2. Τριγωνοποίηση
Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα τεχνική
Πολύ απλή στη σύλληψη # Πολύ σύνθετη στην εφαρμογή
Ορίζεται η ερευνητική μεθοδολογία που χρησιμοποιείται για να
μελετηθεί μία μεταβλητή ή ένα φαινόμενο, μέσα από διαφορετικές
πηγές δεδομένων, παραπάνω από έναν ερευνητή, θεωρίες ή ανάλυση
των δεδομένων, καθώς και παραπάνω από μία μέθοδο, ξεχωριστά ή σε
συνδυασμό προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα για το ποια
είναι η αλήθεια
3. Σκοπός
Η επιβεβαίωση
Η επίτευξη πληρότητας στην κατανόηση ενός φαινομένου
Είναι μία στρατηγική χρήσιμη στη βελτίωση της ακρίβειας της μέτρησης
μιας μεταβλητής σε μία μελέτη ή της ερμηνείας ενός φαινομένου
Επιτυγχάνεται ένα επίπεδο αξιοπιστίας που δε θα ήταν εφικτό με τη χρήση
μιας μόνο μεθόδου
Χρησιμοποιώντας πολλές μεθόδους μπορεί να διακριθούν οι αληθινές
πληροφορίες από πληροφορίες με σφάλματα
4. Τύποι Τριγωνοποίησης
A. Μεθοδολογική (Method)
- Εντός της μεθόδου (Within method)
- Μεταξύ των μεθόδων (Between method)
Β. Πολλαπλές πηγές δεδομένων (Data -source)
- Προσώπων (person)
- Χρόνου (time)
- Τόπου (space)
Γ. Ανάλυση μονάδας ή επιπέδου δεδομένων (Unit of analysis)
Δ. Ερευνητή (Investigator)
E. Θεωρητική (Theoretical)
5. Μεθοδολογική Τριγωνοποίηση
Εντός της μεθόδου είναι η χρήση διαφορετικών τύπων της ίδιας μεθόδου στη
μέτρηση ενός φαινομένου ή μιας μεταβλητής (πχ η χρήση διαφορετικών
κλιμάκων σε ένα ερωτηματολόγιο για να μετρήσουν τον πόνο #οπτική αναλογική
κλίμακα, κλίμακα Likert, σημασιολογική κλίμακα) ^άγχος^κατάθλιψη
Η μεταξύ των μεθόδων χρησιμοποιεί διάφορες μεθόδους (ποσοτική+ποιοτική)
για να μετρήσει το ίδιο φαινόμενο με σκοπό να επιτευχθεί συγκλίνουσα
εγκυρότητα και να αντισταθμιστούν τα όποια αδύνατα σημεία κάθε μεθόδου
όταν χρησιμοποιείται μόνο μία απ’ αυτές
Η τριγωνοποίηση μεταξύ των μεθόδων θεωρείται η πιο δημοφιλής
6. Περιγραφή Τύπων Τριγωνοποίησης
Δεδομένα προσώπων (συλλέγονται από ομάδες και τα δεδομένα από μία πηγή
χρησιμοποιούνται για να επιβεβαιώσουν ή να ισχυροποιήσουν τα δεδομένα από μια
άλλη (συνέντευξη από ασθενείς + νοσηλ/φυσικτές/λογοθτές)
Δεδομένα χρόνου (επαναλαμβάνεται για να ελέγξει τη σύμπτωση τους στις
διαφορετικές χρονικές στιγμές)
Δεδομένα χώρου (από διαφορετικές τοποθεσίες αναλύονται για να ελέγξουν τη
συνάφεια μεταξύ αυτών)
Μέσω ανάλυσης δεδομένων (διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης με σκοπό τον έλεγχο
εγκυρότητας # κάποιοι δεν αναγνωρίζουν αυτή τη μέθοδο)
Ερευνητών (χρησιμοποιούνται δύο ή περισσότεροι ερευνητές για να εξετάσουν τα
δεδομένα)
Θεωρητική (επιβεβαιώνει ή διαμορφώνει μία θεωρία)
7. Πλεονεκτήματα της τριγωνοποίησης
Ξεπερνά το σφάλμα της «μίας μεθόδου, του ενός ερευνητή, της μιας θεωρίας»
Αυξάνει την εμπιστοσύνη στα αποτελέσματα
