Recommended
More Related Content
Similar to พฤติกรรมสัตว์ .pdf
Similar to พฤติกรรมสัตว์ .pdf (20)
More from ssusera700ad
More from ssusera700ad (9)
พฤติกรรมสัตว์ .pdf
- 1. What’s Behavior ? Gene Environment Behavior พฤติกรรม เป็นการตอบสนองของสิ่งมีชีวิตต่อการเปลี่ยนแปลง ของสภาพแวดล้อม ทั้งภายนอกร่างกาย และภายในร่างกายเพื่อ การอยู่รอด สรุป : พฤติกรรมของสัตว์เป็นผลจากการทางานร่วมกันระหว่าง ปัจจัยทางพันธุกรรมและสภาพแวดล้อม จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 2
- 2. Gene - ควบคุมพฤติกรรมซึ่งพัฒนาให้เหมาะสม กับสภาพแวดล้อมโดย Natural selection - Gene ควบคุมระดับการเจริญของ 1)ระบบประสาท 2)ฮอร์โมน 3)กล้ามเนื้อ ตัวอย่าง : งู (Garter snake) - พวกอยู่บนบกไม่กินทาก - พวกอยู่ใกล้ชายฝั่งกินทาก จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 3
- 4. วิธีการศึกษาพฤติกรรม 1.การศึกษาทางด้านสรีรวิทยา จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 5 2.การศึกษาทางด้านจิตวิทยา (physiological approach) (psychological approach) ศึกษาเพื่ออธิบายถึงการแสดงออกของพฤติกรรมในแง่ของกลไก การทางานของระบบประสาท ศึกษาถึงปัจจัยต่างๆ รอบตัวและภายในร่างกายของสัตว์ที่ทาให้สัตว์มี การพัฒนาและแสดงออกเป็นพฤติกรรมที่มองเห็นได้อย่างชัดเจน
- 5. ขั้นตอนการเกิดพฤติกรรม : Stimulus Receptor Effector Integrated Center Behavior (หน่วยตอบสนอง) (สิ่งเร้า) (หน่วยรับความรู้สึก) (สมอง, ไขสันหลัง) ..คาสั่ง.. - พฤติกรรมจะสลับซับซ้อนมากหรือน้อยขึ้นกับระดับการเจริญของ ปัจจัยต่าง ๆ ในขั้นตอนการเกิดพฤติกรรม Response (การตอบสนอง) (พฤติกรรม) จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 6
- 7. แสดงพฤติกรรมออกมา เหตุจูงใจต่า ตัวกระตุ้นปลดปล่อยสูง แสดงพฤติกรรมออกมา เหตุจูงใจสูง ตัวกระตุ้นปลดปล่อยต่า Comparative about this. แสดงพฤติกรรมออกมำ แสดงพฤติกรรมออกมำ A) B) (หิว) (อำหำรไม่อร่อย) (อิ่ม) (อำหำรอร่อย) จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 8
- 9. พฤติกรรมจาแนกได้ออกเป็น 2 ชนิดใหญ่ ๆ คือ (โดยแสดงพฤติกรรมออกมาได้ในช่วงชีวิตของสิ่งมีชีวิต) 1. Innate Behavior : พฤติกรรมที่มีมาแต่กาเนิด และไม่เปลี่ยนแปลง 2. Learned Behavior : พฤติกรรมที่เกิดจากการ เรียนรู้ ปรับเปลี่ยนได้ขึ้นกับ Experience ในช่วงชีวิต จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 10
- 11. Innate Behavior (Automatic responses to the environment) เป็นพฤติกรรมง่ำย ๆ มีลักษณะเฉพำะตัวที่ใช้ในกำรตอบสนอง ต่อสิ่งเร้ำชนิดใดชนิดหนึ่ง และพฤติกรรมนี้สัตว์ใน species เดียวกันจะตอบสนองต่อสิ่งเร้ำอย่ำงหนึ่งเหมือนกัน (Fixed action pattern = FAP) - พฤติกรรมนี้ได้มำจำกกรรมพันธุ์เท่ำนั้น ไม่จำเป็นต้องเรียนรู้มำก่อน - พบในสัตว์ชั้นต่ำซึ่งมีระบบประสำทยังไม่เจริญดี เช่น Protozoa ตัวอย่าง : กำรกลืนอำหำร, กำรตวัดลิ้นจับแมลง จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 12
