คุณลักษณะของครูที่ดี ตอนที่ 2

2. 1. มีความเมตตากรุณา
2. มีความยุติธรรม
3. มีความรับผิดชอบ
4. มีวินัย
5. มีความขยัน
6. มีความอดทน
7. มีความประหยัด
8. มีความรักและศรัทธาในอาชีพครู
9. มีความเป็นประชาธิปไตยในการปฏิบัติงานและการดารงชีวิต
หมวดที่ 2 มีคุณธรรม จรรยาบรรณ ประกอบด้วย คุณลักษณะ พฤติกรรมหลัก
และพฤติกรรมบ่งชี้ ดังต่อไปนี้

3. 1. การพัฒนาตนเอง
1) รู้จักสำรวจและปรับปรุงตนเองอยู่เสมอ
2) สนใจใฝ่รู้
3) เพิ่มพูนวิทยฐำนะ
4) คิดค้นคว้ำวิทยำกำรใหม่ ๆ
2. การพัฒนาชุมชน
บำเพ็ญประโยชน์แก่ชุมชนเข้ำร่วมประชุมกิจกรรมของชุมชนตำมควำม
เหมำะสม ส่งเสริมกำรดำเนินชีวิตตำมวิถีทำงประชำธิปไตยแก่ชุมชน โดย
ประพฤติตนเป็นแบบอย่ำงและชักชวนผู้อื่นให้ปฏิบัติตำมในโอกำส
หมวดที่ 3 มุ่งมั่นพัฒนา ประกอบด้วยคุณลักษณะ พฤติกรรมหลักและ
พฤติกรรมบ่งชี้ ดังต่อไปนี้

4. 6. คุณลักษณะของครูที่ดีตำมเกณฑ์ประเมินสรรหำครูดีเด่นของคุรุสภำ
1) ด้านจรรยามารยาทและ
คุณธรรม จะต้องเป็นผู้มีควำม
ยุติธรรม เมตตำกรุณำ รับผิดชอบ
งำนและตรงต่อเวลำ
คุณลักษณะของครูดีเด่นของคุรุสภำนั้น คณะกรรมกำรอำนวยกำรคุรุสภำได้ กำหนดเกณฑ์
คุณลักษณะของครูไว้ดังต่อไปนี้

5. 2) ด้านบุคลิกภาพ จะต้องเป็นผู้ที่มีบุคลิกภำพที่ดี แต่งกำยสะอำด
เรียบร้อย เหมำะสมกับกำลเทศะ

6. 4) ด้านความร่วมมือในการพัฒนาชุมชน จะต้องเป็นผู้มีลักษณะเป็นผู้นำ
โดย ผลงำนหรือโครงกำรที่เกิดจำกควำมคิดริเริ่มสร้ำงสรรค์ในกำรพัฒนำชุมชน
และให้ควำมร่วมมือ อย่ำงดีต่อชุมชนเพื่อยังประโยชน์ให้แก่ชุมชน
3) ด้านมนุษยสัมพันธ์และสัมพันธภาพในครอบครัว ต้องเป็นผู้ที่มี
มนุษย์สัมพันธ์ดีเยี่ยมต่อบุคคลทั่วไปและมีควำมสัมพันธ์อันดีภำยในครอบครัว

7. 5) ด้านธุรการจะต้องเป็นผู้มีควำมสนใจในงำนธุรกำร เช่น จัดทำระเบียนให้
เรียบร้อยเป็นปัจจุบันอยู่เสมอ จัดทำบัญชีเรียกชื่อ รำยงำนผลกำรเรียนกำรสอน
6) ด้านอุปนิสัยจะต้องเป็นผู้ที่มีอุปนิสัยเป็นที่รักของศิษย์ และบุคคลทั่วไป
มี อำรมณ์ดี และมีควำมสำมำรถควบคุมอำรมณ์ได้ดี