Επιτρέπει την ανάπτυξη και τον έλεγχο αξιοπιστίας και εγκυρότητας εργαλείων
και μεθόδων (επιβεβαίωση)
Παρέχει κατανόηση του πεδίου μελέτης (πληρότητα)
Ιδανική για σύνθετα θέματα
Εμπλουτίζει την εξήγηση των φαινομένων και προασπίζει έναντι
προκατειλημμένων απόψεων
Βοηθά τον ερευνητή να ερμηνεύσει με νέους τρόπους ένα φαινόμενο
8. Μειονεκτήματα της Τριγωνοποίησης
Έλλειψη εγγύησης για εσωτερική και εξωτερική αξιοπιστία
Πιθανώς να εμπεριέχει πηγές σφάλματος
Οι μέθοδοι που επιλέγονται μπορεί να μην είναι οι σωστές
Η μέθοδος ανάλυσης μπορεί να μην είναι κατάλληλη για όλες τις μεθόδους
Δεν δύναται να εξουδετερώσει το σφάλμα του ερευνητή
Ακριβή και χρονοβόρα
Δεν είναι χρήσιμη με τη λάθος ερώτηση
Δυσκολία επαναληψιμότητας
9. Ηθικά και Δεοντολογικά ζητήματα στην έρευνα
Κώδικας της Νυρεμβέργης (1947)
Αναδείχθηκαν 10 αρχέςγια τη νομιμοποίηση της ιατρικής έρευνας σε ανθρώπους
Σε αυτές τις αρχές περιλαμβάνονται:
- η πληροφόρηση
- η εξασφάλιση της συναίνεσης
- το προσδοκώμενο όφελος
- η προστασία των υποκειμένων
- η επάρκεια των ερευνητών
- η διακοπή των πειραμάτων αν αποδειχθούν επικίνδυνα ή αν το θελήσει το υποκείμενο
- οι μελέτες πρέπει να βασίζονται σε προϋπάρχουσα επιστημονική γνώση (πχ να έχουν
προηγηθεί πειράματα σε ζώα)
10. Διακήρυξη του Ελσίνκι (1964)
Μετεξέλιξη του Κώδικα της Νυρεμβέργης
Εκδίδεται από την Παγκόσμια Ιατρική Ένωση (WMA)
Δεν έχει δεσμευτική ισχύ στη διεθνή νομοθεσία, αλλά η ισχύς του
έγκειται στην επίδραση που ασκεί κατά τη διαμόρφωση της εθνικής
νομοθεσίας ή άλλων σχετικών κανονισμών
Έχει αναθεωρηθεί 7 φορές έως τώρα (τελευταία το 2013, όπου
ενισχύεται η απαίτηση κοινοποίησης των αποτελεσμάτων, ακόμα
και αν αυτά δεν είναι τα αναμενόμενα)
11. Άλλα σημαντικά κείμενα
Belmont Report: εκδόθηκε το 1978 στις ΗΠΑ από τη National Commission for
the Protection of Human Subjects of Biomedical and Behavioral Research με
αφορμή τα πειράματα της σύφιλης
Σύμβαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Βιοϊατρικής (Σύμβαση του
Οβιέδο): εκδόθηκε το 1997 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ενσωματώθηκε στην
ελληνική νομοθεσία με το ν. 2619/1998
International Ethical Guidelines for Biomedical Research Involving Human
Subjects: εκδόθηκε το 2002 από το Council for International Organizations of
Medical Sciences σε συνεργασία με τον ΠΟΥ
The Universal Declaration on Bioethics and Human Rights: εκδόθηκε από
την UNESCO το 2006
12. Ελληνικό νομικό πλαίσιο
Ν. 2472/97 «Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού
χαρακτήρα»
Ν. 3418 του 2005 «Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας» αρ. 24
ΠΔ 216/25-7-2001 «Κώδικας Νοσηλευτικής Δεοντολογίας» αρ. 16-17
Αριθμ. Υ7γ/ΓΠ/οικ. 107359 (2010) «Κώδικας Δεοντολογίας Φυσικοθεραπευτών» αρ. 4
(~)
