου, …………………… (λέω) της να
…………………… (έρχομαι) να με …………………… (βρίσκω) στην παιδική χαρά.
β) …………………… (τελειώνω) την άσκηση και μετά …………………… (βγαίνω) στην αυλή.
γ) Αλίκη, …………………… (ανεβαίνω) στην ταράτσα και …………………… (βλέπω) αν
στέγνωσαν τα ρούχα που άπλωσα.
δ) Θωμά και Κάτια, …………………… (κατεβαίνω) στο υπόγειο και ……………………
(ετοιμάζω) τα σακίδια για την εκδρομή.
ε) …………………… (φέρνω) μας καμιά σοκολάτα όταν επιστρέψεις από τη Γερμανία.
στ) …………………… (προσέχω) όταν περνάς το δρόμο απέναντι.
΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ»
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.19
20. Ενότητα 11α Ο Μπελάς και ο Ρουμποτύρης
Ευνίκη ΤοκατλήΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.20
21. Ενότητα 11β Ο Μπελάς και ο Ρουμποτύρης
Συμπλήρωσε –ο ή –ω στις παρακάτω μετοχές:
Στέλν….ντας, φωτίζ….ντας, σκαλίζ….ντας, οργανών….ντας,
ακουμπ….ντας, συζητ….ντας, στεναχωρ….ντας, απαντ….ντας,
πολεμ….ντας, ράβ….ντας, οδηγ….ντας, κηνυγ…..ντας, πίν….ντας,
Ευνίκη ΤοκατλήΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.21
22. ONOMA :…………………………………………………
Ενότητα 11γ Ο Αργύρης και το πρόβλημα
Να κλίνετε τα παρακάτω ουδέτερα:
Ενικός αριθμός
Ονομαστική
Το κράτος Το σώμα Το όφελος
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
Γράψε τα παρακάτω ρήματα στον Αόριστο της ενεργητικής και της παθητικής φωνής:
ενεστώτας Αόριστος ενεργητικής Αόριστος παθητικής
Καθαρίζω καθάρισα καθαρίστηκα
Κρύβω
Πληγώνω
Οδηγώ
Συγκινώ
Δένω
πλένω
Στολίζω
Βάφω
διαφημίζω
Χαρίζω
Χτενίζω
Τεντώνω
Απλώνω
γελάω
Ευνίκη ΤοκατλήΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.22
23. Ενότητα 11δ Ο Αργύρης και το πρόβλημα
Ευνίκη ΤοκατλήΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.23
27. Όνομα: ………………………………………
Κριτήριο ενότητα 11
Ανθολόγιο σελ. 46
1 Γιατί μάλωναν το λιοντάρι και το αγριογούρουνο;
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
2 Γιατί το γύπας και το κοράκι κορόιδευαν το λιοντάρι και το
αγριογούρουνο;
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
3 Ποιο είναι το συμπέρασμα που βγάζουμε απ’ αυτόν τον μύθο;
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
4 Τι διαφορές έχουν το κείμενο που έγραψε ο Αίσωπος από το κόμικς
που έφτιαξαν ο Τάσος Αποστολίδης και ο Κώστας Βουτσάς;
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
5 στο παρακάτω κείμενο συμπλήρωσε με τα ρήματα που είναι στην
παρένθεση γράφοντάς τα στον αόριστο και στον κατάλληλο τύπο:
Ο Μάριος και η Αλεξάνδρα …………………………..(μπάινω) στο σπίτι της
κυρίας Καλλιόπης και (βρίσκω) ………………………………… τον Τρύφωνα
μέσα σε ένα ντουλάπι της κουζίνας
-Τι κάνεις εκεί μέσα Τρύφωνα; ………………….(βγαίνω) έξω και ………………
(κατεβαίνω) γρήγορα κάτω. Πάνω στο τραπέζι σε περιμένει μια
έκπληξη.
Ευνίκη Τοκατλή
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.27
28. Ο Τρύφωνας (βλέπω) ………………………… το γαλακτομπούρεκο και (λέει)
…………………… ότι θέλει να το ………………...... (τρώει) όλο.=
6 Να κλίνετε το παρακάτω ουσιαστικό:
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική Το βέλος
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
7 Να κλίνετε το παρακάτω ρήμα:
Ενεστώτας Παρατατικός αόριστος
βλέπω
8 Συμπληρώστε τα γράμματα που λείπουν:
καθ__κον, σύμφ__να, άνθρ__πος, ζε__γάρι, κεραμ__δι, σ__νέντευξη,
σ__ρήνα, σ__σμός, διάλ__μμα, αριθμ__τική, κιμ__λία, μ__αλό,
9 Σχημάτισε τον Αόριστο των παρακάτω ρημάτων:
Ενεστώτας αόριστος ενεστώτας αόριστος
βρίσκετε Λέω
τρώω πίνουμε
10 Συμπληρώστε τα σημεία στίξης που λείπουν:
Ευνίκη Τοκατλή
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.28
29. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 1 - Θοδωρής Βούγας
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ
ΜΑΘΗΜΑ : «Ο Μπελάς και ο Ρουµποτύρης»
ΕΠΙΘΕΤΑ
Τα Επίθετα είναι λέξεις που συνοδεύουν τα επίθετα και δίνουν σε αυτά κάποια
χαρακτηριστικά και κάποιες ιδιότητες.
Π.χ: Το κίτρινο αυτοκίνητο
Η κυκλική πλατεία
Ο πέτρινος τοίχος.
