powerpointนี้ได้รับความอนุเคราะห์จากครูใหญ่ค่ะ

1. บทที่ 10
พฤติก รรม
(Behavior)

2. พฤติก รรม
(Behavior)

3. พฤติก รรม
(Behavior)
การตอบสนองของสิ่ง มี
ชีว ิต ต่อ การเปลี่ย นแปลงของ
สภาพแวดล้อ ม ทั้ง ภายนอก
Gene
Behavior
ร่า งกาย และภายในร่า งกาย
Environment
เพื่อ การอยู่ระบบประสาทและฮอร์โมนเป็นตัว
* โดยมีร
อด
ควบคุม

4. สรุป
พฤติก รรมของสัต ว์
เป็น ผลจากการ
ทำา งานร่ว มกัน
ระหว่า งปัจ จัย ทาง
พัน ธุก รรมและสภาพ

5. Gene - ควบคุม พฤติก รรม
ซึง พัฒ นาให้เ หมาะสมกับ
่
สภาพแวดล้อ มโดย
Natural selection
- ควบคุม ระดับ การ
เจริญ ของ
ระบบประสาท

6. ตัว อย่า ง : งู (Garter
snake)
- พวกอยู่บ นบกไม่
กิน ทาก
- พวกอยูใ กล้ช ายฝัง
่ Experi
Environment ่
กิน ทาก Stimul
ence
us

7. ขั้น ตอนการเกิด
พฤติก รรม :
Integrated
Stimulus Recepter
(สิง เร้า )
่ Center
(หน่ว ยรับ
ความรู้ส ก )
ึ (สมอง,
ไขสัน หลัง )
คำา สั่ง
Behavior Effector
(หน่ว ยตอบ
สนอง)
- พฤติก รรมจะสลับ ซับ ซ้อ นมากหรือ
น้อ ยขึ้น กับ ระดับ การเจริญ ของปัจ จัย

8. กลไกการเกิดพฤติกรรม
สิ่ง เร้า
สัต ว์
กลไกการปลดปล่อยพฤติกรรม
(Releasing mechanism)
แสดงพฤติก รรม
เหตุจ ูง ใจ(ความพร้อ มทางร่า งกาย )

9. อธิบาย
แสดงพฤติก รรมออกมา แสดงพฤติก รรมออกมา
เหตุจ ง ใจสูงตัว กระตุ้น ปลดปล่อ ยตำ่า
ู เหตุจ ง ใจตำ่า ว กระตุ้น ปลดปล่อ ยสูง
ู ตั

10. ประเภทพฤติกรรม(behavior)
พฤติกรรม
พฤติก รรมที่ม ีม าแต่ก ำา เนิรรมที่เ กิด จากการเรีย นรู้
พฤติก ด
โทรปริซ ึม การฝัง ใจ
ไคเนซีส ความเคยชิน
แทกซีส การมีเ งือ นไข
่
รีแ ฟลกซ์ การลองผิด ลองถูก
รีแ ฟลกซ์ต ่อ เนือ ง
่ การใช้เ หตุผ ล

11. พฤติก รรมจำา แนกได้อ อก
เป็น 2 ชนิด ใหญ่ ๆ คือ
(โดยแสดงพฤติก รรมออกมาได้
ในช่ว งชีว ิต ของสิ่ง มีช ว ิต )
ี
1. Innate Behavior :
พฤติก รรมที่ม ีม าแต่ก ำา เนิด และ
ไม่เ ปลี่ย นแปลง
2. Learned Behavior :

12. Innate Behavior
(Autometic responses to
the environment)
เป็น พฤติก รรมง่า ย ๆ มี
ลัก ษณะเฉพาะตัว ทีใ ช้ใ นการตอบ
่
สนองต่อ สิ่ง เร้า ชนิด ใดชนิด หนึง่
และพฤติก รรมนี้ส ัต ว์ใ น species
เดีย วกัน จะตอบสนองต่อ สิ่ง เร้า
อย่า งหนึ่ง เหมือ นกัน (Fixed -

