1. Τα δέκα μεγαλύηερα μσζηήρια ηης Επιζηήμης
Νο. 10 Τι καηεςθύνει ηην εξέλιξη;
Θα ην έρεηε μαλαθνύζεη: ε θπζηθή επηινγή είλαη απνδεθηή από ηνπο επηζηήκνλεο σο ε
πξσηαξρηθή θηλεηήξηνο δύλακε ηνπ ζπλόινπ ησλ δώλησλ νξγαληζκώλ. Δίλαη κία από ηηο πην
γεξά ζεκειησκέλεο ζεσξίεο ηεο επηζηήκεο. Δίλαη, σζηόζν, ε εμέιημε κέζσ ηεο θπζηθήο επηινγήο
ε κνλαδηθή εμήγεζε ηεο πεξηπινθόηεηαο ησλ νξγαληζκώλ;
«Πηζηεύσ όηη έλα από ηα ζεκαληηθόηεξα κπζηήξηα ζηε βηνινγία ζήκεξα είλαη ην εξώηεκα αλ ε
ζεσξία ηεο θπζηθήο επηινγήο απνηειεί ηε κνλαδηθή ππεύζπλε δηαδηθαζία γηα ηελ πεξηπινθόηεηα
ησλ νξγαληζκώλ,» ιέεη ν MassimoPigliucci ηνπ Τκήκαηνο Οηθνινγίαο θαη Δμέιημεο ηνπ
Παλεπηζηεκίνπ StonyBrook ηεο Νέαο Υόξθεο, ή «αλ ππάξρνπλ θαη άιιεο ηδηόηεηεο πνπ δηαζέηεη
ε ύιε θαη ζπκβάιινπλ ζε απηήλ. Υπνπηεύνκαη όηη ζύληνκα ζα απνθαιπθζνύλ.»
Νο.9 Τι γίνεηαι μέζα ζηον ζειζμό;
Δθπιαγήθακε όηαλ απηό ην εξώηεκα κπήθε ζηελ αξρηθή ιίζηα, θαη αθόκα πεξηζζόηεξν όηαλ
κπήθε ζηα δέθα πξώηα. Ωζηόζν είλαη πξάγκαηη παξάμελν ην όηη δελ γλσξίδνπκε ηη αθξηβώο
ζπκβαίλεη ζηνλ πιαλήηε καο, θάησ από ηα πόδηα καο.
Οη εηδηθνί κπνξνύλ λα δώζνπλ απαληήζεηο ζρεηηθά κε ηελ πεγή ηνπ ζεηζκνύ, ην είδνο ηεο
ηεθηνληθήο πιάθαο, αθόκα θαη λα πξνβιέςνπλ ηε δηάξθεηα ησλ κεηαζεηζκώλ. Παξακέλεη όκσο
άγλσζην ην ηη ππόθεηηαη ν πιαλήηεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζεηζκνύ. Ζ θύζε θαη ε ζπκπεξηθνξά
ησλ δπλάκεσλ πνπ ζπγθξαηνύλ ηηο ηεθηνληθέο πιάθεο θαη μαθληθά εμαζζελνύλ παξακέλνπλ
άγλσζηεο.
«Τν πξόβιεκα ηεο νιίζζεζεο ησλ πιαθώλ θαηά ην ζεηζκό είλαη έλαο από ηνπο ζεκειηώδεηο
πξνβιεκαηηζκνύο ζε όιεο ηηο επηζηήκεο ηεο Γεο,» αλαθέξεη ν γεσθπζηθόο TomHeaton. «Δδώ
θαη ηξηάληα ρξόληα πξνζπαζνύκε λα αλαθαιύςνπκε ηηο ηε θπζηθή πνπ δηέπεη ην θαηλόκελν ηνπ
ζεηζκνύ.»