8. 8) ด้านความเสียสละจะต้องเป็นผู้อุทิศเวลำให้กับงำนสอน เสียสละกำลังกำย กำลัง
ทรัพย์เพื่อประโยชน์ต่อกำรศึกษำ
7) ด้านสุขภาพอนามัยจะต้องเป็นผู้ที่มีควำมสนใจและเอำใจใส่ต่อสุขภำพ
ของ ตนให้เป็นแบบอย่ำงที่ดีทั้งร่ำงกำยและจิตใจ

9. ลักษณะของครูที่ดีนั้นมีมำกมำยหลำยแบบ และกำรที่จะยอมรับว่ำ ครูที่ดีจะต้องมี ลักษณะ
อย่ำงไรนั้น ขึ้นอยู่กับควำมคิดเห็นของแต่ละบุคคล แต่เมื่อพิจำรณำโดยทั่วไปแล้ว ก็
สำมำรถสรุปได้ว่ำ ครูที่ดีควรจะประกอบด้วยคุณลักษณะที่สำคัญ ๆ คือ
1. บุคลิกภำพดี
2. มีควำมรู้ดีมีควำมคิดสร้ำงสรรค์เชื่อมั่นในตนเอง
3. กำรสอนดีและปกครองดี
4. ควำมประพฤติดี คือ เว้นจำกอบำยมุขทุกอย่ำง มีคุณธรรมและจริยธรรมสูง
5. มีมนุษย์สัมพันธ์อันดี

10. บทบาทของครูต้องเปลี่ยนบทบาทใหม่จากเคยเป็นผู้สอน ผู้ให้ความรู้มาเป็น
๑. ครูเป็นผู้อำนวยควำมสะดวก (facilitator)
๒. ครูเป็นผู้แนะแนวทำง (guide/coach)
๓. ครูเป็นผู้ร่วมเรียน/ผู้รวมศึกษำ (co-learning/co-investigator)
ครูเป็นบุคคลที่สังคมให้ควำมสำคัญและยกย่อง ครูเป็นบุคคลสำคัญในกำรจัด
กระบวนกำรเรียนรู้ เป็นบุคคลที่ส่งเสริมและสร้ำงสรรค์กำรเรียนรู้ของผู้เรียนให้มี
คุณภำพ คุณภำพของผู้เรียนขึ้นอยู่กับคุณภำพของครู ในบันทึกนี้ ใคร่ขอเสนอลักษะ
ของครูในยุคศตวรรษที่ ๒๑ มำดังนี้

11. ดร.อ่องจิต เมธยะประภำส (๒๕๕๗) กล่ำวบรรยำยว่ำ
“ ครูในยุคศตวรรษที่ ๒๑ ต้องมีลักษณะ E-Teacher ” ดังนี้
ลักษณะของครูในยุคศตวรรษที่๒๑
1. Experience มีประสบกำรณ์ใน
กำรจัดกำรเรียนรู้แบบใหม่
2. Extended มีทักษะกำรแสวงหำควำมรู้

12. 3. Expended มีควำมสำมำรถในกำรถ่ำยทอดหรือขยำยควำมรู้ของตน สู่
นักเรียนผ่ำนสื่อเทคโนโลยีได้อย่ำงมีประสิทธิภำพ

13. 4. Exploration มีควำมสำมำรถในกำรเสำะหำและคัดเลือกเนื้อหำควำมรู้หรือ
เนื้อหำที่ทันสมัย เหมำะสมและเป็นประโยชน์ต่อผู้เรียนผ่ำนทำงสื่อเทคโนโลยี

14. 5. Evaluation เป็นนักประเมินที่ดี มีควำมบริสุทธิ์และยุติธรรม และสำมำรถใช้
เทคโนโลยีในกำรประเมินผล

15. 9. Efficient and Effective สำมำรถใช้สื่อ
เทคโนโลยีอย่ำงมีประสิทธิภำพและ
ประสิทธิผลทั้งในฐำนะที่เป็นผู้ผลิตควำมรู้
ผู้กระจำยควำมรู้ และผู้ใช้ควำมรู้
6. End-User เป็นผู้ที่ใช้เทคโนโลยี (user)
อย่ำงคุ้มค่ำ และใช้ได้อย่ำงหลำกหลำย
8. Engagement ต้องร่วมมือและแลกเปลี่ยน
เรียนรู้ซึ่งกันผ่ำนสื่อเทคโนโลยีจนพัฒนำ
เป็นเครือข่ำยควำมร่วมมือ เช่น เกิดชุมชน
ครูบน web
7. Enabler สำมำรถใช้เทคโนโลยีสร้ำง
บทเรียน

