Ο Τούλης Μαεστρούλης, είναι ένα παραμύθι της Σάσας Καραγιαννίδου - Πέννα για την κατανόηση του ήχου από τα παιδιά. Είναι ένα παραμύθι, που θα δώσει την δυνατότητα στον εκπαιδευτικό, να κάνει πολλά απλά πειράματα με τα παιδιά, ώστε να τα βοηθήσει να γνωρίσουν τις ιδιότητες του ήχου.

1. Ο Τούλης μαεστρούλης και το εργαστήριο
των μουσικών οργάνων.
Ένα παραμύθι της Σάσας
Καραγιαννίδου – Πέννα, για την
κατανόηση της έννοιας του ήχου από
τα παιδιά του Νηπιαγωγείου.

2. Το συγκεκριμένο παραμύθι γράφτηκε, για να
εξυπηρετήσει τους σκοπούς ενός
προγράμματος Φυσικών Επιστημών, που
αναπτύχθηκε στο Νηπιαγωγείο, προκειμένου
να βοηθήσει τα παιδιά να γνωρίσουν τον ήχο
και ότι έχει σχέση με αυτόν.

3. Εισαγωγή.
Ο κόσμος μας είναι γεμάτος από ήχους, φωνές και
θορύβους.
Με τον τρόπο τους αυτοί οι ήχοι εξηγούν τι
συμβαίνει γύρω μας και διευκολύνουν την
ανθρώπινη επικοινωνία.

4. Για τα παιδιά του Νηπιαγωγείου αυτός ο υπέροχος
κόσμος των ήχων, αποτελεί ένα πρόσφορο έδαφος
για την μύηση τους σε αυτόν, μέσα από ένα
πρόγραμμα διδακτικής των Φυσικών Επιστημών.

5. Τα παιδιά με τον ερχομό τους στο Νηπιαγωγείο
έχουν διαμορφώσει την δική τους άποψη για τα
φυσικά φαινόμενα και έχουν δώσει την δική τους
εξήγηση για αυτά.
Σε αυτό συμβάλλουν οι προσωπικές τους
εμπειρίες, μέσα πάντα, από το φυσικό και
κοινωνικό περιβάλλον που ζουν.

6. Οι απόψεις όμως των παιδιών, απέχουν συνήθως από
τις επιστημονικά αποδεκτές ερμηνείες των
διαφόρων φαινομένων και εννοιών.
Για τον λόγο αυτό, βασικός σκοπός μου ήταν να
αλλάξω την στάση των παιδιών απέναντι στα
φυσικά φαινόμενα και στην προκειμένη
περίπτωση, να αλλάξω την γνώμη τους για την
παραγωγή και μετάδοση του ήχου.

7. Ο ήχος στο Νηπιαγωγείο συνδέεται με την
μουσική αγωγή και αυτό διευκόλυνε ιδιαίτερα
το έργο μου.
Με την γωνιά της μουσικής, που φρόντισα καλά
να οργανώσω και να την κάνω ιδιαίτερα
ελκυστική, καθώς και με το παραμύθι που
έγραψα ειδικά για τον ήχο και τα
χαρακτηριστικά του, προσπάθησα να κάνω ένα
πρόγραμμα διδακτικής των Φυσικών
Επιστημών τέτοιο, που να δώσει τη
δυνατότητα στα παιδιά να αλλάξουν την
γνώμη τους για τον ήχο και να την κάνουν να
είναι περισσότερο αποδεκτή,« επιστημονικά»

8. Σύμφωνα με την θεωρία της εποικοδόμησης της
γνώσης, κάθε άτομο κατασκευάζει ενεργητικά την
δική του προσωπική γνώση.
Όλοι γνωρίζουμε μέσα από την εμπειρία μας με τα
παιδιά, ότι η γνώση αυτή δεν
« συλλαμβάνεται» παθητικά από το περιβάλλον, δεν
μεταβιβάζεται και δεν γίνεται αποδεκτή παθητικά,
αλλά μέσα από μία διαδικασία επίλυσης
καταστάσεων προβληματισμού, δημιουργείται το
πλαίσιο μέσα στο οποίο οι μαθητές προσεγγίζουν
την εκάστοτε καινούρια έννοια.

9. Τι έπρεπε λοιπόν να κάνω προκειμένου να πετύχω
το σκοπό μου, δηλαδή να βοηθήσω τα παιδιά να
κατανοήσουν την έννοια του ήχου;
Επιχείρησα διδακτικές προσεγγίσεις κατάλληλες
για αυτά.
Ποιες ήταν αυτές;

10.  Η καθοδήγηση πρώτα από όλα, όπου πήρα
την πρωτοβουλία να δημιουργήσω
καταστάσεις προβληματισμού, σχέσεις
επικοινωνίας, δραστηριότητες, με την βοήθεια
του παραμυθιού, Ο Τούλης Μαεστρούλης,
και να οδηγήσω τα παιδιά στην κατάκτηση της
γνώσης.
 Η διαμεσολάβηση στην συνέχεια, όπου
ανέλαβα ρόλο ενδιάμεσου μεταξύ της σκέψης
και της δράσης των παιδιών και τα βοήθησα
ουσιαστικά, πάντα μέσα από το παραμύθι, να
ασχοληθούν με δραστηριότητες που να έχουν
νόημα.