Νο. 8 Ποιορ είζαι;
Ζ θύζε ηεο ζπλεηδεηόηεηαο απαζρνιεί ηνπο ςπρνιόγνπο θαη γλσζηηθνύο επηζηήκνλεο εδώ θαη
πνιύ θαηξό. Έλα κέξνο ηεο απάληεζεο, σζηόζν, είλαη εθπιεθηηθά απιό: κεγάιν θνκκάηη ηνπ ηη
καο νδεγεί λα πξάμνπκε βξίζθεηαη ελζσκαησκέλν ζε λεπξηθά δίθηπα, ηα νπνία δελ είλαη
πξνζβάζηκα από ηε ζπλεηδεηή ζθέςε, ιέεη ν JosephLeDoux, λεπξνεπηζηήκνλαο ζην
Παλεπηζηήκην ηεο Νέαο Υόξθεο.
«Ζ θαζεκεξηλή, δηαηζζεηηθή λόεζε ηνπ εγώ καο θαη ε θπξηαξρία ηνπ πάλσ ζηε ζπκπεξηθνξά
είλαη κηα ηδέα ηόζν ιαλζαζκέλε όζν θαη ην όηη ε γε είλαη επίπεδε,» ζπκθσλεί ν Morsella.
«Παξόιν πνπ ζεσξνύκε ηνπο εαπηνύο καο σο αλεμάξηεηνπο παξάγνληεο, δελ είκαζηε. Όια όζα
πξάηηνπκε επεξεάδνληαη από αζπλείδεηεο δηαδηθαζίεο θαη ην πεξηβάιινλ καο,» πξνζζέηεη.
«Τν άικα ηνπ λα εμαθξηβώζνπκε κε πνην ηξόπν παίξλνπκε ηηο ζπλεηδεηέο απνθάζεηο, θαη ηη
είλαη απηό πνπ καο δίλεη ην δηθό καο κπαιό θαη ηελ ςπρή, κα… κόλν ζην Νν.8;»
Νο.7 Πώρ εμθανίζηηκε η ζωή ζηη Γη;
Πεξηκέλακε όηη απηό ην εξώηεκα ζα βξηζθόηαλ ζε πςειόηεξε ζέζε. Αιιά κάιινλ θάπνηεο
ςήθνη γηα ην Νν.2 ηεο ιίζηαο μέθπγαλ από απηό εδώ.
Υπάξρνπλ ζηνηρεία γηα απιέο, κηθξνβηαθέο κνξθέο δσήο πάλσ ζηε Γε πνπ κεηξνύλ κέρξη θαη 3
δηζεθαηνκκύξηα ρξόληα. Τν πώο εκθαλίζηεθαλ, θαλείο δελ γλσξίδεη. Οη ηδέεο θπκαίλνληαη από
ρεκηθέο αληηδξάζεηο θνληά ζε ζεξκηθέο νπέο ζην βπζό ηεο ζάιαζζα κέρξη αληηδξάζεηο ζε
βξάρνπο.
«Πνιιέο ζεσξίεο γηα ηελ πξνέιεπζε ηεο δσήο έρνπλ πξνηαζεί, σζηόζν επεηδή είλαη δύζθνιν λα
απνδεηρζνύλ σο αιεζείο ή εζθαικέλεο, δελ ππάξρεη θακία πιήξσο απνδεθηή ζεσξία,» εμεγεί ε
DianaNorthup, βηνιόγνο ζπειαίσλ ζην Παλεπηζηήκην ηνπ Νένπ Μεμηθνύ.
1

2. Νο.6 Πώρ λειηοςπγεί ο εγκέθαλορ;
Κάπνηνη από ηνπο αλαγλώζηεο πηζηεύνπλ όηη γλσξίδνπκε αξθεηά γηα απηό ην ζέκα. Σίγνπξα
πνιύ πεξηζζόηεξα από όζα γλσξίδακε κεξηθέο δεθαεηίεο πξηλ. Ωζηόζν, κε δηζεθαηνκκύξηα
λεπξηθά θύηηαξα, ην θάζε έλα από απηά λα ζρεκαηίδεη κεξηθέο ρηιηάδεο ζπλδέζεηο, εμαθνινπζεί
λα απνηειεί ζπαδνθεθαιηά.
