1. ΣΑ 10 ΕΞΤΠΝΟΣΕΡΑ ΖΩΑ ΣΟΤ ΠΛΑΝΗΣΗ
΢ύκθσλα κε ην βηβιίν ηνπ Μπξάηαλ Σδόλζνλ «World’s Smartest Animal Ever»
88ν Δ.΢. Αζελώλ
Θαλνπάξηνο 20014

2. Νο 10. Αράτνε (είδος Portia Labiata)

3. Αράτνε Portia Labiata
Καηνηθεί ζε εγθαηαιειεηκκέλεο εθηάζεηο θαη δάζε ζηελ
Αθξηθή, ηελ Αζία θαη ηελ Απζηξαιία. Έρεη απνδείμεη ηηο
ηθαλόηεηεο κάζεζεο ζε εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο θαη έρεη
ηελ εηηθέηα ηνπ πην έμππλνπ ζθαζαξηνύ ζηνλ θόζκν.
Λεηηνπξγεί εθπιεθηηθά θαιά ζηελ επίιπζε αξηζκεηηθώλ
πξνβιεκάησλ θαη εξγαζηώλ. Μία από ηηο δεμηόηεηέο ηεο
είλαη λα πξνζειθύεη άιιεο αξάρλεο γηα ηξνθή. Γηα λα
γίλεη απηό, βγαίλεη από ην θέληξν ηνπ ηζηνύ θαη κηκείηαη ην
παγηδεπκέλν έληνκν. Εάλ επηηεπρζεί ν ζηόρνο ηεο, ηόηε
ζα ζπκάηαη θαη ηελ επόκελε θνξά ηη έθαλε θαη ζα θάλεη
αθξηβώο ην ίδην.
Σν είδνο απηό έρεη πνιύ κεγάιε νπηηθή γσλία θαη
απίζηεπηα ελζηηθηώδε ζπκπεξηθνξά θαη δείρλεη λα έρεη
πνιύ κεγάιε θαη ηζρπξή γλσζηαθή βάζε. Μπνξεί λα
πεξηκέλεη γηα ώξεο κέρξη λα έξζεη ε ηέιεηα ζηηγκή ηεο
επίζεζεο. Έρεπ επίζεο δείμεη ζεκάδηα επηινγήο ηεο
ιείαο ηεο.

4. Νο 9. Αροσραίοι

5. Οη αξνπξαίνη είλαη έλα από ηα πην κειεηεκέλα θαη
εξγαζηεξηαθά δνθηκαζκέλα δώα ηνπ πιαλήηε. Έρνπλ γίλεη
αληηθείκελα εξεπλώλ θαη δνθηκώλ ζε πνιιέο δηάζεκεο
κειέηεο. Ο ιόγνο είλαη όηη έρνπλ παξόκνηα θπζηνινγία κε ηνλ
άλζξσπν θαη είλαη θνληηλή ε πεηξακαηηθή ζύγθξηζε. Όινη
αξνπξαίνη καζαίλνπλ λα ζπκπεξηθέξνληαη θαη καζαίλνπλ λέα
θόιπα πνιύ εύθνια.
Σν 2007 κία κειέηε δηαπίζησζε όηη πνληίθηα δηαζέηνπλ
«μεηαγνώζε», (αληίιεςε, πξνζνρή, κλήκε, ζθέςε, γιώζζα,
κάζεζε) ε νπνία είλαη κηα δηαλνεηηθή ηθαλόηεηα πνπ ππήξρε
ζην παξειζόλ κόλν ζηνπο αλζξώπνπο θαη ζε νξηζκέλα
πξσηεύνληα ζειαζηηθά. Οη Αξνπξαίνη έρνπλ θαηαπιεθηηθή
αίζζεζε ηεο όζθξεζεο θαη ηεο αθνήο. Μπνξνύλ λα
εθπαηδεπηνύλ γηα λα εληνπίδνπλ λάξθεο θαη βόκβεο. Απηά ηα
δώα είλαη απίζηεπηα ζην λα βξνπλ ηελ έμνδν ζε ιαβύξηλζνπο.
Οη αξνπξαίνη είλαη θνηλσληθά δώα, ληώζνπλ ηύςεηο,
ελζνπζηαζκό, ηελ απώιεηα θαη ην ζηξεο. Ο ηξόπνο πνπ
νλεηξεύνληαη είλαη παξόκνηνο κε ηνπ αλζξώπνπ. Έρνπλ
επίζεο νξγαλσηηθέο ηθαλόηεηεο θαη ηερληθέο θαιισπηζκνύ.

