Η έξαρση των εθνικιστικών κινημάτων στα Βαλκάνια στα τέλη του 19ου αιώνα αποτέλεσε το κίνητρο για απελευθέρωση και αυτονόμηση των βαλκανικών κρατών και το ρήγμα που οδήγησε στην κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

1. ΕΘΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗ
ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

2. ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΗΜΙΣΥ ΤΟΥ 19ΟΥ ΑΙΩΝΑ
Ο όρος Βαλκάνια έφτασε (από οροσειρά του Αίμου) να σημαίνει
περιοχή αστάθειας και συγκρούσεων, ενώ οι λαοί της θεωρείται ότι
ρέπουν προς εξάρσεις εθνοφυλετικού χαρακτήρα και ότι είναι
διαφορετικοί από τους λαούς της υπόλοιπης Ευρώπης.

3. ΤΑΒΑΛΚΑΝΙΑΤΟΝ19ΟΑΙΩΝΑ

5. ΣΕΡΒΟΙ
• Αρχικά ανέπτυξαν με την Αυτοκρατορία των Αψβούργων δεσμούς που στήριξαν τον
φωτισμό τους και την αναγέννηση του έθνους τους.
• Στη συνέχεια όμως οι σχέσεις έγιναν ανταγωνιστικές, καθώς οι Σέρβοι στράφηκαν
εναντίον της Αυστρίας με στόχο την απελευθέρωση των Νοτιοσλάβων υπηκόων των
Αψβούργων.
• Οι ξένοι κυρίαρχοι της Σερβίας, οι Οθωμανοί Τούρκοι, ήταν βέβαια οι βασικοί εθνικοί
αντίπαλοι.
• Συνθήκη του Βερολίνου (1878): οι Σέρβοι απέκτησαν την ανεξαρτησία τους, οι εθνικές
επιδιώξεις και διεκδικήσεις τους στρέφονταν κατά των Οθωμανών Τούρκων.

6. ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ
• *Ο πανσλαβισμός είναι πνευματικό, πολιτικό και πολιτιστικό
δόγμα που αναπτύχθηκε τον 19ο αλλά και στις αρχές του
20ού αιώνα και αποσκοπούσε στην πολιτική συνένωση των
σλαβικών λαών σε ενιαίο Ομοσπονδιακό κράτος, υπό ρωσικό
έλεγχο.
• ** Όραμα Μεγάλης Βουλγαρίας: οι Βούλγαροι διεκδικούσαν
εδάφη, τα οποία οι γείτονές τους διεκδικούσαν ήδη ως
πατρογονική κληρονομιά.

7. ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ
• Ανέπτυξαν το εθνικό τους κίνημα με σχετική καθυστέρηση. Με την υποστήριξη των
Πανσλαβιστών της Ρωσίας οι Βούλγαροι εξασφάλισαν την αναγνώριση από τον
Οθωμανό σουλτάνο, το 1870, χωριστής εθνικής Εκκλησίας από το Οικουμενικό
Πατριαρχείο, της Εξαρχίας, ήλθαν σε ρήξη τόσο με το Πατριαρχείο, όσο και με τους
Έλληνες.
• Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878): την επέβαλαν οι Ρώσοι στους Τούρκους και με
αυτήν οι Βούλγαροι εξασφάλισαν προς στιγμήν τη Μεγάλη Βουλγαρία** που
οραματίζονταν και που περιλάμβανε, εκτός της σημερινής Βουλγαρίας, ολόκληρη την
ελληνική Μακεδονία και την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και τη
Δυτική και Ανατολική Θράκη.
• Ανταγωνισμός των Βουλγάρων με τους Έλληνες
• Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908): σκληρός πόλεμος ανταρτών Ελλήνων και
Βουλγάρων, καθώς και εναντίον των Τούρκων. (Παύλος Μελάς – καπετάν Κώτας).

9. Η τσέτα του Μπόρις Σαράφωφ πυρπολώντας και
σέρνοντας άμαχους αιχμαλώτους

10. Ομάδα κομιτατζήδων
ανταρτών στην περιοχή της
Φλώρινας, 1903.
Βούλγαροι
κομιτατζήδες

11. Παύλος Μελάς
Ο Παύλος Μελάς (29 Μαρτίου 1870 – 13
Οκτωβρίου 1904) ήταν αξιωματικός πυροβολικού
του ελληνικού στρατού και πρωτεργάτης του
Μακεδονικού αγώνα. Σπούδασε στη Στρατιωτική
Σχολή Ευελπίδων απ' όπου αποφοίτησε ως
ανθυπολοχαγός.
Στις 18 Αυγούστου επικεφαλής σώματος 35 μόλις
ανδρών, που το αποτελούσαν Μακεδόνες, Μανιάτες
και Κρητικοί, ανέλαβε την αρχηγία του
Μακεδονικού αγώνα ενάντια στους Βούλγαρους και
εισήλθε ένοπλα στα Μακεδονικά εδάφηΠαρά τις
συνεχείς διώξεις του Οθωμανικού στρατού ο
Παύλος Μελάς άρχισε ν΄ αποδεκατίζει τις
βουλγαρικές ομάδες με βάση τα χωριά Λιγκοβάνη
και Λίχυβο.