13. 1. Orientation :
พฤติก รรมการวางตัว ของ
สัต ว์ซ ง จะเกีย วข้อ งกับ
ึ่ ่
การเคลือ นที่แ บ่ง ได้ 2 แบบ
่
1.1 Kinesis พฤติก รรม
การเคลือ นที่โ ดย
่
ตอบสนองต่อ สิ่ง เร้า ด้ว ยการ
เคลื่อ นทีห นีห รือ เข้า หา
่
โดยไม่ม ท ศ ทางี ิ

14. • การเคลื่อนที่ของพารามีเซียมหนีออกจาก
ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
• พฤติกรรมการเคลื่อนทีของแมลงสาบในที่
่
โล่ง
• พฤติกรรมการเคลื่อนทีของตัวกุ้งเต้น(wood
่
lice)เมื่อความชื้นน้อยลง
• การเคลื่อนที่เข้าหาแสงของยูกลีนา
* เชือ ว่า ไคนีซ ีส พัฒ นาการเป็น
่
พฤติก รรมการลองผิด ลองถูก

15. Kine
รูปพารามีเซียม Kinesis sis
Taxis Schooling

16. 1.2 Taxis พฤติก รรมการ
เคลื่อ นทีเ ข้า หาสิ่ง เร้า
่
อย่า งมีท ิศ ทางที่แ น่น อน
เช่น หนอนแมลงวัน , เห็บ ,
ยุง
- สัต ว์จ ะต้อ งมี Sensory
receptor ทีเ หมาะสมกับ สิ่ง เร้า
่
- ช่ว ยให้ใ ห้ส ัต ว์ห าตำา แหน่ง ของ

17. • การบินเข้าหาแสงไฟของแมลงดานาในเวลา
กลางคืน
• การเคลื่อนที่หนีแสงสว่าง แต่เข้าหาความมืด
ของหนอนแมลงวัน
• การเคลื่อนที่เข้าหาแสงสว่างของเห็บ(Ixodes
ricinus)
• การเคลื่อนที่ของพลานาเรียเข้าหาแสงและ
เข้าหาอาหาร
• การเคลื่อนที่เข้าหาหรือออกจากวัตถุ โดย
ใช้แสงเป็นเข็มทิศ ยกตัวอย่างเช่นผึ้ง มด
โดยใช้ดวงอาทิตย์เป็นเข็มทิศ

18. • การบินเข้าหาแสงสว่างของแมลงเม่า
• การบินของค้างคาวเข้าหาแหล่งอาหาร
• ผีเสื้อกลางคืนบินเข้าหาแสง
• ท่าการว่ายนำ้าของปลา
• การที่กบตัวเมียว่ายนำ้าเข้าหาเสียงกบตัวผู้
เพือผสมพันธุ์
่
• ลูกไก่วิ่งเข้าหาเสียงร้องของแม่ไก่

21. พฤติกรรมแบบรีแฟลกซ์ (Reflex arcs)
ตอบสนองสิง เร้า
่ 1. การกระพริบ ตา
-รวดเร็ว 2. การกระตุก เท้า หนีต ะปู
-หลีก เลี่ย งอัน ตราย 3. การกระตุก หัว เข่า
-ส่ว นใดส่ว นหนึง ของ
่ 4. การบิด ตัว หนีป ลายเข็ม
ร่า งกาย ของไส้เ ดือ น
-เกีย วข้อ งกับ ระบบ
่ สาระสำา คั5. การไอการจามของคน
ญ
ประสาทส่ว นกลาง
- พบในสัต ว์แ ทบทุก ชนิด รวมทั้ง คน
ด้ว ย
- พฤติก รรมที่เ กี่ย วข้อ งกับ ระบบ
ประสาท

22. พฤติกรรมแบบรีแฟลกต่อ
เนือง(chain of reflexes)
่
• มีแบบแผนแน่นอนในสัตว์แต่ละสปีชีส์
• มีผลมาจากกรรมพันธุ์ มากกว่าสิ่งแวดล้อม
• เกิดจาก simple reflex + simple reflex
* เป็นพฤติกรรมทีเกิดจากรีแฟลกซ์สามารถไป
่
กระตุ้นรีแฟลกซ์อื่นๆของระบบประสาทให้ทำางาน
ทำาให้เกิดพฤติกรรย่อยๆหลายพฤติกรรม