6. Νο 8. Αρπακηικά και κοράκια

7. Έρνπλ νκαδνπνηεζεί απηά ηα δύν, δηόηη είλαη θαη
ηα δύν κέιε ηεο νηθνγέλεηαο ησλ θνξαθνεηδώλ.
Απηή ε νηθνγέλεηα ζεσξείηαη επξέσο ε πην
έμππλε από όια ηα πηελά. Ο επηζηεκνληθόο
πξνζδηνξηζκόο ηνπ I.Q. ησλ πηελώλ βγαίλεη κε
βάζε απηά. Μπνξνύλ λα ππνινγίζνπλ, λα
δηαθξίλνπλ πνιύπινθα ζρήκαηα θαη λα εθηεινύλ
ηα εξγαζίεο παξαηήξεζεο. Είλαη εμαηξεηηθά
θνηλσληθά πιάζκαηα.
Άγξηα θνξάθηα ζην Θζξαήι έρνπλ κάζεη λα
ρξεζηκνπνηνύλ ςίρνπια από ςσκί γηα δόισκα
γηα λα πηάλνπλ ςάξηα. Έρνπλ κειεηεζεί επίζεο
γηα ηελ ηθαλόηεηα ηνπο λα ρξεζηκνπνηνύλ
εξγαιεία ζηελ αλαδήηεζε ηξνθήο. Επίζεο έρνπλ
ηελ αληίιεςε λα ξίρλνπλ μεξνύο θαξπνύο θαη
δηάθνξα άιια ηξόθηκα κε ζθιεξό θέιπθνο
ζηνπο δξόκνπο θαη πεξηκέλνπλ λα ηα ζπάζεη
θάπνην απηνθίλεην θαη ζηε ζπλέρεηα λα πάξνπλ
ην εζσηεξηθό ηνπο.

8. Νο 7. Κόλλεσ

9. Σα ζθπιηά ηεο ξάηζαο Κόιιεπ ζεσξνύληαη ηα πην
έμππλα ζθπιηά ζηνλ θόζκν. Υξεζηκνπνηνύληαη
ζπλήζσο ζε θνπάδηα κε πξόβαηα θαη γεληθόηεξα ζηελ
θηελνηξνθία. Έρνπλ ηδηαίηεξεο ηθαλόηεηεο ζηε
δηαρείξηζε ησλ δώσλ θαη είλαη έλα πνιύ θαιό
θαηνηθίδην. Είλαη πνιύ δεθηηθά ζηε ζσκαηηθή άζθεζε
θαη ηελ εθπαίδεπζε.
΢ε πεξηνρέο ηεο Απζηξαιίαο έρεηο δηαπηζησζεί πσο έλα
εθπαηδεπκέλν Κόιιεπ κπνξεί λα πεηύρεη πέληε θνξέο
πεξηζζόηεξε εξγαζία από ηνλ άλζξσπν. Κπξηαξρνύλ
ζε δηαγσληζκνύο γηα ζθύινπο ζε όια ηα αζιήκαηα θαη
επίζεο έρνπλ πνιύ θαιέο επηδόζεηο ζε δηαγσληζκνύο
ρνξνύ. Έρνπλ θαηαπιεθηηθή αίζζεζε ηεο όζθξεζεο
θαη ζεσξνύληαη επξέσο σο ζθύινη αλίρλεπζεο.
Μπνξνύλ λα εθπαηδεπηνύλ γηα εύξεζε λαξθσηηθώλ θαη
ρξεζηκνπνηνύληαη ζε επηρεηξήζεηο έξεπλαο θαη
δηάζσζεο.
Έρνπλ απηόλνκε πξνζσπηθόηεηα, κπνξνύλ λα κάζνπλ
ηελ ξνπηίλα ηνπ αλζξώπνπ θαη λα πξνβιέπνπλ ζηε
ζπλέρεηα ηελ επόκελε καο θίλεζε.

