στατιστικη

1. Μεθοδολογία Έρευνας και Στατιστική
Διάλεξη 1η:
«Εισαγωγή στην Επιστημονική
Έρευνα-Βασικά Χαρακτηριστικά της»
Κάμτσιος Σπυρίδων PhD

2. Εισαγωγή στην Επιστημονική Έρευνα
Επιστήμη και
έρευνα:
•Η επιστήμη προκαλεί το ενδιαφέρον και την αφοσίωση
ατόμων που με την επιστημονική τους εργασία:

Προάγουν τη σκέψη

Επηρεάζουν τη συμπεριφορά και δημιουργούν σταθμούς

Διαμορφώνουν την πορεία και την ιστορία της
ανθρωπότητας

3. Η επιστήμη αποτελεί το κύριο μέσο για την αναζήτηση της αλήθειας, την ανακάλυψη
τρόπων και μεθόδων βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης συμβάλλοντας:

Στη διερεύνηση των πνευματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου

Στην επιμήκυνση του μέσου όρου ζωής

Στην αναβάθμιση της ποιότητάς της

4. Εισαγωγή στην Επιστημονική Έρευνα
Η ιδιαίτερη σημασία της επιστημονικής έρευνας είναι συνυφασμένη με τους κύριους
σκοπούς της που συνίστανται στην αναζήτηση και αποκάλυψη της αλήθειας και της
γνώσης και της απάντησης σε σημαντικά ερωτήματα με την εφαρμογή επιστημονικών
μεθόδων.
Έρευνα
Είναι η μελέτη και
διερεύνηση που αναφέρεται
στην ανακάλυψη νέων
γεγονότων ή απλά στην
επιβεβαίωση των
υπαρχόντων
Είναι η συστηματική,
ελεγχόμενη, εμπειρική και
κριτική διερεύνηση
υποθετικών προτάσεων
σχετικά με τις εικαζόμενες
σχέσεις ανάμεσα σε διάφορα
φαινόμενα
Αποτελεί ένα από τα
κυριότερα εργαλεία
ανάπτυξης και προόδου
μιας κοινωνίας.

5. Εισαγωγή στην Επιστημονική Έρευνα
Εισαγωγή στη
μεθοδολογία της
επιστημονικής
έρευνας
•Εισάγει τα άτομα στην επιστημολογία και στην επιστημονική
μέθοδο.
•Βοηθά τα άτομα να επιδίδονται στον επιστημονικό
συλλογισμό , την έρευνα και την κριτική ανάλυση.
•Μπορούν με εγκυρότητα και πειθώ να αμφισβητούν τα όσα
ακούνε και διδάσκονται.
•Μπορούν να διαθέτουν κριτική σκέψη.
•Μπορούν να ακολουθούν τους κανόνες της επιστημονικής
δεοντολογίας.

6. Εισαγωγή στην Επιστημονική Έρευνα
Τα εργαλεία της επιστήμης
Η «έννοια»: …είναι η σχέση ανάμεσα στη λέξη ή σύμβολο και μια ιδέα ή
σύλληψη
Οι έννοιες μας δίνουν τη
δυνατότητα να
επιβάλλουμε ένα είδος
νοήματος στον κόσμο:
«μέσα από αυτές η
πραγματικότητα αποκτά
νόημα, τάξη και συνοχή».
Είναι τα μέσα με τα
οποία γινόμαστε
ικανοί να
αξιοποιήσουμε την
εμπειρία μας
Ο τρόπος με τον οποίο
αντιλαμβανόμαστε τον
κόσμο, επομένως,
εξαρτάται σε πολύ μεγάλο
βαθμό από το ρεπερτόριο
εννοιών που μπορούμε να
ελέγξουμε

7. Εισαγωγή στην Επιστημονική Έρευνα
Τα εργαλεία της επιστήμης
Όσο περισσότερες έννοιες έχουμε, τόσο
περισσότερα αισθητηριακά δεδομένα
μπορούμε να προσλάβουμε και τόσο πιο
σίγουρη θα είναι η αντιληπτική και η
γνωστική κατανόηση αυτού που βρίσκεται
«εκεί έξω», όποιο και αν είναι αυτό.