«Όινη πηζηεύνπκε όηη θαηαλννύκε ην κπαιό-ηνπιάρηζηνλ ην δηθό καο- κέζα από ηηο εκπεηξίεο
καο. Πάξα ηαύηα, ε δηθή καο ππνθεηκεληθή εκπεηξία απνηειεί έλα πνιύ θησρό νδεγό σο πξνο ην
πώο ιεηηνπξγεί ν εγθέθαινο,» αλαθέξεη ν ScottHuettel ηνπ Κέληξνπ Γλσζηηθήο Νεπξνεπηζηήκεο
ζην Παλεπηζηήκην Duke.
Αλάκεζα ζηα αηλίγκαηα: «Αθόκα δελ έρνπκε βξεη ηξόπνπο λα κειεηήζνπκε ην πώο νη νκάδεο
ησλ λεπξώλσλ ζρεκαηίδνπλ ιεηηνπξγηθά δίθηπα όηαλ καζαίλνπκε, ζπκόκαζηε, ή θάλνπκε
νηηδήπνηε άιιν, όπσο ην λα βιέπνπκε, λα αθνύκε, λα θηλνύκαζηε, λα αγαπάκε,» ιέεη ν
NormanWeiberger, λεπξνεπηζηήκνλαο από ην Παλεπηζηήκην ηεο Καιηθόξληα. «Δάλ
θαηαλνήζνπκε ην κπαιό, ζα θαηαλνήζνπκε ηηο δπλαηόηεηεο θαη ηα όξηα ηνπ γηα ζθέςε,
ζπλαίζζεκα, ινγηθή, αγάπε, θαη θάζε άιιε έθθαλζε ηεο αλζξώπηλεο δσήο.»
Νο.5 Πος είναι ηο ςπόλοιπο ηος Σύμπανηορ;
Δίλαη ελνριεηηθό όηαλ πξνζπαζείο λα κειεηήζεηο θάηη θαη ην πεξηζζόηεξν από απηό λα κελ είλαη
εθεί. Απηό αθξηβώο ζπκβαίλεη κε ην Σύκπαλ.
«Τν νλνκάδσ ζθνηεηλή ύιε,» ιέεη ν MichaelTurner, θνζκνιόγνο ζην Παλεπηζηήκην ηνπ Σηθάγν,
αλαθεξόκελνο ζηα κεγάια κπζηήξηα ηεο ζθνηεηλήο ύιεο θαη ηεο ζθνηεηλήο ελέξγεηαο.
Οπζηαζηηθά, κόλνλ ην 4% ηεο ύιεο θαη ηεο ελέξγεηαο ηνπ ζύκπαληνο έρεη βξεζεί. Τν ππόινηπν
96% παξακέλεη απξνζδηόξηζην, κε ηνπο επηζηήκνλεο λα αλαδεηνύλ ζηα πέξαηα ηνπ δηαζηήκαηνο
θαη ζηα έγθαηα ηεο Γεο γηα λα ιύζνπλ ηνπ δύν ζθνηεηλνύο γξίθνπο.
Νο.4 Τι δημιοςπγεί ηη Βαπύηηηα;
Πηζηεύαηε όηη απηή ε "πξνζγεησκέλε" ηδέα ζα ήηαλ πιήξσο θαηαλνεηή. Άιισζηε, ν Νεύησλαο
ην είρε θαηαιάβεη εδώ θαη θαηξό, ζσζηά;
Λάζνο. Ζ βαξύηεηα είλαη ε πην αδύλακε από όιεο ηηο δπλάκεηο ζην ζύκπαλ, θαη νη θνηλώο
απνδεθηνί θαλόλεο ηεο θπζηθήο αδπλαηνύλ λα εμεγήζνπλ ην πώο ιεηηνπξγεί. Οη ζεσξεηηθνί
πηζηεύνπλ όηη θάπνηα κηθξνζθνπηθά κόξηα, ρσξίο κάδα, πνπ νλνκάδνληαη βαξπηόληα, απνξξένπλ
βαξπηηθά πεδία.