Έτσι για να γίνουµε πιο συγκεκριµένοι τα παραπάνω επίθετα φανερώνουν:
Το κίτρινο µας δείχνει το χρώµα του ουσιαστικού
Η κυκλική µας δείχνει το σχήµα του ουσιαστικού
Ο πέτρινος µας δείχνει το υλικό του ουσιαστικού
Τα Επίθετα, όπως και τα ουσιαστικά έχουν και αυτά τρία γένη – Αρσενικά , Θηλυκά
και Ουδέτερα – . Ανάλογα σε τι γένος βρίσκεται το ουσιαστικό σ’ αυτό µπαίνει και το
επίθετο που το προσδιορίζει.
Για παράδειγµα: Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ο κίτρινος Η κίτρινη Το κίτρινο
Ο κυκλικός Η κυκλική Το κυκλικό
Ο πέτρινος Η πέτρινη Το πέτρινο
Προσοχή!!!
Τα Επίθετα έχουν ΠΑΝΤΑ το ίδιο γένος , πρόσωπο και αριθµό µε το ουσιαστικό που
κάθε φορά που προσδιορίζουν και συνοδεύουν. Γι’ αυτό κλίνονται µε τον ίδιο τρόπο που
κλίνεται και το ουσιαστικό τους.
Έτσι έχουµε: ο µικρός σκύλος
η µικρή αυλή
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.29
30. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 2 - Θοδωρής Βούγας
το µικρό δέντρο
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονοµ. Ο µικρός σκύλος Η µικρή αυλή Το µικρό δέντρο
Γεν. Του µικρού σκύλου Της µικρής αυλής Του µικρού δέντρου
Αιτ. Τον µικρό σκύλο Την µικρή αυλή Το µικρό δέντρο
Κλητ. - µικρέ σκύλε - µικρή αυλή - µικρό δέντρο
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονοµ. Οι µικροί σκύλοι Οι µικρές αυλές Τα µικρά δέντρα
Γεν. Των µικρών σκύλων Των µικρών αυλών Των µικρών δέντρων
Αιτ. Τους µικρούς σκύλους Τις µικρές αυλές Τα µικρά δέντρα
Κλητ. - µικροί σκύλοι - µικρές αυλές - µικρά δέντρα
Προσοχή!!!
Τα Επίθετα που τελειώνουν σε – ινός – ινή – ινό και – ινος –ινη –ινο γράφονται µε
(– ι – γιώτα), εκτός από τα επίθετα φωτεινός, σκοτεινός, ορεινός, υγιεινός, φθηνός,
ανεύθυνος, υπεύθυνος, επικίνδυνος και ταπεινός, που δεν γράφονται µε – ι –, επειδή
είναι εξαίρεση.
Άσκηση 1
Να συµπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων µε τα επίθετα που παράγονται
από τις λέξεις, που βρίσκονται στις παρενθέσεις, αφού πρώτα τα βάλεις στο σωστό τύπο.
Τα καθίσµατα του αυτοκινήτου είναι πολύ.............................................(βροµιά),
επειδή ο µπαµπάς έβαλε µέσα χώµα.
Το βιβλίο αυτό που διαβάζεις αναφέρεται σ’ ένα ............................................
(κοινωνία) πρόβληµα που υπάρχει στην εποχή µας.
Η Σοφία εργάζεται σε .............................................(δικηγόρος) γραφείο και τα πάει
πολύ καλά.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.30
31. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 3 - Θοδωρής Βούγας
Τα ............................................(εργοστάσιο) απόβλητα είναι αυτά που οφείλονται
κατά ένα 80% για τη µόλυνση του περιβάλλοντος.
Στην εποχή µας είναι ανάγκη κάθε πόλη και χωριό να διαθέτει
........................................ (βιολογία) καθαρισµό των αποβλήτων.
Το ατύχηµα του Γιάννη στη δουλειά, οφείλεται καθαρά σε ........................................
(µηχανή) πρόβληµα.
Η ∆αδιά είναι ένα από τα µέρη της Ελλάδας που έχει χαρακτηριστεί, ως
............................. (Έθνος) δρυµός.
Ο ............................... (Ιστορία) ερευνητής προσπαθεί µέσα από τα στοιχεία να
οδηγηθεί στα πραγµατικά γεγονότα.
Άσκηση 2
Να φτιάξεις φράσεις µετατρέποντας το δεύτερο ουσιαστικό σε παράγωγο επίθετο ,
όπως στο παράδειγµα.
Γραφείο από ξύλο ξύλινο γραφείο
Ποτήρι από γυαλί ..........................................................
Φούρνος από πέτρα ..........................................................
Κατσαρόλα από ατσάλι ..........................................................
Πόρτα από πέτρα ..........................................................
∆οχείο από πυλό ..........................................................
Περικεφαλαία από χαλκό ..........................................................
Άσκηση 3
Να συµπληρώσεις τα παρακάτω κενά των προτάσεων µε τα αντίθετα από τα επίθετα
που βρίσκονται στις παρενθέσεις, όπως στο παράδειγµα.
Είναι µεγάλη (µικρή) ευκαιρία αυτή η αγορά, τώρα που είναι νωρίς.
Η .......................................(µαλακή) οδοντόβουρτσα κάνει κακό τα δόντια.
Το .................................... (φθηνό) ρούχο δεν είναι πάντα και καλό.
Τώρα τελευταία οι σεισµοί που γίνονται στην Ελλάδα είναι αρκετά
............................... (σπάνιοι).
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.31
32. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 4 - Θοδωρής Βούγας
Αυτό είναι ένα ................. (λίγο) .............................. (εύκολο) πρόβληµα για τα παιδιά
του δηµοτικού.
Τα γράµµατα αυτά είναι πολύ ............................................... (ίδια) από αυτά που
κάνεις εδώ στο σχολείο.