8. Η υπόθεση:
•Ένα εργαλείο μεγάλης σημασίας για τον επιστήμονα και τον ερευνητή
•Έχει ορισθεί ως «μια υποθετική διατύπωση των σχέσεων μεταξύ δύο ή περισσοτέρων
μεταβλητών».
Τα εργαλεία της επιστήμης
•Οι υποθέσεις αποτελούν τα λειτουργικά εργαλεία της θεωρίας.
•Μπορούν να συναχθούν από τη θεωρία ή από άλλες υποθέσεις
•Οι υποθέσεις αποτελούν ισχυρά εργαλεία για την προώθηση της
γνώσης.

9. •Μπορούν να δοκιμαστούν ερευνητικά ή πειραματικά, οδηγώντας έτσι στην επιβεβαίωση ή
στην απόρριψη
•Υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα μια υπόθεση εφόσον επιβεβαιωθεί και αποδειχθεί, να γίνει
νόμος.
Σημασία των υποθέσεων
•Οργανώνουν τις προσπάθειες των ερευνητών
•Η σχέση που εκφράζεται στην υπόθεση υποδεικνύει τι θα έπρεπε να κάνουν
•Τους καθιστούν ικανούς να κατανοήσουν το πρόβλημα με μεγαλύτερη σαφήνεια
•Τους παρέχουν ένα πλαίσιο για τη συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων τους.

10. Εισαγωγή στην Επιστημονική Έρευνα
Συμπερασματικά:
οι υποθέσεις και οι έννοιες αποτελούν αποφασιστικό μέρος της επιστημονικής έρευνας
και θα πρέπει να τους δίνουμε μεγάλη προσοχή.
Σημασία των υποθέσεων

11. Αποσαφήνιση εννοιών που χρησιμοποιούνται στην
Επιστημονική Έρευνα
Θεωρία:
•Ένα σύνολο νοημάτων το οποίο παρέχει διεισδυτική αντίληψη και κατανόηση
της συμπεριφοράς των ανθρώπων.
•Η θεωρία αναδύεται και πρέπει να προκύπτει από συγκεκριμένες καταστάσεις.
•Η θεωρία θα πρέπει να «θεμελιώνεται δεδομένα που παράγονται από την
ερευνητική πράξη
•Δεν πρέπει να προηγείται της έρευνας, αλλά να έπεται αυτής.

12. Μέθοδοι:
•Το φάσμα των προσεγγίσεων οι οποίες χρησιμοποιούνται στην έρευνα,
προκειμένου να συλλεγούν δεδομένα που πρόκειται να αξιοποιηθούν ως βάση
συμπερασμάτων και ερμηνείας, εξήγησης και πρόβλεψης.
•Σκοπός της μεθοδολογίας είναι να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε, με τους
ευρύτερους δυνατούς όρους, όχι τα προϊόντα της επιστημονικής έρευνας, αλλά
την ίδια την πορεία της.
Αποσαφήνιση εννοιών που χρησιμοποιούνται στην
Επιστημονική Έρευνα

13. Η έρευνα εμπεριέχει:
1. Συλλογή δεδομένων
2. Την επεξεργασία τους
3. Την ανάλυσή τους
4. Την εξαγωγή συμπερασμάτων
Με σκοπό την
ανάπτυξη θεωριών
που εκφράζουν
την εξέλιξη των
φαινομένων
•Διευρύνει τις υπάρχουσες γνώσεις στο συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο.
•Αντιμετωπίζει τα κενά στην υπάρχουσα γνώση
-είτε ελέγχοντας την ισχύ γνωστών αποτελεσμάτων σε
διάφορες συνθήκες
-είτε προσθέτοντας νέες οπτικές
-είτε δοκιμάζοντας νέες ιδέες ή πρακτικές
•Παρέχει τις αναγκαίες πληροφορίες για την υιοθέτηση νέων πρακτικών στην επιστήμη
της ψυχολογίας