10. Νο 6. Γιγάνηιο τηαπόδι βόρειοσ Ειρενικού

11. Ζεη ζηα βάζε ηνπ σθεαλνύ θαη αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα
ησλ θεθαιόπνδσλ. Όια ηα είδε ησλ θεθαιόπνδσλ είλαη
γλσζηό όηη έρνπλ απίζηεπηε δηαλνεηηθή ηθαλόηεηα. Σν
ρηαπόδη ζεσξείηαη ν πην έμππλνο αζπόλδπινο
νξγαληζκόο. ΢ε πεηξακαηηθέο ζπλζήθεο, ηα δώα απηά
έρνπλ εκθαλίζεη ηόζν βξαρππξόζεζκε όζν θαη
καθξνπξόζεζκε κλήκε. Έρνπλ απίζηεπηε παξαηήξεζε,
κάζεζε θαη ηθαλόηεηα επίιπζεο πξνβιεκάησλ.
Σα ρηαπόδηα έρνπλ εμαηξεηηθά κεγάιν λεπξηθό ζύζηεκα,
αιιά κόλνλ έλα κηθξό ηκήκα βξίζθεηαη ζηνλ εγθέθαιν
ηνπο. Σα δύν ηξίηα ησλ λεπξώλσλ ηνπο βξίζθνληαη ζηα
πινθάκηα ηνπο θαη απηό ηνπο δίλεη πνιύ κεγάιε
απηνλνκία. Θεσξείηαη εηδήκσλ ζηε κίκεζε θαη ζην
θακνπθιάδ θαη είλαη «επαγγεικαηίαο» ζηηο απνδξάζεηο.
Έρνπλ πνιύ έληνλε όξαζε, εθπιεθηηθή αίζζεζε αθήο
θαη είλαη πνιύ γξήγνξα. Δελ είλαη πνιύ θαιά
«αμηνζέαηα» ζε δσνινγηθνύο θήπνπο γηαηί δεκηνπξγνύλ
πνιιά πξνβιήκαηα ιόγσ εμππλάδαο (αλνίγνπλ βαιβίδεο,
πιεκκπξίδνπλ ρώξνπο θ.α.).

12. Νο 5. Αθρικανικός (γκρι) παπαγάλος

13. Σν είδνο απηό βξίζθεηαη ζηε Δπηηθή θαη Κεληξηθή Αθξηθή ζε ηξνπηθά
δάζε. Οη παπαγάινη πάληα ήηαλ ζε ζέζε λα απνδείμνπλ όηη κπνξνύλ
λα κηκνύληαη ηελ αλζξώπηλε νκηιία, αιιά ην είδνο απηό κπνξεί λα
ζπλδέζεη ηα ιόγηα κε ην λόεκα ηνπο θαη λα ζπληάμεη κηθξέο
πξνηάζεηο.
Απηά ηα πνπιηά επηθνηλσλνύλ κεηαμύ ηνπο κέζσ ηξαγνπδηώλ, ήρσλ ή
θαη κε ηε γιώζζα ηνπ ζώκαηνο. Μπνξεί εύθνια λα εθπαηδεπηεί λα
αθνύεη θαη λα εθηειεί θάπνηεο δξαζηεξηόηεηεο. Μπνξεί λα κηκείηαη
θσλέο θαη ήρνπο ηέιεηα. Έλαο παπαγάινο κπνξεί λα εληνπίζεη πάλσ
από πελήληα αληηθείκελα, επηά ρξώκαηα, πέληε ζρήκαηα θαη
αξηζκνύο έσο ην έμη.
Καηαιαβαίλεη ηε δηαθνξά κεηαμύ κεγάισλ θαη κηθξώλ
αληηθεηκέλσλ, ην πάλσ κε ην θάησ θαη κάιηζηα δείρλεη θαηαλόεζε ησλ
ζπλαηζζεκάησλ καο. Υαξαθηεξηζηηθό παξάδεηγκα είλαη όηαλ έλαο
Θάπσλαο έραζε ηνλ παπαγάιν ηνπ, ν νπνίνο βξέζεθε ζε θάπνην
λνζνθνκείν ηεο Θαπσλίαο, εθεί άξρηζε λα ιέεη ην όλνκα θαη ηελ
δηεύζπλζε ηνπ αθεληηθνύ ηνπ θαη έηζη κπόξεζε λα επηζηξέςεη μαλά
ζηνλ θάηνρν ηνπ, αθνύ πξώηα δηαζθέδαζε ην λνζνθνκείν κε
ηξαγνύδηα θαη ρνξνύο.