Οι ....................................... (σηµερινές) ειδήσεις είπαν πολλά και
................................. (ασήµαντα) γεγονότα.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.32
33. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 5 - Θοδωρής Βούγας
ΜΑΘΗΜΑ : «Ο Αργύρης και το πρόβληµα»
ΟΥ∆ΕΤΕΡΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΕ –ΜΑ ΚΑΙ -ΜΜΑ
Τα ουδέτερα ουσιαστικά που λήγουν σε –µα (π.χ: το πρόβληµα) δεν έχουν τον ίδιο
αριθµό συλλαβών σε όλε τους τις πτώσεις και γι’ αυτό ονοµάζονται ανισοσύλλαβα.
∆ηλαδή εκτός από την ονοµαστική, αιτιατική και κλιτική του ενικού, σ όλες τις
υπόλοιπες πτώσεις έχουν µια παραπάνω συλλαβή.
Π.χ. το πρόβληµα του προβλήµατος
τα προβλήµατα των προβληµάτων
Ενικός Αριθµός Πληθυντικός Αριθµός
Ονοµ. Το πρόβληµα Τα προβλήµατα
Γεν. Του προβλήµατος Των προβληµάτων
Αιτ. Το πρόβληµα Τα προβλήµατα
Κλιτ. - πρόβληµα - προβλήµατα
Τα ουδέτερα που λήγουν σε –µα προέρχονται και από ρήµατα των οποίων το θέµα τους
είναι τα: π, β, φ, πτ και γράφονται κατά την µετατροπή τους σε ουσιαστικό ΠΑΝΤΑ µε
δύο –µµ–
Π.χ. γράφω το γράµµα
βλέπω το βλέµµα
τρίβω το τρίµµα
απορρίπτω τα απορρίµµατα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.33
34. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 6 - Θοδωρής Βούγας
Άσκηση 1
Να συµπληρώσεις τα κενά στις παρακάτω προτάσεις βάζοντας το κατάλληλο
ουσιαστικό από το συννεφάκι στο σωστό τύπο.
Νοµίζω ότι αυτή τη µεριά του τοίχου θα πρέπει να τη βάψουµε µε πολλά και
διαφορετικά ....................................... για να είναι ξεχωριστός.
Όταν έρθει η ώρα του ............................................... όλοι κάθονται στις θέσεις τους
και κάνουν ησυχία.
Παρακαλώ θα ήθελα να γράψετε µε καθαρά γράµµατα τα ........................................
σας πάνω στο γραπτό σας.
Άκουσα ότι ο Κώστας χρωστάει πολλά ........................................... στην τράπεζα, και
στους φίλους του.
Παιδιά εκεί που θα πάµε δε θέλω να δηµιουργήσετε πολλά
.............................................. γιατί θα µας διώξουν, εντάξει;
∆ε µου αρέσουν οι ∆ικηγόροι, γιατί µαθαίνουν να λένε πολλά
........................................... για να κερδίσουν µια δίκη.
Τα ................................................ που µπήκαν φέτος στην Ε΄ τάξη, ήταν πολύ
λιγότερα από πέρυσι.
Να µαζέψεις τα ............................................. σου και να µην ξαναέρθεις στο σπίτι µου
άλλη φορά, µ’ ακούς;
Τα ....................................... τα παίρνουµε από το ταχυδροµείο όταν µας ειδοποιήσει ο
ταχυδρόµος .
Στα χωριά υπάρχουν µικρές µηχανές του ........................................... για να µπορούν
να σκάβουν τους κήπους των σπιτιών τους.
όνοµα, χρώµα, πρόβληµα, διαγώνισµα,
χρήµα, δέµα, πράγµα, όργωµα, ψέµα,
βλέµµα, µάθηµα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.34
35. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 7 - Θοδωρής Βούγας
Η όψη του ................................................... σου είναι πολύ περίεργη και ακόµη πιο
άγρια από ότι είναι συνήθως.
Άσκηση 2
Να συµπληρώσεις τα παρακάτω κενά µε τα ουσιαστικά σε –µα και –µµα που
παράγονται από τα ρήµατα που βρίσκονται στις παρενθέσεις.
Χθες στο σχολείο µάθαµε από τον κύριό µας για τα ...................................................
(κατορθώνω) του Ηρακλή.
Ευτυχώς που υπάρχουν ........................................ (ιδρύω) που βοηθούν δίνοντας
τροφή και στέγη στους άπορους.
Έλα σήµερα, και σου έχω πολλά ...................................... (ράβω) για τη γούνα σου,
µετά από αυτά που έµαθα.
∆ε µου λες να βάλουµε το ........................................ (καλύπτω) στο αυτοκίνητο για
καλό και για κακό.
Με τις µεγάλες απεργίες των ανθρώπων στην καθαριότητα τα
............................................. (απορρίπτω) διπλασιάστηκαν.
Πως τα καταφέρνεις και κοιµάσαι κάθε µέρα τα .................................................
(ξηµερώνω) δεν µπορώ να το καταλάβω.
Τα καινούργια .......................................... (στρώνω) είναι ανατοµικά και οικολογικά.
Για άλλη µια φορά η Ρούλα έβαλε τα ................................................(κλαίω), αν και
υποσχέθηκε ότι δεν θα το ξανακάνει.
Όλοι είµαστε άνθρωποι και κάνουµε ..................................... (σφάλλω), όµως πρέπει
να τα αναγνωρίζουµε και να τα διορθώνουµε.
Ο Ξέρξη είδε την λαµπρή του ήττα από το ....................................... (υψώνω) του
όρους Αιγάλεω.
