1. ‫بنام خدا‬
‫پيش فرضهاي ذهني كاركنان و‬
‫مديران‬
‫و تاثير آنها بر رفتارهاي‬
‫سازماني؛‬
‫عوامل شكل دهنده و پيامد ها‬
‫سيد بابك علوي‬
‫استاديار دانشكده مديريت و اقتصاد‬
‫دانشگاه صنعتي شريف‬

2. ‫اهداف كارگاه آموزشي‬
‫‪ ‬آشنا سازي مديران و سرپرستان شركت با چگونگي‬
‫تاثي ر پي ش فرضهاي ذهني كاركنان و مديران درباره‬
‫خودشان و ديگران بر رفتارهاي سازماني؛‬
‫‪ ‬پيشنهاد چند راه كار مفيد كه با تمرين روي آنها بتوان‬
‫باعث تقويت مهارت افراد در شناخت پيش فرضهاي‬
‫غلط گرديد. بدين ترتيب مي توان از بروز رفتارهاي‬
‫نامناس ب كاري مرتب ط ب ا آ ن پي ش فرضها جلوگيري‬
‫نمود.‬

3. ‫اهميت پيش فرضها در رفتار‬
‫سازماني‬
‫‪ ‬رفتار افراد عمدتا بر اساس ادراکشان از واقعيت‬
‫شكل مي گيرد؛ نه الزاما بر اساس خود واقعيت‬
‫‪ ‬ادراك انسان از واقعيت ها داراي محدوديت هاي‬
‫فراواني مي باشد.‬
‫‪ ‬بسياري از پيش فرضها و قضاوت هاي انسان ممكن‬
‫است بر اساس ادراكاتي باشد كه الزاما صحيح نمي‬
‫باشند.‬
‫باورهاي ذهني و رفتارهاي انسانها داراي وابستگي‬ ‫‪‬‬

4. ‫انواع باورها و پيش فرض ها‬
‫‪‬درباره خود؛‬
‫‪‬درباره ديگران؛‬
‫‪‬درباره وقايع و پديده هاي محيطي.‬

5. ‫نمونه هايي از انواع خطاهاي رايج در‬
‫قضاوت درباره ديگران‬
‫‪ ‬قالبي انديشيدن )‪(Stereotyping‬‬
‫‪ ‬اثر هاله اي )‪(Halo effect‬‬
‫‪ ‬اثر تقابل)‪(Contrast effect‬‬
‫‪ ‬باور درباره ثبات و يا امكان تغيير توانايي هاي‬
‫ديگران‬
‫)‪(Entity and incremental theorists‬‬
‫‪ ‬خطاي بنيادين اسناد‬
‫)‪(Fundamental attribution error‬‬

6. ‫قالبی انديشيدن‬
‫‪ ‬هنگامی که ما کسی را بر اساس ادراک مان در باره‬
‫ويژگي هاي گروهی که آن فرد به آن تعلق دارد،‬
‫قضاوت کنيم قالبی انديشيدن را در رابطه با او به کار‬
‫می بريم.‬
‫‪ ‬به عنوان مثال:‬
‫”کارمندان مسن نمی توانند مهارتهای جديد راياد‬
‫بگيرند.“‬
‫”کارمندان خيلی چاق انضباط ندارند.“‬
‫”کارمندان آسيايی سخت کوش و با وجدان هستند.“‬

7. ‫اثر هاله ای‬
‫‪ ‬اس تنباط کل ی درباره ي ک فرد بر اس اس تنه ا يک‬
‫ويژگ ی مشخ ص وي، مانن د هوش بال، اجتماعی‬
‫بودن، و يا ظاهر پسنديده را اثرهاله ای گويند.‬
‫‪ ‬به عنوان مثال:‬
‫کسی که داوطلب شغلی در بازاريابی شرکت باشد،‬
‫و از نظ ر لباس ی ک ه بر ت ن دارد بس يار مرتب باشد.‬
‫ممك ن اس ت مص احبه کننده تص وير نادرستی از وی‬
‫گرفته و بر همان اساس در باره توانائيها و مسئوليت‬
‫پذيري وي قضاوتي مثبت کند، در حاليکه امکان دارد‬
‫چنين فردی از نظر مسئوليت پذيری و شايستگی های‬
‫فردی نا مناسب باشد.‬