Ν. 82/τ.Α/18-4-2002 «Επαγγελματικά Δικαιώματα Λογοθεραπευτών»
Υ.Α. ΔΥΓ3/89292/31.12.2003 και ΔΥΓ3/69170/7.10.2004 (ενσωμάτωση της κοινοτικής
οδηγίας 2001/20 ΕΚ για τις κλινικές δοκιμές φαρμάκων και της σύστασης Εθνικής
Επιτροπής Δεοντολογίας Κλινικών Δοκιμών)
Ν. 3305/2005 (έρευνα σε γεννητικό υλικό)
13. Αρχές διεξαγωγής κλινικών δοκιμών
1. Όχι έρευνα στον άνθρωπο χωρίς άδεια = παρέχεται από ανεξάρτητο όργανο
2. Ενημέρωση των συμμετεχόντων για οφέλη-κινδύνους και συγκατάθεση
3. Οικειοθελής συμμετοχή και έξοδος ανά πάσα στιγμή
4. Ειδική προστασία για μελέτες σε ανήλικους ή ψυχικά ασθενείς
5. Συμμετοχή χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα
6. Τήρηση του εγκεκριμένου ερευνητικού πρωτόκολλου
7. Προστασία προσωπικών δεδομένων
8. Δημοσίευση αποτελεσμάτων
9. Αποζημίωση του συμμετέχοντα για κάθε βλάβη που προκύπτει
14. Ερωτήματα προς τον ερευνητή
Υπάρχει ηθικά δικαιολογημένη αιτία για τη μελέτη;
Υπάρχει λογική προσδοκία ότι θα προσφέρει τη γνώση που αναζητά;
Είναι απόλυτα απαραίτητη η χρησιμοποίηση ανθρώπων;
Έχουν πληροφορηθεί οι συμμετέχοντες για το σκοπό και τα οφέλη της
μελέτης; Έχει εξασφαλιστεί η συγκατάθεσή τους;
Έχει μελετηθεί η αναλογία οφέλους – κινδύνων;
Αναγνωρίζεται η συνεισφορά άλλων στη μελέτη;
Αποκαλύπτονται ενδεχόμενες πηγές χρηματοδότησης;
15. Προστασία προσωπικών δεδομένων
Ο ερευνητής πρέπει να είναι διαθέσιμος να απαντήσει σε κάθε ερώτημα που
μπορεί να ανακύψει από την πλευρά του συμμετέχοντα
Η συναίνεση πρέπει να είναι ρητή (δηλαδή αναμφίβολη), ειδική (δηλαδή να
αφορά στη συγκεκριμένη συμμετοχή και μόνο), και τεκμηριωμένη
(εξασφαλίζεται κατά βάση με τον έγγραφο τύπο)
Ως προσωπικά δεδομένα νοείται κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο πρόσωπο
ενός ατόμου, όπως όνομα, επάγγελμα, οικογενειακή κατάσταση, ηλικία, τόπος
κατοικίας, φυλετική προέλευση, θρησκεία κ.ά.
Στο Ν. 2472/97 περιλαμβάνονται διατάξεις για τα δικαιώματα των ατόμων για τα
οποία συλλέγονται δεδομένα και κυρώσεις για παραβίαση της νομοθεσίας
16. Q Μεθοδολογία
Είναι ένα μέσο απόκτησης δεδομένων στην οποία οι
συμμετέχοντες στην έρευνα ταξινομούν δηλώσεις σε κατηγορίες
ανάλογα με τη στάση τους απέναντι στο ερευνητικό θέμα
Στους συμμετέχοντες παρουσιάζονται ένα σύνολο τυχαίων
αριθμημένων καρτών στις οποίες είναι γραμμένες δηλώσεις
Στον ερωτηθέντα δίνονται οδηγίες για την κατάταξη των
δηλώσεων σύμφωνα με κάποιους κανόνες έτσι ώστε να
διαπιστωθούν οι απόψεις του ατόμου σχετικά με το θέμα
17. Ορισμός
Η Q-μεθοδολογία (γνωστή και ως Q-sort) είναι η συστηματική
μελέτη των απόψεων των συμμετεχόντων
Χρησιμοποιείται για να διερευνήσει τις τοποθετήσεις των
συμμετεχόντων που εκπροσωπούν διαφορετικές απόψεις
σχετικά με ένα θέμα, θέτοντας τους συμμετέχοντες να
κατατάξουν ή να ταξινομήσουν μια σειρά από δηλώσεις
18.