«Ζ βαξύηεηα είλαη εληειώο δηαθνξεηηθή από ηηο άιιεο δπλάκεηο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηνπο
θαλόλεο ηεο θπζηθήο,» αλαθέξεη ν MarkJackson, ζεσξεηηθόο θπζηθόο ζην Fermilab ηνπ Ηιηλόηο.
«Όηαλ θάλεηο θάπνηνπο ππνινγηζκνύο γηα ηηο κηθξέο βαξπηηθέο αιιειεπηδξάζεηο, ηα
απνηειέζκαηα είλαη αθαηαλόεηα. Τα καζεκαηηθά πνπ ρξεζηκνπνηνύκε δελ ιεηηνπξγνύλ γηα ηε
βαξύηεηα.»
Νο.3 Υπάπσει μία θεωπία για ηα πάνηα;
Μόλν κία κηθξή νκάδα από παλέμππλνπο αλαγλώζηεο ζα κπνξνύζε λα ςεθίζεη ζε ηόζν ςειή
ζέζε ην ζπγθεθξηκέλν εξώηεκα, γηαηί πξόθεηηαη γηα θάηη πξαγκαηηθά πάξα πνιύ πνιύπινθν.
Οη θπζηθνί έρνπλ έλαλ θαιό «ηππνπνηεκέλν κνληέιν» πνπ ρσξίδεη ην γλσζηό ζύκπαλ ζε
ζσκαηίδηα, πξνθεηκέλνπ λα πεξηγξάςνπλ ηα πάληα, από ηνλ καγλεηηζκό κέρξη από ηη είλαη
θηηαγκέλα ηα άηνκα θαη πσο παξακέλνπλ ζηαζεξά. Τν ηππνπνηεκέλν κνληέιν βιέπεη ηα
ζσκαηίδηα σο απεηξνειάρηζηεο κνλάδεο, θάπνηεο από ηηο νπνίεο έρνπλ βαζηθέο δπλάκεηο.
Υπάξρνπλ, όκσο, δύν εκθαλή πξνβιήκαηα κε ην κνληέιν απηό: Γελ κπνξεί λα ζπκπεξηιάβεη ηε
βαξύηεηα, ελώ ζηηο πςειέο ελέξγεηεο δίλεη αθαηαλόεηα απνηειέζκαηα.
Όπσο ππνζηεξίδνπλ νη εξεπλεηέο, εάλ κπνξεί λα ζρεκαηηζηεί κηα ζεσξεία (θάπνηνη ιέλε όηη πνηέ
δελ ζα γίλεη θάηη ηέηνην) γηα λα απνθξνύζνπκε ηηο απίζηεπηεο ελέξγεηεο ηνπ πξώηκνπ ζύκπαληνο
θαη λα ελζσκαηώζνπκε ηε βαξύηεηα, ηόηε ζα κπνξνύζε λα ππάξμεη κία παγθόζκηα ζεσξεία ζηε
θπζηθή.
2

3. Νο.2 Υπάπσει εξωγήινη ζωή;
Εσή ππάξρεη παληνύ. Τνπιάρηζηνλ ζε απηό ηνλ πιαλήηε. Δπνκέλσο, είλαη ινγηθό λα ππνζέηνπκε
όηη κπνξεί λα ππάξρεη θαη δσή νπνπδήπνηε ζην ζύκπαλ. Μέρξη ζηηγκήο, όκσο, έρνπκε
εμεξεπλήζεη επαξθώο κόλν έλαλ θόζκν, ελώ ην κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο είλαη ζαθώο κεγαιύηεξν.