Σήµερα τα ...................................... (χαράζω) είπαν οι ειδήσεις, ότι θα περάσει κοντά
στη ένα κοµήτης.
Η Παναγία της Τήνου είναι η µοναδική, που έχει στην εκκλησία της τόσα πολλά
......................................... (τάζω), ως δώρα από τους πιστούς για τα θαύµατά της.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.35
36. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 8 - Θοδωρής Βούγας
Όταν τρώτε να παίρνετε πιάτο για να µην ρίχνεται κάτω .......................................
(τρίβω) και µαζεύονται µυρµήγκια.
ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Τα ρήµατα που αναφέρονται σε ένα γεγονός που έγινε για µια στιγµή στο παρελθόν,
χρησιµοποιούµε τον Αόριστο είτε στην ενεργητική, είτε στην παθητική φωνή.
Όταν ο αόριστος ενεργητικής φωνής λήγει σε –σα, ο αόριστος της παθητικής
τελειώνει σε –θηκα και –στήκα
Π.χ. λύνω έλυσα – λύθηκα
ποτίζω πότισα – ποτίστηκα
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!!!
Οι καταλήξεις στην οριστική του αορίστου γράφονται ΠΑΝΤΑ µε ήτα (η)
Π.χ. λύθηκα, λύθηκε, λύθηκαν
δέθηκες, δεθήκαµε, δεθήκατε
Άσκηση 1
Να συµπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων βάζοντας τον σωστό τύπο του
αορίστου.
Τα νερά χθες .................................. (παγώνω) λόγω της χαµηλής θερµοκρασίας.
Το λιοντάρι ................................ (ρίχνοµαι) απότοµα πάνω στο ελάφι.
Πολλά δέντρα ................................................ (ξεριζώνοµαι) από τους ισχυρούς
ανέµους και τις καταιγίδες.
Ο τροχονόµος .................................. (σφυρίζω) στον οδηγό να σταµατήσει το αµάξι
του.
Ο Γιάννης όταν κάθισε να διαβάσει κατάφερε και ............................... (λύνω) το
πρόβληµα.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.36
37. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 9 - Θοδωρής Βούγας
Ο µπαµπάς µας ..................................... (υπόσχοµαι) ότι θα πάµε το Σάββατο στη
Θεσσαλονίκη.
Ο παππούς ............................... (δένω) το άλογο στο στάβλο και πήγε να φάει.
Ο Νίκος πήγε µε τη µαµά του και ...................................... (γράφοµαι) στο
φροντιστήριο για να µάθει αγγλικά.
Η γιαγιά .............................. (κρύβω) το βάζο µε το γλυκό για να µην το βρούµε και το
φάµε κρυφά.
Ο πίνακας αυτός ................................................ (ζωγραφίζοµαι) από τον El Greko,
τον Έλληνα ζωγράφο.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.37
38. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 10 - Θοδωρής Βούγας
Άσκηση 2
Να βάλεις τα παρακάτω ρήµατα στον ενεργητικό και στον παθητικό αόριστο
προσέχοντας το πρόσωπο και τον αριθµό.
ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
Εγώ µατώνω µάτωσα µατώθηκα
Εσύ λύνεις
Αυτός κρύβει
Εµείς καλύπτουµε
Αυτοί γράφουν
Αυτός κλείνει
Εσύ κυκλώνεις
Αυτός ξηµερώνει
Εγώ πληγώνω
Αυτός πιέζει
Αυτοί βρίσκουν
Εσύ χτίζεις
Εγώ ποτίζω
Αυτός τιµωρεί
Εσύ στερείς
Αυτοί συζητούν
Εµείς αγαπάµε
Εσείς κλέβετε
Εσύ κυνηγάς
Αυτός ρίχνει
Εγώ βάφω
Εµείς καρφώνουµε
Αυτοί κρατούν
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.38
39. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 11 - Θοδωρής Βούγας
ΜΑΘΗΜΑ : «Φρουτοπία»
ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ
Οι λέξεις που εκφράζουν συναισθήµατα, όπως χαρά, πόνο, πόνο, λύπη, φόβο,
έκπληξη, θαυµασµό κ.λ.π., ονοµάζονται επιφωνήµατα κα είναι πάντα ΑΚΛΙΤΑ.
αβεβαιότητα, αµηχανία Χµ!
άρνηση Α µπα!
απορία Α!, ο!, µπα!
ευχή Μακάρι!, είθε!, άµποτε!
έπαινο Εύγε!, µπράβο!
θαυµασµό Α!, ι!, ω!, ποπό!, µπα!
κάλεσµα Ε!, ω!
κοροϊδία Ου!, ε!, χα, χα!
παρακίνηση Άιντε!, άντε!, αµέ!, µαρς!, αλτ!, στοπ!, σουτ!
πόνο, λύπη Αχ!, άου!, οχ!, ω!, αλίµονο!, αλί!, όχου!
στεναχώρια, απελπισία, αηδία Ουφ!, ε!, ου!, πα πα πα!, πουφ!
χαρά Χα, χα, χα!
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!!
Μετά τα επιφωνήµατα βάζουµε συνήθως θαυµαστικό (!), µερικές φορές ερωτηµατικό
(;) ή αποσιωπητικά (...).
Άσκηση 1
Να συµπληρώσεις τις παρακάτω προτάσεις µε τα κατάλληλα επιφωνήµατα, αφού
συµβουλευτείς τις λέξεις στις παρενθέσεις.
