Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΑΝ,ΑΡΧΑΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ,ΕΝΟΤΗΤΑ 6,ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ,ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ,ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. ΑΡΧΑΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 6η
«Η ομορφιά δεν είναι το παν»
Μύθοι του Αισώπου
Εύη Καρούνια,1ο Πρότυπο Γυμνάσιο Ιλίου 2022
https://filologikaek.blogspot.com

2. Κείμενο
Οι πασίγνωστοι μύθοι του Αισώπου ήταν ευχάριστο και διδακτικό ανάγνωσμα όλων των εποχών.
Ξεχωρίζουν για τη διεισδυτική ματιά και την ευφυΐα του δημιουργού τους, αναδεικνύουν με χιουμοριστικό
πνεύμα τις ανθρώπινες αδυναμίες και παρακινούν για τη διόρθωσή τους. Μια από αυτές είναι και η
υπερεκτίμηση της φυσικής ομορφιάς, την οποία πλήρωσε ακριβά το ελάφι του μύθου που θα
μελετήσετε.(Μύθοι-Αλληγορία) Αίσωπος (πατήστε στους συνδέσμους και διαβάστε)
Ἔλαφος εὐμεγέθης ὥρᾳ θέρους διψῶν παραγίνεται ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ καὶ
βαθεῖαν καὶ πιὼν ὅσον ἤθελεν προσεῖχεν τῇ τοῦ σώματος ἰδέᾳ. Καὶ μάλιστα μὲν
ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι. Ἔψεγεν δὲ τὴν τῶν
σκελῶν λεπτότητα ὡς οὐχ οἵων τε ὄντων φέρειν πᾶν τὸ βάρος. Ἐν ᾧ δὲ πρὸς
τούτοις ἦν, ὑλακή τε κυνῶν αἰφνιδίως ἀκούεται καὶ κυνηγέται πλησίον. Ὁ δὲ πρὸς
φυγὴν ὥρμα καὶ ελάφιμέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον, ἐσῴζετο ὑπὸ
τῆς ὠκύτητος τῶν σκελῶν. Ἐπεὶ δὲ εἰς πυκνὴν καὶ δασεῖαν ὕλην ἐνέπεσεν,
ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν κεράτων ἑάλω, πείρᾳ μαθὼν ὅτι ἄρα ἄδικος ἦν τῶν ἰδίων
κριτὴς ψέγων μὲν τὰ σῲζοντα, ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα αὑτόν.
Βελάσκεθ,Ο Αίσωπος

3. Ἔλαφος εὐμεγέθης ὥρᾳ θέρους διψῶν παραγίνεται ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ καὶ
βαθεῖαν καὶ πιὼν ὅσον ἤθελεν προσεῖχεν τῇ τοῦ σώματος ἰδέᾳ. Καὶ μάλιστα
μὲν ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι.
ὁ/ἡ εὐμεγέθης, τὸ εὐμέγεθες =αυτός που έχει μεγάλο μέγεθος, ο μεγάλος
(ν.ε.: μεγεθύνω, μεγεθυντικός)
ἡ ὥρα=η εποχή ( ν.ε.: ώρα, ωραίος)
παραγί(γ)νομαι =φτάνω κοντά
τινά (αόρ. αντων. τὶς, τὶς, τὶ)=κάποια
ὁ/ἡ διαυγής, τὸ διαυγές=καθαρός ( ν.ε.: διαύγεια, αυγή)
πιών (ρ. πίνω)=αφού ήπιε
προσεῖχεν τῇ τοῦ σώματος ἰδέᾳ=παρατηρούσε τη μορφή του σώματός του
μάλιστα =πάρα πολύ, κυρίως
ἐπῄνει (ρ. ἐπαινέω, ἐπαινῶ)=επαινούσε
ἡ φύσις= η φύση,η μορφή ( ν.ε.: φυσικός)
ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι=με την ιδέα ότι ήταν στολίδι για όλο το σώμα του
Ελάφι,Athens magazine

4. Ἔψεγεν δὲ τὴν τῶν σκελῶν λεπτότητα ὡς οὐχ οἵων τε ὄντων φέρειν πᾶν τὸ βάρος. Ἐν
ᾧ δὲ πρὸς τούτοις ἦν, ὑλακή τε κυνῶν αἰφνιδίως ἀκούεται καὶ κυνηγέται πλησίον.
Ψέγω=κατηγορώ, κατακρίνω (ν.ε.: ψεγάδι, ψόγος, αψεγάδιαστος, άψογος)
τὸ σκέλος=το πόδι (ν.ε.: ισοσκελίζω, υποσκελίζω)
ὡς οὐχ οἵων τε ὄντων φέρειν=επειδή κατά τη γνώμη του δεν μπορούσαν να αντέξουν / να σηκώσουν
ἐν ᾧ δὲ πρὸς τούτοις ἦν=κι ενώ ασχολούνταν με αυτά
ὑλακὴ κυνῶν (ουσ. ὁ/ἡ κύων)=γάβγισμα σκυλιών
Αἰφνιδίως=ξαφνικά
κυνηγέται (ουσ. ὁ κυνηγέτης)=κυνηγοί