11. Ξεκίνησα να διαμορφώνω ένα μαθησιακό
περιβάλλον τέτοιο, που να διευκολύνει τον
προσδιορισμό των στόχων – εμποδίων από τη μια
και την αντιμετώπιση αυτών των εμποδίων από
την άλλη, με την δημιουργία κατάλληλων
διδακτικών δραστηριοτήτων.
Τα βήματα που ακολουθήθηκαν ήταν τα εξής:

12.  Ανίχνευση μαθησιακών εμποδίων.
 Προσδιορισμός των στόχων.
 Διδακτικές δραστηριότητες αντιμετώπισης των
εμποδίων.

13.  Ανίχνευση μαθησιακών εμποδίων :
Τι σήμαινε αυτό;
Έπρεπε να εντοπίσω μέσα από
διαλόγους με τα παιδιά, τις ιδέες και τις σκέψεις
τους για τον ήχο.
Τα παιδιά στην πλειοψηφία τους πίστευαν, ότι η
παραγωγή του ήχου έχει σχέση με τα φυσικά
χαρακτηριστικά του μουσικού οργάνου.
Πχ. το υλικό κατασκευής.
Όμως πίστευαν ότι η παραγωγή του ήχου έχει
σχέση και με την δύναμη που απαιτείται.

14. Χτυπάω δυνατά το ταμπουρίνο και βγαίνει ο ήχος.
Τέλος για την παραγωγή του ήχου και βλέποντας
να αγγίζουμε τις χορδές της κιθάρας και αυτές να
πάλλονται, εξέφρασαν την πεποίθησή τους ότι ο
ήχος έχει σχέση και με τις δονήσεις των χορδών.
Για να παραχθεί ήχος, πρέπει να υπάρξει κίνηση
ή δόνηση της πηγής.
Τα παιδιά σπάνια το ανέφεραν αυτό.

15. Για την διάδοση του ήχου τα παιδιά δεν εξέφρασαν
εύκολα την άποψη ότι ο ήχος διαδίδεται.
Η αντίληψη ότι ο αέρας είναι αναγκαίος ως μέσο
για την διάδοση του ήχου καθόλου δεν
αναφέρθηκε.
Η ιδέα της απορρόφησης του ήχου, όταν αυτός
συναντά διάφορες επιφάνειες, ήταν ελάχιστα
κατανοητός από τα παιδιά.
Όσο για τον ρόλο του αφτιού; Κανένα παιδί δεν
ανέφερε ότι η δόνηση του ακουστικού τύμπανου,
σχετίζεται με την ακοή.

16.  Προσδιορισμός των στόχων:
Έχοντας σαν βασική μου επιδίωξη την αυτόβουλη
αλλαγή των ιδεών των παιδιών σε άλλες, που θα
πλησίαζαν σε εκείνες των επιστημονικών
προτύπων, έβαλα τους παρακάτω στόχους:

17. ◦ Να αποσυνδέσουν την παραγωγή του ήχου
από τις φυσικές ιδιότητες των αντικειμένων
που παράγουν τον ήχο. { πχ. από το υλικό που
είναι φτιαγμένο.}
◦ Να δουλέψουν στην κατεύθυνση της αλλαγής
των απόψεων τους, σχετικά με την σύνδεση
της ανθρώπινης δράσης για την παραγωγή του
ήχου.
◦ Να ενισχύσω τις βιωματικές γνώσεις – ιδέες,
προς ένα ποιοτικό μοντέλο γνώσης που
αναφέρεται στις δονήσεις, για την παραγωγή
του ήχου {μέσα από πολλές εμπειρίες που
είναι ευδιάκριτες οι ταλαντώσεις και από
εμπειρίες που είναι λιγότερο εμφανείς.}

18. ◦ Θεωρώντας το αφτί μια καλή αρχή για να
κατανοήσουν τα παιδιά την σχέση αιτίου
αποτελέσματος, έβαλα σαν στόχο επίσης να
τα διευκολύνω στο να αλλάξουν τις σκέψεις
τους σχετικά με την διάδοση του ήχου.
◦ Να φροντίσω τέλος να αποκτήσουν εμπειρίες,
από τις οποίες να ξεπηδούν τα
χαρακτηριστικά του ήχου.

19.  Διδακτικές δραστηριότητες αντιμετώπισης
εμποδίων:
Η κύρια δραστηριότητα ήταν το παραμύθι.
Με την ανάγνωση του παραμυθιού στα παιδιά,
στόχευα στην δημιουργία ευχάριστου κλίματος,
ενδιαφέροντος, προβληματισμού, ερωτημάτων,
διευκόλυνση των παιδιών στην οικοδόμηση
εννοιών Φ.Ε. καθώς και στην απόκτηση θετικής
στάσης απέναντί τους.
Το συγκεκριμένο παραμύθι, γράφτηκε ειδικά για να
εξυπηρετήσει τους σκοπούς του προγράμματος
για τον ήχο.

20. Το παραμύθι είχε τον τίτλο
« Ο ΤΟΥΛΗΣ ΜΑΕΣΤΡΟΥΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΤΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ»
και ήταν αυτό καθαυτό που έδωσε την αφορμή για
την ενασχόλησή μου με τα παιδιά εννοιών,
της φυσικής επιστήμης.
Έτσι:

21. Διάβασα το παραμύθι στα παιδιά.
Το παραμύθι από μόνο του δημιουργούσε ένα
ενδιαφέρον, γύρω από τις ενέργειες του
Γιαννάκη να γνωρίσει τον ήχο και ότι έχει
σχέση με αυτόν.
Αυτό λοιπόν το ενδιαφέρον των παιδιών
εκμεταλλεύτηκα, για να περάσω τις έννοιες
των φυσικών επιστημών που ήθελα.
Τα παιδιά μέσα από το παραμύθι, έδειξαν
ενδιαφέρον για τον Τούλη, τα μουσικά
όργανα και τον Γιαννάκη.