................ Με έπιασε ένας πόνος στο πόδι. (πόνος)
................ να πας να µου φέρεις ένα ποτήρι νερό! (παρακίνηση)
................ για να πάρουµε απόφαση θα πρέπει να το σκεφτούµε.(αβεβαιότητα)
................ Τα πήγατε πολύ καλά στο τεστ της Γλώσσας. (έπαινος)
................ Τι κακό είναι αυτό που µας βρήκε, Κώστα µου! (λύπη)
................ Τι ωραίο σπίτι είναι αυτό που φτιάξατε! (θαυµασµός)
................ να έχετε καλό ταξίδι σήµερα! (ευχή)
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.39
40. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 12 - Θοδωρής Βούγας
................ δεν ξέρω αν αυτό είναι σωστό. (αµηχανία)
................ δεν αντέχω πια την γκρίνια σου. (απελπισία)
............... να µην µπορείς να βάλεις ένα γκολ. (κοροϊδία)
............... τι είναι αυτό που µυρίζει στο σπίτι; (αηδία)
Άσκηση 2
Να συµπληρώσεις τα παρακάτω κενά µε το πιο σωστό επιφώνηµα από κυκλάκι και
να πεις τι σηµαίνει.
................. Η πίτσα σου είναι υπέροχη και τραγανή. ..............................................
................. θα έρθει και η αδερφή σου µαζί σου; ..............................................
................. Τι µυρίζει τόσο πολύ άσχηµα; ..............................................
................. Που πας δε βλέπει ότι πάω να παρκάρω! ..............................................
................. Μην κάνεις ούτε ένα βήµα πιο πέρα. ..............................................
................. ∆εν πρόκειται να κερδίσει η Άρσεναλ! ..............................................
................. Ξεκαρδίστηκα στα γέλια µε το Λαζόπουλο! ..............................................
................. δεν ξέρω τι να παραγγείλω, κρέας ή ψάρι. ..............................................
................. δε νοµίζω να πάρω δάνειο. ..............................................
................. δεν είναι οµάδα αυτή είναι για κλάµατα ..............................................
................. τι λόγια είναι αυτά που λες! ..............................................
................. µη µιλάς άλλο δεν θέλω να ακούσω τίποτα ..............................................
................. να µπορούσα να αγοράσω ένα ελικόπτερο! ..............................................
Ε!, Α!, Αλίµονο! Α µπα!, Χα, χα, χα! Πουφ!
Στοπ! Χµ! Μπα! Ου! Πα πα
πα! Σουτ! Μακάρι!
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.40
41. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 13 - Θοδωρής Βούγας
ΜΑΘΗΜΑ : «Τρύπωνας ο φαφαγάλος»
ΟΥ∆ΕΤΕΡΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΕ –ΟΣ
Τα ουδέτερα ουσιαστικά σε – ος αποτελούνται από αυτά που τονίζονται στη
παραλήγουσα και σε αυτά που τονίζονται στην προπαραλήγουσα.
Π.χ. το λάθος τονίζεται στην παραλήγουσα
το στέλεχος τονίζεται στην προπαραλήγουσα
Ενικός Αριθµός Πληθυντικός Αριθµός
Ονοµ. Το λάθος Τα λάθη
Γεν. Του λάθους Των λαθών
Αιτ. Το λάθος Τα λάθη
Κλιτ. - λάθος - λάθη
Όλα τα ουδέτερα ουσιαστικά που λήγουν σε – ος και αυτά που τονίζονται στην
παραλήγουσα και αυτά που τονίζονται στη λήγουσα κατεβάζουν στη γενική του
πληθυντικού τον τόνο στη λήγουσα.
Π.χ. τα λάθη των λαθών
τα στελέχη των στελεχών
Όλα τα ουδέτερα που τονίζονται στην προπαραλήγουσα στην γενική του ενικού και
στην ονοµαστική, αιτιατική και κλιτική του πληθυντικού, τονίζονται στην
παραλήγουσα.
Π.χ. το στέλεχος του στελέχους
τα στελέχη τα στελέχη - στελέχη
Τα ουδέτερα ουσιαστικά το άνθος , το χείλος και το όρος, σχηµατίζουν την γενική
τους στον πληθυντικό ως εξής:
Π.χ. Των ανθέων, Των χειλέων, Των ορέων
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.41
42. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 14 - Θοδωρής Βούγας
Τα αφηρηµένα ουδέτερα ουσιαστικά σε – ος , όπως το κόστος, το κύρος και το
θάρρος δεν έχουν πληθυντικό αριθµό.
Άσκηση 1
Να συµπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων µε το ουδέτερο που είναι στη
παρένθεση, βάζοντάς το στη σωστή πτώση.
Το ουσιαστικό αυτό είναι .............................. (γένος) ουδετέρου.
Θα γίνει διαµόρφωση του ............................ (άλσος) στο Ρέντη ανακοίνωσε η
Νοµαρχία Πειραιά.
Οι γονείς θα πρέπει να είναι προσεκτικοί µε τα ............................ (βρέφος), γιατί είναι
ακόµα ευαίσθητα.
Οι δυο οµάδες θα διασταυρώσουν τα «......................» (ξίφος) τους στο γήπεδο, αυτή
την Κυριακή.
Οι πολίτες έχουν δικαίωµα ψήφου µετά τα 18 ......................... (έτος).
Η γονιµότητα των ............................ (έδαφος) στηρίζεται από τη πορεία του καιρού.
Την Μεγάλη Βδοµάδα µαθαίνουµε για τα ............................. (πάθος) του Χριστού.
Οι εταιρείες λειτουργούν καλά όταν έχουν ικανά και εργατικά ....................................
(στέλεχος).
Η ανακάλυψη των ........................... (λάθος) από τον µαθητή, βοηθάει στη εξάλειψη
και στη µελλοντική τους αναγνώριση.