19. Πλεονεκτήματα (1/2)
1. είναι ευπροσάρμοστη και μπορεί να εφαρμοστεί σε μια ευρεία ποικιλία
προβλημάτων/θεμάτων
2. η απαίτηση ότι οι άνθρωποι αποδίδουν έναν προκαθορισμένο αριθμό
καρτών σε κάθε σωρό σχεδόν εξαλείφει ορισμένες από τις προκαταλήψεις,
που παρουσιάζονται σε κλίμακα τύπου Likert
3. η ταξινόμηση καρτών, μερικές φορές είναι πιο ευχάριστη και ενδιαφέρον για
τους συμμετέχοντες από την συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου με χαρτί
και μολύβι
4. Οι Q-sorters δείχνουν συχνά να απολαμβάνουν τη συμμετοχή τους στη
μελέτη ενώ αναφέρουν ότι η εμπειρία τους ήταν «διδακτική»
20. Πλεονεκτήματα (2/2)
5. Μετά την ολοκλήρωση του Q-sort, οι ερωτηθέντες μπορούν να
«αξιολογήσουν» τη γνώμη τους ή τις προτιμήσεις τους, σχετικά με το θέμα
της μελέτης, αφού μπορούν να εκτιμήσουν τις απαντήσεις τους στο φύλλο
βαθμολογίας που βρίσκονται μπροστά τους, και να κάνουν αλλαγές αν
διαφωνούν
6. Αυτές οι ενέργειες της εκτίμησης και της ευελιξίας δημιουργούν μια
αίσθηση προσφοράς στην έρευνα και συμβάλλουν στην αξιοπιστία της
μελέτης στο σύνολό της
7. Η Q-sorting ίσως απαιτεί μεγαλύτερη συμμετοχή από ό, τι άλλες έρευνες,
αλλά προφανώς το κάνει με ένα πολύ ευχάριστο και κατανοητό τρόπο
21. Μειoνεκτήματα
1. Είναι δύσκολο και χρονοβόρο να διαχειριστεί τις κάρτες σε μεγάλο δείγμα
ανθρώπων
2. Δεν είναι δυνατό να ταχυδρομηθεί
3. Η «αναγκαστική» διαδικασία ταξινόμησης καρτών σύμφωνα με τις
προδιαγραφές των ερευνητών δεν περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με το πώς
οι συμμετέχοντες θα διανείμουν κανονικά τις απαντήσεις τους.
4. Υπάρχει κίνδυνος λάθους κατά το στάδιο της παρουσίασης των δηλώσεων/
προτάσεων, καθώς αυτήν η εργασία γίνεται από τον ερευνητή
Για να γίνει κατανοητή από τον συμμετέχοντα και μεθοδολογικά «σωστά»,
πρέπει ο ερευνητής να γνωρίζει πολύ καλά το αντικείμενο, να έχει αναλυτικές
ικανότητες έτσι ώστε να χειρίζεται σωστά και γρήγορα τα δεδομένα
22. Βασικά χαρακτηριστικά (1/2)
Η μεθοδολογία αναπτύχθηκε αρχικά στη δεκαετία του 1930 (William
Stephenson)
Οι ποιοτικές μέθοδοι της Q-μεθοδολογίας επιτρέπουν στους συμμετέχοντες να
εκφράσουν τις απόψεις τους ενώ οι ποσοτικές παρέχουν πληροφορίες για το
σχηματισμό γνώμης
Τονίζει την ποιοτική φιλοσοφία (πώς και γιατί οι άνθρωποι σκέφτονται με τον
τρόπο που ενεργούν)
Δεν μετρά πόσο πολλοί άνθρωποι σκέφτονται με ένα συγκεκριμένο τρόπο
Ο στόχος της είναι να αποκαλύψει διαφορετικές μορφές της σκέψης
Μελέτες χρησιμοποιώντας την Q-μεθοδολογία συνήθως χρησιμοποιούν μικρό
μέγεθος δειγμάτων
23. Βασικά χαρακτηριστικά (2/2)
Η Q-sort είναι μια μικτή μεθοδολογία
Χρησιμοποιεί την ποιοτική απόφαση του ερευνητή στο ορισμό του προβλήματος,