16. 1. Content ครูต้องมีควำมรู้และทักษะในเรื่องที่สอนเป็นอย่ำงดี หำกไม่แม่นในเรื่อง
ที่สอนหรือถ่ำยทอดแล้ว ก็ยำกที่นักเรียนจะมีควำมรู้ควำมเข้ำใจในเนื้อหำนั้น ๆ
รศ.ดร.ถนอมพร เลำหจรัสแสง ได้เสนอทักษะที่จำเป็นสำหรับครูไทยใน
อนำคต (C-Teacher) ไว้8 ประกำร คือ
2. Computer (ICT) Integration ครูต้องมีทักษะในกำรใช้เทคโนโลยีเข้ำมำช่วยใน
กำรจัดกำรเรียนกำรสอน เนื่องจำกกิจกรรมกำรเรียนกำรสอนที่ใช้เทคโนโลยีจะ
ช่วยกระตุ้นควำมสนใจให้กับนักเรียน และหำกออกแบบกิจกรรมกำรเรียนกำรสอน
อย่ำงมีประสิทธิภำพ จะช่วยส่งเสริมควำมรู้และทักษะที่ต้องกำรได้เป็นอย่ำงดี

17. 3. Constructionist ครูผู้สอนต้องเข้ำใจแนวคิดที่ว่ำ ผู้เรียนสำมำรถสร้ำงองค์ควำมรู้ขึ้นเองได้จำก
ภำยในตัวของผู้เรียนเอง โดยเชื่อมโยงควำมรู้เดิมที่มีอยู่ภำยในเข้ำกับกำรได้ลงมือปฏิบัติกิจกรรม
ต่ำง ๆ ซึ่งครูสำมำรถนำแนวคิดนี้ไปพัฒนำวำงแผนกำรจัดกิจกรรมกำรเรียนรู้เพื่อให้นักเรียนเกิด
ควำมรู้และทักษะที่ต้องกำรได้
4. Connectivity ครูต้องสำมำรถจัดกิจกรรมให้เชื่อมโยงระหว่ำงผู้เรียนด้วยกัน ผู้เรียนกับครู ครู
ภำยในสถำนศึกษำเดียวกันหรือต่ำงสถำนศึกษำ ระหว่ำงสถำนศึกษำ และสถำนศึกษำกับชุมชน
เพื่อสร้ำงสภำพแวดล้อมในกำรเรียนรู้ที่เป็นประสบกำรณ์ตรงให้กับนักเรียน

18. 5. Collaboration ครูมีบทบำทในกำรจัดกิจกรรมกำรเรียนรู้ในลักษณะกำรเรียนรู้
แบบร่วมมือกันระหว่ำงนักเรียนกับครู และนักเรียนกับนักเรียนด้วยกัน เพื่อฝึก
ทักษะกำรทำงำนเป็นทีม กำรเรียนรู้ด้วยตนเอง และทักษะที่สำคัญอื่น ๆ

19. 6. Communication ครูต้องมีทักษะกำรสื่อสำร ทั้งกำรบรรยำย กำรยกตัวอย่ำง กำรเลือกใช้สื่อ กำร
นำเสนอสื่อ รวมถึงกำรจัดสภำพแวดล้อมให้เอื้อต่อกำรเรียนรู้ เพื่อถ่ำยทอดควำมรู้ให้กับนักเรียนได้
อย่ำงเหมำะสม