14. Ταξινόμηση των επιστημονικών ερευνών σε κατηγορίες
1. Με βάση το είδος των δεδομένων:
i. Ποσοτικές (quantitative)
ii. Ποιοτικές (qualitative)
iii. Έρευνες μεικτών μοντέλων

15. 1. Με βάση το είδος των δεδομένων:
i. Ποσοτικές έρευνες
•Στηρίζονται σε αριθμητικά δεδομένα, τα οποία
παρουσιάζονται και μελετώνται με τις μεθόδους της
στατιστικής.
•Είναι κατάλληλες για τη διερεύνηση ερωτημάτων που
αφορούν στο «πως» των φαινομένων και στη
διερεύνηση ισχύος μιας θεωρίας
•Απαιτούν συστηματικό σχεδιασμό και οργάνωση,
σαφή καθορισμό του προβλήματος, εκτίμηση των
παραμέτρων του πληθυσμού και διατύπωση υποθέσεων
για τις σχέσεις μεταξύ των μεταβλητών

16. ii. Ποιοτικές έρευνες
•Στηρίζονται σε ερμηνείες και λεκτικούς
χαρακτηρισμούς
•Στοχεύουν στην περιγραφή των φαινομένων από
την μεριά των συμμετεχόντων
Ποσοτική έρευνα
…εύρεση σχέσεων μεταξύ των μεταβλητών
που επηρεάζουν την εξέλιξη ενός
φαινομένου
Ποιοτική έρευνα …κατανόηση του φαινομένου

17. 2. Με βάση τον τρόπο συλλογής δεδομένων
•Έρευνες ερωτηματολογίου
•Έρευνες με συνεντεύξεις
•Έρευνες με παρατήρηση
•Έρευνες με σταθμισμένα test

18. 3. Με βάση το σκοπό •Βασική έρευνα
•Εφαρμοσμένη έρευνα
Βασική έρευνα:
•Στοχεύει στην αύξηση των επιστημονικών γνώσεων μέσα από την ανάπτυξη μιας
θεωρίας ή ενός μοντέλου.
•Δε στοχεύει σε οικονομικά ή κοινωνικά οφέλη και δεν καταβάλλονται
προσπάθειες για την εφαρμογή των αποτελεσμάτων της σε πρακτικά προβλήματα

19. 3. Με βάση το σκοπό
Εφαρμοσμένη έρευνα:
•Η εφαρμοσμένη έρευνα στοχεύει στο να λυθούν συγκεκριμένα προβλήματα και
έχει ένα συγκεκριμένο πρακτικό σκοπό. Χρησιμοποιεί ως βάση τη βασική έρευνα.
Παράδειγμα:
Βασική έρευνα ακτίνες Χ
Εφαρμοσμένη έρευνα αξονικός τομογράφος

20. •Θεωρητική έρευνα
•Εμπειρική έρευνα
Θεωρητική έρευνα:
•Η θεωρητική έρευνα ασχολείται με την ανάπτυξη, εξερεύνηση και έλεγχο
θεωριών ή ιδεών τις οποίες χρησιμοποιούμε για την καλύτερη κατανόηση
ενός φαινομένου.
Εμπειρική έρευνα:
•Η εμπειρική έρευνα βασίζεται σε παρατηρήσεις και μετρήσεις
3. Με βάση το σκοπό