22. Τα παιδιά θέλησαν να δραματοποιήσουν το
παραμύθι.
Αυτό στάθηκε μια εξαιρετική ευκαιρία για να το
απολαύσουν και να το κατανοήσουν
καλύτερα.
Επένδυσα το παραμύθι μας με ήχους.
Στην διαδικασία της ανακάλυψης, παρατήρησης
και επιλογής των ήχων, συμμετείχαν και τα
παιδιά.

23. Φτιάξαμε έναν πίνακα με κάποιες από τις πηγές
των ήχων που ακούστηκαν στο παραμύθι.
Στην δραστηριότητα αυτή τα παιδιά ζωγράφισαν
ή χρησιμοποίησαν την τεχνική του κολλάζ.

24. Παίξαμε το παιχνίδι,
« Ο Τούλης Μαεστρούλης κρύφτηκε.»
Ο Γιαννάκης τον βρίσκει, πάντα ακούγοντας
προσεκτικά τον ήχο από το μουσικό όργανο
που κρατά στα χέρια του.
Ένα παιδί είναι ο Τούλης, ένα άλλο ο Γιαννάκης.
Ο Τούλης κρύβεται σε μια γωνιά της τάξης και
ο Γιαννάκης τον βρίσκει ακούγοντας
προσεκτικά το σημείο από το οποίο έρχεται ο
ήχος.

25. Κάναμε ένα πείραμα, στο οποίο ήταν πολύ
εμφανείς οι ταλαντώσεις.
Χρειαστήκαμε ένα τετράγωνο ταψάκι και
λαστιχάκια διαφορετικού πλάτους. Αφού
τοποθετήσαμε τα λαστιχάκια γύρω από το ταψάκι,
τραβήξαμε απότομα τα διαφορετικά λαστιχάκια
και τα παρατηρήσαμε που πάλλονταν καθώς τα
αφήναμε.
Προκάλεσα ερωτήματα και καταστάσεις
προβληματισμού στα παιδιά, όπως:
« Η ταλάντωση έχει κάποια σχέση με τον ήχο;
Πως ταλαντώνονται τα λαστιχάκια για να
παράγουν ένα δυνατό ήχο; Πως πάλλονται για να
παράγουν έναν απαλό ήχο; Το πλάτος του
λάστιχου έχει κάποια σχέση με τον ήχο που
παράγεται και ποια;»

26. Με τον τρόπο αυτό προσπάθησα να οδηγήσω τα
παιδιά από την βιωματική γνώση, στην
επιστημονική.
Δηλαδή, ότι ό ήχος που παράγεται από τα
λαστιχάκια, εξαρτάται από το μήκος τους, το
πλάτος τους και την τοποθέτηση τους στο
ταψάκι.
Επίσης, ότι ο ήχος προκαλείται από τις δονήσεις
του λάστιχου και ότι τα χοντρά λάστιχα
παράγουν χαμηλότερους ήχους γιατί κινούνται
αργά, ενώ τα λεπτά παράγουν υψηλότερους
ήχους γιατί κινούνται γρήγορα.

27. Συζητήσαμε και πειραματιστήκαμε με αφορμή
το παραμύθι.
Τα παιδιά επέλεξαν και έκαναν πειράματα που
ξετυλίγονταν στο παραμύθι, όπως για
παράδειγμα εκείνο με τη φωνή τους
{ παλμικές κινήσεις,} ή το τηλέφωνο με τα
πλαστικά ποτήρια και για τον τρόπο που
διαδίδεται ο ήχος κατά μήκος του κορδονιού.

28. Ακολουθεί το παραμύθι το οποίο επέδρασε
σημαντικά στην αλλαγή των απόψεων – ιδεών
των παιδιών σχετικά με το τι είναι ήχος και πως
παράγεται.

29. Ο ΤΟΥΛΗΣ ΜΑΕΣΤΡΟΥΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ
ΤΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

30. Μια φορά και έναν καιρό σε μία χώρα μακρινή,
όμορφη και μαγική, ζούσε ένας καλόκαρδος
γεράκος, ο Τούλης – μαεστρούλης.
Το εργαστήριο του ήταν ευτυχώς μέσα σε ένα
όμορφο δάσος και έτσι κανείς δεν τον ενοχλούσε.
Μόνο τα ζωάκια κάπου –κάπου εμφάνιζαν δειλά
το προσωπάκι τους στο παραθύρι και κοιτούσαν
με έκπληξη και απορία τον Τούλη, που όλη μέρα
κάρφωνε, κολλούσε, γυάλιζε και κρεμούσε
όμορφα στη σειρά, ένα σωρό παράξενα πράγματα.

31. Τι ήταν; Δεν ήξεραν τα ζωάκια. Όμως μαγεύονταν
όλα, σαν άκουγαν παράξενες ωραίες μελωδίες να
βγαίνουν από αυτά, σαν ο Τούλης τα χάιδευε με τα
δάκτυλά του.
Οι μέρες κυλούσαν ήσυχα στο δάσος. Ο Τούλης
δούλευε από το πρωί μέχρι το βράδυ. Κανένας δεν
τον ενοχλούσε και ήταν πράγματι πολύ
ευχαριστημένος. Μια μέρα όμως, εκεί που
κάρφωνε με το σφυράκι του ακούει μια φωνούλα.