5. Ὁ δὲ πρὸς φυγὴν ὥρμα καὶ μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον, ἐσῴζετο ὑπὸ
τῆς ὠκύτητος τῶν σκελῶν. Ἐπεὶ δὲ εἰς πυκνὴν καὶ δασεῖαν ὕλην ἐνέπεσεν,
ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν κεράτων ἑάλω, πείρᾳ μαθὼν ὅτι ἄρα ἄδικος ἦν τῶν ἰδίων
κριτὴς ψέγων μὲν τὰ σῲζοντα, ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα αὑτόν.
ὥρμα πρὸς φυγήν (ρ. ὁρμάω, ὁρμῶ)=άρχισε να τρέχει ορμητικά, για να ξεφύγει
μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον=όσο έτρεχε σε ομαλό έδαφος ( ν.ε.: πεδιάδα, πεδινός, πεδίο)
ὑπὸ τῆς ὠκύτητος=από την ταχύτητα(ὥρμα πρὸς φυγήν, ὠκύς=ταχύς,γρήγορος)
ἐπεί=όταν
ὁ δασύς, ἡ δασεῖα, τὸ δασύ=πυκνός
ἡ ὕλη=το δάσος ( ν.ε.: υλοτόμος, υλοτομία)
ἐνέπεσεν (ρ. ἐμπίπτω)=έπεσε σε (ν.ε.: πέφτω, πέσιμο)
ἐμπλακέντων (ρ. ἐμπλέκομαι) αὐτῷ= επειδή του μπλέχτηκαν (ν.ε.: εμπλοκή)
ἑάλω (ρ. ἁλίσκομαι)=παγιδεύτηκε, πιάστηκε ( η Πόλις εάλω· ν.ε.: άλωση, αιχμάλωτος)
πείρᾳ μαθών (ρ. μανθάνω)= και έμαθε εξ ιδίας πείρας
ἄρα=λοιπόν, πράγματι
ἴδιος, ἰδία, ἴδιον= ατομικός, προσωπικός, δικός του ( ν.ε.: ιδιαίτερος)
ψέγων (ρ. ψέγω) τὰ σῴζοντα, ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα (ρ. προδίδωμι) αὑτόν=επειδή κατηγορούσε αυτά
που το έσωζαν (που μπορούσαν να το σώσουν), ενώ επαινούσε αυτά που το πρόδωσαν

6. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1)Ανάγνωση του κειμένου από μαθητή/τρια μετά από την πρώτη ανάγνωση από την καθηγήτρια(διαβάστε το εισαγωγικό
σημείωμα και τον πίνακα των γλωσσικών σχολίων του βιβλίου).
Ἔλαφος εὐμεγέθης ὥρᾳ θέρους διψῶν παραγίνεται ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ καὶ βαθεῖαν καὶ πιὼν ὅσον ἤθελεν προσεῖχεν τῇ
τοῦ σώματος ἰδέᾳ. Καὶ μάλιστα μὲν ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι. Ἔψεγεν δὲ τὴν τῶν
σκελῶν λεπτότητα ὡς οὐχ οἵων τε ὄντων φέρειν πᾶν τὸ βάρος. Ἐν ᾧ δὲ πρὸς τούτοις ἦν, ὑλακή τε κυνῶν αἰφνιδίως
ἀκούεται καὶ κυνηγέται πλησίον. Ὁ δὲ πρὸς φυγὴν ὥρμα καὶ μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον, ἐσῴζετο ὑπὸ τῆς
ὠκύτητος τῶν σκελῶν. Ἐπεὶ δὲ εἰς πυκνὴν καὶ δασεῖαν ὕλην ἐνέπεσεν, ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν κεράτων ἑάλω, πείρᾳ
μαθὼν ὅτι ἄρα ἄδικος ἦν τῶν ἰδίων κριτὴς ψέγων μὲν τὰ σῲζοντα, ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα αὑτόν.
Μύθος του Αισώπου (διασκευή)
2)ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ 6
Συμπληρώστε τα κενά με την σωστή απόδοση των λέξεων που λείπουν στα νέα ελληνικά(προσοχή στους χρόνους των
ρημάτων). Στη συνέχεια διαβάστε προσεκτικά την νεοελληνική απόδοση :
Ένα …………………. ελάφι διψώντας το καλοκαίρι φτάνει κοντά σε μια…… . καθαρή και ………………και, αφού ήπιε όσο
ήθελε, παρατηρούσε τη μορφή του σώματός του. Κυρίως επαινούσε τη μορφή των κεράτων με την ιδέα ότι ήταν στολίδι
για όλο …………………του.
……………………,όμως, τα λεπτά του πόδια, επειδή, κατά τη γνώμη του, δεν μπορούσαν να αντέξουν όλο ……………(του
σώματος) του.
Κι ενώ ασχολούνταν με αυτά, ……………. .........…………. γάβγισμα σκύλων και ……………..κοντά του . Άρχισε, λοιπόν,
να τρέχει ορμητικά, για να ξεφύγει, και, όσο έτρεχε σε ομαλό έδαφος, ………………από την ταχύτητα των ποδιών του.
Όταν ,όμως, έπεσε σε πυκνό δάσος, επειδή του μπλέχτηκαν τα κέρατα, παγιδεύτηκε και έμαθε εξ ιδίας πείρας, ότι,
πράγματι, ήταν …………… κριτής του εαυτού του, επειδή κατηγορούσε αυτά που……………… , ενώ επαινούσε αυτά που
το πρόδωσαν