21. •Περιγραφική έρευνα
•Επεξηγηματική έρευνα
Περιγραφική έρευνα:
•Απαντά στα ερωτήματα «τι», «γιατί», «πότε» (π.χ. δημοσκόπηση)
Επεξηγηματική έρευνα:
•Απαντά στα ερωτήματα «πως», «που», «πότε»
•Διερευνά τις σχέσεις μεταξύ εννοιών και φαινομένων και αιτιολογεί την
ανεξαρτησία ή μη μεταξύ αυτών.
4. Με βάση τη χρονική διάρκεια
•Συγχρονική έρευνα
•Διαχρονική έρευνα
3. Με βάση το σκοπό

22. «Βασικά χαρακτηριστικά μιας
επιστημονικής έρευνας»

23. Μια επιστημονική έρευνα περιλαμβάνει διάφορα στάδια, τα οποία
προσδιορίζονται από διάφορους παράγοντες.
Επιλογή και
οριοθέτηση του
αντικειμένου της
έρευνας
Η
βιβλιογραφι
κή έρευνα
Η συστηματική επιλογή, μελέτη,
καταγραφή και αρχειοθέτηση των
κύριων βιβλιογραφικών πηγών, ώστε
να γίνουν κατανοητές:
• Οι κύριες έννοιες, το περιεχόμενο
και τα όρια του θέματος
• Η μεθοδολογία για τη διερεύνησή
του
Η επανεξέταση και
διατύπωση του
προβλήματος, με
βάση τις γνώσεις από
τη βιβλιογραφική
έρευνα
Η οριστική επιλογή της
μεθοδολογίας

24. Ο σχεδιασμός της
μεθοδολογίας αναφορικά
με:
•Το μοντέλο το οποίο πρόκειται να χρησιμοποιηθεί
•Τα μέσα συγκέντρωσης των απαραίτητων στατιστικών στοιχείων
(π.χ. ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις, παρατήρηση, πείραμα)
•Διεξαγωγή ελέγχων αξιοπιστίας
•Επιλογή του δείγματος της έρευνας
•Τρόποι καταχώρησης και επεξεργασίας των δεδομένων
•Την προετοιμασία των ατόμων που, εκτός των ερευνητών, θα
ασχοληθούν με τη διεξαγωγή της έρευνας (π.χ. άτομα που θα
διανείμουν και θα συγκεντρώσουν τα ερωτηματολόγια, άτομα
που θα καταχωρίσουν τα δεδομένα σε βάσεις κ.α.)

25. Η συγκέντρωση των στατιστικών
στοιχείων, η ταξινόμηση και η
αρχειοθέτησή τους.
Η καταχώρηση των στοιχείων σε
βάσεις δεδομένων και ο ενδελεχής
έλεγχος για τυχόν λάθη.
Η στατιστική επεξεργασία των
στοιχείων
Η εξαγωγή των πρώτων
αποτελεσμάτων και η ερμηνεία τους.
Η εξαγωγή των συμπερασμάτων και
η σύγκρισή τους με συμπεράσματα
άλλων σχετικών ερευνών.
Η διαπίστωση του κατά πόσο οι
βασικές υποθέσεις της έρευνας
έχουν ή όχι επαληθευτεί.

26. Επιλογή περιοχής έρευνας- Επιλογή και οριοθέτηση του
αντικειμένου της έρευνας
Η επιλογή και οριοθέτηση του αντικειμένου της έρευνας απαιτεί χρόνο και
προσπάθεια, καθώς πολλοί είναι οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την
τελική διαμόρφωσή του όπως:
•Τα προσωπικά χαρακτηριστικά του ατόμου που διεξάγει την έρευνα
•Τα άτομα με τα οποία συνεργάζεται και ο επιστημονικός χώρος στον οποίο βρίσκεται
•Οι προσωπικές αναζητήσεις, ερωτήματα, κίνητρα και ενδιαφέροντα.