32. Ε, παππού, καλημέρα, τι κάνεις; Μπορώ να περάσω;
Ποιος είναι; Απαντά ο Τούλης σκυμμένος πάνω από
τον πάγκο του και γυρίζοντας, βλέπει μπροστά του
ένα αγοράκι.
Είμαι ο Γιαννάκης παππού. Μόλις ήρθα για διακοπές
με τους γονείς μου, στο σπιτάκι που είναι εδώ πιο
κάτω. Όμως έψαξα ένα γύρω και δεν βρήκα παρέα.
Ούτε ένα παιδάκι.
Βλέπω φτιάχνεις όμορφα πράγματα εδώ. Μπορώ να
έρχομαι να σε βοηθάω;
Τι είναι αυτά που φτιάχνεις; Πες μου παππούλη;

33. Ο Τούλης στην αρχή ενοχλήθηκε από την παρουσία
του Γιαννάκη. Μα γρήγορα τον συνήθισε.
Εξάλλου γιατί όχι; Χρειαζόταν έναν βοηθό.
Γιαννάκη, να ρωτήσεις πρώτα τους γονείς σου, αν
σου επιτρέπουν να έρχεσαι εδώ και μετά, πολύ
ευχαρίστως να με βοηθάς.
Πράγματι την άλλη μέρα πρωί – πρωί ο Γιαννάκης
ήταν στο εργαστήρι του Τούλη.
Λοιπόν Γιαννάκη. Αυτά που φτιάχνω, είναι μουσικά
όργανα. Το καθένα έχει το όνομά του και τη δική
του φωνούλα.

34. Φωνούλα; Παραξενεύτηκε ο Γιαννάκης.
Τι, μιλάνε κιόλας;
Και βέβαια Γιαννάκη. Να κοίτα. Είπε ο Τούλης
και τράβηξε ένα συρματάκι από την μέση που
το είχε στερεώσει καλά σε δύο καρφάκια.
Έφτιαχνε ένα βιολί εκείνη την ώρα. Το
συρματάκι άρχισε να βουίζει. Τέντωσε ακόμη
πιο δυνατά το συρματάκι και το τράβηξε πάλι
από τη μέση. Το συρματάκι τσίριξε ελαφρά.
Και αυτή παππούλη, είναι η φωνούλα του;
Ναι παιδί μου και λέγεται ήχος.

35. Ήχοι υπάρχουν πολλοί. Τους ακούμε συνεχώς γύρω
μας. Τώρα μη μιλάς και άκου.
Ναι έχεις δίκαιο. Τώρα ακούω τα πουλάκια, το νερό
που κυλάει έξω στο ποταμάκι. Όμως πολύ θα ήθελα
να ξανακούσω τη φωνούλα, τον ήχο ήθελα να πω
από το συρματάκι.
Έλα Γιαννάκη, δοκίμασε και εσύ.
Ο Γιαννάκης άρχισε να τεντώνει το συρματάκι και
αυτό να τρέμει και να βουίζει. Μόλις το τρέμουλο
σταματούσε, σταματούσε και η βοή.
Γιούπι, μου μιλάει. Μα πως γίνεται;

36. Είναι απλό. Πες μου τι κάνεις;
Τεντώνω το συρματάκι και το τραβάω από τη μέση.
Και αυτό κινείται δεξιά και αριστερά, όχι μόνο μία,
αλλά πολλές φορές.
Έτσι μπράβο παιδί μου. Το συρματάκι κινείται με
έναν ρυθμό.
Όταν το συρματάκι κινείται έτσι ρυθμικά, τότε
λέμε ότι πάλλεται. Και την ρυθμική του κίνηση,
την λέμε παλμική κίνηση. Και τότε εσύ, ακούς
τον ήχο του, τη φωνή του. Μόλις όμως το
συρματάκι σταματήσει να πάλλεται, τότε τι γίνεται;
Εξακολουθείς να ακούς τη φωνή του;
Όχι.

37. Θέλεις τώρα να δούμε, πως βγαίνει ο ήχος από
σένα; Άγγιξε πολύ ελαφριά με τα δάχτυλά σου το
λαιμουδάκι σου. Έτσι μπράβο. Και τώρα φώναξε.
Πράγματι ο Γιαννάκης έπιασε το λαιμουδάκι του
και άρχισε να φωνάζει δυνατά. Φώναζε και
ένιωθε ότι ο λαιμός του τρέμει.
Παραξενεμένα τα ζωάκια του δάσους, μαζεύτηκαν
ένα γύρω από το εργαστήριο του γέρο Τούλη.

38. Ο Γιαννάκης φώναζε και χοροπηδούσε,
χοροπηδούσε και φώναζε.
Έπιανε και το λαιμουδάκι του. Ναι, το είχε
καταλάβει καλά.
Ο ήχος παράγεται με παλμικές κινήσεις. Με πολύ
γρήγορες κινήσεις, μπρος – πίσω, πάνω – κάτω,
αριστερά – δεξιά.
Ήταν πολύ ευχαριστημένος ο Γιαννάκης.
Δεν έβλεπε την ώρα να γυρίσει στο σπίτι του, να πει
όλα όσα έμαθε στους γονείς του.