23. • การสร้างรังของนก
• การชักใยของแมงมุม
• การแทะมะพร้าวของกระรอก
• การฟักไข่และการเลี้ยงลูกอ่อนของไก่
• พฤติกรรมการเกี้ยวพาราสีของสัตว์
• การปกป้องอาณาบริเวณทีได้รับการคุ้มครองของ
่
กิ้งก่า
• การสร้างปลอกหุมไขของแมงมุม
้
• การสร้างรังและหาอาหารมาไว้ในรังของพวกต่อ
และหมาล้า
• การดูดนมของทารกการค้นหาหัวนมของแม่และการ
ดูดนมของลูกปลาวาฬ
• การเต้นรำาของผึ้ง
• การนำาไข่กลับรังของห่านเกรย์แลก

24. การชักใยของ
แมงมุม
การสร้างรังของ
การใช้ลิ้นตวัดจับแมง นก

25. การว่ายนำ้าของ
ปลาวาฬ การเต้นรำาของผึ้ง
การดูดนมของ
ลูกปลาวาฬ

26. การนำา ไข่ก ลับ รัง ของ
ห่า นเกรย์แ ลก
การเกี้ยวพาราสีของปลาสติก
เกิลสามหนาม

27. สาระสำาคัญ
• สามารถดำารงชีวิตและดำารงเผ่าพันธุ์ไว้ได้
• สามารถแสดงพฤติกรรมออกมาได้ แม้จะ
เลี้ยงแยกสปีชส์
ี
• เปลี่ยนแปลงตามสภาพแวดล้อมและ
ประสบการณ์
• แมลงมีพฤติกรรมแบบรีแฟลกซ์ต่อเนื่องมาก
ที่สดุ

28. Learned Behavior
Learning เป็น การเพิ่ม
fitness (การอยู่ร อดและ
สืบ พัน ธุ์) ให้แ ก่ส ัต ว์
พฤติก รรมที่ต ้อ งอาศัย
ประสบการณ์ท ี่ม ีใ นอดีต มา
ปรับ ปรุง ในพฤติก รรมที่เ กิด ขึ้น

29. 1. Imprinting (ความฝัง ใจ):
การเรีย นรู้ท จ ำา กัด โดยเวลา
ี่
เป็น พฤติก รรมทีส ัต ว์ส ามารถ
่
จดจำา และผูก พัน กับ แม่ห รือ พ่อ ได้
พฤติก รรมความฝัง ใจนีจ ะ ้
เป็น การทำา งานร่ว มกัน ระหว่า ง
กรรมพัน ธุ์แ ละการเรีย นรู้ โดย
กรรมพัน ธุ์จ ะเป็น ตัว กำา หนดช่ว ง
เวลาทีจ ำา เป็น ซึง จะเกิด ความ
่ ่

30. Imprinting

31. • การเดินตามวัตถุแรกที่เคลื่อนที่ได้และส่ง
เสียงได้ของลูกสัตว์ เช่น ลูกนก ลูกห่าน
ลูกวัว ลูกควาย หลังจากฝักออกจากไข่หรือ
หลังคลอดแล้ว และเดินได้แล้ว
• การฝังใจต่อกลิ่นต่อพืชชนิดหนึ่งที่แมลงหวี่
ฟักออกจากไข่ที่แม่แมลงหวี่วางไข่ทิ้งไว้
• การฝังใจที่เกิดจากการได้ยินเสียงของลูกเป็ด
• การฝังใจที่เกิดจากกลิ่นในปลาแซลมอน
• การผสมพันธุ์ของสัตว์ในสปีชส์เดียวกัน
ี
• การเกี้ยวพาราสีของนกในต่างสปีชีส์
• การเดินไปกอดวัตถุที่อ่อนนุ่มและมีขวดนม
ของลูกลิงชิมแพนซี

32. 2. Habituation (ความ
เคยชิน )
เป็น การลดภาระการ
ตอบสนองของสัต ว์ ทำา ให้
ประหยัด พลัง งาน
พฤติก รรมทีส ัต ว์เ พิก
่
เฉยที่จ ะตอบสนองต่อ สิง เร้า่
ที่ มิไ ด้ม ผ ลต่อ การดำา รง
ี
ชีว ิต เมือ ได้ร บ การกระตุ้น
่ ั

