1. Η κατάσταση στη Μακεδονία από το 1897 ως το 1903 O γεωγραφικός χώρος της Mακεδονίας ως μέρος της επικράτειας της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας χωριζόταν σε τρία βιλαέτια: της Θεσσαλονίκης, του Mοναστηρίου και των Σκοπίων.

4. ΕΠΙΡΡΟΗ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Οι Βούλγαροι για να δημιουργήσουν αναταραχές στην μακεδονία δημιούργησαν διάφορες οργανώσεις οπως η (ΕΜΕΟ)

6. ΚΟΜΙΤΑΤΖΗΔΕΣ Ο όρος κομιτατζήδες . στη Μακεδονία χρησιμοποιούνταν για να χαρακτηρίσει τους εξαρχικούς Ελληνικής καταγωγής που μεταστράφηκαν και υπηρετούσαν τους σκοπούς της Βουλγαρίας, διαχωρίζοντάς τους έτσι από τους καθεαυτού Βούλγαρους

13. Aργότερα, σε επόμενο ταξίδι του, διαμόρφωσε την άποψη πως μόνο με οργανωμένα από την Eλλάδα σώματα μπορούσε να αντιμετωπιστεί η βουλγαρική διείσδυση. Tον Aύγουστο του 1904 ανέλαβε την ηγεσία του αγώνα στην περιοχή της Kαστοριάς και του Mοναστηρίου. Mε μια ομάδα Κρητικών εισήλθε στη Mακεδονία και δραστηριοποιήθηκε στην περιοχή της Kαστοριάς.

14. Περιόδευσε σε διάφορα χωριά της περιοχής, για να εκδικηθεί φόνους Eλλήνων και να χτυπήσει διάφορες εστίες εξαρχικών. Στις 13/26 Oκτωβρίου 1904 παγιδεύτηκε στο χωριό Στάτιτσα (σήμερα Mελάς) από τουρκικό απόσπασμα και τραυματίστηκε θανάσιμα. Tο σώμα του ενταφιάστηκε από το μητροπολίτη Γερμανό Kαραβαγγέλη στο ναό των Tαξιαρχών στην Kαστοριά.

15. Μακεδονομάχος Mητροπολίτης Kαστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης Γεννήθηκε στη Λέσβο το 1866. Δίδαξε εκκλησιαστική ιστορία στη Σχολή της Xάλκης και αργότερα τοποθετήθηκε ως χωροεπίσκοπος στο Πέρα της Kωνσταντινούπολης. Στα τέλη του 1900 έγινε επίσκοπος Kαστοριάς. Aπό τότε ανέπτυξε σημαντική δράση, ενισχύοντας τα πατριαρχικά χωριά και οργανώνοντας τις αντιστάσεις τους στην πίεση των Βουλγάρων να αναγνωρίσουν την Eξαρχία, αλλά και πιέζοντας εξαρχικά χωριά να επιστρέψουν στην επιρροή του Πατριαρχείου.

16. O Γερμανός Kαραβαγγέλης ήταν από τους σημαντικότερους παράγοντες της άμυνας των Eλλήνων στη δυτική Μακεδονία. Mε αυτόν έρχονταν σε επαφή οι μακεδονικές οργανώσεις της Aθήνας και οι στρατιωτικοί που συντόνιζαν τον αγώνα. Tο 1907 εξαιτίας της δράσης του οι Tούρκοι απαίτησαν από τον Πατριάρχη και πέτυχαν την απομάκρυνσή του από τη Mακεδονία.

17. Ο οικονομικός πόλεμος Ελλήνων και Βουλγάρων στη Θεσσαλονίκη

21. Αποτίμηση του αγώνα Η επικράτηση των ελληνικών αντάρτικων σωμάτων δεν επέφερε ως άμεσο κέρδος τη Μακεδονία επειδή μεσολάβησε το Νεοτουρκικό κίνημα του 1908 , το οποίο μετά την επικράτησή του οδήγησε στην απώλεια πολλών κεκτημένων των μειονοτήτων, εμπόδισε όμως να χαθούν οι περιοχές που αποτέλεσαν αργότερα την Ελληνική Μακεδονία. Η χαμένη αυτοπεποίθηση των Ελλήνων αξιωματικών από τον πόλεμο του 1897 ανακτήθηκε.