39. Γεια σου παππούλη φώναξε.
Και πιάνοντας το λαιμουδάκι του, για να το νιώθει να
τρέμει, έφυγε τρέχοντας και τραγουδώντας δυνατά.
Ο γέρο Τούλης χαμογέλασε και έσκυψε στον πάγκο
του να συνεχίσει την δουλειά του.
Την άλλη μέρα πρωί – πρωί, ο Γιαννάκης ήταν στο
εργαστήρι του γέρο Τούλη.

40. Ο γέρο Τούλης εκείνη την ώρα τελείωνε το βιολί.
Μόλις είδε τον Γιαννάκη, ένα πλατύ χαμόγελο
ζωγραφίστηκε στο πρόσωπό του.
Καλώς το αγόρι μου. Έλα πάρε το ξεσκονόπανο και
προσεκτικά ξεσκόνισε όλα τα μουσικά όργανα που
έχω ήδη φτιάξει και κρέμονται στον τοίχο.

41. Να εκεί. Και έδειξε τα μουσικά όργανα που πράγματι
είχαν επάνω τους λίγη σκόνη.
Πρέπει να είναι καθαρά παιδί μου. Περιμένω να έρθει
ένας μαέστρος, να διαλέξει κάποια για την ορχήστρα
του.

42. Μαέστρος; Ορχήστρα; Περίεργα
πράγματα, σκέφτηκε ο Γιαννάκης, αλλά
δεν είπε τίποτα. Άρχισε να ξεσκονίζει τα
μουσικά όργανα με πολύ προσοχή.
Κάποια τα γνώριζε. Κάποια άλλα όχι. Έτσι άρχισε
να ρωτάει τον Τούλη και ο Τούλης να του εξηγεί.
Αυτό είναι βιολί, αυτό κιθάρα, αυτό ταμπουρίνο,
κλαρίνο, τρομπέτα, μαράκα.

43. Εκείνη την ώρα o Γιαννάκης ακούμπησε με το
ξεσκονόπανο του τα πιατίνια από το ντραμς και
αυτά ήχησαν σιγά. Ωχ, συγνώμη παππού, δεν το
ήθελα.
Δεν πειράζει παιδί μου, δεν έγινε και τίποτα.
Ε, μα πως, έβγαλε μια φωνούλα.
Ευτυχώς σιγανή Γιαννάκη, γιατί το άγγιξες απαλά.
Δηλαδή, αν το άγγιζα πιο δυνατά, θα έβγαζε πιο
δυνατή φωνούλα;
Δεν έχεις παρά να δοκιμάσεις.
Και ο Γιαννάκης πράγματι, χτύπησε δυνατά με το
χεράκι του τα πιατίνια του ντραμς και αυτά
έβγαλαν έναν ήχο δυνατό.
Ξέρεις Γιαννάκη πως λέγεται το σιγά και δυνατά
όταν μιλάμε για ήχους;. Λέγεται ένταση.

44. Ο Γιαννάκης άκουγε, αλλά συγχρόνως βάλθηκε να
χτυπάει τα πιατίνια, άλλοτε σιγά και άλλοτε
δυνατά.
Παππούλη, όταν χτυπάω δυνατά τα πιατίνια, αυτά
κουνιούνται πολλές φορές πάνω – κάτω και
ακούγεται η φωνή τους δυνατή. Ενώ όταν τα
χτυπάω σιγά, κουνιούνται λίγο και η φωνή είναι
σιγανή. Δηλαδή το πόσο δυνατά θα ακουσθεί ο
ήχος, εξαρτάται από το πόσο μεγάλη σε διάρκεια
θα είναι η κίνηση που θα κάνει πάνω – κάτω;

45. Μπράβο Γιαννάκη, ακριβώς αυτό είναι. Εσύ παιδί
μου έγινες ξεφτέρι.
Ο Γιαννάκης πολύ ευχαριστήθηκε από τα λόγια του
Τούλη και με μεγαλύτερη όρεξη, συνέχισε τη
δουλειά του.
Μέσα στο μυαλό του γύριζαν όλα όσα είχε μάθει για
τους ήχους. Μόλις τελείωσε το ξεσκόνισμα πολύ
πρόθυμα, πήγε να βοηθήσει το γέρο Τούλη, που
εκείνη την ώρα έβαζε χορδές σε μία κιθάρα και
δοκίμαζε το πόσο έπρεπε να τις τεντώσει.

46. Παρατήρησε ο Γιαννάκης πως όσο τέντωνε ο Τούλης
την χορδή τόσο πιο λεπτή έβγαινε η φωνή της, ενώ
αντίθετα όσο πιο χαλαρή την άφηνε, τόσο πιο
χοντρή έβγαινε η φωνή.
Δεν μίλησε δεν είπε τίποτα, παρά πήρε ένα λεπτό
συρματάκι, που βρήκε στον πάγκο του Τούλη και
βάλθηκε να παίζει με αυτό. Έδεσε την μία άκρη
του σύρματος στο χερούλι που είχε το συρτάρι του
πάγκου, το τέντωσε ελαφριά και το τράβηξε από
τη μέση.
Το συρματάκι άρχισε να βουίζει.