34. • การหลบของลูกนก ต่อสิงที่บินอยู่เหนือหัว
่
• การหนีของกา ที่มต่อหุ่นไล่กา
ี
• กบที่เลี้ยงไว้ในบ่อ
• สุนขที่เลี้ยงไว้ในบ้าน ที่ใกล้สนามบิน
ั
• ในเวลาสงคราม เมื่อมีการเปิดสัญญานเตือน
ภัย
• นกที่สร้างรังอยู่ริมถนน หรือหากินตามแหล่ง
ถนน
• การฝ่าสัญญาไฟแดงของนักขับรถ
• การกินอาหารสุกๆ ดิบๆ
• การที่คางคกตวัดลิ้นจับแมลงทุกชนิดที่ผ่าน
หน้า

35. 3.Conditioning (การเรีย นรู้
แบบมีเ งื่อ นไข)
เป็น พฤติก รรมที่ส ิ่ง เร้า ตัว
หนึ่ง เข้า แทนสิ่ง เร้า ที่ แท้จ ริง
ตัว ่ง เร้า เดิม ) แล้ว ้อ (ก นำา ให้เ กิIด
(สิ อย่า ง หมา + เนืชั Stimulus )
การตอบสนอง ่งชนิด เดีย วกัน
นำ้า ลายไหลเนื้อ ( Stimulus
หมา + เสีย งกระดิ +
II ) นำ้า ลายไหล
หมา + เสีย งกระดิ่ง
นำ้า ลายไหล

36. พฤติก รรมการมีเ งือ นไข ในการตอบสนอง
่
ของสุน ัข

37. พฤติก รรมการมีเ งือ นไข ในการกดบาร์ข อง
่
หนูเ พือ ได้อ าหาร
่

38. พฤติก รรมการมีเ งือ นไข ในการกิน แมลงปอ
่
แมลงรอบเบอร์แ ละผึ้ง

39. • การที่เด็กไม่กินผักสีเขียวหั่นฝอยที่โรยบน
อาหาร เพราะคิดว่าเป็นต้นหอมที่เขาไม่กิน
• การฝึกสัตว์ให้แสดงพฤติกรรมที่เราต้องการ
โดยการให้รางวัลและการลงโทษ
• การเห็นภาพวิวทิวทัศน์แล้วทำาให้เกิดความ
สุข
• การได้ยินคำาว่า มะม่วง หรือ มะยมแล้วทำาให้
เกิดนำ้าลายไหล
• การฝึกหนูให้กระโดดหนีเมื่อหลอดไฟสว่าง

40. 4. Trial and Error : (การลอง
ผิด ลองถูก )
ซับ ซ้อ นมากกว่า
Habituation
เป็น พฤติก รรมที่ส ัต ว์
แสดงออกโดยบัง เอิญ
แล้ว ถ้า ได้ร างวัล ก็จ ะชัก นำา ให้
ทำา พฤติก รรมเช่น นั้น อีก :
การตอบสนอง (Response) ถูก

41. • การเคลื่อนที่แบบลองผิดลองถูกของไส้เดือน
ในกล่องพลาสติกที่มีความมืดและชืน
้
• การเคลื่อนที่ของมดในทางวกวน
• การเคลื่อนที่ของหนูในเขาวงกต
• ความพยายามของสุนัขที่จะไปกินอาหาร
โดยมีเชือกอ้อมเสาไม้อยู่

42. 5. Insight Learning (การ
รู้จ ัก ใช้เ หตุผ ล) :
เกิด ในพวก Primates
เป็น พฤติก รรมทีม ีก าร
่
ดัด แปลงมาจากการลองผิด ลอง
ถูก โดยการเรีpattern จ ะเกิด ขึInsight
สรุป Fixed-action ย นรู้น ี้ ้น
อย่า งรวดเร็ว โดยสัต ว์ต อบสนอง
(Innate) (Learned)
ได้ถ ูก ต้อ งเลยในครั้ง แรก
มีเ ป้า หมาย เพิ่ม โอกาส
อยู่ร อด + โอกาสสืบ พัน ธุ์

43. การแก้เ ชือ กของกาที่ผ ูก การใช้ไ ม้ส อยกล้ว ยที่อ ยู่ท ี่
อาหารไว้ สูง โดยใช้ล ัง ต่อ กัน