8. ‫اثر تقابل‬
‫‪ ‬متاثر شدن ارزيابی ما از ويژگی های يک فرد، از‬
‫طريق مقايسه با افراد ديگری که اخيرا توسط ما‬
‫ارزيابي شده و آنها بسيار بالتر يا پايين تر از نظر‬
‫همين ويژگيها ارزيابي شده اند.‬
‫‪ ‬به عنوان مثال:‬
‫تصويری ازچگونگی عملکرد اثرتقابل در يک موقعيت‬
‫مصاحبه هنگاميکه مصاحبه کننده تعداد زيادی از‬
‫فرمهای استخدامی را در اختياردارد.‬
‫فرد مصاحبه شونده می تواند به عنوان بيشترين‬
‫مطلوبيت در ارزيابی در نظر گرفته شود اگر با فردی‬
‫که متوسط است مقايسه شود، و همين فرد می تواند‬
‫به عنوان کمترين مطلوبيت در ارزيابی پذيرفته شود‬

9. ‫باور درباره ثبات و يا امکان‬
‫تغيير تواناييهای ديگران‬
‫‪ ‬مديران ممكن است به صورت عمومي دو نوع پيش‬
‫فرض مهم را درباره توانايي هاي ديگران در ذهن‬
‫خود داشته باشند:‬
‫‪ ‬ويژگيهای انسان ثابت است، و چندان با كسب تجربه‬
‫بيشتر تغيير نمی کند.‬
‫‪ ‬ويژگيهای انسان ممكن است با تجربه تغيير کنند و‬
‫توانايي هاي وي توسعه يافته و کاملتر شوند.‬

10. ‫خطای بنيادين اسناد‬
‫‪‬تمايل به ضعيف ديدن تاثير عوامل بيروني و‬
‫قوي ديدن تاثير عوامل دروني هنگاميکه‬
‫درباره ی رفتار ديگران قضاوت می کنيم.‬
‫‪‬به عنوان مثال: تاخير يك نفر در حضور در‬
‫جلسه را به بي برنامه بودن وي ولي تاخير‬
‫خود را به بي برنامه بودن سيستم ويا‬
‫مشكلت محيطي نسبت دهيم.‬

11. ‫برخي از باورها درباره خود‬
‫‪‬باور درباره توانايي هاي خود در حوزه هاي‬
‫مختلف؛‬
‫‪‬باور درباره ارزشمندي خود؛‬
‫‪‬خود شيفتگي.‬

12. ‫باور درباره توانايي های خود‬
‫‪‬خود-كارآمدي: ميزان باور يك فرد به توانايي‬
‫های خود به منظورسازمان دادن واجراي‬
‫مجموعه فعاليتهايي در يك حوزه مشخص‬
‫‪‬مطالعات نشان داده است كه هر چه فرد باور‬
‫قوي تري نسبت به كارآمدي خود داشته باشد‬
‫عملكرد بالتري دارد.‬
‫‪‬هر چند باور غلط درباره توانايي خود مي‬
‫تواند از ابعاد گوناگوني خطرناك باشد.‬

13. ‫عزت نفس‬
‫‪ ‬عزت نفس اشاره دارد به ميزانی که يک فرد در‬
‫يک حوزه برای خودش احساس ارزش می کند.‬
‫‪ ‬افراد با سطح پايينی ازعزت نفس در مقايسه با‬
‫افرادی با سطح باليی از آن تمايل بيشتری به‬
‫جلب تاييد از طرف ديگران دارند.‬
‫‪ ‬افراد با سطح باليی از عزت نفس در مقايسه با‬
‫افرادی با سطح پايينی از آن، خطرات بيشتری‬
‫درانتخاب شغل می پذيرند وتمايل بيشتری به‬
‫انتخاب شغلهای غير معمول دارند.‬