20. 8. Caring ครูต้องมีมุทิตำจิตต่อนักเรียน ต้องแสดงออกถึงควำมรัก ควำมห่วงใยอย่ำงจริงใจต่อนักเรียน
เพื่อให้นักเรียนเกิดควำมเชื่อใจ ส่งผลให้เกิดสภำพกำรเรียนรู้ตื่นตัวแบบผ่อนคลำย ซึ่งเป็นสภำพที่
นักเรียนจะเรียนรู้ได้ดีที่สุด
7. Creativity ในยุคสมัยหน้ำครูต้องออกแบบสร้ำงสรรค์กิจกรรมกำรเรียนรู้ จัดสภำพแวดล้อม ให้เอื้อ
ต่อกำรเรียนรู้ด้วยตนเองของผู้เรียน มำกกว่ำกำรเป็นผู้ถ่ำยทอดควำมรู้โดยตรงเพียงอย่ำงเดียว

21. ดร.พิณสุดำ สิริธรังศรี (๒๕๕๗) เสนอรำยงำนกำรสังเครำะห์องค์ควำมรู้ในหัวข้อ"กำรยกระดับ
คุณภำพครูไทยในศตวรรษที่ ๒๑" สรุปคุณลักษณะครูไทยที่มีคุณภำพ จะต้องมีลักษณะดังต่อไปนี้
1. เป็นผู้มีจิตวิญญำณของควำมเป็นครูและผู้ให้
2. มีควำมรู้ ควำมสำมำรถและทักษะกำรจัดกำรเรียนรู้
4. มีทักษะกำรสื่อสำร
3. อำนวยควำมสะดวกในกำรเรียนรู้ที่มีประสิทธิภำพ
5. ตื่นรู้ ทันสมัยทันเหตุกำรณ์

22. 6. ตำมทันเทคโนโลยีและข่ำวสำร
7. สร้ำงแรงบันดำลใจในกำรเรียนรู้ของผู้เรียน
8. ใฝ่คว้ำและแสวงหำควำมรู้อย่ำงต่อเนื่อง
9. เป็นแบบอย่ำงทำงคุณธรรมจริยธรรมและศีลธรรม
10. รู้และเข้ำใจในอัตลักษณ์ควำมเป็นชนชำติไทยที่หลำกหลำย
11. ภำคภูมใจในควำมเป็นพลเมืองไทยและพลเมืองโลก
12. ยอมรับและเป็นผู้นำกำรเปลี่ยนแปลง
13. มีควำมพร้อมและปรับปรุงต่อกำรเปลี่ยนแปลงของโลกและประชำคมอำเซียน

23. ประกอบด้วย
1.1 ด้ำนกำยภำพ หมำยถึง ครูที่มีบุคลิกภำพด้ำนกำยภำพเป็นปกติและน่ำศรัทธำ น่ำนับ
ถือ ลักษณะบุคลิกภำพทำงกำย ได้แก่
2) กำรแต่งกำยที่เหมำะสม
3) กิริยำมำรยำท มีกิริยำมำรยำที่เรียบร้อย สุภำพอ่อนโยน
4) สวมใสเสื้อผ้ำที่เหมำะสมกับรูปร่ำง เพศ วัย และผิวพรรณ
5) มีสุขภำพกำยที่แข็งแรง สมบูรณ์
6) ร่ำงกำยสะอำด ผิวพรรณสดใส ใบหน้ำแจ่มใส
7) ยืน นั่ง เดิน ให้เรียบร้อยเหมำะสม
1) รูปร่ำงหน้ำตำ กิริยำอำกำร ลักษณะท่ำทำงที่สง่ำงำม

24. 1.2 ด้ำนวำจำ หมำยถึง กำรแสดงออกทำงวำจำ กำรพูดด้วยน้ำเสียงที่แฝงด้ำนเมตตำ
ปรำรถนำดี นุ่มนวล กำรพูดด้วยลีลำที่เหมำะสม ไม่ช้ำไม่เร็วจนเกินไป และรวมไปถึงกำรไม่พูดน้อย
หรือเงียบขรึมจนเกินไป หรือกำรพูดมำกจนน่ำรำคำญ ได้แก่
1) กำรพูดด้วยถ้อยคำที่ถูกต้อง ชัดเจน
3) กำรพูดที่ถูกกำลเทศะ
4) กำรพูดที่คล่องแคล่ว ถูกอักขระและคำ
ควบกล้ำ
6) พูดเสียงดังฟังชัด
7) พูดจำมีสำระมีเหตุผล
2) กำรพูดที่เหมำะสมกับวุฒิภำวะของผู้เรียน
5) กำรพูดที่ไพเรำะอ่อนหวำน