12. "Βούλγαρος να μη μείνει" Στις 13 Οκτωβρίου 1904 βρισκόμενος
στα Στάτιστα και προδομένος περικυκλώθηκε
από Τουρκικό απόσπασμα 150 ανδρών.
Στην επιχείρηση αυτή τραυματίσθηκε θανάσιμα
στην οσφυϊκή χώρα και πέθανε μετά από μισή
ώρα στα χέρια του φίλου του, Γεώργιο
Στρατινάκη. Η τελευταία του φράση πριν
ξεψυχήσει ήταν:
"Βούλγαρος να μη μείνει"
Μετά το θάνατο του η δράση των Ελληνικών
δυνάμεων έγινε πιο έντονη, περιορίζοντας τη
δράση των Βούλγαρων κομιτατζήδων, και
επιτυγχάνοντας την ένωση Δυτικής και
Κεντρικής Μακεδονίας με την Ελλάδα. Ο Παύλος
Μελάς θεωρείται σύμβολο του Μακεδονικού
Αγώνα, και πολλά προσωπικά του αντικείμενα
εκτίθενται τώρα στο Μουσείο Μακεδονικού
Αγώνα Θεσσαλονίκης και στο μουσείο Παύλος
Μελάς στην Καστοριά.

13. Ο Π. Μελάς με την ομάδα του.

14. Ο Τέλλος Άγρας (ψευδώνυμο με το οποίο έγινε
γνωστός) ή Σαράντος Αγαπηνός (Γαργαλιάνοι,
1880 - Πέλλα, 7 Ιουνίου 1907) ήταν Έλληνας
αντάρτης που έλαβε μέρος στον Μακεδονικό
Αγώνα. Η ιστορία του αποθανατίστηκε σε
τραγούδια, αλλά και στο μυθιστόρημα «Στα μυστικά
του Βάλτου» της Πηνελόπης Δέλτα. Οι βοεβόδες
Κασάπτσε και Ζλατάν, παραβαίνοντας τις
συμφωνίες, συνέλαβαν τον Άγρα και τον Αντώνη
Μίγγα τη νύχτα της 7ης Ιουνίου και τους
απαγχόνισαν μεταξύ των χωριών Τέχοβο
(Καρυδιά) και Βλάδοβο (Άγρας). Το γεγονός
τάραξε τους Έλληνες της περιοχής και η προδοσία
των Βουλγάρων φανάτισε τους Έλληνες αντάρτες,
με αποτέλεσμα ο ελληνικός αγώνας να συνεχιστεί
με μεγαλύτερη ένταση και περισσότερες επιτυχίες.

15. Τέλλος
Άγρας -
Αντώνης
Μίγγας.
Μαζί στον
αγώνα,
μαζί και στο
θάνατο.

17. Κωνσταντίνος Μαζαράκης
Ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης -
Αινιάν ,έγινε γνωστός ως καπετάν
Άκρίτας,ήταν Έλληνας οπλαρχηγός
και μακεδονομάχος. Έλαβε μέρος
στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του
1897.
Το 1904 ήταν από τα πρώτα μέλη
του μακεδονικού κομιτάτου.
Πολέμησε ηρωικά και στους
δύο Βαλκανικούς πολέμους με το
βαθμό του λοχαγού.

18. Ο Επίσκοπος Γερμανός
Καραβαγγέλης
ήταν Μητροπολίτης Καστοριάς και
διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη
διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα,
καθώς και του Ποντιακού
Ελληνισμού, αργότερα, οργανώνοντας
αντιανταρτικά σώματα με ντόπιους
οπλαρχηγούς με συνέπεια να
αναδειχθεί μία από τις
σημαντικότερες μορφές των Αγώνων
εκείνων.

19. ΜΟΛΔΑΒΟΙ - ΒΛΑΧΟΙ, ΟΙ ΕΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΡΟΥΜΑΝΟΙ
• Ανέπτυξαν εθνικό κίνημα κατά των κυρίαρχων Οθωμανών
Τούρκων.
• Ο Κριμαϊκός πόλεμος και η Συνθήκη των Παρισίων το 1856:
εξασφάλισαν στους Ρουμάνους, με την υποστήριξη της
Γαλλίας, την ανάδειξή τους στο διεθνές προσκήνιο και την
ένωση των δύο Ηγεμονιών σε ενιαίο κράτος, το 1861, με την
ονομασία Ρουμανία, το οποίο απέκτησε την ανεξαρτησία του
το 1878.