44. พฤติก รรมที่พ บในสิ่ง มีช ีว ิต

45. พฤติก รรมทางสัง คม
Communication
1. Sound (การสือ สารโดยใช้เ สีย ง )
่
เสีย งของสัต ว์ใ ช้ใ นการ
ติด ต่อ สื่อ สารระหว่า งกัน และก่อ
ให้เ กิด การตอบสนองถือ ว่า
เป็น การเรีย นรู้อ ย่า งหนึ่ง

47. การสื่อสารด้วยเสียงมีจุดมุ่งหมาย
คล้ายกันดังนี้
1. ใช้ในการบอกชนิดสัตว์ ซึ่งอยู่ใน
สปีชสเดียวกัน
ี ์
2. ใช้บอกเพศว่าเป็นเพศผู้หรือเพศ
เมีย
3. บอกตำาแหน่งตนเองให้ทราบว่าอยู่
จุดใด
4. เป็นการประกาศเขตแดนให้สตว์ ั

48. เสียงมีความหมายที่แตกต่างกัน
ออกไปคือ
1. เสียงเรียกติดต่อ (contact calls)
2. เสียงเรียกเตือนภัย (warning calls)
3. เสียงเรียกคู่ (mating calls)
4. เสียงเรียกกำาหนดสถานที่ของ
วัตถุ (echolocation)

49. Communication
2. Visual Signal (การสือ สารโดยใช้
่
ท่า ทาง)
ตัว อย่า ง Bee Language

50. การสื่อสารของผึ้ง
1. การเต้นรำา
* แบบวงกลม (round dance)
- อาหารอยู่ใกล้ ประมาณ 50 เมตร ไม่เกิน
80 เมตร
* แบบเลข 8 (wagging dance)
- อาหารอยู่ไกล เกิน 80 เมตร ขึ้นไป
2. การส่ายท้อง
- อาหารอยู่ไม่ไกล อัตราการเต้นรำาแบบส่าย
ท้องจะเร็วและสั้น

51. Communication
3. Chemical Communication
(การสือ สารโดยใช้ส ารเคมี)
่
เช่น การปล่อ ยฟีโ รโมน

52. ฟีโรโมน (pheromone)
• ฟีโรโมนที่ทำาให้เกิดพฤติกรรมทันที(releaser
pheromone) เช่นสารดึงดูดเพศตรงข้าม ได้แก่ ฟี
โรโมนที่ผีเสือไหมตัวเมียปล่อยออกมาเพื่อดึงดูด
้
ความสนใจของผีเสือตัวผู้
้
• ฟีโรโมนที่ไม่ทำาให้เกิดพฤติกรรมทันที(primer
pheromone) เช่น ฟีโรโมนของหนูตัวผูปล่อยออก
้
มาชักนำาให้หนูตัวเมีย เป็นสัดและพร้อมที่จะผสม
พันธุ์

53. ประเภทฟีโรโมน
• ฟีโรโมนเพศ (sex pheromone) เช่น ผีเสื้อ
ไหม
• ฟีโรโมนปลุกระดม (aggregation pheromone)
เช่นด้วงที่ทำาลายเปลือกไม้
• ฟีโรโมนเตือนภัย (alarm pheromone) เช่น
ผึง
้
• ฟีโรโมนตามรอย (trail pheromone) เช่น
สุนขั
• ฟีโรโมนนางพณา (queen-substance

54. Communication
4. Physical Communication
(การสือ สารโดยการสัม ผัส )
่
เช่น การสัม ผัส เป็น สือ เพื่อ ขออาหาร ของลูก นก
่
นางนวลบางชนิด โดยใช้จ งอยปากจิก ทีจ ด สี ่ ุ
แดงบริเ วณจงอยปากของแม่เ พือ กระตุ้น ให้แ ม่
่
ไปหาอาหารมาให้

55. Communication
5. luminous Communication
(การสือ สารโดยใช้ร หัส แสง )
่
ตัว อย่า ง สัต ว์ท อ าศัย อยู่
ี่
ในทะเลลึก และหิ่ง ห้อ ยโดยเกิด
กระบวนการ bioluminescence
Luciferin (L) + O
Luciferase (E)
E-L E + L + hv (แสง)
ดัง นี้
2