14. Νο 4. Ελέθανηες

15. Τπάξρνπλ ηξία είδε ειεθάλησλ ηα νπνία δνπλ ζηελ Αθξηθή θαη
ζηελ Αζία. Σα ηξία απηά είδε έρνπλ θιεξνλνκήζεη ηελ ίδηα
γελεηηθή ηδηνθπΐα. ΢ε πνιινύο πνιηηηζκνύο νη ειέθαληεο
ζεσξνύληαη σο ζύκβνιν ηεο ζνθίαο θαη είλαη γλσζηνί γηα ηελ
απίζηεπηε κλήκε ηνπο. Δεκηνπξγνύλ εζσηεξηθνύο ράξηεο θαη
ζπκνύληαη αθξηβείο ζέζεηο λεξνύ θαη ηξνθήο πνπ έρνπλ λα
επηζθεθζνύλ ρξόληα. Ο εγθέθαινο ηνπ ειέθαληα είλαη ν
κεγαιύηεξνο από νπνηνδήπνηε άιιν δώνπ. Έρνπλ απίζηεπηε
αθνή θαη ρξεζηκνπνηνύλ θαη ηα δύν απηηά ηνπο θαη ηνλ θνξκό
γηα λα αθνύζνπλ.
Επηθνηλσλνύλ κε ηηο πξνβνζθίδεο ηνπο πνπ ηηο ρξεζηκνπνηνύλ
ζαλ ηξνκπέηεο θαη κπνξνύλ λα κεηαθέξνπλ ήρνπο ζε κεγάιεο
απνζηάζεηο. Είλαη έλα από ηα ειάρηζηα είδε ηα νπνία
κπνξνύλ λα αλαγλσξίζνπλ ηνλ εαπηό ηνπο ζε θαζξέπηε. Οη
ειέθαληεο ιεηηνπξγνύλ ζε έλα επξύ θάζκα ζπκπεξηθνξώλ θαη
δξάζεσλ, παίδνπλ κνπζηθή, ληώζνπλ ζιίςε, παίδνπλ
παηρλίδηα θαη έρνπλ πξνεγκέλε αίζζεζε ηεο ρξήζεο ησλ
εξγαιείσλ. Έρνπλ κηα απίζηεπηε αίζζεζε γηα ηα θαιιηηερληθά,
κπνξνύλ λα δσγξαθίζνπλ πνξηξέηα θαη λα εθθξαζηνύλ κέζα
από απηό.

16. Νο 3. Μαϊμού (είδος Μακάκος)

17. Μεηά ηνλ άλζξσπν, ην είδνο απηό είλαη ην πην
δηαδεδνκέλν ζηνλ θόζκν. Είλαη γλσζηό γηα ηελ
λνεκνζύλε ηνπ θαη εμαηηίαο απηνύ έρεη
ρξεζηκνπνηεζεί εθηελώο ζηελ βηνινγηθή θαη ηαηξηθή
έξεπλα. Έρνπλ ηελ ηθαλόηεηα λα καζαίλνπλ, έρνπλ
πνιύ θαιή κλήκε θαη κπνξνύλ θαη παίξλνπλ
απνθάζεηο. Υξεζηκνπνηνύλ εθθξάζεηο ηνπ
πξνζώπνπ νη νπνίεο είλαη θαηαλνεηέο θαη από ηνπο
αλζξώπνπο.
Εκθαλίδνπλ ηάζεηο απηνθηνλίαο, κπνξνύλ λα
θάλνπλ πξνγξακκαηηζκέλε επίζεζε θαη είλαη πνιύ
θνηλσληθά δώα. Σν θσλεηηθό ηνπο ζύζηεκα έρεη
πνιιέο νκνηόηεηεο κε ηελ αλζξώπηλε επηθνηλσλία.
Μπνξεί λα θεξδίδεη κάρεο κε άιια δώα ε θαη αγώλεο
κε βάζε ηελ λνεκνζύλε ηεο. Ο άλζξσπνο έρεη θαηά
93% θνηλό DNA κε ην είδνο απηό.

