1. ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ
Компьютерийн техник Менежментийн Сургууль
Менежментийн салбарын
багш нарын 2006 оны 01 –р
сарын 25 –ны єдрийн №2
хурлаар батлав.
“BA208 Бизнесийн удирдлагын
курсын төсөл”
хичээлийн хөтөлбөр
удирдлага мэргэжлээр суралцагчдын “ВА208
Зориулалт: Бизнесийн хичээлийн агуулга, ажлын гїйцэтгэл, хамгаалалтын
БУКТєсєл
їйл ажиллагаанд мєрдлєгє болгоно.
Улаанбаатар

2. Programof BusinessAdministrationProject
2006 он
I. Курсын төслийн зорилго
Бизнесийн удирдлагын мэргэжлийн суурь хичээлүүдийн
сургалтаар оюутны олж авсан онолын мэдлэгийг бататган, тэдэнд
судалгаа шинжилгээний ажлын болон мэргэжлийн бизнесийн
байгууллагуудын үйл ажиллагаатай танилцуулах, бизнесийн хэрэглээний
программуудыг ашиглан тооцоо, судалгаа хийх чадвар эзэмшүүлэхэд
чиглэгдэнэ.
II. Курсын төслийн ерөнхий шаардлага
•Бизнесийн удирдлага мэргэжлийн дээд боловсролын болон
мэргэжлийн суурь хичээлүүдийг судалж 60-аас доошгүй кредит цаг
цуглуулсан, мөн 5-аас дээшгүй хичээл сонгосон оюутан “ВА208
курсын төслийг сонгож гүйцэтгэнэ.
•Курсын төсөл нь сургалтын хөтөлбөрт (*) тэмдэглэгээтэй
тусгагдсан тул оюутан “С” - ээс доошгүй үнэлгээ авах
шаардлагатай.
•Төслийг сонгосон оюутан “Сургалтын пүүс” (309 тоот өрөө)-т
бүртгүүлэн хөтөлбөрийн дагуу төслийг гүйцэтгэнэ.
III. Курсын төслийн агуулга, зохион байгуулалт
•Төслийн агуулга: Бизнесийн удирдлагын курсын төсөл нь 2
үндсэн хэсгээс бүрдэнэ. Үүнд:
1. “Ажил хэрэгч тоглоомын хөтөлбөр”;
2. “Дадлагажих хөтөлбөр”;
1. “Ажил хэрэгч тоглоомын хөтөлбөр” (2 кредит):
Энэхүү хөтөлбөр нь 64 цагийн агуулгатай бөгөөд оюутанд бие
даан бизнес эрхлэх шийдвэр гаргах, аж ахуйн нэгжийг шинээр
үүсгэн байгуулж, “бизнес - төлөвлөгөө” боловсруулан хэрэгжүүлж,
бизнесийн байгууллагын үйл ажиллагааг тогтворжуулах талаар
тодорхой мэдлэг, чадвар эзэмшүүлэх зорилготой.
“Ажил хэрэгч тоглоом” - ыг тодорхой удирдамжийн дагуу курсын
төслийн I үе шатанд оюутнууд баг болон гүйцэтгэж, үр дүнгээр нь
тайлан бичиж хамгаална (хавсралт 1).
2. “Дадлагажих хөтөлбөр” (1 кредит):
Уг хөтөлбөр нь 32 цагийн агуулгатай байх бөгөөд оюутанд
суралцаж байгаа мэргэжлийн чиглэлээр практик дадлага,
туршлага олгох зорилготой. “Дадлагажих хөтөлбөр” батлагдсан
удирдамжийн дагуу хэрэгжинэ (хавсралт 2).
Профессорын баг, хэлтсийн дарга багш нар оюутны дадлага
хийх обьект (байгууллага)-ыг олоход туслах, хуваарилах асуудлыг
хариуцах бөгөөд “сургалтын пүүс” дадлагын нэгдсэн хуваарийг
гаргаж, явцын хяналтыг давхар тавьж ажиллана. Дадлагын үр
дүнгээр тайлан бичиж, мэргэжлийн багш нараас бүрдсэн комисст
хамгаална.
-2-

3. Programof BusinessAdministrationProject
IV. Курсын төслийн гүйцэтгэлийн үнэлгээ
Курсын төслийн үр дүнг нийт 100 хүртэл оноогоор үнэлж,
сургалтын пүүс хариуцаж гаргана. Үүнээс:
1. “Ажил хэрэгч” тоглоомын гүйцэтгэл 40 хүртэл оноо
/явцын үнэлгээ 20+20 оноо/
2. “Дадлагажих хөтөлбөр”-ийн хэлтсийн даргын үнэлгээ 30
хүртэл оноо
3. “Дадлагажих хөтөлбөр”-ийн тайлан хамгаалалт 30
хүртэл оноо
V. Курсын төслийн гүйцэтгэл, хамгаалалтын нэгдсэн хуанли
Хугацаа
Гүйцэтгэх ажил Тайлбар
/долоо хоног/
I. “Ажил хэрэгч тоглоом” хөтөлбөр
I Оюутны бүртгэл, “Ажил хэрэгч Сургалтын пүүс
тоглоом” – ын баг бүрдүүлэлт
/309 тоот өрөө/
II Даалгавар, зөвлөлгөө Сургалтын пүүс
III-VII “Ажил хэрэгч” тоглоомын гүйцэтгэл Сургалтын пүүс
VII Хэлтсийн дарга багш нарын уулзалт, Сургалтын пүүс
зөвлөлгөө
VII Явцын үнэлгээ, хэлэлцүүлэг Сургалтын пүүс
VIII “Ажил хэрэгч тоглоом”-ын Профессор,багш нар
хамгаалалт
II. “Дадлагажих хөтөлбөр”
VIII “Дадлагын хөтөлбөр”-ийн бүртгэл Сургалтын пүүс, хэлтсийн
/дадлагын обьект, / дарга нар
VIII Оюутан дадлагын төлөвлөгөө Сургалтын пүүст өгөх
боловсруулж хэлтсийн даргаар
батлуулах
VIII-XV Тодорхой байгууллага дээр дадлага 7 хоногт 4 цагаар нийт 32
хийх цаг дадлага хийнэ
XV Хэлтсийн даргын үнэлгээ Хэлтсийн даргын үнэлгээг
сургалтын пүүст өгөх
XVI Дадлагын тайлан хамгаалалт Сургалтын пүүс
Хавсралт1.
“Ажил хэрэгч тоглоом” хөтөлбөрийн удирдамж
Удиртгал
Та бүхэн бизнесийн сонирхолтой ертөнцөд тавтай морилно уу.
-3-