Τα .......................... (µίσος) και οι επιδιώξεις των κυβερνήσεων οδηγούν στις
διαµάχες των .......................... (έθνος).
Είναι πολλά τα ........................... (κράτος) που συµµετέχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα ............................. (ίχνος) των δραστών µε την τεχνολογία σήµερα, ανακαλύπτο-
νται πολύ γρήγορα.
Πέρυσι κάηκαν πολλά ............................. (δάσος) σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και
ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο.
Ο Ατλαντικός Ωκεανός είναι ένα ενδεικτικό παράδειγµα του ..............................
(βάθος) των θαλασσών της Γης.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.42
43. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 15 - Θοδωρής Βούγας
Τα πολλά ........................ (λίπος) είναι πολύ επικίνδυνα για την υγεία των ανθρώπων.
Άσκηση 2
Να επιλέξεις το κατάλληλο ουδέτερο ουσιαστικό και να φτιάξεις φράσεις βάζοντας
το στη γενική ενικού και πληθυντικού, όπως στο παράδειγµα.
Η εξόφληση του χρέους των χρεών
Η µέτρηση ......................................... ...........................................
Τα σύνορα ......................................... ...........................................
Η οµορφιά ......................................... ...........................................
Η φασαρία ......................................... ...........................................
Η αναγνώριση ......................................... ...........................................
Η µυρωδιά ......................................... ...........................................
Η αποστολή ......................................... ...........................................
Η ανάβαση ......................................... ...........................................
Η αύξηση ......................................... ...........................................
Η απογείωση ......................................... ...........................................
Άσκηση 3
Να γράψεις δίπλα στα παρακάτω ρήµατα το ουδέτερο ουσιαστικό που παράγεται
στην ονοµαστική Ενικού και Πληθυντικού , όπως στο παράδειγµα.
Λιπαίνω: το λίπος τα λίπη
Φαρδαίνω: .......................................... .............................................
Υψώνω: .......................................... .............................................
Βαραίνω: .......................................... .............................................
Χρεώνω: .......................................... .............................................
Βαθαίνω: .......................................... .............................................
Πληθαίνω: .......................................... .............................................
Ανθίζω: .......................................... .............................................
το τέλος, το βάθος, το µήκος, το λάθος, το
έλος, το κράτος, το όρος, το άνθος, το χρέος,
το αεροσκάφος, το βρέφος,
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.43
44. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 16 - Θοδωρής Βούγας
Τελειώνω: .......................................... .............................................
Παχαίνω: .......................................... .............................................
Κερδίζω: .......................................... .............................................
Στελεχώνω: .......................................... .............................................
Μισώ: .......................................... .............................................
Παθιάζω: .......................................... .............................................
Πλαταίνω: .......................................... .............................................
ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ
Τα ανώµαλα ρήµατα είναι µερικά ρήµατα που δε σχηµατίζουν τον Αόριστό τους,
όπως τα άλλα ρήµατα. Αυτά παρουσιάζουν ορισµένες ιδιαιτερότητες, ανωµαλίες για την
ακρίβεια. Έτσι η γραµµατική µας τα ονόµασε ανώµαλα.
Π.χ. Τον βλέπω να έρχεται γρήγορα Βλέπω = Ενεστώτας
Τον είδα να έρχεται γρήγορα Είδα = «Ανώµαλος» Αόριστος
Τα ανώµαλα ρήµατα που έχουν ιδιαίτερο τρόπο κλίσης στο Αόριστο είναι τα εξής:
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΉ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
Ενεστώτας Αόριστος Αόριστος Αόριστος
Ανεβαίνω Ανέβηκα (να) ανεβώ ανέβα – ανεβείτε
Κατεβαίνω Κατέβηκα (να) κατεβώ κατέβα – κατεβείτε
Μπαίνω Μπήκα (να) µπω µπες – µπείτε
Βγαίνω Βγήκα (να) βγω βγες – βγείτε
Βλέπω Είδα (να) δω δες – δείτε
Λέω Είπα (να) πω πες – πείτε
Βρίσκω Βρήκα (να) βρω βρες – βρείτε
Έρχοµαι Ήρθα (να) έρθω έλα – ελάτε
Πίνω Ήπια (να) πιω πιες – πιείτε
Πηγαίνω Πήγα (να) πάω – –
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.44
45. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 29/3/2013
ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 17 - Θοδωρής Βούγας
Παίρνω Πήρα (να) πάρω πάρε – πάρετε ή πάρτε*
τρώω έφαγα (να) φάω φάε – φάτε
Άσκηση 1
Να συµπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων χρησιµοποιώντας το ρήµα τη
παρένθεσης και βάζοντάς το στο σωστό τύπο του Αορίστου.
Αυτό που σου ............................ (λέω), το κατάλαβες ή όχι;
Σου άρεσε η ταινία που ........................... (βλέπω) χθες ;
Την Πέµπτη .............................. (ανεβαίνω) και ................................(κατεβαίνω) 500
σκαλιά και δεν κουράστηκα καθόλου!
Μόλις ............................ (µπαίνω) στο σπίτι µου µύρισε το ωραίο φαγητό της µαµάς
µου.
Εγώ .......................... (έρχοµαι) για να σε ....................... (βλέπω) και εσύ κάνεις πως
δε µε ξέρεις.
Με το που έσκασαν τα πυροτεχνήµατα .............................. (βγαίνω) στη σκηνή ο
Λαζόπουλος.
Χθες .............................. (πηγαίνω) µε τους φίλους µου και .......................... (πίνω)
καφέ στο Κυβερνείο.
Ο Γιάννης .......................... (παίρνω) άδεια από τον ∆ιοικητή του, για να ...................