Γλσξίδνπκε πιένλ όηη ηα ζπζηαηηθά ηεο δσήο είλαη επξέσο δηαλεκεκέλα. Καη γλσξίδνπκε όηη
ππάξρνπλ ειηαθά ζπζηήκαηα εθεί έμσ πνπ κνηάδνπλ πνιύ κε ην δηθό καο. «Δίκαζηε εδώ,
θηηαγκέλνη από αζηεξόζθνλε. Δπνκέλσο, είλαη πηζαλόλ λα ππάξρνπλ θαη άιινη,» ππνζηεξίδεη ε
JillTarter, δηεπζύληξηα ηνπ Κέληξνπ Δξεπλώλ SETI ζηελ Καιηθόξληα.
Καη ζα πξέπεη λα ππάξρεη θάπνηα έμππλε δσή εθεί έμσ. «Τν αλζξώπηλν είδνο θαηάθεξε λα
απνθηήζεη έλαλ επηζηεκνληθό-ηερλνινγηθό πνιηηηζκό ηα ηειεπηαία 200 ρξόληα από ηα ζρεδόλ
4,5 δηζεθαηνκκύξηα ρξόληα ηεο δσήο ζηε Γε,» ππνζηεξίδεη ν FrankWilczek, ν βξαβεπκέλνο κε
Νόκπει θπζηθόο ηνπ ΜΗΤ. «Δπνκέλσο, ζα πξέπεη λα πεξηκέλνπκε πσο ππάξρνπλ πνιινί
επηζηεκνληθνί-ηερλνινγηθνί πνιηηηζκνί, νη νπνίνη εμειίζζνληαη εδώ θαη εθαηνκκύξηα, εάλ όρη
δηζεθαηνκκύξηα-ρξόληα.»
Νο.1 Πωρ ξεκίνηζε ηο Σύμπαν;
Καη λαη, απηόο είλαη ν μεθάζαξνο ληθεηήο. Γηα λα ην ζέζνπκε απιά: «Όια ηα άιια κπζηήξηα
είλαη ππνδεέζηεξα απηνύ ηνπ εξσηήκαηνο,» δειώλεη ε AnnDruyan, ζπγγξαθέαο θαη ρήξα ηνπ
αζηξνλόκνπ CarlSagan. «Γηα κέλα έρεη κεγάιε ζεκαζία γηαηί είκαη άλζξσπνο θαη ζέισ λα
γλσξίδσ.»
Βάζεη ησλ επηζηεκνληθώλ ζεσξεηώλ, όια μεθίλεζαλ κε ην BigBang πξηλ από 13,7
δηζεθαηνκκύξηα ρξόληα. Όια μεθίλεζαλ ζε έλα δηάζηεκα κηθξόηεξν από ηελ ηειεία ζην ηέινο
απηήο ηεο πξόηαζεο. Δλ ξηπή νθζαικνύ, όια πήξαλ θνζκηθέο δηαζηάζεηο κε κία δηαδηθαζία πνπ
νλνκάδεηαη δηόγθσζε. Τν πξόβιεκα είλαη πσο, αλ θαη απηό εμεγεί πνιιά από ηα όζα
ζπκβαίλνπλ ζήκεξα, δελ κπνξνύλ λα εμαθξηβσζνύλ άκεζα.
«Ζ δηόγθσζε είλαη κία εμαηξεηηθά ηζρπξή ζεσξία, θαη παξόια απηά εμαθνινπζνύκε λα κελ
έρνπκε ηδέα γηα ην ηη ηελ πξνθάιεζε –ή εάλ είλαη κία ζσζηή ζεσξεία, παξόιν πνπ θαίλεηαη πσο
έρεη βάζε,» δειώλεη ν EricAgol, αζηξνθπζηθόο ζην Παλεπηζηήκην ηεο Οπάζηγθηνλ.
Πεγή: http://news.pathfinder.gr/periscopio/greatest-mysteries-science.html
3