4. Programof BusinessAdministrationProject
Та болон танай нөхөд хуримтлуулсан мөнгөөрөө нэг компани
байгууллаа гэж бодъё. Энэ компани нь ямар ч төрлийн бүтээгдэхүүн
үйлчилгээг эрхэлж болох боловч шудрага өрсөлдөөн үүсгэхийн тулд
тоглоомд оролцогч багууд ижил төрлийн үйл ажиллагааг эрхэлнэ хэмээн
хийсвэрлэн авч үзье.
Та бүхэн энэхүү компанийн шинэ эзэд болсон учир бизнес тань
амжилттай болж, хөрөнгөө нэмэгдүүлэх эсвэл оруулсан хөрөнгө
оруулалтаа алдах, эсвэл энэ хоёр хязгаарын дунд байх уу гэдэг нь та
бүхний явуулах төрөл бүрийн арга хэмжээнүүд ба гаргах шийдвэрээс
шууд хамаарах болно.
Хүн бүр танай бүтээгдэхүүний чанарыг гайхан биширч, танай
бүтээгдэхүүн үйлчилгээг хэрэглэхийг хүсч байгаа ба хүчтэй өрсөлдөгч
олон компаниуд хүмүүсийн эрэлт хэрэгцээг хангах гэж тэмүүлж байна.
Танай болон бусад өрсөлдөгч компаниуд гарааны ижил тэнцүү
нөхцөлөөр бизнесийн үйл ажиллагаагаа эхэлнэ. Иймээс танай баг
амжилт гаргах эсэх нь та бүхний менежментийн мэдлэг, чадвар болон
зах зээлээ хэрхэн мэдэрч, аюул заналхийллийг тооцож, нөөц
бололцоогоо хэрхэн ашиглаж байгаагаас хамаарна.
“Ажил хэрэгч” тоглолтын алхам бүрд та нар өөрсдийн компанийн үйл
ажиллагаатай холбоотой олон шийдвэр гаргах болно.
Хөтөлбөрийн зорилго: Шинээр аж ахуйн нэгжийг үүсгэн байгуулж 1
жилийн хугацааг хамарсан үйл ажиллагаа явуулж, амжилтанд хүргэх
чадвар эзэмшүүлэхэд чиглэгдэнэ.
Хөтөлбөрийн агуулга, зохион байгуулалт:
“Ажил хэрэгч тоглоом”-ыг хичээлийн ерөнхий шаардлага хангасан
оюутнууд ажил мэргэжлийн төлөөллөөр 5-7 хүнтэй баг бүрдүүлж
гүйцэтгэнэ. Баг бүрдүүлэхдээ Менежментийн салбарын бизнесийн
удирдлага мэргэжлээр суралцаж буй оюутны онолын мэдлэг чадварыг
хослуулан практик хэрэглээ болгоход голлон анхаарна.
Багийн гишүүд (5-7 мэргэжилтний бүрэлдэхүүнтэй байна):
1. Үйлдвэрлэл, үйл ажиллагааны менежер (Үйлдвэрлэлийн
менежмент, Үйлдвэрлэл ба Маркетинг, Үйлдвэрлэл ба Хүний
нөөцийн менежмент, Жижиг бизнесийн менежмент)
2. Санхүүгийн менежер (Санхүүгийн менежмент)
3. Маркетингийн менежер (Маркетингийн менежмент)
4. Гадаад харилцааны менежер (Олон улсын бизнесийн
менежмент)
5. Хүний нөөцийн менежер (Хүний нөөцийн менежмент)
Багийн гишүүд үүсгэн байгуулагчдын хурлаар “Компанийн захирал”
буюу багийн ахлагчийг томилно. Томилогдсон компаний захирал нь
“Сургалтын пүүс”-т Компаний үйл ажиллагааг явуулах, багаар
компьютер ашиглах цагийн захиалгыг өгнө.
-4-

5. Programof BusinessAdministrationProject
Сургалтын пүүс нь дараахи мэргэжлийн хэлтэстэй байх бөгөөд
тухайн мэргэжлийн багийн профессор нь “Хэлтсийн дарга” багшийг
тодорхой хугацаагаар томилон ажилуулна. “Хэлтсийн дарга” багш нь
мэргэжлийнхээ чиглэлээр мэдээллийн санг бүрдүүлэх, шинээр
ашиглагдах програм хангамжийг танилцуулах, заавар зөвлөлгөө өгөх
ажилд голлон анхаарна.
Мэргэжлийн хэлтэсүүд:
•Үйлдвэрлэлийн хэлтэс;
•Маркетингийн хэлтэс;
•Гадаад харилцааны хэлтэс;
•Санхүүгийн хэлтэс;
•Хүний нөөцийн хэлтэс;
Байгуулагдсан компаниудын үйл ажиллагаатай холбоотой өдөр
дутмын болон шуурхай мэдээллийн үйлчилгээг мэдээллийн самбараар
дамжуулан “Сургалтын пүүс”-ээс үзүүлнэ.
Хөтөлбөрийн хүрээнд хийж гүйцэтгэх ажлууд:
1. Монгол улсын “Компаний тухай хууль”-ийн дагуу бүх баримт
бичгийг бүрдүүлж, шинээр байгуулах компаний оноосон нэрийн
зөвшөөрөл авч, татварын байгууллагад бүртгүүлсэн байх.
(Стандарт бланкуудын хуулбаруудыг ашиглах);
2. Компани үүсгэн байгуулагчдын хурал хийж, протокол хөтөлсөн
байх;
Хурлаар хэлэлцэх асуудал:
•Дүрмийн сан байгуулах;
•Үйлдвэрлэх бүтээгдэхүүн, үзүүлэх үйл ажиллагаа,
үйлчилгээний чиглэлийг тогтоох;
•Жилд үйлдвэрлэх бүтээгдэхүүний тоо хэмжээ, үнэ, зардлын
төлөвлөлт, байрны түрээс, хөрөнгө оруулалт г. м;
3. Компаний дүрэм боловсруулах;
4. Мэргэжилтнүүдтэй хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах;
5. Компаний эрхэм зорилгыг тодорхойлсон байх;
6. Компаний удирдлагын бүтэц зохион байгуулалт, ажиллагчдын
чиг үүргүүдийн хуваарилалт, ажлын байрны тодорхойлолтыг
батлах;
7. Компаний үйл ажиллагааны “эхлэлтийн баланс” зохиох;
8. Бүтээгдэхүүнийг борлуулах буюу үйлчилгээ явуулах зах
зээлийн судалгаа хийсэн байх;
9. Өрсөлдөгчдийн судалгаа хийсэн байх;
10. Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулсан байх;
11. R&D /Судалгаа- хөгжлийн /төлөвлөлтийг гүйцэтгэсэн байх;
12. Компаний үйл ажиллагааны тайлан (Захирлын илтгэл) гаргах;
13. Компанийн санхүүгийн тайлан баланс (Тоглолтын үе нь жилийн
хоёр улирлыг буюу 6 сарыг илэрхийлнэ) гаргах;
14. Компаний цаашдын хөгжлийн хандлага, шинэчлэлтийн
чиглэлийг тодорхойлох;
Хөтөлбөрийн үр дүнгийн үнэлгээ:
Сургалтын пүүсийн захирал нь 30 хүртэл оноог “Ажил хэрэгч
-5-