(βλέπω) τους γονείς του.
Ο Σωκράτης ..................... (λέω) στους µαθητές του να έχουν «γνώθι σε αυτόν».
Ο Ιούλιος Καίσαρας ήταν γνωστός στους πολέµους του για την φράση: ¨.................
(έρχοµαι) .................. (βλέπω) και έφυγα¨ σε απλή µετάφραση.
Την Τετάρτη εγώ και οι φίλοι µου .......................... (πηγαίνω) και ............................
(τρώω) έξω, για αν θυµηθούµε τα παλιά.
ΑΥΤΗ ΗΤΑΝ Η ΕΝΟΤΗΤΑ 11!!!!
ΕΛΠΙΖΩ ΝΑ ΗΤΑΝ ΕΥΚΟΛΗ!!!
ΘΑ ΤΑ ΞΑΝΑΠΟΥΜΕ ΣΥΝΤΟΜΑ!!!!
ΓΕΙΑ ΣΑΣ!!!!!!
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.45
46. ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΕΝΟΤΗΤΑ 11η
: ΓΕΛΑΣΑΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΑΣ
1.Διαβάζω το κείµενο:
Ο Τουρτούρι πήρε το µεγάλο δρόµο και δεν άργησε να φτάσει στην Πολιτεία των Νυσταγµένων
Ανθρώπων. Εκεί, στην κεντρική πλατεία, είδε κόσµο µαζεµένο γύρω από µία ξύλινη εξέδρα.
- Τι συµβαίνει; ρώτησε. Τι γίνεται εδώ;
- Δε βλέπεις; τον πληροφόρησε ένας νυσταγµένος τύπος µε ριγέ πιζάµες. Διαγωνισµός χασµουρητού.
Εκλέγουµε δήµαρχο.
- Δηλαδή, πώς τον εκλέγετε;
- Να, οι υποψήφιοι χασµουριούνται και όποιος χασµουρηθεί πιο πολλή ώρα και σπάσει το ρεκόρ γίνεται
δήµαρχος... Σε ενδιαφέρει µήπως να βάλεις υποψηφιότητα; Ίσως τα καταφέρεις! Υπναράς µου φαίνεσαι!
- Ποιο είναι το προηγούµενο ρεκόρ; ρώτησε ο Τουρτούρι.
Ο συνοµιλητής του όµως δεν απάντησε, επειδή τον είχε πάρει ο ύπνος. Κοιµόταν όρθιος και ροχάλιζε
σαν ατµοµηχανή.
Ο Τουρτούρι παρακολούθησε για λίγο το διαγωνισµό, αλλά σύντοµα βαρέθηκε και συνέχισε το δρόµο
του.
Τριβιζάς Ευγένιος, Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι (διασκευή, σ. 69)
Απαντώ τις ερωτήσεις:
• Πού έφτασε ο Τουρτούρι;
..............................................................................................................
• Με ποιο τρόπο οι κάτοικοι της Πολιτείας των Νυσταγµένων Ανθρώπων εκλέγουν το δήµαρχό τους;
..............................................................................................................
..............................................................................................................
• Γιατί ο Τουρτούρι δεν έµαθε ποιο ήταν το προηγούµενο ρεκόρ χασµουρητού;
..............................................................................................................
..............................................................................................................
• Τι νοµίζεις ήταν ο Τουρτούρι;
..............................................................................................................
..............................................................................................................
Ονοµατεπώνυµο:………………………………………………………………………………..
Τάξη:………………………………………………………………………………………………… .
Ηµεροµηνία:………………………………………………………………………………..………
Πώς νιώθεις για την επίδοσή σου;
ΜέτριαΠολύ καλά Άσχηµα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.46
47. 2. Συµπληρώνω τα γράµµατα που λείπουν στις παρακάτω λέξεις και βάζω τόνο όπου χρειάζεται:
µ...αλό, σ....ρίνα, σ...µφωνο, άνθρ...π...ς, διάλ....µµα, σ...νέντευξη, αριθµ...τικ..., πολλαπλασ...ασµός,
ερωτ...µατικό, Ευρ...πη, ...ταν, ε...χαριστ..., ζε...γάρ..., σ....σµός, λάθ..., κ...µικός, κιµ...λία, καθ...κον.
3. Υπογραµµίζω τα επιφωνήµατα στις πιο κάτω προτάσεις και τα αντιστοιχίζω µε τη σηµασία τους:
Ποπό! Τα ρούχα σου είναι φανταστικά! ♦ ♦ πόνος
Αχ! Μου πάτησες το πόδι! ♦ ♦ ευχή
Μακάρι να κερδίσω αύριο! ♦ ♦ θαυµασµός
Μπράβο! Τα παιδιά παίζουν όµορφα, χωρίς καβγάδες. ♦ ♦ παρακίνηση
Άντε! Τρέξε να προλάβουµε το αεροπλάνο! ♦ ♦ άρνηση
Α µπα! Δεν έρχοµαι µαζί σας! ♦ ♦ έπαινος
Χµ! Πρέπει να το σκεφτώ λίγο. ♦ ♦ κάλεσµα
Ε! Κώστα! Εδώ είµαι! ♦ ♦ αβεβαιότητα
4. Μεταφέρω τις προτάσεις στον άλλο αριθµό:
Το άνθος µοσχοµυρίζει:..........................................................................................................................
Το βρέφος κλαίει: ...................................................................................................................................
Η σηµαία του κράτους: ...........................................................................................................................
Το ζώο του δάσους: ................................................................................................................................