47. Ωραία, σκέφτηκε ο Γιαννάκης. Το συρματάκι
πάλλεται και βγάζει ήχο. Τέντωσε ακόμη
δυνατότερα το συρματάκι και το τράβηξε πάλι από
την μέση. Το συρματάκι τσίριξε ελαφρά.
Όταν ο Γιαννάκης άρχισε να τεντώνει το συρματάκι,
άλλοτε γερά και άλλοτε χαλαρά, αυτό τιτίβιζε
άλλοτε με λεπτή και άλλοτε με βαριά φωνή.
Ο γέρο Τούλης στο μεταξύ είχε τελειώσει και έβλεπε
τον Γιαννάκη που έπαιζε με το συρματάκι. Τον
πλησίασε και του χάιδεψε απαλά το κεφάλι.

48. Παππού, είπε ο Γιαννάκης, κοίτα και έδειξε όλα όσα
είχε κάνει πριν.
Ο Τούλης τότε εξήγησε. Το πόσο λεπτός ή χοντρός
είναι ένας ήχος αυτό λέγεται ύψος του ήχου. Να
το θυμάσαι.
Το ύψος του κάθε ήχου εξαρτάται από το πόσο
γρήγορα ή αργά κινείται το σώμα που παράγει τον
ήχο, δηλαδή εδώ το συρματάκι σου.

49. Εκείνη την ώρα μπήκε στο εργαστήρι ο μαέστρος
που ο γέρο Τούλης περίμενε.
Τον υποδέχθηκε με μία ζεστή χειραψία και άρχισε να
του δείχνει ένα – ένα τα μουσικά όργανα.
Ο Γιαννάκης τους ακολούθησε.Το βλέμμα του ήταν
καρφωμένο στον μαέστρο. Τι είναι άραγε ο
μαέστρος; Πρέπει να ρωτήσω μετά τον Τούλη.

50. Ο Τούλης με τον μαέστρο σταματούσαν μπροστά
από κάθε όργανο. Ο μαέστρος το κοιτούσε
προσεκτικά, το έπιανε απαλά, σαν μωράκι,
δοκίμαζε τον ήχο του.
Το κάθε όργανο και το δικό του ήχο. Κάποιους ήχους
τους γνώριζε ο Γιαννάκης, κάποιους άλλους όχι.

51. Αυτό ήταν το βιολί, αυτό το κλαρίνο, αυτό το
ταμπουρίνο, αυτό δεν το ξέρω, αλλά που θα πάει
θα το μάθω,… άρχισε να απαριθμεί τα όργανα,
που ο μαέστρος δοκίμαζε και που η ματιά του δεν
άργησε να πέσει και στον Γιαννάκη.
Α, βλέπω φίλε μου Τούλη, πως έχεις συντροφιά.
Είναι ο βοηθός μου, ο Γιαννάκης. Είπε ο Τούλης και
ο Γιαννάκης ύψωσε από περηφάνια.
Δε μου λες Γιαννάκη, σου αρέσουν τα μουσικά
όργανα; Ξέρεις να παίζεις κάποιο από αυτά;
Ο Γιαννάκης ντράπηκε. Δεν ήξερε όλα τα μουσικά
όργανα, ούτε ήξερε να παίζει κάποιο από αυτά.

52. Δεν πειράζει παιδί μου, είπε ο μαέστρος που κατάλαβε
τις σκέψεις του Γιαννάκη. Είσαι μικρός ακόμη,
όρεξη να έχεις και θα μάθεις όποιο μουσικό όργανο
θέλεις.
Ο Γιαννάκης εκείνο το βράδυ, πήρε την άδεια από
τους γονείς του, αλλά και από τον Τούλη, να μείνει
μαζί του στο δωμάτιο που είχε δίπλα στο
εργαστήρι.
Του έκανε το χατίρι. Ο Γιαννάκης ήθελε να μάθει τα
μουσικά όργανα, ένα προς ένα, για αυτό όλο το
βράδυ τρέλανε τον παππού Τούλη με ερωτήσεις.
Πως το λένε αυτό το όργανο; Γιατί είναι έτσι; Πως
το λένε το άλλο;

53. Και ο Τούλης του εξηγούσε ακούραστα πως το
κάθε μουσικό όργανο όπως και ο κάθε
άνθρωπος, το κάθε παιδάκι, είναι ξεχωριστό.
Και είναι ξεχωριστό, γιατί έχει τη δική του
διαφορετική φωνή, τη δική του χροιά.
Έκανε ο Τούλης τα μουσικά όργανα να ηχούν και ο
Γιαννάκης με τεντωμένα αφτιά άκουγε και
αποτύπωνε στο μυαλό του, τις διαφορετικές φωνές
των οργάνων. Μέχρι το πρωί, ήξερε απ έξω και
ανακατωτά, όλα τα μουσικά όργανα.

54. Παππού ,παππού έλα να παίξουμε. Κλείσε μου τα
μάτια με ένα μαντιλάκι και άρχισε να παίζεις ένα –
ένα τα μουσικά όργανα, θα δεις που όλα θα τα
αναγνωρίσω από τη φωνή τους, από τη χροιά τους,
ήθελα να πω.
Τι να κάνει ο γέρο Τούλης, του έκανε το χατίρι. Και
ήταν η πρώτη φορά που δεν δούλεψε. Γέλια και
φωνές από το εργαστήρι. Ήταν ο Τούλης και ο
Γιαννάκης και ένα γύρω τα ζωάκια να κοιτούν για
άλλη μια φορά με απορία.
Ο γέρο Τούλης άρχισε να νιώθει ξανά παιδί.