την κατασκευή των δηλώσεων και την επιλογή των συμμετεχόντων
Χρησιμοποιεί ποσοτικές επιλογές ανάλυσης
Μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη διότι ανακαλύπτει απόψεις χωρίς να απαιτείται
οι συμμετέχοντες να τις εξηγήσουν λεπτομερώς
Είναι ένα χρήσιμο συμπλήρωμα σε μια σειρά άλλων μέτρων αντικειμενικής
αξιολόγησης
24. Στάδια / Βήματα
Υπάρχουν πέντε βασικά βήματα:
1. Ορισμός του τομέα discourse (θεματολογία) για το συγκεκριμένο θέμα
2. Ανάπτυξη του συνόλου των δηλώσεων (Q-sort)
3. Επιλογή των συμμετεχόντων που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές
απόψεις
4. Q sort από συμμετέχοντες
5. Ανάλυση και ερμηνεία
25. Κατασκευή δηλώσεων/προτάσεων
Οι Q-μελέτες εξερευνούν συσχετίσεις μεταξύ προσώπων
Οι συμμετέχοντες καλούνται να αποφασίσουν τι είναι ουσιαστικό και σημαντικό
Προκειμένου να διεξάγετε μια Q-μελέτη είναι σημαντικό να έχετε ένα κατάλληλο
σύνολο δηλώσεων/προτάσεων, καθώς αυτά είναι η ουσία της υποκειμενικότητας
που αργότερα θα προκύψει από την ταξινόμηση των δηλώσεων από τους
συμμετέχοντες
Οι δηλώσεις/προτάσεις θα πρέπει να προέρχονται από την βιβλιογραφία, από
συζήτηση με εξειδικευμένους ερευνητές = να εξασφαλίζετε εγκυρότητα
Η Q-μεθοδολογία επιτρέπει στους συμμετέχοντες να δώσουν μια εικόνα που
απεικονίζει την υποκειμενικότητά τους
26. Διαδικασία Q-μεθοδολογίας (1/2)
Κατάταξη-ερμηνεία ενός συνόλου προτάσεων από «συμφωνώ» μέχρι «διαφωνώ»
Απαιτεί ο συμμετέχων να ταξινομήσει μια σειρά από δηλώσεις σε μια οριζόντια
συνέχεια, από «πλησιάζει την άποψη μου» μέχρι «είναι αντίθετη την άποψη μου»
Η Q-sort είναι συνήθως μια αυτο-κατευθυνόμενη διαδικασία
Συνήθως αποτελείται από 10 μέχρι 100 θέματα (δηλώσεις)
Η δραστηριότητα της ταξινόμησης είναι γνωστή ως «Q-sorting»
H θεματολογία συνήθως παρέχεται σε κάρτες ή σε χαρτί
Το Q-set αποτελείται από μια θεματολογία που πρέπει να κατατάσσεται από τους
συμμετέχοντες στην έρευνα κατά μήκος (οριζόντια) μιας συνεχούς γραμμής
27. Διαδικασία Q-μεθοδολογίας (2/2)
Οι δηλώσεις είναι θέματα γνώμης μόνο, όχι γεγονός
Η Q-μεθοδολογία υποθέτει ότι οι απόψεις είναι υποκειμενικές και μπορούν να
μοιραστούν, να μετρηθούν, και να συγκριθούν
Υπάρχουν μερικές δηλώσεις που μπορούν να τοποθετηθούν στα άκρα ενώ οι
περισσότερες τοποθετούνται στην μεσαία περιοχή
Η μέση περιοχή αντιπροσωπεύει την ουδέτερη αντίδραση
Τόσο η συμμετρία όσο και οι αριθμητικά προκαθορισμένες δηλώσεις σε κάθε
κατηγορία, διευκολύνουν τις ποσοτικές μέθοδοι συσχέτισης (correlations) και
παράγοντας ανάλυσης (factor analysis)
28. Ανάλυση Q-μεθοδολογίας (1/2)
Είναι μια καθαρά τεχνική και αντικειμενική διαδικασία
Υπολογίζεται η συσχέτιση όλων των Q-sorts. Ο βαθμός δηλαδή
ομοιότητας/διαφωνίας των απόψεων μεταξύ των επιμέρους Q-sorters