6. Programof BusinessAdministrationProject
тоглоом”-ын явцад өгөх ба “Хэлтсийн дарга” багш нар “Ажил хэрэгч
тоглоом”-ын тайлан хамгаалалтад 10 хүртэл оноо өгнө. “Ажил хэрэгч
тоглоом”-ыг үнэлэхдээ дараахи шалгууруудыг үндэслэл болгоно. Үүнд:
♦ Компанийг үүсгэн байгуулсан үндэслэл оновчтой эсэх;
♦ Бизнесийн эрх зүйн мэдлэг, баримт бичгийн иж бүрдэл;
♦ Бүтээгдэхүүн ба үйлчилгээ нь өнөөгийн эрэлт, хэрэгцээг хангах
чадвар;
♦ Үйл ажиллагаандаа бизнесийн хэрэглээний программуудыг
ашигласан байдал;
♦ Мэдээллийн технологийг ашигласан байдал;
♦ Шинэ содон санаа, өвөрмөц шийдэл гаргасан эсэх;
♦ Тайлан илтгэл бэлтгэх, илтгэх чадвар;
Хөтөлбөрийн гүйцэтгэлийн тайлангийн бичиглэлд
тавигдах шаардлага
1. Компанийн үйл ажиллагаатай холбоотой 1-13 иж бүрдэл
ажлуудыг дэс дарааллын дагуу нэгтгэн, хэвлэмэл байдлаар
бичиж хавтасласан байх;
2. Судалгааны ажил бүрд дүгнэлт хийсэн байх;
3. Бичиглэл нь А4 цаасан дээр 12 фондын хэмжээгээр Suna
Centurion эсвэл Arial фондоор 1,5 мөрөөр тохируулагдсан,
цаасны зүүн захаас 3см, баруун талаас 2см, дээд талаас 3см,
доод талаас 2,5см хэмжээтэйгээр бичигдсэн байх;
4. Тайланд тусгагдсан хүснэгт, зураг бүр нэртэй байх ба
хүснэгтийн дугаар түүний нэрсийн баруун дээд буланд, зургийн
дугаар түүний доод төв хэсэгт тус тус тавигдсан байх;
5. Компанийн ажлын тайлан нь 30- аас доошгүй хуудсанд
бичигдсэн байх;
6. Компаний захирлын тайлан илтгэлийг баяжуулан үзүүлэнгээр
хийсэн байх;
7. Мэдээллийг эмх цэгцтэй, нягт нямбай нэгтгэн боловсруулсан
байх;
Хавсралт2.
“Дадлагажих хөтөлбөр” - ийн агуулга, удирдамж
Хөтөлбөрийн зорилго:
Оюутанд суралцаж буй мэргэжлийн чиглэлээр эзэмшсэн онолын
мэдлэгийг практик хэрэглээнд эзэмшихэд дадлага олгон, бататгахад
чиглэгдэнэ.
Хөтөлбөрийн агуулга, зохион байгуулалт:
”Ажил хэрэгч” тоглоомыг амжилттай гүйцэтгэсэн оюутан
“Дадлагажих хөтөлбөр” - ийг хэрэгжүүлнэ. Оюутан хэлтсийн дарга
багштай зөвшилцсөний үндсэн дээр сонгож авсан сэдвийн хүрээнд
тодорхой байгууллага дээр 32 цагийн дадлага хийнэ. Дадлагыг оюутан
хэлтсийн дарга багштай хамтран боловсруулсан төлөвлөгөөний дагуу
багийн профессороор батлуулж мөрдөх ба гүйцэтгэлийн явцад
“Сургалтын пүүс” - пүүсийн захирал хяналт тавьж ажиллана.
-6-

7. Programof BusinessAdministrationProject
Хөтөлбөрийн агуулга:
Энэхүү хөтөлбөр нь 2 үндсэн хэсгээс бүрдэнэ. Үүнд:
1. Танилцах дадлага;
2. Сэдвийн хүрээнд гүнзгийрүүлэн хийх судалгаа;
1. Танилцах дадлагыг оюутан VIII, IX дэх долоо хоногт хийх
бөгөөд энэ хугацаанд тухайн байгууллагын үйл ажиллагааны
талаархи ерөнхий мэдээллийг цуглуулна.
2. Оюутан хэлтсийн дарга багштай зөвшилцөн тохиролцсон
төлөвлөгөөний дагуу судалгааг явуулна.
Судалгаа хийж байгаа байгууллагатай тохиролцсоны үндсэн дээр
сонгож авсан сэдвийг өөрчлөх боломжтой ба өөрчилсөн тохиолдолд
оюутан II долоо хоногийн дотор Сургалтын пүүст мэдэгдэх үүрэгтэй.
Хөтөлбөрийн зохион байгуулалт:
1. “Дадлагажих хөтөлбөр” - ийг гүйцэтгэх оюутны хэлтсийн дарга
нь тухайн мэргэжлийн профессорын багаас томилогдох бөгөөд
“Сургалтын пүүс” - ийн захирал баталсны дараа өөрчлөхийг
хориглоно.
2. “Дадлагажих хөтөлбөр” - ийг гүйцэтгэх оюутан нь хэлтсийн
дарга багштай зөвлөж сонгосон судалгааны ажлын сэдэв,
обьектын нэрийг хэлтсийн дарга багшийн гарын үсгээр
баталгаажуулсан баримтын хамт Сургалтын пүүст VIII долоо
хоногийн эхний өдөр өгч бүртгүүлнэ.
3. “Дадлагажих хөтөлбөр” - ийн хүрээнд хийж гүйцэтгэх ажлуудыг
бүрэн тусгасан график төлөвлөгөөг оюутан, хэлтсийн дарга
багш хамтран боловсруулж мөрдөх бөгөөд IX долоо хоногт
багтаан эцэслэн боловсруулж Сургалтын пүүст өгсөн байна.
4. “Дадлагажих хөтөлбөр” - ийг товлосон хугацаанд багтаан
гүйцэтгэж, үр дүнгээр “Дадлагын тайлан” бичиж хэлтсийн дарга
багшаар үнэлүүлэн XV дахь долоо хоногт Сургалтын пүүст
хураалгана.
5. Сургалтын пүүс хэлтсийн дарга багшийн үнэлгээ, тайланг
харгалзан жинхэнэ хамгаалалтад оруулах эсэх талаар шийдвэр
гаргана.
“Дадлагажих хөтөлбөр” - ийн тайлан хамгаалахад тавигдах
шаардлага
1. Оюутан төслийн эхний үе шат болох “Ажил хэрэгч тоглоом”
хөтөлбөрт хамрагдан тайлан хамгаалж үнэлгээ авсан байна.
2. Дадлагыг батлагдсан төлөвлөгөөний дагуу бүрэн хийж
гүйцэтгэсэн байна.
3. Дадлагын тайланг зохих шаардлагын дагуу бичиж
боловсруулан хэлтсийн дарга багшаас хамгаалалтанд орох
шаардлага хангасан эсэх талаар зөвшөөрөл авч үнэлгээ
тавиулсан байна.
4. Дадлагын тайлан нь тайлангийн бичиглэлийн шаардлагыг
бүрэн хангасан 25-30 хуудсанд багтаан бичигдэн, зохих
журмын дагуу хэвлэн нүүрлэгдсэн байна.
5. Тайланг “Бакалаврын” дипломын бичиглэлд тавигдах стандарт,
-7-