55. Η συντροφιά του Γιαννάκη του έκανε καλό. Όλο
δουλειά, δουλειά, όλο τάκα – τάκα σκυμμένος
πάνω από τον πάγκο του, είχε ξεχάσει τι πάει να
πει ξεκούραση, χαλάρωση, ξεγνοιασιά.
Και τώρα με το Γιαννάκη, τι ωραία που περνούσε!
Και ήταν η πρώτη φορά, μετά από πολύ καιρό,
που ζήτησε από το Γιαννάκη να παίξουνε. Ναι,
ναι, να παίξουνε.

56. Γιαννάκη, είπε ένα πρωί, τι λες πάμε μια βόλτα στο
δάσος; Θα ακούσουμε φωνούλες της φύσης, θα
δούμε τα ζωάκια, θα παίξουμε και κρυφτό. Τι λες;
Τι λέω; Γιούπι, γιούπι, πάμε.
Άρχισε να φωνάζει από τη χαρά του ο Γιαννάκης.
Και έτσι ξεκινήσανε.

57. Περπατούσανε ανάμεσα από τα δέντρα, ακούγανε τα
πουλάκια, το θρόισμα των φύλλων, το νερό που
κυλούσε στο ποταμάκι.
Ο Γιαννάκης έμεινε για λίγο πίσω, καθώς το βλέμμα
του τράβηξε μία σαυρούλα. Την πλησίασε σιγά –
σιγά και άρχισε να την περιεργάζεται. Όταν όμως
σήκωσε το κεφάλι του, δεν είδε τον παππού Τούλη
και τρόμαξε.
Παππού, παππού,άρχισε να φωνάζει. Παππούλη,
που είσαι; Αχ, δεν έχω και κανένα κινητό τηλέφωνο
μαζί μου, κάποιον να πάρω, κάποιον να βρω. Πάει
χάθηκα.
Μονολογούσε ο Γιαννάκης.

58. Τώρα τι να κάνω; Παππού, παππού, άρχισε να
φωνάζει και δειλά – δειλά να προχωρεί.
Ο γέρο Τούλης, δεν είχε βέβαια
απομακρυνθεί.
Απλά βλέποντας τον Γιαννάκη
απασχολημένο με τη σαύρα, είχε καθίσει
κάτω από την σκιά ενός δέντρου και περίμενε.
Μόνο που ο Γιαννάκης, από εκεί που ήταν, δεν
τον έβλεπε.

59. Έτσι, μόλις άκουσε ο γέρο Τούλης
τις φωνές του, σηκώθηκε και πηγαίνοντας
προς το μέρος του, του απάντησε.
Εδώ είμαι παιδί μου, μη φοβάσαι, σε αφήνω
εγώ μόνο σου στο δάσος;
Αχ, παππού, πως
τρόμαξα, είπα πως άρχισες κιόλας το κρυφτό.
Αμέσως παππού, πάνω στον πανικό μου, μου ήρθε
να τηλεφωνήσω στους γονείς μου, σε κάποιον να
έρθει να με βρει, μα που τηλέφωνο εδώ.

60. Στο μυαλό του Τούλη, άστραψε μία ιδέα.
Τι λες, είσαι να κάνουμε ένα τηλέφωνο; Τηλέφωνο;
Πάει τρελάθηκε ο παππούς, σκέφθηκε ο
Γιαννάκης.
Όμως ο παππούς, ο γέρο Τούλης, είχε ενθουσιαστεί
με την ιδέα. Τράβηξε τον Γιαννάκη κάτω από ένα
δέντρο, έβγαλε ένα κουτί σπίρτα μέσα από την
τσέπη του, μία μεγάλη κλωστή και μία βελόνα που
την είχε περασμένη στο πέτο του για ώρα ανάγκης.
Έ, καλά, αυτός ο παππούς είναι ένα κινητό
εργαστήριο, σκέφτηκε ο Γιαννάκης κοιτώντας με
απορία το γέρο Τούλη που δεν άργησε να εξηγεί:

61. Λοιπόν Γιαννάκη, κοίτα.
Και ο γέρο Τούλης άρχισε τη δουλειά του. Πέρασε
στην βελόνα την κλωστή, μετά έβγαλε τα σπίρτα
από το κουτί και τρύπησε τον πάτο του κουτιού με
τη βελόνα. Μετά έβγαλε την κλωστή από την
βελόνα. Αλλά, για να μην φύγει η άκρη της
κλωστής από το κουτί, την έδεσε στη μέση ενός
σπίρτου. Στην άλλη άκρη της κλωστής, ο Τούλης
στερέωσε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο την κλωστή
στον πάτο ενός άλλου σπιρτόκουτου.
Όταν τελείωσε έδωσε το ένα κουτί στο Γιαννάκη και
το άλλο το κράτησε αυτός. Ο Γιαννάκης ακόμα
δεν είχε καταλάβει τίποτα. Ο γέρο Τούλης
κατάλαβε την απορία του και του είπε:

62. Γιαννάκη, αυτό είναι ένα τηλέφωνο. Στάσου εσύ εδώ
και εγώ θα προχωρήσω μέχρι εκεί που φθάνει η
κλωστή που ενώνει τα κουτιά μας.
Πράγματι ο Γιαννάκης, έμεινε κάτω από το δέντρο,
ενώ ο Τούλης, προχώρησε στο δάσος και
σταμάτησε, όταν η κλωστή που ένωνε τα δύο
κουτιά, τεντώθηκε σαν χορδή. Ο Τούλης
ακούμπησε το κουτί του στα χείλη του και ο
Γιαννάκης έβαλε το δικό του στο αφτί.
Γιαννάκη με ακούς;
Σε ακούω καλά και χωρίς το τηλέφωνο.
Κλείσε το άλλο αφτί με το χέρι σου ,είπε ο Τούλης.
Ο Γιαννάκης έκλεισε το άλλο αφτί με την παλάμη
του.