14. ‫خود شيفتگی‬
‫‪ ‬احساس استثنايي بودن و مهم بودن بسيار‬
‫زياد؛‬
‫‪ ‬غرق بودن در احساس نياز به قدرت و‬
‫رؤياهاي موفقيت هاي بسيار بزرگ؛‬
‫‪ ‬نياز زياد به مورد توجه قرار گرفتن و تحسين؛‬
‫‪ ‬توقع زياد از ديگران و حس بهره جويي؛‬
‫‪ ‬فقدان درك احساسات ديگران.‬

15. ‫چگونه باورهاي خود را مورد ارزيابي‬
‫قرار دهيم؟‬
‫‪ ‬شناسايي نردبان استنتاج در ذهن خود‬
‫‪ ‬تقويت مهارت هاي گفتگو‬

16. ‫شناسايي نردبان استنتاج در‬
‫ذهن خود‬
‫‪ ‬بر اساس مطالعات آرجري س و شان )6991( افراد به‬
‫صورت گزينشی اطلعات لزم را از محيطشان اخذ می‬
‫کنند . سپس ممک ن اس ت ب ه سرعت زنجيره ای از‬
‫استنباطها را در ذهن شکل داده، وسپس روابط ي بين‬
‫اطلعات جدي د و فرضها و باورها را با تفاسير خود از‬
‫اطلعات موجود ايجاد کنند، ونهايتا ً رفتارهايشان را بر‬
‫اساس استنباطهايشان ب روز دهند.‬
‫‪ ‬چنين استنباطهايی معمول آزمون نشده و متاسفانه‬
‫ً‬
‫گاهی غير صحيح می باشند.‬

17. ‫شناسايي نردبان استنتاج در ذهن خود‬

18. ‫شناسايي نردبان استنتاج در ذهن خود‬
‫)ادامه(‬

19. ‫تقويت مهارتهاي گفتگو‬
‫‪ ‬تاملت ذهنی و پرسشگري:‬
‫‪ ‬تاملت ذهنی به کنترل سرعت فرآيند تفکر‬
‫استنباطی به منظور ايجاد آگاهی بيشتر از‬
‫چگونگی الگوي ذهنی اشاره دارد)سنگه‬
‫4991(.‬
‫‪ ‬پرسشگری به کنترل شرايط گفتگو و طرح‬
‫سؤالت هوشمندانه ازديگران اشاره دارد تا‬
‫بتوان شناخت لزم را درباره پيش فرضهای‬
‫دست آورد )سنگه 4991(.‬ ‫يكديگر ب‬

20. ‫پايان‬
‫با تشكر‬
E-mail: sbalavi@sharif.edu

21. ‫تمرين فردي‬
‫‪ ‬حداق ل يك ي از تجارب ناموفق خود را در‬
‫تعاملت انس اني ب ا ديگران ب ه ياد آورده و با‬
‫بهره گيري از تكني ك نردبان اس تنتاج بررسي‬
‫كنيد كه:‬
‫‪ ‬تا چ ه ميزان باورهاي شما درباره خود و‬
‫قضاوت درباره آنها در ايجاد آن شرايط مؤثر‬
‫بوده است؟‬
‫‪ ‬چگونه داده هاي موجود را براي شكل گيري‬
‫استنتاج خود تفسير كرده ايد؟‬

22. ‫تمرين گروهي‬
‫‪‬در گروه خود درباره موضوع زير گفتگو و با‬
‫بهره گيري از مهارت هاي گفتگوي توضيح‬
‫داده شده در اين جلسه نتيجه گيري نماييد:‬
‫چه تحولت محيطي را در آينده به عنوان فرصت‬
‫و تهديدهاي جدي براي شركت خود مي دانيد؟‬
‫براي هر كدام 4 مورد را اشاره كنيد.‬