25. 1.3 ด้ำนกำรวำงตัว ควรมีพฤติกรรมให้เหมำะสมกับฐำนะ ตำแหน่งหน้ำที่
คุณวุฒิและวัยวุฒิของตน โดยมีกำรแสดงออกอย่ำงสุภำพและจริงใจ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่
สำมำรถผูกมัดน้ำใจของบุคคลที่อยู่ใกล้ชิด หรือบุคคลอื่นๆ ที่มีส่วนเข้ำมำรู้จักและ
สัมพันธ์เกี่ยวข้องด้วย
1.4 ด้ำนอิริยำบถ ควรมีอิริยำบถ
ในขณะสอน ขณะทำงำน ติดต่อ
สัมพันธ์กับผู้เรียนและผู้อื่นให้
เหมำะสมเป็นสง่ำรำศี เป็นที่นิยมยก
ย่องหรือเกรงใจของคนทั่วไปไม่ว่ำจะ
เป็นกำรนั่ง กำรยืน กำรเดิน กำรไหว้
กำรทำควำมเคำรพ ควรมีควำมสำรวม

26. บุคลิกภำพทำงอำรมณ์ หมำยถึง กำรมีวุฒิภำวะทำงอำรมณ์ที่เหมำะสม มี
อำรมณ์มั่นคง เสมอต้นเสมอปลำย ซึ่งจะแสดงออกให้เห็นทำงสีหน้ำ แววตำ ท่ำทำง
และวำจำให้ผู้เรียนได้รับรู้ได้ ประกอบด้วย
1) กำรควบคุมอำรมณ์ได้ดี ทั้งอำรมณ์ดีใจ โกรธ เศร้ำ หรือหงุดหงิด
2) ควำมสนใจผู้เรียน หมำยถึง มีควำมกระตือรือร้นที่จะรับรู้หรือถ่ำยทอด
ควำมรู้ต่ำง ๆ รวมทั้งกำรแสวงหำประสบกำรณ์ที่กว้ำงขวำงหลำกหลำย มีควำมสนใจ
ในตัวผู้เรียน บทเรียน และวิธีสอน มีควำมเข้ำใจและสนใจปัญหำต่ำง ๆ ของผู้เรียน
3) กำรมีอำรมณ์ขัน ไม่เคร่งเครียดจริงจังจนเกินไป
4) มีอำรมณ์แจ่มใส เบิกบำน ยิ้มแย้ม และร่ำเริงอยู่เสมอ
5) มีควำมรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่น

27. 7) มีควำมซื่อสัตย์จริงใจ
8) มีเมตตำ กรุณำ มุทิตำ อุเบกขำ ( พรหมวิหำร 4 )
9) ตรงต่อเวลำ
10) มีทัศนคติและค่ำนิยมที่ดีงำม
11) มีควำมมั่นใจในตนเอง เป็นตัวของตัวเอง
12) มีควำมยุติธรรม ไม่ลำเอียง ( อคติ )
13) มีจิตใจกว้ำงขวำง ยอมรับควำมคิดเห็นที่แตกต่ำงกัน
15) เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และเสียสละ
16) หนักแน่น อดทนอดกลั้น และข่มใจตนเองได้
17) มีควำมกล้ำแสดงออกที่เหมำะสม กล้ำแสดงควำมคิดเห็นอย่ำงมีเหตุผล
18) มีควำมสำนึกในหน้ำที่กำรงำน
6) มีควำมรับผิดชอบต่องำนสูง