8. Programof BusinessAdministrationProject
шаардлагын дагуу бичиж боловсруулна /1.4-5 – р хавсралт/.
Бакалаврын төгсөлтийн ажилд тавигдах үндсэн шаардлага (1.4
– р хавсралт) – ын 4.2 - т заагдсан зүйл дадлагажих
хөтөлбөрийн тайлан бичих шаардлагад хамаарахгүй.
“Дадлагын тайлан” -гийн ерөнхий бүтэц, агуулга
Нэг. Удиртгал
1. Байгууллагын товч танилцуулга
2. Байгууллагын зорилго зорилт, стратеги, үйл ажиллагааны өнөөгийн
төлөв байдал
3. Байгууллагын хэтийн төлөв, хөгжлийн хандлага
Хоёр. Судалгаа, шинжилгээний хэсэг
Дадлагын төлөвлөгөөний дагуу “Судалгаа, шинжилгээний ерөнхий
аргачлал” - ыг баримтлан хийж гүйцэтгэнэ.
Гурав. Санал, дүгнэлтийн хэсэг
Судалгаа, шинжилгээний үр дүнг нэгтгэн дүгнэж, ашиглагдаагүй
буюу дутуу ашиглагдаж буй нөөц боломж, сайжруулах, боловсронгуй
болгох, шийдвэрлэвэл зохих асуудлуудыг илрүүлэн тодорхойлж,
шийдвэрлэх арга замын талаар өөрийн саналыг тусгасан байна.
Ашигласан ном зүйн жагсаалт
Судалгаа хийж, тайлан бичих явцад ашигласан ном сурах бичиг,
интернетийн мэдээлэл болон тухайн компаний мэдээллийн нэрс
жагсаалтыг зохих стандартын дагуу хавсаргаж тусгана.
Хавсралт
Төслийг хийхдээ тухайн байгууллагаас авч ашигласан үндсэн
мэдээллүүд, холбогдох материал, үндэслэл, тооцоо, хамгаалалт хийхэд
шаардагдах үзүүлэнг хавсаргасан байвал зохино.
“Судалгаа, шинжилгээний ерөнхий аргачлал” - ын зөвлөмж
Судалгаа шинжилгээ хийхдээ дараах зөвлөмжийг харгалзан
тухайн байгууллагын үйлдвэрлэл, үйлчилгээний онцлогт тохируулан
ашиглахыг зөвлөж байна.
Судалгаа шинжилгээг дараах багц асуудлаар хийнэ. Судалгааг
дор дурдсан дарааллаар явуулна. Үүнд:
1. Судалгааны үзэл баримтлалаа боловсруулна.
2. Судалгааны төлөвлөгөө, тайлан, баримт материал, тоон
үзүүлэлтүүдийг авч шинжилгээ, боловсруулалт хийнэ.
3. Судалгааны үр дүнг нэгтгэн дүгнэж санал боловсруулна.
Судалгааг явуулсан үндсэн бүлэг тус бүрээр сонгож авсан
объектын үйл ажиллагааг сайжруулах үндсэн чиглэл, санал
боловсруулах ба судалгааны үр дүнг товч, ойлгомжтой, цэгцтэй болгох
зорилгоор график дүрслэл, схем, таблицыг өргөн хэрэглэвэл зохино.
Маркетингийн судалгаа, шинжилгээ
-8-

9. Programof BusinessAdministrationProject
Зорилго: Маркетингийн судалгааг явуулахдаа өөрийн сонгосон
объектын өрсөлдөөнт зах зээл дээрх байр суурийг тодорхойлох, түүнийг
бэхжүүлэх, сегментийг өргөжүүлэн тэлэх, үйл ажиллагааны ирээдүйтэй
шинэ чиглэлийг сонгон тогтоох зорилгыг тавина.
Маркетингийн судалгааг шинжлэх ухааны ерөнхий болон
шинжилгээ-төсөөллийн тусгай аргуудад тулгуурлан зах зээлийн тухайн
үеийн нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь шинжлэн дүгнэхийг эрмэлзэх
хэрэгтэй.
Маркетингийн судалгаа нь дараах асуудлуудыг хамарсан байвал
зохино. Үүнд:
1. Зах зээлийн тоон үзүүлэлтүүд
Зах зээлийн багтаамж, эзэлж буй хувь хэмжээ, өсөлт, зорилтот зах
зээл, эрэлт, нийлүүлэлтийн хэмжээ г. м.
2. Өрсөлдөгчийн шинжилгээ
Зах зээлд өрсөлдөгчдийн тоо, давуу ба сул талууд, баримталж буй
стратеги, үнэ, санхүүгийн ба удирдлагын чадавхи г. м.
3. Хэрэглэгчдийн бүтэц (сегмент)
Хэрэглэгчдийн нас, боловсрол, орлого г. м.
4. Салбарын бүтэц
Салбарын үйлдвэрлэлийн ачаалал,өрсөлдөөний шинж чанар г.м.
5. Найдвартай, аюулгүй байдал
Орлох талаар бий болох боломж, маркетингийн шийдвэрийг
хэрэгжүүлэхэд гарах бэрхшээлүүд.
6. Хуваарилалтын бүтэц
Газар зүйн байршлаар, хуваарилалтын сувгаар
7. Маркетингийн удирдлага
Зах зээл дэхь нэр хүнд, барааны нэр төрөл, хэрэгцээг хангах чадвар.
Амьдралын мөчлөг, нэмэлт үйлчилгээ, үнэ, үнийн бодлого,
худалдааны нөхцөл, төлбөр тооцооны нөхцөл, нийлүүлэлтийн зохион
байгуулалт, зар сурталчилгааны зохион байгуулалт, зардал,
борлуулалтын урамшуулал, худалдааны марк, барааны нэр хүнд,
нийлүүлэлтийн бодлого.
Менежмент, хүний нөөцийн судалгаа, шинжилгээ
Зорилго: Оюутан байгууллагын эрхэм зорилго, стратеги, удирдлагын
ерөнхий тогтолцоо, удирдлагын чиг үүргийн багцлалт, удирдлагын
зохион байгуулалтын бүтэц, чиг үүргийн тодорхойлолтыг хичээлийн
агуулгын түвшинд тодорхойлно.
1. Байгууллагын эрхэм зорилго
Байгууллага бүр улс орныхоо нийгэм эдийн засгийн хөгжилд эзлэх
байр суурь, бизнесийн ертөнцөд олох амжилт, өөрийн хөгжлийн
ирээдүйн дүр зургийг илтгэсэн цэгцтэй үзэл санаатай байх бөгөөд
үүнийг менежментийн ухаанд “эрхэм зорилго” гэнэ. Ийм эрхэм
зорилго тухайн байгууллагад байгаа эсэх байгаа бол түүний агуулга
ямар байгааг тодорхойлж үнэлэлт дүгнэлт өгнө.
2. Стратеги
Байгууллагын хөгжлийн чиг хандлагын прогнозоос үндэслэгдсэн
стратегийн тодорхой шийдвэрүүдийн мөн чанар, агуулга, чиглэлийг
шинжилнэ.
3. Байгууллагын удирдлагын ерөнхий тогтолцоо
-9-