27. Επιλογή περιοχής έρευνας- Επιλογή και οριοθέτηση του
αντικειμένου της έρευνας
Επιπλέον:
•Το θέμα πρέπει να είναι ενδιαφέρον και να μπορεί να πραγματοποιηθεί
•Πρέπει να είναι βαρύνουσας σημασίας, ώστε να καταστεί σημαντική η έρευνα και να
καταλήγει σε μια νέα γνώση, είτε να τροποποιεί μια υφιστάμενη γνώση, είτε να δομεί
μια θεωρία ή τα ήδη υπάρχοντα στοιχεία μιας θεωρίας.

28. •Πρέπει να είναι λοιπόν πρωτότυπο και να παράγει νέα γνώση σε θεωρητικό ή και
πρακτικό επίπεδο.
•Για να συμβεί όμως αυτό θα πρέπει οι ερευνητές να έχουν μελετήσει ενδελεχώς την
υφιστάμενη βιβλιογραφία και η έρευνά τους να «ανοίγει» νέους ερευνητικούς δρόμους,
δίνοντας την ευκαιρία σε επόμενους μελετητές να καθοδηγηθούν από αναπάντητα,
ίσως, ερευνητικά ερωτήματα.
Επιλογή περιοχής έρευνας- Επιλογή και οριοθέτηση του
αντικειμένου της έρευνας

29. •Θα πρέπει επίσης να τονίζεται και να αναδεικνύεται η αναγκαιότητα της έρευνας
•…να παρουσιάζονται πορίσματα προγενέστερων ερευνών και προτάσεις άλλων ερευνητών
που να καταδεικνύουν την αναγκαιότητα να ασχοληθούμε με ένα θέμα
•….να φαίνεται ξεκάθαρα το στοιχείο της πρωτοτυπίας της έρευνάς μας και να απαντά στα
παρακάτω ερωτήματα:

Η έρευνά μας απαντά σε κάποιο ερευνητικό πρόβλημα που έχει τεθεί από την υπάρχουσα
βιβλιογραφία;

Ποιος είναι ο λόγος που πρέπει κάποιος να ασχοληθεί με τη συγκεκριμένη έρευνα;

Γιατί θα πρέπει ο μελλοντικός αναγνώστης να διαβάσει την έρευνα….τι θα αποκομίσει από
αυτήν;
Επιλογή περιοχής έρευνας- Επιλογή και οριοθέτηση του αντικειμένου της έρευνας

30. Στη συνέχεια ακολουθεί η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας
Βοηθά τον ερευνητή:
•Να κατανοήσει την ερευνητική περιοχή που θέλει να εξετάσει
•Να γνωρίσει τα κρίσιμα ζητήματα που σχετίζονται με αυτήν την ερευνητική
περιοχή
•Να εντοπίσει ερευνητικά αποτελέσματα στη θεματική που τον ενδιαφέρει από
άλλους ερευνητές
•Να εντοπίσει τυχόν άλλα ερωτήματα που υπάρχουν και που θα μπορούσε να
διερευνήσει, καθώς και τον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων, έτσι όπως
παρουσιάζονται στη διεθνή βιβλιογραφία

31. Ο τίτλος της εργασίας
•Ο τίτλος της εργασίας είναι εκείνος που προϊδεάζει τον αναγνώστη για το περιεχόμενο
της εργασίας και ως εκ τούτου, είναι ανάγκη να έχει άμεση συνάφεια με τα ζητήματα
που αναλύονται στη συγκεκριμένη μελέτη.
•Ο τίτλος της εργασίας χρειάζεται να είναι σύντομος, περιεκτικός, σαφής,
συνδεδεμένος νοηματικά με το περιεχόμενο της εργασίας και γραμμένος με τέτοιο
τρόπο, ώστε να οξύνει το ενδιαφέρον των αναγνωστών (χωρίς βέβαια τη χρήση
ακραίων ή υπερβολικών εκφράσεων για λόγους εντυπωσιασμού)
•Ο τίτλος πρέπει να περιέχει μια πρώτη εξειδίκευση του θέματος (π.χ. γενική περιοχή
μελέτης: το στρες στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τίτλος μελέτης: Ο ρόλος
της ψυχολογικής ανθεκτικότητας στην αντιμετώπιση του στρες στη διάρκεια των
εξετάσεων σε φοιτητές.