21. ΑΛΒΑΝΟΙ
• Ανέπτυξαν και αυτοί εθνικό κίνημα, αναζητώντας τις
καταβολές τους στους αρχαίους Ιλλυριούς, υπό την
πνευματική στήριξη των λογίων τους που σπούδαζαν
στα Παν/μια της Ιταλίας.

23. ΟΘΩΜΑΝΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ
• Δημιούργησαν εθνικό κίνημα ως αντίδραση στις επεμβάσεις
των Μ. Δυνάμεων και στο καθεστώς του σουλτάνου.
• Νεοτουρκικό Κίνημα (1908) : ευαγγελιζόταν ισονομία,
ισοπολιτεία και ευρύτατο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα και είχε
ως στόχο τον εκτουρκισμό της αυτοκρατορίας. Κατά τους
Βαλκανικούς Πολέμους και κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο το
Νεοτουρκικό Κίνημα πήρε τη μορφή της εθνοκάθαρσης της
αυτοκρατορίας με την εκδίωξη των χριστιανών της χώρας.

24. • Με τον όρο Νεότουρκοι εννοείται το τουρκικό εθνικιστικό κόμμα «Ένωση και
Πρόοδος» της μεταρρύθμισης που ξεκίνησε στην τουρκοκρατούμενη τότε
Θεσσαλονίκη το 1908.
• Στους Νεότουρκους εντάσσονται αξιωματικοί, πολιτικοί και διανοούμενοι, οι
οποίοι ξεσηκώθηκαν για την επαναφορά του Συντάγματος του 1876,
υιοθετώντας το σύνθημα Ελευθερία, Ισότητα και Δικαιοσύνη.
• Βασικοί στόχοι του κινήματος ήταν η κατάλυση της απολυταρχίας του
σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β' και η εγκαθίδρυση ενός εκσυγχρονισμένου
κράτους στο ευρωπαϊκό πρότυπο, που θα μπορούσε να διατηρήσει την εδαφική
ακεραιότητα της αυτοκρατορίας, καθώς και να αντισταθεί στις επεμβάσεις
των Μεγάλων Δυνάμεων.
Νεότουρκοι

26. Ιδρυτικό Συνέδριο του Κινήματος των
Νεότουρκων στην Θεσσαλονίκη

27. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ
• Το 1889 μερικοί σπουδαστές σχημάτισαν μία συνωμοτική εταιρία στον κήπο του Στρατιωτικού Ιατρικού
Κολλεγίου της Κωνσταντινουπόλεως που αργότερα ονομάστηλε ‘’ Επιτροπή για την Ένωση και την
Πρόοδο’’ και αποτέλεσε μαζί με τους εξόριστους στο Παρίσι Οθωμανούς φιλελεθερους την απαρχή της
Κινήσεων των Νεοτούρκων. Η κίνηση περιλάμβανε μια ποικιλία απόψεων που εξέφραζαν και την
ανομοιογένεια των οπαδών της. Μουσουλμάνοι δημόσιοι υπάλληλοι, πριγκιπες και μικροαστοί, στρατιωτικοί,
χριστιανοί ορθόδοξοι, Μαρωνίτες, Αρμένιοι και Εβραίοι προσπαθούσαν να βρουν μία κοινή γραμμή πλεύσεως.
Από το 1902 έγινε φανερή η διάσταση ανάμεσα στις δύο επικρατέστερες τάσεις: Αυτής
των φιλελεύθερων οπαδών ενός ομοσπονδιακού συστήματος, σύμφωνα με το οποίο οι θρησκευτικές
εθνότητες της αυτοκρατορίας θα απολάμβαναν σχετική αυτονομία, και των εθνικιστικών, που πίστευαν
στην επιβολή του τούρκικου στοιχείου μέσα από ένα σύστημα κεντρικής και συγκεντρωτικής εξουσίας. Οι
πρώτοι σχημάτισαν ξεχωριστή οργάνωση ‘’το Σύνδεσμο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της
Αποκεντρώσεως’’ ενώ οι δεύτεροι διατήρησαν τον έλεγχο της ‘’ Επιτροπής για την Ένωση και την
Πρόοδο’’.
Η δεύτερη οργάνωση είχε τη μεγαλύτερη απήχηση στους Τούρκους αξιωματικούς, οι οποίοι και έδωσαν
τελικά τον τόνο στο καθεστώς που προέκυψε όταν επιβλήθηκε το Κίνημα.
http://ellada-history.blogspot.com/