10. Programof BusinessAdministrationProject
Байгууллагын ерөнхий болон шугаман удирдлагын субьектүүд,
тэдгээрийн бүрэн эрх, чиг үүрэг, эрх мэдэл, хариуцлагын тогтолцоог
тодорхойлно. Жишээлбэл: Хувьцаат компаний хувьцаа эзэмшигчдийн
хурал, удирдах зөвлөл, гүйцэтгэх болон шугаман удирдлагын бусад
нэгжийн түвшинд дээрх асуудлуудыг авч үзэх хэрэгтэй.
4. Байгууллагын удирдлагын чиг үүргийн багцлалт, аргуудыг
тодорхойлох
Байгууллагын удирдлагын үндсэн чиг үүргүүд болох судалгаа хөгжил,
маркетинг, хангамж, үйлдвэрлэл, борлуулалт, санхүү, хүний нөөцийн
менежментийн чиг үүргийн өнөөгийн байдал задаргааг тус бүрд нь
дэлгэрэнгүй гаргаж, агуулга бүрэн утгаараа хэрэгжиж байгаа эсэхийг
тодорхойлно.
5. Байгууллагын удирдлагын зохион байгуулалтын бүтэц
Байгууллагын удирдлагын зохион байгуулалтын бүтцийн схемийг
гаргаж хэлбэрийг тодорхойлно.Мөн удирдлагын шатлалыг
тодорхойлно. Өөрийн үнэлэлт дүгнэлт өгнө.
6. Хүний нөөцийн судалгаа шинжилгээ
• Хүний нөөцийн хэрэгцээг шинжлэх, хэрэгцээт орон тоог тооцон,
ажил, албан тушаал тус бүрээр ажлын байрны тодорхойлолт
гаргах
• Байгууллага дахь хүний нөөцийн сургалтын хэрэгцээг
тодорхойлох, хөгжүүлэх арга замыг төлөвлөгөө гаргах
• Байгууллагад ажиллагчдын дунд мотивацийн судалгаа хийх,
байгууллагын зүгээс идэвхжүүлэх, урамшуулах ажлын
төлөвлөгөө гаргах
Жич: Дээрх судалгаа шинжилгээнүүдээс гаргасан дүгнэлт саналаа
тодорхой нарийвчилсан байдлаар гаргана.
Судалгааны арга:
 Асуулга /анкет, ярилцлага/
 Ажиглалт
 Баримт бичиг шинжлэх арга
 Туршилтын арга
 Экспертийн үнэлгээ
 Харьцуулан жиших
 Түүвэр судалгаа болон статистикийн зэрэг аргуудыг
ашиглана.
Судалгааны мэдээллийн боловсруулалт орчин үеийн программ хангамж,
Олон улсын түвшинд хэрэглэж буй гарын авлага, сурах бичиг,
стандартад тулгуурлан хийгдэнэ.
Үйлдвэрлэл, үйл ажиллагааны шинжилгээ
Энэ шинжилгээ нь үндсэн гурван хэсгээс бүрдэнэ. Үүнд:
Нэг. Үйлдвэрлэл - үйл ажиллагааны явцад зайлшгүй шийдвэрлэдэг
байгууллагын нөөц, удирдлага, хэрэгцээт материалын төлөвлөлт,
хөдөлмөр зохион байгуулалт, хүч чадлын төлөвлөлт, тоног
төхөөрөмжийн байршил зэрэг асуудлыг хичээлийн агуулгын хүрээнд
тодорхойлох.
1. Хүчин чадлын төлөвлөлт
а. Төслийн хүчин чадал;
б. Ашиглалтын хүчин чадал;
- 10 -

11. Programof BusinessAdministrationProject
в. Бодит гарцын түвшин, байгууллагын бүтээмж, ашиглалтын
түвшинг тодорхойлж хүчин чадал ашиглалтад нөлөөлж буй
хүчин зүйлийг тогтоох, хүчин чадал ашиглалтын түвшинг
сайжруулах арга замуудыг тодорхойлж боломжит арга
замуудыг үндэслэлтэйгээр сонгох, зөвлөмж болгох;
2. Тоног төхөөрөмжийн байршил
Тоног төхөөрөмжийг технологийн дэс дарааллын байршлыг нь
судалж, оновчтой байршуулах хувилбарыг боловсруулах;
3. Хөдөлмөр зохион байгуулалт
а. Хөдөлмөрлөх тав тухтай хэвийн орчинг хэрхэн бүрдүүлсэн
болох, энэ талаар авч буй арга хэмжээнүүд;
б. Хүмүүсийг урамшуулан, ажиллах идэвхийг өрнүүлэх талаар
хэрхэн ажиллаж байгаа болон оновчтой арга зам сонгох;
4. Нөөцийн удирдлага
Нөөцийн удирдлагын загваруудыг амьдралд нэвтрүүлэх
боломжийг судлан дүгнэлт гаргах;
5. Хэрэгцээт материалын төлөлвлөлт
а. Материалын эрэлт хэрэгцээг тодорхойлох;
б. Эрэлтийг үндэслэн хэрэгцээт материалаа төлөвлөх;
в. Тоног төхөөрөмж, технологийн өнөөгийн түвшинд үнэлгээ
өгөх;
Хоёр. “Storm” программ хангамжийн арга зүйг ашиглан үйлдвэрлэл, үйл
ажиллагаанд шинжилгээ хийсэн байна.
Гурав. Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, үйл ажиллагааны чанар хангах стандарт,
хөдөлмөр хамгааллын стандартуудыг тухайн объектод хэрхэн ашиглаж
байгаад үнэлгээ өгч, стандарт ба шинэчилэлтийн түвшинг тодорхойлно.
1. Тухайн байгууллагад мөрдөгдөж буй БСТ, ГОСТ, техникийн
нөхцөл, технологийн загвар
2. MNS болгож шинэчлэгдсэн стандартуудын тоо хэмжээ,
батлагдсан он сарууд
3. Нэвтрүүлж буй олон улсын стандартуудын тоо
Эдгээр судалгаагаа ашиглан стандарт шинэчлэлийн түвшинг
сүүлийн таван жилийн үзүүлэлтээр тогтооно:
СТшин=шинэ стандартууд /мөрдөгдөж буй стандартууд/
Санхүүгийн байдалд хийх шинжилгээ, хэтийн төлөв хандлагыг
тогтоох
Байгууллагын санхүүгийн шинжилгээг дараах дөрвөн хэлбэрээр
сүүлийн гурван жилийн балансын үзүүлэлтийг ашиглан хийнэ.
Нэг. Балансын хэвтээ шинжилгээ
Хэвтээ шинжилгээг хийхдээ тухайн тайлант жилийн балансын
үзүүлэлтийг өмнөх тайлангийн үетэй нь харьцуулж үзэх, абсолют
тоо хэмжээ, хурдацын болон жил жилийн динамик өөрчлөлтийг
тодорхойлох. Мөнгөн дүнгийн өөрчлөлт нь харьцуулж байгаа жил
болон жилийн дүнгийн ялгавараар тодорхойлогдоно. Хувь
хэмжээний өөрчлөлт нь жилийн хоорондын ялгаврыг суурь жилийн
дүнд харьцуулсан харьцаагаар тодорхойлогдоно.
- 11 -