18. Νο 2. Δελθίνια

19. Η νηθνγέλεηα ησλ θεηνεηδώλ, πνπ απνηειείηαη από
ηα δειθίληα θαη ηηο θάιαηλεο ζεσξνύληαη ηα πην
έμππλα δώα πνπ θαηνηθνύλ ζηνλ σθεαλό. Σν
Ρηλνδέιθηλν δεη ζε δεζηά λεξά ζε όιν ηνλ θόζκν θαη
είλαη ην πην έμππλν είδνο δειθηληνύ. Έρεη εμαηξεηηθά
κεγάιν εγθέθαιν θαη ν πξόζζηνο ινβόο ηνπο είλαη
θαηά 40% κεγαιύηεξνο από ην δηθό καο. Σν ζεκείν
απηό ηνπ εγθεθάινπ είλαη ππεύζπλν γηα ηελ
επηθνηλσλία, ηελ επεμεξγαζία πιεξνθνξηώλ, ηελ
επίιπζε πξνβιεκάησλ θ.α..
Εθπαηδεύνληαη πνιύ εύθνια, έρνπλ ηθαλόηεηα λα
ιύλνπλ πξνβιήκαηα, λα ζθέθηνληαη, λα θαηαλννύλ
θαη λα καζαίλνπλ από πξνεγνύκελεο εκπεηξίεο.
Εληνπίδνπλ ηελ ηξνθή ηνπο κε ήρνπο θαη κε απηό ην
ηξόπνπ επηθνηλσλνύλ θαη κεηαμύ ηνπο. Είλαη επίζεο
ελδηαθέξνλ λα πνύκε όηη ζε πνιιέο πεξηπηώζεηο ηα
δειθίληα δείρλνπλ ζπκπόληα γηα ηα άιια είδε θαη
ππάξρνπλ πνιιέο καξηπξίεο γηα δειθίληα πνπ
βνήζεζαλ αιιά δώα λα γιπηώζνπλ θαη ζε πνιιέο
πεξηπηώζεηο θαη αλζξώπνπο.

20. Νο 1. Χιμπαηδής

21. Ζνπλ ζε ηξνπηθά δάζε θαη πγξέο ζαβάλεο ηεο Δπηηθήο θαη
Κεληξηθήο Αθξηθήο. Μπνξνύλ λα κάζνπλ, λα εθηεινύλ
νξγαλσηηθά θαζήθνληα ζθέςεο θαη έρνπλ θαιύηεξε κλήκε
από νπνηνδήπνηε άιιν δών. ΢ε πνιινύο δηαγσληζκνύο
κλήκεο έρνπλ θεξδίζεη αλζξώπνπο κε παλεπηζηεκηαθή
κόξθσζε.
Μπνξνύλ κε ηε ρξήζε ππνινγηζηώλ λα ιύζνπλ αξηζκεηηθά
πξνβιήκαηα. Μπνξνύλ λα πξνζαξκνζηνύλ πνιύ γξήγνξα
θαη λα επηθνηλσλήζνπλ ζηε λνεκαηηθή γιώζζα κε ηνπο
αλζξώπνπο. Έρνπλ πξνεγκέλε γλώζε ησλ εξγαιείσλ,
θηηάρλνπλ ιόγρεο, νπέο ζηα δέληξα, ρξεζηκνπνηνύλ πέηξεο
γηα λα ζπάζνπλ ην θέιπθνο από θαξπνύο θαζώο επίζεο θαη
ηα θύιια ησλ δέληξσλ γηα ζθνπγγάξη.
Κάλνπλ ειηγκνύο ηαθηηθήο θαηά ηελ επίζεζε θαη
ρξεζηκνπνηνύλ ηερληθέο ρεηξαγώγεζεο εληόο ησλ
νηθνγελεηώλ ηνπο. Σν DNA ηνπο είλαη θαηά 98% όκνην κε ην
αλζξώπηλν είδνο. Έρεη 4 κε 6 εθαηνκκύξηα ρξόληα πεξίπνπ
απόθιηζε ζηελ εμέιημε ηνπ από ηνλ άλζξσπν. Μόιηο
αξρίζακε λα θαηαιαβαίλνπκε ηηο πξαγκαηηθέο δπλαηόηεηεο
ηνπο.

22. Η παξνπζίαζε δεκηνπξγήζεθε γηα εθπαηδεπηηθνύο ζθνπνύο, ζηα πιαίζηα ηνπ καζήκαηνο
ησλ Φπζηθώλ Επηζηεκώλ ηεο ΢η΄Δεκνηηθνύ θαη ηελ ελόηεηα γηα ηα δώα.
Αζήλα 2014