28. เป็นบุคลิกภำพที่แสดงออกให้ผู้อื่นพบเห็นได้ในสังคม กำรเข้ำสู่สังคมจึงเป็น
บทบำทอย่ำงหนึ่งของครู
2) ให้ควำมร่วมมือกับผู้อื่น ชุมชน และสังคม
3) ควำมมีระเบียบวินัย สำรวมระวังควำมประพฤติตนอยู่ในระเบียบแบบแผน
( ประพฤติต่อเป็นแบบอย่ำงที่ดี )
4) สำมำรถปรับตัวเข้ำกับสังคมได้ดี
6) มีกำรวำงตัวที่เหมำะสมในสังคม
7) มีควำมสัมพันธ์กับผู้เรียนและเพื่อนร่วมงำนและผู้บังคับบัญชำที่ดี
8) มีควำมเป็นกันเองกับผู้เรียน
9) กำรมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีต่อทุก ๆ คน
1) มีควำมเป็นผู้นำ
5) มีควำมอ่อนน้อมถ่อมตน

29. บุคลิกภำพด้ำนสติปัญญำ หมำยถึง กำรใช้สติปัญญำในกำรสอน กำร
แก้ปัญหำต่ำง ๆ ได้ดีและมีประสิทธิภำพ ประกอบด้วย
2) ควำมสำมำรถในกำรแก้ไขปัญหำ
เฉพำะหน้ำได้เหมำะสม
3) มีกำรตัดสินใจที่ดี
4) มีควำมคิดริเริ่มสร้ำงสรรค์
5) มีควำมรู้รอบตัวดี
6) มีควำมจำดี
1) กำรมีปฏิภำณไหวพริบที่ดี

30. 7) เป็นคนช่ำงสังเกต ละเอียดรอบคอบ
8) มีควำมรู้ในรำยวิชำที่สอนอย่ำงแท้จริง
9) มีควำมรู้ด้ำนวิจัย คอมพิวเตอร์ และสื่อเทคโนโลยีต่ำง ๆ
11) รู้ข้อมูลข่ำวสำรรอบตัวและเรื่องรำวในท้องถิ่น
12) มีสำมำรถถ่ำยทอดควำมรู้ เช่น ประยุกต์ใช้เทคนิคกำรสอนต่ำงๆ
สำมำรถอบรมบ่มนิสัยผู้เรียนให้มีศีลธรรม วัฒนธรรม กิจนิสัย สุขนิสัย และอุปนิสัยที่ดี
สำมำรถพัฒนำให้ผู้เรียนใฝ่รู้ใฝ่เรียนและก้ำวทันเทคโนโลยี สำมำรถพัฒนำผู้เรียนให้คิด
กว้ำง คิดไกล และมีวิจำรณญำณที่จะวิเครำะห์ข่ำวสำรต่ำง ๆ ได้ดี เป็นต้น
10) มีควำมรู้ด้ำนเทคนิคกำรสอน กำรวัดผลประเมินผล

31. 13) รู้ตำมหลักสัปปุริสธรรม 7 ประกำร คือ รู้หลักกำรอยู่ร่วมกัน รู้
หน้ำที่ รู้หลักควำมจริงของธรรมชำติ รู้ควำมมั่งหมำยของกำรกระทำอันใด รู้บทบำท
ภำวะหน้ำที่ ควำมสำมำรถ หรือรู้ว่ำตนควรทำอะไร รู้จักประมำณตน รู้ว่ำเวลำไหน
ควรทำอะไร ตรงต่อเวลำ รู้จักท้องถิ่น ชุมชน ขนบธรรมเนียมประเพณี และรู้จักควำม
แตกต่ำงของบุคคล และยอมรับควำมคิดเห็น
14) แสวงหำคำแนะนำ ให้คำแนะนำและข้อเสนอแนะที่ดีต่อ
ผู้เรียน
15) ลงมือกระทำจนกว่ำจะถูกต้อง
16) ตรวจสอบควำมก้ำวหน้ำของตนเองอยู่เสมอ
17) หมั่นไตร่ตรอง คิดพิจำรณำตนเองอยู่เสมอ