12. Programof BusinessAdministrationProject
Хоёр. Балансын босоо шинжилгээ
Босоо шинжилгээ буюу бүрэлдэхүүн хэсгийн шинжилгээ нь
мөн сүүлийн хоёр жилийг харьцуулан авч үзэх ба уул үзүүлэлтийн
дотор багтаж буй төрлүүд нь хэд хичнээн хувь хэмжээг эзэлж буйг
тодорхойлно. Жишээ нь: Эргэлтийн болон эргэлтийн бус хөрөнгө
нь нийт хөрөнгийн хичнээн хувийг эзэлж байгааг харуулж болно.
Гурав. Харьцааны шинжилгээ
Байгууллагын санхүүгийн үзүүлэлтүүдийг харьцуулж, үнэлэлт
дүгнэлт өгөх аргыг харьцааны шинжилгээ гэнэ. Дараахь дөрвөн
бүлэгт хуваана.
1. Төлбөрийн чадварын харьцаанууд
Энэ харьцаанууд нь богино ба урт хугацаат өр төлбөрүүдийг
барагдуулах мөнгөн хөрөнгийн хүрэлцээтэй байдлыг харуулдаг.
Эргэлтийн хєрєнгє
Нєхєлтийн коэффициент буюу
эргэлтийн хєрєнгийн харьцаа =
Богино хугацаат єр тєлбєр
Мєнгє + Дансны авлага
Тїргэн хєрвєх хєрєнгийн харьцаа =
Богино хугацаат єр тєлбєр
Нийт єр тєлбєр
Єр ба эзэмшигчийн ємчийн
харьцаа =
Эзэмшигчийн ємч
Борлуулалт
Мєнгєний эргэлтийн харьцаа =
Ажлын капитал
Ажлын капитал = Эргэлтийн хөрөнгө - Богино хугацаат өр төлбөр
Нийт өр төлбөр = Урт хугацаат өр төлбөр + Богино хугацаат өр
төлбөр
2. Ашигт ажиллагааны харьцаанууд
Хїї, татварын ємнєх орлого
Цэвэр ашгийн харьцаа =
Цэвэр борлуулалт
Цэвэр ашиг
Борлуулалтын єгєєжийн тївшин =
Цэвэр борлуулалт
Цэвэр ашиг
Оруулсан хєрєнгийн єгєєж =
Эзэмшигчийн ємч
Цэвэр ашиг
Хєрєнгийн єгєєжийн тївшин =
Нийт хєрєнгє
3. Үр ашигийн харьцаанууд
- 12 -

13. Programof BusinessAdministrationProject
Дансны авлага*365 єдєр
Авлагын эргэц =
Борлуулалтын орлого
ББЄЄ
Бараа материалын эргэц =
Дундаж бараа материал
Їндсэн хєрєнгє
Їндсэн хєрєнгє ба эзэмшигчийн
ємчийн харьцаа =
Эзэмшигчийн ємч
Борлуулалт
Хєрєнгийн ачаалал =
Нийт хєрєнгє
4. Хувьцаат капиталын харьцаанууд
Цэвэр ашиг
Ємчийн єгєєж =
Хувьцаа эзэмшигчийн ємч
Татварын дараахь ашиг
Нэгж хувьцаанд ноогдох ашгийн
харьцаа =
Энгийн хувьцааны тоо
Нэгж хувьцааны зах зээлийн їнэ
Їнэ ашгийн харьцаа =
Нэгж хувьцаанд ноогдох ашиг
1
Капиталжилтын тївшин =
Їнэ ашгийн харьцаа
Хїї ба татварын ємнєх орлого
Хїї нєхєх чадварын харьцаа =
Хїїгийн зардал
Дөрөв. Хугарлын цэгийн шинжилгээ
Тогтмол зардал
Хугарлын цэг =
Нэгжийн борлуулах їнэ –Нэгжийн хувьсах зардал
1.1-р хавсралт
Батлав: Менежментийн салбарын эрхлэгч . . . . . . . . . . /Г.Батхүрэл
/
Сургалтын пүүсийн үүрэг:
1. Багуудын захиалгыг үндэслэн долоо хоногт ажиллах цагийн
- 13 -