- 15. 1. Orientation เป็นพฤติกรรมการวางตัวของสัตว์ซึ่งจะเกี่ยวข้องกับการเคลื่อนที่ แบ่งได้ 2 แบบ คือ kinesis กับ taxis 1.1 Kinesis พฤติกรรมการเคลื่อนที่โดยตอบสนองต่อสิ่งเร้า ด้วยการเคลื่อนที่หนีหรือเข้าหาโดยไม่มีทิศทาง การเคลื่อนที่ของพารามีเซียมหนีออกจาก CO2 หรืออุณหภูมิสูง หรือเข้าหากรดอ่อน พฤติกรรมการเคลื่อนที่ของแมลงสาบในที่โล่ง พฤติกรรมการเคลื่อนที่ของตัวกุ้งเต้น (wood lice) เมื่อความชื้นน้อยลง การเคลื่อนที่เข้าหาแสงของยูกลีนา จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 16
- 17. Kinesis * เชื่อว่า kinesis พัฒนาการไปเป็นพฤติกรรมการลองผิดลองถูก จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 18
- 18. 1.2 Taxis พฤติกรรมการเคลื่อนที่เข้าหาสิ่งเร้าอย่างมี ทิศทางที่แน่นอน การบินเข้าหาแสงไฟของแมลงดานาในเวลากลางคืน การเคลื่อนที่หนีแสงสว่าง แต่เข้าหาความมืดของหนอนแมลงวัน การเคลื่อนที่เข้าหาแสงสว่างของเห็บ(Ixodes ricinus) การเคลื่อนที่ของพลานาเรียเข้าหาแสงและเข้าหาอาหาร การเคลื่อนที่เข้าหาหรือออกจากวัตถุโดยใช้แสงเป็นเข็มทิศ ช่น ผึ้ง มด โดยใช้ ดวงอาทิตย์เป็นเข็มทิศ การบินตรงเข้าหาดวงอาทิตย์ ขณะหนีศัตรูของผีเสื้อ grayline betterflies จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 19
- 19. - สัตว์จะต้องมี Sensory receptor ที่เหมาะสมกับสิ่งเร้า - ช่วยให้ให้สัตว์หาตาแหน่ง ของบ้านได้ถูกต้อง การเคลื่อนที่เข้าหาหรือหนีออกจากแรงดึงดูดโลกของวงชีวิตผีเสื้อ การเคลื่อนที่เข้าหาหรือหนีออกจากเสียง(phonotaxis) เข้าหาได้แก่จิ้งหรีดและ หนีได้แก่ผีเสื้อหนีเสียงอุลต้าโซนิค การที่กบตัวเมียว่ายน้าเข้าหาเสียงกบตัวผู้เพื่อผสมพันธุ์ การบินเข้าหาแสงสว่างของแมลงเม่า การบินของค้างคาวเข้าหาแหล่งอาหาร ลูกไก่วิ่งเข้าหาเสียงร้องของแม่ไก่ ผีเสื้อกลางคืนบินเข้าหาแสง ท่าการว่ายน้าของปลา จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 20
- 23. 2. พฤติกรรมแบบรีเฟลกซ์ (REFLEX ARCS) เป็นรูปแบบการตอบสนองสิ่งเร้าที่ สาระสาคัญ - พบในสัตว์แทบทุกชนิด รวมทั้งคนด้วย - พฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาท - ไม่ต้องมีการเรียนรู้ 1. การกระพริบตา 2. การกระตุกเท้าหนีตะปู 3. การกระตุกหัวเข่า 4. การบิดตัวหนีปลายเข็มของ ไส้เดือนดิน 5. การไอการจามของคน -รวดเร็ว -หลีกเลี่ยงอันตราย -ส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย -เกี่ยวข้องกับระบบประสาท ส่วนกลาง จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 24
- 24. 3. พฤติกรรมรีเฟลกซ์แบบต่อเนื่อง (CHAIN OF REFLEXES) * เป็นพฤติกรรมที่เกิดจากรีเฟลกซ์สามารถไปกระตุ้นรีเฟลกซ์อื่นๆ ของ ระบบประสาทให้ทางานทาให้เกิดพฤติกรรมย่อยๆ หลายพฤติกรรม มีแบบแผนแน่นอนในสัตว์แต่ละสปีชีส์ มีผลมาจากกรรมพันธุ์ มากกว่าสิ่งแวดล้อม เกิดจาก simple reflex + simple reflex+… รีเฟล็กซ์แบบต่อเนื่อง อาจเรียกว่า สัญชาตญาณ (Instinct) จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 25