32. Όχι μακροσκελείς τίτλοι (μέχρι 12 λέξεις). Το ίδιο ισχύει και για τους τίτλους
κεφαλαίων και υποκεφαλαίων.
Επιλέγουμε ένα τίτλο εργασίας:
Exploring relationships between academic hardiness, academic stressors
and achievement in university undergraduates
Ο τίτλος της εργασίας πρέπει να είναι σύντομος, περιεκτικός και να δηλώνει το θέμα
που
θα μελετηθεί ή τη σχέση ανάμεσα στις κύριες μεταβλητές.

33. 1. Απόδειξη ενός γεγονότος
2. Ανάλυση μιας διαδικασίας
3. Κατασκευή υλικού παιδαγωγικής δράσης
4. Κατασκευή οργάνου αξιολόγησης
5. Πειραματισμός ή βασική έρευνα
Στη συνέχεια υπάρχει ο σκοπός της έρευνας:
Σκοπός: σε αυτόν στηρίζεται ο ερευνητής σε όλη τη διαδικασία που ακολουθεί για να
επιλύσει και να απαντήσει στο ερευνητικό του ερώτημα
Παράδειγμα: με ποιόν τρόπο οι προσεγγίσεις μάθησης που οι φοιτητές υιοθετούν
οδηγούν σε υψηλότερη επίδοση στα μαθήματα στο πανεπιστήμιο;
Ο σκοπός της έρευνας μπορεί να αναφέρεται σε :

34. Στη συνέχεια υπάρχει ο σκοπός της έρευνας:
Ο σκοπός της έρευνας εξειδικεύεται σε επιμέρους στόχους ή ερευνητικά ερωτήματα:
Π.χ. Η μάθηση σε βάθος (που οδηγεί σε κατανόηση του νοήματος της διδασκαλίας)
μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερη επίδοση;

35. Τα ερευνητικά ερωτήματα μπορούν να συνταχθούν και με τη μορφή υπόθεσης
•Υπόθεση είναι μια πρόταση που συνδέει δυο ή περισσότερες μεταβλητές που φαίνεται ότι
μεταξύ τους συσχετίζονται
•Ο τρόπος παρουσίασης της υπόθεσης θα πρέπει να είναι τέτοιος ώστε είτε η αποδοχή της
είτε η απόρριψή της να δίνει απάντηση στα ερευνητικά ερωτήματα που έχουν τεθεί από το
συντάκτη της έρευνας.

36. Μηδενική υπόθεση: θεωρούμε ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ δυο ή περισσοτέρων
μεταβλητών
Π.χ. δεν υπάρχει σχέση μεταξύ των στάσεων των μαθητών για το σχολείο και της επίδοσής
τους
Εναλλακτική υπόθεση: θεωρούμε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ δυο ή περισσοτέρων
μεταβλητών και προσπαθούμε να το αποδείξουμε μέσω της στατιστικής μας ανάλυσης και,
αν αποδειχθεί, να το τεκμηριώσουμε θεωρητικά.
Ο ερευνητής δηλαδή κάνει μια πρόγνωση του αποτελέσματος που περιμένει ότι θα βρει
στην έρευνα, σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία
Π.χ. υπάρχει θετική σχέση μεταξύ των στάσεων των μαθητών για το σχολείο και της
επίδοσής τους. Οι μαθητές που έχουν δέσμευση (commitment) με αυτό που πρέπει να
κάνουν στο σχολείο, έχουν υψηλότερη επίδοση.