14. Programof BusinessAdministrationProject
хуваарь гаргаж, батлуулан ажиллах.
2. Бизнесийн хэрэглээний программ хангамжуудыг ашиглах
боломж, гарын авлага, удирдамж, зөвлөлгөө, ажлын нөхцөлөөр
хангах.
3. “Ажил хэрэгч” тоглоомыг амжилттай гүйцэтгэсэн багийн
оюутны тодорхой компани дээр очиж дадлага хийх ажлыг
эхлүүлэх.
4. Дадлага хийх явцад гарсан аливаа асуудлыг зохицуулж
шийдвэрлэх.
5. Дадлага хийх компанийн тоог тодорхойлж, сонгох.
6. Дадлага хийх компанийг оюутны санал, хүсэлтийг харгалзан
зааж өгөх.
7. Дадлагын тайлан бэлтгэх нөхцөл бололцоог хангах асуудлыг,
сургалтын пүүсийн лаборатори хариуцах.
8. Тайлан хамгаалуулах ажлыг зохион байгуулж компаниудын
төлөөллийг оролцуулах.
Профессорын багийн үүрэг:
1. Мэргэжлийн хэлтэсийн ахлагч багшийг томилон ажиллуулах.
2. Судалгаа, шинжилгээний арга зүйг компьютерт оруулах,
түүнийг хянах.
3. Тухайн чиглэлээр ашиглах программ хангамжуудыг компьютерт
суулгаж, гарын авлага бэлдэх.
4. Мэргэжлийн багш нараар зөвлөлгөө өгүүлэх.
Хэлтсийн дарга багшийн үүрэг:
1. Оюутанд эрдэм шинжилгээ, судалгааны чиглэлээ сонгоход нь
зөвлөх.
2. Дадлага хийх обьект олж өгөх.
3. Судалгааны ажилд нь хяналт тавих.
4. Санал хүсэлт, гомдлыг сургалтын пүүст гаргах.
1.2-р хавсралт
Батлав: Менежментийн салбарын эрхлэгч . . . . . . . . . ………………… /Г.Батхүрэл /
Сургалтын пүүсийн мэргэжлийн хэлтэсийн
ажиллах журам
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1.1 Сургалтын пүүс нь “Бизнесийн удирдлага” мэргэжлийн хичээлүүдийн
онолын мэдлэгийг практикт хэрэглэх, программ хангамжуудыг
хэрэглээний түвшинд ашиглах дадал, туршлага эзэмшүүлэх
зорилгоор Санхүү, Маркетинг, Үйлдвэрлэл, Хүний нөөц, Гадаад
харилцааны гэсэн мэргэжлийн 5 хэлтэс байгуулан, BA208
удирдлагын төсөл хичээлийг сонгосон оюутнуудад хуваарьт
өдрүүдэд үйлчилгээ үзүүлнэ.
1.2 Мэргэжлийн “хэлтсийн дарга” багшийг тухайн хичээлийн жилд
- 14 -

15. Programof BusinessAdministrationProject
профессорын багаас томилон ажиллуулна.
Хоёр. “Хэлтэсийн дарга” багшийн хүлээх үүрэг
2.1 Мэргэжлийн хэлтэсийн дарга багш нь хуваарьт цагтаа ажиллаж,
заавар, зөвлөлгөө өгнө.
2.2 Мэргэжлийн мэдээллийн санг байгуулна.
2.3 Мэргэжлийн чиглэлээр программ хангамжуудыг өргөн хүрээнд
ашиглуулна.
2.4 Мэргэжлийн гарын авлага, лабораторийн ажлын удирдамж
боловсруулан, батлуулж ажиллана.
Гурав. “Хэлтэсийн дарга” багшийн эрх
3.1 Хуваарьт өдрөө ажиллах бүх нөхцөлөөр хангагдана.
3.2 Байгуулсан мэдээллийн сандаа нууцлалт, хамгаалалт хийнэ.
3.3 Ажлын байрны нөхцөлийн талаар шаардлага тавих эрхтэй.
Гурав. “Хэлтэсийн дарга” багшийн ажлын үр дүнгийн үнэлгээ
4.1 Тухайн хичээлийн жилд профессорын багаас өгсөн үүрэг,
даалгаврын гүйцэтгэлээр ажлын үр дүнг хэлэлцэнэ.
4.2 Тухайн хичээлийн жилд сургалтын пүүсээр үйлчлүүлсэн “ажил
хэрэгч” тоглоомын багуудын тооноос хамааран “хэлтсийн дарга”
багшийн кредит цагийг сургалтын пүүсээс тодорхойлж өгнө.
1.3-р хавсралт
Батлав: Менежментийн салбарын эрхлэгч . . . . . . . . . .
…………………….. /Г.Батхүрэл /
Сургалтын пүүс (309 тоот өрөө)-ийн лабораторид
ажиллах журам
BA208 Бизнесийн удирдлагын төсөл болон бусад хичээлийн
хүрээнд сургалтын пүүсийн лабораториар үйлчлүүлж буй оюутан, багш
нар энэхүү журмыг мөрдөж ажиллана.
Сургалтын пүүсийн лабораторид хичээллэх багш нар
лабораторийн техник хэрэгслийг шалган хүлээн авч, хичээл дууссаны
дараа лаборатори хариуцагч багшид хүлээлгэн өгнө. Тухайн хичээлийн
хугацаанд гадны нөлөөллөөс шалтгаалж техник хэрэгсэл, эд хогшил
эвдэрсэн эсвэл техник хэрэгсэл алдагдсан бол хичээл зааж буй багш
хариуцлагыг хүлээж эд хөрөнгийг хохиролгүй болгоно. Сургалтын
пүүсийн лабораторид ажиллах боломжит нөхцөл бололцоог лаборатори
хариуцагч хариуцана.
Лабораторид ажиллах нөхцөл бололцоог оюутан, багш нар
- 15 -

16. Programof BusinessAdministrationProject
лаборатори хариуцагч багшаас шаардах эрхтэй.
Лабораториар үйлчлүүлэгчийн хүлээх үүрэг
1. Лабораторийн компьютеруудыг хичээл хийхэд ашиглах
2. Лабораторийн техник хэрэгсэл, эд хогшлыг хамгаалах
3. Тодорхой заасан хугацаанд үйлчлүүлэх
4. Лаборатори хариуцагч багшаас зөвшөөрөл авах
5. Компьютерт суулгасан файл, программыг устгахгүй байх
6. Хэрэв дискэн дээрээс компьютер луу файл хуулах, дискнээс
файлыг онгойлгох бол дискээ вирустэй эсэхийг шалгаж, хэрэв
вирустэй бол тухайн файлыг устгах эсвэл засварлах
Лабораториар үйлчлүүлэгчийн эрх
1. Үйлчлүүлэгч нь лаборатори хариуцагч багшаас ажиллах нөхцөл
бололцоог шаардах эрхтэй
2. Сургалтын пүүсийн лабораторитой холбоотой санал, гомдолыг
лаборатори хариуцагч багшид хэлэх эрхтэй.
Лабораториар үйлчлүүлэгчийн хүлээх хариуцлага
1. Лабораторийн компьютерыг хичээлийн бус зорилгоор ашиглаж
байгаа оюутанд тухайн өдөр үйлчлэхгүй.
2. Лабораторийн техник хэрэгсэл, эд хогшлыг эвдэж гэмтээсэн
бол буруутай этгээдээр нөхөн төлүүлнэ.
3. Лабораторид суух зөвшөөрөл аваагүй бол тухайн өдөр
үйлчлэхгүй.
4. Компьютерт суугдсан файл, програм хангамжийг устгаж,
гэмтээсэн бол 14 хоног үйлчлэхгүй.
5. Ашиглаж байгаа компьютероо вирустэй болгосон бол
лабораторийн бүх компьютеруудийн вирусийг шалгаж,
засварлана.
1.4-р хавсралт
Бакалаврын төгсөлтийн ажилд тавигдах
үндсэн шаардлага
1. Төгсөлтийн ажил нь сэдвийнхээ агуулгыг бүрэн хамарч шинжлэх
ухааны онол, арга зүйн зохих түвшинд боловсрогдсон байх
шаардлагатай. Төгсөгч оюутан нь сэдвийнхээ хүрээнд өнөө үед
тавигдаж буй онол, практикийн чухал ач холбогдолтой тулгамдсан
асуудлыг эрдэм шинжилгээ судалгааны арга зүйд тулгуурлан судлан
шийдвэрлэж зохих үр дүнд хүрсэн байх явдал төгсөлтийн ажилд
тавигдах үндсэн шаардлага мөн.
2. Төгсөлтийн ажилд эрдэм шинжилгээ судалгааны аргуудыг аль болох
өргөн хэрэглэж, зохих журмын дагуу компьютер дээр хийж
гүйцэтгэсэн байвал зохино.
3. Бакалаврын төгсөлтийн ажил нь:
•үндсэн тайлбар бичиг
•товч тодорхойлолтоос бүрдэнэ.
- 16 -