Στη συνέχεια, αυτή η συσχέτιση υπόκειται σε ανάλυση παραγόντων (factor
analysis), με στόχο να προσδιορίσει τον αριθμό των ομάδων των Q-sorts που
είναι παρόμοια ή διαφορετικά μεταξύ τους, δηλαδή, να εξετάσουμε πόσες
διαφορετικές Q-sorts υπάρχουν
Γενικεύσεις στη Q-μεθοδολογία βασίζονται στην εγκυρότητα και στο θεωρητικό
υπόβαθρο των δηλώσεων, και όχι στην αριθμητική διανομή μεταξύ των
συμμετεχόντων
29. Ανάλυση Q-μεθοδολογίας (2/2)
Σταθμισμένη μέτρηση (+5, +4, +3, +2, +1, 0, -1, -2, -3, -4 , -5) χρησιμοποιείται
για τον υπολογισμό του σκορ των δηλώσεων (επίπεδο συμφωνίας / διαφωνίας)
Όταν όλες οι σταθμισμένες βαθμολογίες ληφθούν, οι δηλώσεις τακτοποιούνται
κατά σειρά φθίνουσας βαθμολογίας
Η ερμηνεία των παραγόντων στην Q-μεθοδολογία χρησιμοποιεί βαθμολογία στη
δήλωση και όχι παράγοντες ανάλυσης
Αφορά τη σύγκριση στις βαθμολογίες κάθε δήλωσης σε ομάδα συμμετεχόντων
με παρόμοιες απόψεις
Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται σε αυτές τις δηλώσεις που διακρίνουν μεταξύ
παραγόντων και σε αυτούς που λαμβάνουν ακραία αποτελέσματα
30. Στάσεις – απόψεις (1/2)
Οι στάσεις (attitudes) είναι δύσκολο να διαπιστωθούν
Ο όρος έχει πολλές παραμέτρους και ακόμη και μέσα στη σφαίρα των
ψυχολόγων, υπάρχει μικρή συναίνεση ως προς το τι είναι κατανοητό από αυτόν
τον όρο
Η μέτρηση των στάσεων έχει μια μακρά ιστορία στην κοινωνική ψυχολογία, η
οποία χρονολογείται από το 1928 όταν ο Thurston δημοσίευσε ένα άρθρο με
τίτλο «οι στάσεις μπορούν να μετρηθούν»
Ως επακόλουθο, μια σειρά από μεθόδους για τη μέτρηση των στάσεων έχουν
επινοηθεί
31. Στάσεις – απόψεις (2/2)
1. Η κλίμακα Likert, που αναπτύχθηκε από τον Rensis likert, είναι μια τεχνική για
τη μέτρηση των στάσεων
2. Η σημασιολογική κλίμακα (Osgood et al. 1957) που ζητά από τους ερωτηθέντες
να βαθμολογήσουν την στάση τους με βάση μια διπολική κλίμακα
απόλυτα
αρνητική
Αρκετά
αρνητική
Αρνητική
Ούτε αρνητική,
αρνητική,
Ούτε θετική
θετική Αρκετά θετική
Απόλυτα
θετική
1 2 3 4 5 6 7
Δίκαιο 1 2 3 4 5 6 7 Άδικο
Βρόμικο Καθαρό
Ανάλαφρο Βαρύ
Παθητικό Ενεργητικό
Δυνατό Αδύναμο
Αργό Γρήγορο
Κακό Καλό
Μεγάλο Μικρό
32. Ποιοι δημοσιεύουν Q-μελέτες;
Υπάρχει μια συνεχιζόμενη ανάπτυξη των Q- ερευνητών, πράγμα που σημαίνει
ότι υπάρχει μια συνεχιζόμενη ανάπτυξη των Q- δημοσιεύσεων
Σε μια πρόσφατη αναζήτηση βάσεων δεδομένων για Q-άρθρα, διαπιστώθηκε ότι
ο αριθμός των δημοσιευμένων άρθρων τα τελευταία 20 χρόνια ήταν 335, από τα
οποία τα 196 ήταν τα τελευταία πέντε χρόνια (58%)
Από τις δημοσιεύσεις αυτές (των τελευταίων πέντε ετών), 161 ήταν
ανασκοπήσεις και 35 ερευνητικές
Φαίνεται ότι οι δημοσιεύσεις που είναι πιο πιθανό να κάνουν Q-μελέτες, είναι
αυτές που πραγματοποιούν μίγμα ποιοτικών και ποσοτικών μελετών