- 25. การสร้างรังของนก การชักใยของแมงมุม การแทะมะพร้าวของกระรอก การฟักไข่และการเลี้ยงลูกอ่อนของไก่ พฤติกรรมการเกี้ยวพาราสีของสัตว์ การปกป้องอาณาบริเวณที่ได้รับการคุ้มครองของกิ้งก่า การสร้างปลอกหุ้มไข่ของแมงมุม การสร้างรังและหาอาหารมาไว้ในรังของพวกต่อและหมาล่า การดูดนมของทารกการค้นหาหัวนมของแม่และการดูดนมของลูกวาฬ การเต้นราของผึ้ง การนาไข่กลับรังของห่านเกรย์แลก การจาศีลของสัตว์ เช่น กบและหมีขั้วโลก และการอพยพย้ายถิ่นของสัตว์ การกาสิ่งของในมือเด็ก การใช้ลิ้นตวัดจับแมลงของคางคก จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 26
- 30. สาระสาคัญของ chain of reflexes - สามารถดารงชีวิตและดารงเผ่าพันธุ์ไว้ได้ - สามารถแสดงพฤติกรรมออกมาได้ แม้จะเลี้ยงแยก species - เปลี่ยนแปลงตามสภาพแวดล้อมและประสบการณ์ - แมลงมีพฤติกรรมแบบรีเฟลกซ์ต่อเนื่องมากที่สุด จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 31
- 32. เป็นพฤติกรรมที่ต้องอาศัยประสบการณ์ที่มีในอดีตมาปรับปรุง พฤติกรรมที่เกิดขึ้น Learned Behavior Learning เป็นการเพิ่ม fitness (การอยู่รอดและสืบพันธุ์)ให้แก่สัตว์ แบ่งออกได้หลายแบบ ดังนี้ จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 33
- 33. 1.Habituation : ความเคยชิน เป็นพฤติกรรมที่สัตว์เพิกเฉยที่จะตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่มิได้มีผลต่อ การดารงชีวิตเมื่อได้รับการกระตุ้นจากสิ่งเร้านั้นเป็นเวลานาน เป็นการลดภาระการตอบสนองของสัตว์ ทาให้ประหยัดพลังงาน จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 34
- 36. นกที่สร้างรังอยู่ริมถนนหรือหากินตามแหล่งถนน การฝ่ าสัญญาณไฟแดงของนักขับรถ การกินอาหารสุกๆ ดิบๆ การที่คางคกตวัดลิ้นจับแมลงทุกชนิดที่ผ่านหน้า การหนีเรียน การโดดเรียน การนอนในเวลาเรียน การหนีเที่ยว การโกหกครู/อาจารย์ จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 37
- 37. เป็นพฤติกรรมที่สัตว์สามารถจดจาและผูกพันกับแม่หรือพ่อได้ เป็นการทางานร่วมกันระหว่างกรรมพันธุ์และการเรียนรู้ โดย กรรมพันธุ์จะเป็นตัวกาหนดช่วงเวลาที่จาเป็น เป็นการเรียนรู้ ที่จากัดโดยเวลา (critical period) ซึ่งจะเกิดความฝังใจขึ้น ส่วนการเรียนรู้ความผูกพันระหว่างสัตว์กับพ่อแม่หรือวัตถุที่จะ ทาให้เกิดความฝังใจขึ้น 2.Imprinting : การฝังใจ จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 38 Q: ระยะวิกฤตของสัตว์ปีก (ห่าน) อยู่ที่ ...... ชั่วโมง? (36 ชั่วโมง)
- 38. “Father of Behavior” ดร.คอนรำด ลอเรนซ์ (Dr. Konrad Lorenz) (born Nov. 7, 1903, Vienna, Austria— died Feb. 27, 1989, Altenburg) จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 39