7. 3)Σας δίνονται λέξεις στα νέα ελληνικά. Να αναζητήσετε στο αρχαίο κείμενο τις
αντίστοιχές τους και να τις γράψετε στη β΄ στήλη. Στην γ΄ στήλη να γράψετε για την
καθεμία αρχαία λέξη μία άλλη λέξη με το ίδιο θέμα (ομόρριζη) στα νέα ελληνικά:
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
βαθιά βαθεῖαν βάθος
επαινούσε
κατηγορούσε
ακούγεται
Κυνηγοί
φυγή
των ποδιών τῶν σκελῶν Ισοσκελές(τρίγωνο)
σωζόταν
άδικος
Συζητήστε στην τάξη τα συμπεράσματά σας για την ενότητα και τη συνέχεια της
ελληνικής γλώσσας.(10΄)
4)Αντιστοιχίστε το αρχαίο κείμενο με την απόδοσή του στα νέα ελληνικά:
Α Β
1.παραγίνεται ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ α. έπεσε σε πυκνό δάσος
2. Ἔψεγεν δὲ τὴν τῶν σκελῶν λεπτότητα β. έτρεχε σε ομαλό έδαφος
3. διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον γ κατηγορούσε τα λεπτά του πόδια
4. εἰς πυκνὴν ὕλην ἐνέπεσεν δ. και ακούγεται ξαφνικά γάβγισμα σκύλων

8. 5)Συζητήστε στην τάξη για το περιεχόμενο του κειμένου και το δίδαγμα του μύθου(επιμύθιο).
Στον πίνακα ένας μαθητής δημιουργεί το σχεδιάγραμμα του κειμένου για την κατανόηση του
μύθου.(το ελάφι και οι ενέργειες που αναφέρονται σε αυτό)
Άσκηση για το επόμενο μάθημα: δημιουργήστε τον δικό σας εννοιολογικό χάρτη στην η τάξη.
Δείτε το παράδειγμα

9. Ένα ελάφι μεγαλόσωμο ,αφού δίψασε την εποχή του καλοκαιριού, έφτασε κοντά σε κάποια πηγή καθαρή και βαθιά,
και ,αφού ήπιε όσο ήθελε, παρατηρούσε τη μορφή του σώματός του. Και περισσότερο επαινούσε τη μορφή των
κεράτων του, με την ιδέα ότι ήταν στολίδι για όλο το σώμα του. Κατηγορούσε, όμως, τα λεπτά του πόδια, επειδή κατά
τη γνώμη του δεν μπορούσαν να αντέξουν όλο το βάρος(του σώματός του).Και ,ενώ ασχολούνταν με αυτά ,ακούστηκε
ξαφνικά γάβγισμα σκύλων και κυνηγοί κοντά. Το ελάφι άρχισε να τρέχει ορμητικά ,για να ξεφύγει, και ,όσο έτρεχε σε
ομαλό έδαφος ,σωζόταν από την ταχύτητα των ποδιών του .Όταν , όμως, έπεσε σε πολύ πυκνό δάσος, επειδή του
μπλέχτηκαν τα κέρατα, παγιδεύτηκε ,και έμαθε εξ ιδίας πείρας ότι πράγματι ήταν άδικος κριτής των δικών του, επειδή
κατηγορούσε αυτά που το έσωζαν, ενώ επαινούσε αυτά που το πρόδωσαν.

10. ΑΡΧΑΙΑ Α ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Εύη Καρούνια,
ιστολόγιο :ΦΙΛΟΛΟΓΟ-ΠΟΡΕΙΑ.