5. Συµπληρώνω τις παρακάτω προτάσεις µε τους κατάλληλους τύπους των ουσιαστικών στην
παρένθεση:
Δεν κατάφερε να ξεπληρώσει τα ........................... (χρέος) του.
Πόσων .................................. (έτος) είναι ο παππούς σου;
Η γιαγιά χώρισε την πίτα σε οκτώ ίσα .................................. (µέρος).
Οι φωνές του .................................. (πλήθος) δυνάµωναν.
Αυτό το πουκάµισο υπάρχει σε τρία διαφορετικά ......................... (µέγεθος).
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.47
48. 6. Συµπληρώνω τις παρακάτω προτάσεις µε το ρήµα της παρένθεσης στον αόριστο:
....................... (Πίνω) όλο το χυµό σας και ...................... (τρώω) το ψωµί σας.
Άνοιξε την πόρτα και ..................... (µπαίνω) ξαφνικά.
....................... (βρίσκω) ένα ωραίο δώρο για τη µητέρα µου.
......................... (Παίρνω) την τσάντα µου και ............................. (ανεβαίνω) στο δωµάτιό µου.
...................... (λέω) στον πατέρα µου ψέµατα και νιώθω πολύ άσχηµα.
7. Συµπληρώνω τα λόγια στα συννεφάκια για να δηµιουργήσω µια αστεία ιστορία!
http://www.proodeftikidask.com
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.48
49. Όνομα:……………………….
Ημερομηνία: 11/05/12
Επαναληπτικό στη Γλώσσα
1. Ακούω και γράφω
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
………………………………………………………………
2. Βρες στην παρακάτω πρόταση τα δύο ουδέτερα ουσιαστικά σε –ος,
υπογράμμισέ τα και κλίνε τα.
«Οι παπαγάλοι έδειξαν το πάθος τους για τα φιστίκια χτυπώντας τα
δυνατά με τα ράμφη τους για να σπάσουν».
Ενικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Αιτ.
Κλ.
Πληθυντικός Αριθμός
Ον.
Γεν.
Αιτ.
Κλ.
3. Να βάλεις τα παρακάτω ρήματα στον Αόριστο στο πρόσωπο που
βρίσκονται:
βλέπουν
πηγαίνεις
βρίσκω
λένε
πηγαίνουμε
τρώτε
πίνει
φεύγουν
έρχεται
ανεβαίνεις
Ουπς! Η κα Καλλιόπη αποφάσισε να
εξετάσει και εσάς στην …προπαίδεια!
Θα βρείτε σε διάφορα σημεία
προπαίδειες,τις οποίες θα πρέπει να
συμπληρώσετε!
6x3=
9x9=
8x5=
4x7=
5x9=
9x6=
7x8=
Μαριάνθη Χαλκίτη
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.49
50. 4.
«Μια μέρα συνάχτηκαν όλα τα πουλιά και συμφώνησαν να βάλουν τα παιδιά
τους στο σχολείο να μάθουν γράμματα. Βρήκαν και δάσκαλο και τον διόρισαν.
Άνοιξε το σχολείο κι πήραν τα παιδιά τους και τα έγραψαν.
Ύστερα από λίγες μέρες, μερικά παιδιά πήγαν στο σχολείο και δεν ήξεραν το
μάθημά τους. Ο δάσκαλος τα άφησε νηστικά το μεσημέρι. Μέσα στα παιδιά που
έμειναν τιμωρία ήταν και το παιδί της κουκουβάγιας.
Η κουκουβάγια, άμα είδε πως σχόλασαν τα παιδιά το μεσημέρι και το μωρό της
δε σχόλασε, πήρε λίγο ψωμί και επήγε στο σχολείο να του το δώσει.
Καθώς πήγαινε, την έφτασε η πέρδικα. Έμεινε κι εκείνης το μωρό της νηστικό, κι
πήγαινε να του δώσει λίγο ψωμί. Λέει η πέρδικα της κουκουβάγιας:
– Να χαρείς τα μάτια σου, γείτονα, έχω πολλή δουλειά και σε παρακαλώ να
πάρεις και του μωρού μου το φαΐ του.
– Το παίρνω γειτόνισσα, λέγει η κουκουβάγια, αλλά δεν ξέρω το μωρό σου ποιο
είναι.
– Ω, λέγει η πέρδικα, όσο γι’ αυτό, είναι πολύ εύκολο να το βρεις. Το μωρό μου
είναι το πιο όμορφο μωρό του σχολείου!
Η κουκουβάγια πήγε στο σχολείο. Παρακάλεσε το δάσκαλο, κι αυτός δέχτηκε να
δώσει το ψωμί του μωρού της. Ύστερα είπε του δασκάλου να την αφήσει να δει
όλα τα παιδιά. Κοίταξε καλά καλά, δε βρήκε το μωρό τη πέρδικας. Γύρισε πίσω,
πήγε και βρήκεε την πέρδικα και της έδωσε το ψωμί της και της λέει:
– Τι να σου κάμω! Κοίταζα μιαν ώρα και δεν το βρήκα το μωρό σου, γιατί μες
στο σχολείο δεν ήταν ομορφότερο μωρό από το δικό μου!»
Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις:
Τι συνέβη μια μέρα στο σχολείο των πουλιών;
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
Τι ζήτησε η πέρδικα από την κουκουβάγια;
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
Πώς θα αναγνώριζε η κουκουβάγια το παιδί της πέρδικας;
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
Τελικά κατάφερε να το αναγνωρίσει; Ναι ή όχι και γιατί;
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
Τι συμπέρασμα βγάζεις από την ιστορία της πέρδικας και της
κουκουβάγιας;
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
Μαριάνθη Χαλκίτη
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.50