- 40. การเดินตามวัตถุแรกที่เคลื่อนที่ได้และส่งเสียงได้ของลูกสัตว์ เช่น ลูกนก ลูกห่าน ลูกวัว ลูกควาย หลังจากฝักออกจากไข่หรือหลังคลอดแล้ว และเดินได้แล้ว การฝังใจต่อกลิ่นต่อพืชชนิดหนึ่งที่แมลงหวี่ฟักออกจากไข่ที่แม่แมลงหวี่วางไข่ทิ้งไว้ การฝังใจที่เกิดจากการได้ยินเสียงของลูกเป็ด การฝังใจที่เกิดจากกลิ่นในปลาแซลมอน การผสมพันธุ์ของสัตว์ในสปีชีส์เดียวกัน การเกี้ยวพาราสีของนกต่างสปีชีส์ การเดินไปกอดวัตถุที่อ่อนนุ่มและมีขวดนมของลูกลิงชิมแพนซี จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 41
- 41. เป็นพฤติกรรมที่สิ่งเร้าใหม่ (CS) เข้าแทนสิ่งเร้าที่แท้จริงหรือสิ่ง เร้าเดิม (US) แล้วชักนาให้เกิดการตอบสนองแบบเดียวกัน ตัวอย่าง หมา + เนื้อ (Stimulus I) น้าลายไหล หมา + เสียงกระดิ่ง (Stimulus II) + เนื้อ น้าลายไหล หมา + เสียงกระดิ่ง 3.Conditioning : มีเงื่อนไข (น้าลายไหล) จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 42
- 42. พฤติกรรมการมีเงื่อนไข ในการตอบสนองของสุนัข โดย... อีวาน พาฟลอฟ (Ivan Pavlov) จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 43
- 45. การที่เด็กไม่กินผักสีเขียวหั่นฝอยที่โรยบนอาหาร เพราะคิดว่าเป็นต้นหอมที่เขาไม่กิน การฝึกสัตว์ให้แสดงพฤติกรรมที่เราต้องการ โดยการให้รางวัลและการลงโทษ การเห็นภาพวิวทิวทัศน์แล้วทาให้เกิดความสุข การได้ยินคาว่า มะม่วง หรือ มะยมแล้วทาให้เกิดน้าลายไหล การฝึกหนูให้กระโดดหนีเมื่อหลอดไฟสว่าง จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 46
- 46. ซับซ้อนมากกว่า Habituation เป็นพฤติกรรมที่สัตว์แสดงออก โดยบังเอิญ แล้วถ้าได้รางวัลก็จะชักนาให้ทาพฤติกรรมเช่นนั้นอีก ซึ่งการตอบสนอง (Response) ที่ถูกต้องจะทาให้อยู่รอดและ ประสบผลสาเร็จในการสืบพันธุ์ 4.Trail and Error : การลองผิดลองถูก - Reward (ให้รางวัล) - Punishment (การลงโทษ) จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 47
- 47. การเคลื่อนที่แบบลองผิดลองถูกของไส้เดือนดินในกล่องพลาสติกที่มีความมืดและชื้น การเคลื่อนที่ของมดในทางวกวน การเคลื่อนที่ของหนูในเขาวงกต ความพยายามของสุนัขที่จะไปกินอาหาร โดยมีเชือกอ้อมเสาไม้อยู่ จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 48
- 53. เกิดในพวก Primates เป็นพฤติกรรมที่มีการดัดแปลงมาจากการ ลองผิดลองถูก โดยการเรียนรู้นี้จะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วโดยสัตว์ ตอบสนองได้ถูกต้องเลยในครั้งแรก Fixed-action pattern Insight เป้าหมายเพื่อ เพิ่มโอกาสอยู่รอด + โอกาสสืบพันธุ์ (Innate) (Learned) 5.Insight Learning: การใช้เหตุผล จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 54
- 56. พฤติกรรมทางสังคม / การสื่อสารระหว่างสัตว์ (Social behavior /Communication) จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 57
- 57. เสียงของสัตว์ใช้ในการติดต่อสื่อสารระหว่างกันและก่อให้เกิดการตอบสนอง ถือว่าเป็นการเรียนรู้อย่างหนึ่ง 1. Sound Communication : การสื่อสารโดยใช้เสียง จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 58