37. Η σημασία των υποθέσεων
oΟργανώνουν τις προσπάθειες των ερευνητών
oΤους καθιστούν ικανούς να κατανοήσουν το πρόβλημα με μεγαλύτερη σαφήνεια
oΤους παρέχουν ένα πλαίσιο για τη συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων
oΕίναι τα λειτουργικά εργαλεία της θεωρίας
oΜπορούν να συνταχθούν από τη θεωρία ή από άλλες υποθέσεις
oΜπορούν να δοκιμαστούν εμπειρικά ή πειραματικά, οδηγώντας έτσι στην επιβεβαίωση ή στην απόρριψη
oΙσχυρά εργαλεία για την προώθηση της γνώσης, γιατί μας δίνουν τη δυνατότητα να «βγούμε έξω από τα
όρια του εαυτού μας».
oΗ αξία της έρευνας δεν κρίνεται μόνο από την επαλήθευση ή την απόρριψη των υποθέσεων, αλλά από
την πρωτότυπη συμβολή της στην προώθηση της επιστημονικής γνώσης και από την εγκυρότητα της όλης
διαδικασίας εκτέλεσης της έρευνας.

38. •Σε μια έρευνα προσπαθούμε από τις τιμές ενός δείγματος, επαγωγικά να
βγάλουμε συμπεράσματα για την αντίστοιχη τιμή του πληθυσμού. Από
ένα μικρό κομμάτι του πληθυσμού βγάζουμε συμπεράσματα για τον
πληθυσμό μέσω υποθέσεων.
•Μετά τη διατύπωση των υποθέσεων προχωράμε στον έλεγχό τους.
•Δηλαδή ερευνούμε αν οι υποθέσεις αυτές είναι αληθείς, οπότε τις
δεχόμαστε, ή λανθασμένες, οπότε τις απορρίπτουμε.
•Η αποδοχή ή η απόρριψη γίνεται με βάση συγκεκριμένα δεδομένα, τα
οποία είναι αποτελέσματα πειραματικών ή συστηματικών παρατηρήσεων

39. Η διατύπωση της υπόθεσης
1. Να διατυπώνεται με μορφή δήλωσης
2. Να περιγράφει μια σχέση ανάμεσα σε δυο ή περισσότερες
μεταβλητές
3. Να μπορεί να εξεταστεί πειραματικά
4. Να αντικατοπτρίζει μια εικασία για λύση ενός προβλήματος που
βασίζεται σε γνώσεις, προηγούμενες έρευνες ή διαπιστωμένες
ανάγκες.

40. Πηγές υποθέσεων
1. Οι υφιστάμενες θεωρίες, οι εμπειρίες μας, οι παρατηρήσεις μας, οι
απόψεις μας για κάποιο θέμα
2. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία
3. Ο επανέλεγχος των υποθέσεων που έχουν ελεγχθεί από άλλους για
επαλήθευση ερευνητικών πορισμάτων, που αποτελούν τη βάση
στήριξης για τη δική μας έρευνα

42. Είδη υποθέσεων
1. Πραγματικές: Αυτές που δεν μπορούν να εξεταστούν πειραματικά.
Κυρίως αναφέρονται σε ιστορικές έρευνες
2. Ερευνητικές: Εκείνες που μπορούν να εξεταστούν πειραματικά
3. Στατιστικές: είναι η μετατροπή των ερευνητικών υποθέσεων σε μια
ποσοτική μορφή, προκειμένου να είναι δυνατός ο έλεγχός τους και η
αξιολόγησή τους.

43. Διαφορά ερωτήματος - υπόθεσης
Ερώτημα: έχει τεθεί αλλά η απάντησή του δεν είναι δεδομένη
Υπόθεση: αν από την ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας έχουμε
γνώση για το θέμα το οποίο εξετάζουμε, τότε μπορούμε να προβούμε στη
διατύπωση υποθέσεων, οι οποίες άλλοτε θα επιβεβαιωθούν και άλλοτε θα
απορριφθούν.