63. Γιαννάκη φώναξε ξανά ο Τούλης. Τώρα ακούω καλά
στο τηλέφωνο, είπε ο Γιαννάκης και έβαλε το κουτί
στα χείλη του. Παππού,…..ωχ
Τι ωχ; Ρώτησε ο παππούς. Γαργαλιέμαι στην
παλάμη. είπε ο Γιαννάκης.
Τι σε γαργαλάει;
Ο πάτος του κουτιού, λέει ο Γιαννάκης.
Δηλαδή τρέμει; Ρώτησε ο παππούς.
Ναι, συμφώνησε ο Γιαννάκης.
Τρέμει ο πάτος του κουτιού και αναγκάζει και την
κλωστή να τρέμει πρόσθεσε ο γέρο Τούλης.
Τρέχει το τρεμούλιασμα πάνω στην κλωστή για το
δικό μου το κουτάκι, αναγκάζει τον πάτο του να
τρέμει και από αυτό βγαίνει πάλι ο ήχος.

64. Πολύ σωστά. Και τώρα Γιαννάκη για πες μου, ρωτάει
ο Τούλης. Όταν μιλάμε χωρίς να χρησιμοποιούμε το
τηλέφωνο από κουτιά σπίρτων, πως ο ήχος της
φωνής μου, φθάνει μέχρι το αφτί σου;.
Αφού δεν υπάρχει κλωστίτσα, τι είναι εκείνο που
τρέμει;
Ο Γιαννάκης μπήκε πράγματι σε σκέψεις.
Σκεφτόταν, σκεφτόταν, μέχρι που διστακτικά
απάντησε.
Ξέρεις παππού, αυτό λέω που τρέμει είναι ο αέρας.
Θυμάσαι που μου είπες να βάλω τα δάχτυλά μου
στο λαιμό και να φωνάξω;.

65. Ε, λοιπόν, όταν μιλάμε ο λαιμός μας τρεμουλιάζει
και από αυτόν αρχίζει να τρεμουλιάζει και ο
αέρας, σχηματίζοντας κύματα αέρα που τρέχουν,
όπως τα κύματα του νερού, μόνο που στον αέρα
τα κύματα δεν φαίνονται και έτσι ακούγεται η
φωνή.
Ε, λοιπόν μπράβο σου Γιαννάκη.
Είπε ο Τούλης και τον αγκάλιασε στοργικά. Έτσι
αγκαλιασμένοι γύρισαν στο εργαστήρι.

66. Από την άλλη μέρα ο Τούλης άρχισε να
μαθαίνει στον Γιαννάκη πώς να παίζει βιολί.
Του μίλησε για όλα τα μουσικά όργανα.
Τα κρουστά, τα έγχορδα, τα πνευστά.
Και ο Γιαννάκης έγινε ο πρώτος μαθητής.
Επιθυμία του να γίνει μουσικός.

67. Τα χρόνια πέρασαν. Ο Τούλης γέρασε πολύ,
δεν έφτιαχνε πια μουσικά όργανα.
Περνούσε τις μέρες του κλεισμένος στο ήσυχο
σπιτάκι του στο δάσος, ακούγοντας δίσκους με
μουσική. Με κλασική μουσική που έπαιζε μια
καταπληκτική ορχήστρα με έναν
καταπληκτικό μαέστρο. Τον Γιαννάκη.
Ναι, ναι, τον Γιαννάκη.

68. Ο Γιαννάκης είχε γίνει ένας σπουδαίος μουσικός,
ένας σπουδαίος μαέστρος.
Τώρα πια είχε μάθει για τα καλά τι πάει να πει
μαέστρος και πόσο σπουδαία δουλειά είναι να
διευθύνεις την ορχήστρα, να στέκεσαι πάντα
όρθιος μπροστά στους μουσικούς με τα όργανα και
να δείχνεις κάθε φορά ποιο όργανο θα παίξει και
πως θα παίξει.

69. Και ήταν περήφανος ο Γιαννάκης, πολύ περήφανος
για την δουλειά του.
Όμως δεν ξέχασε τον γέρο Τούλη, τον άνθρωπο που
πρώτος τον οδήγησε στο μαγικό κόσμο των ήχων
της μουσικής και επισκέφτηκε τον γέρο Τούλη και
έπαιξε με το βιολί του, μόνο για αυτόν.

70. Το δάσος πλημμύρισε από τη γλυκιά μελωδία και σε
λίγο από όλες τις μεριές άρχισαν να καταφτάνουν
και να περικυκλώνουν το σπίτι του γέρο Τούλη
όλα τα ζωάκια.
Δεν απορούσαν, για το τι συμβαίνει. Τώρα ήξεραν.
Ήξεραν πως αυτός ο γλυκός ήχος, αυτή η γλυκιά
μελωδία είναι η μουσική.
Η μουσική του Γιαννάκη και πως ο Γιαννάκης έπαιζε
και για αυτά.
ΤΑ ΖΩΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ.

71. ΤΕΛΟΣ