- 61. การสื่อสารด้วยเสียงมีจุดมุ่งหมายคล้ายกันดังนี้ 1. ใช้ในการบอกชนิดสัตว์ ซึ่งอยู่ใน species เดียวกัน 2. ใช้บอกเพศว่าเป็นเพศผู้หรือเพศเมีย 3. บอกตาแหน่งตนเองให้ทราบว่าอยู่จุดใด 4. เป็นการประกาศเขตแดนให้สัตว์ตัวอื่นๆรู้ 5. บอกสัญญาณเตือนภัยหรือข่มขู่ 6. บอกความรู้สึกต่างๆและเกี้ยวพาราสี จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 62
- 62. เสียงมีความหมายที่แตกต่างกันออกไปคือ 1. เสียงเรียกติดต่อ (contact calls) 2. เสียงเรียกเตือนภัย (warning calls) 3. เสียงเรียกคู่ (mating calls) 4. เสียงเรียกกาหนดสถานที่ของวัตถุ (echolocation) จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 63
- 63. 2. Visual Signal Communication : การสื่อสารโดยใช้ท่าทาง จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 64
- 71. การสื่อสารของผึ้ง : BEE LANGUAGE 1. การเต้นรา * แบบวงกลม (round dance) - อาหารอยู่ใกล้ ประมาณ 50 เมตร ไม่เกิน 80 เมตร * แบบเลข 8 (wagging dance) - อาหารอยู่ไกล เกิน 80 เมตร ขึ้นไป 2. การส่ายท้อง - อาหารอยู่ไม่ไกล อัตราการเต้นราแบบส่ายท้องจะเร็วและสั้น - อาหารอยู่ไกล อัตราการเต้นราแบบส่ายท้องจะช้าและนาน จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 72
- 75. ตัวอย่าง Bee Language จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 76
- 76. 3. Chemical Communication : การสื่อสารโดยใช้สารเคมี เช่น การปล่อยฟีโรโมน จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 77
- 77. ฟีโรโมน (PHEROMONE) 1. ฟีโรโมนที่ทาให้เกิดพฤติกรรมทันที (releaser pheromone) เช่น สารดึงดูดเพศตรงข้าม ได้แก่ ฟีโรโมนที่ผีเสื้อไหมตัวเมีย ปล่อยออกมาเพื่อดึงดูดความสนใจของผีเสื้อไหมตัวผู้ 2. ฟีโรโมนที่ไม่ทาให้เกิดพฤติกรรมทันที (primer pheromone) เช่น ฟีโรโมนของหนูตัวผู้ปล่อยออกมา ชักนาให้หนูตัวเมียเป็นสัด และพร้อมที่จะผสมพันธุ์ จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 78
- 78. ประเภทฟีโรโมน ฟีโรโมนเพศ (sex pheromone) เช่น ผีเสื้อไหม ฟีโรโมนปลุกระดม (aggregation pheromone) เช่น ด้วงที่ทาลายเปลือกไม้ ฟีโรโมนเตือนภัย (alarm pheromone) เช่น ผึ้ง ฟีโรโมนตามรอย (trail pheromone) เช่น สุนัข ฟีโรโมนนางพณา (queen-substance pheromone) เช่น แมลงสังคม ได้แก่ มด ผึ้ง ต่อ แตน ปลวก จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 79
- 79. เช่น การสัมผัสเป็นสื่อเพื่อขออาหารของลูกนกนางนวลบางชนิด โดยใช้จะงอยปาก จิกที่จุดสีแดงบริเวณจะงอยปากของแม่เพื่อกระตุ้นให้แม่ไปหาอาหารมาให้ 4. Physical Communication : การสื่อสารโดยการสัมผัส จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 80
- 80. เช่น สัตว์ที่อาศัยอยู่ในทะเลลึก และหิ่งห้อย โดยเกิด กระบวนการ bioluminescence ดังนี้ Luciferin (L) + O2 Luciferase (E) E - L E + L + hv (แสง) 5. luminous Communication : การสื่อสารโดยใช้รหัสแสง จัดทำโดย นำงสำวสุกฤตำ โสมล 81