17. Programof BusinessAdministrationProject
4. Төгсөлтийн ажлын бичиглэлд дараах шаардлага тавигдана.
4.1 Үндсэн тайлбар бичиг нь А4 хэмжээний цаасан дээр 12 font
хэмжээгээр Suna Centurion эсвэл Arial үсгийн фонтоор 1.5 sp.
Line мөрөөр тохируулж, цаасны зүүн захаас 3 см, баруунаас 1.5
см, дээд талаас 2 см, доод талаас 3 см хэмжээтэйгээр
бичигдсэн байна. Хуудасны дугаар доод талын төв хэсэгт
тавигдана.
4.2 Ажлын хэмжээ 50-80 хуудаснаас хэтрэхгүй байна.
4.3 Товч тодорхойлолт А4 хэмжээтэй цаасан дээр зохих журмын
дагуу бичих ба хэмжээ нь 1-3 хуудаснаас хэтрэхгүй
байна( электрон байдлаар давхар өгнө).
4.4 Ажилд тусгагдсан хүснэгт, зураг бүр нэртэй байх ба хүснэгтийн
нэр дээд хэсэгт мөр голлон, дугаар баруун дээд буланд,
зургийн дугаар ба нэр, түүний доод төв хэсэгт,томъёоны дугаар
ард нь тус тус тавигдана.
Жишээ:
1.1-р хүснэгт
Бүтээмжийн менежментийн хөгжлийн үе шат
No Үе шат Гол онцлог
Хувь
Хугацаа
1.1-р зураг. Орлогын өөрчлөлт
Томъёоны бичиглэл:
У= ах + в (1.5.)
1.5-р хавсралт
Төгсөлтийн ажлын бүтэц агуулга
1. Төгсөлтийн ажлын үндсэн тайлбар бичиг нь дараах ерөнхий бүтэцтэй
байна. Үүнд:
1.1 Нүүр хуудас /1.5а,б-р хавсралт/
1.2 Удиртгал
1.3 Онолын хэсэг: сэдвийн судлагдсан байдал, өнөөгийн
түвшин, судалгааны арга зүй
1.4 Судалгаа шинжилгээний хэсэг: судалгаа шинжилгээ
болон туршилтын ажлын үр дүн
1.5 Төслийн хэсэг: боловсронгуй болгох арга зам, шийдвэрлэх
асуудал, хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төсөл
1.6 Ерөнхий дүгнэлт
1.7 Ном зүй
- 17 -

18. Programof BusinessAdministrationProject
1.8 Хавсралт
1.2.1 Удиртгал. Төгсөлтийн ажлын сэдвийн сонголтын үндэслэл,
судалгааны ажлын зорилго, зорилтууд, ажлын бүтэц, агуулгыг товч
тодорхойлон, түүний ач холбогдлыг тусгана.
1.3.1 Онолын хэсэг.
•Энэ хэсэг нь онолын хэсэг гэж нэрлэгдэхгүй, өөрийн гэсэн
нэртэй байна.
•Сэдвийн судлагдсан байдал өнөөгийн түвшин: судалгааны
ажлын онол арга зүйн үндэслэл, түүний чиглэлээр урьд
өмнө эрдэмтэн судлаачдын хийж гүйцэтгэсэн ажлууд,
тэдгээрийн харьцуулсан хийж, дүгнэлт гаргасан байна.
•Судалгааны арга зүй: Дээрх харьцуулсан судалгаанд
тулгуурлан судалгааны ажилд сонгон хэрэглэх арга зүйн
талаар тодорхой тусган бичсэн байна.
1.4.1 Судалгаа шинжилгээний хэсэг. Судалгаа шинжилгээ,
туршилтын ажлын үр дүнг тусгана.
•Мөн өөрийн гэсэн нэртэй байна.
•Өмнөх хэсэгт онолын арга зүйн хүрээнд хийсэн судалгааг
үндэслэж сонгосон арга зүйд тулгуурлан хийсэн судалгаа,
шинжилгээ, туршилтын ажлын үр дүнг нэгтгэн цэгцэлж
тодорхой дүгнэлтэд хүрсэн байна.
1.5.1 Төслийн хэсэг. Боловсронгуй болгох арга зам, шийдвэрлэх
асуудал, хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төсөл.
•Төслийн хэсэг нь өөрийн гэсэн нэртэй байна.
•Сэдвийн хүрээнд авч үзэн судалсан асуудлыг цаашид
боловсронгуй болгох арга зам, шийдвэрлэх асуудал,
хэрэгжүүлэх арга хэмжээ зэргийг тодорхойлон тодорхой
төсөл боловсруулан тусгаж болно. Түүнчлэн судалгааны
ажлын үр дүнг практик нэвтрүүлэх боломж үүнээс гарах
эдийн засгийн үр ашгийг тодорхойлно.
1.6.1 Ерөнхий дүгнэлт. Судалгааны ажлын үр дүнгээс тодорхой
дүгнэлтүү-дийг гаргасан байна.
1.7.1 Ном зүй. Ашигласан материалын жагсаалтыг тусгана.
Жагсаалт гаргахдаа:
Бүтээлд ашигласан дэс дарааллаар
•Зохиогч, номын үсгийн дарааллаар тус тус бичиж болно.
•Гэхдээ бичиглэлийн хувьд дараах ерөнхий журмыг баримтлана.
Үүнд:
Зохиогчийн нэр, овгийн үсэг, бүтээлийн нэр, улс, хот, хэвлэлийн
газар, тухайн хэвлэлийн хуудасны тоо. Жишээлбэл:
Ном:
Ядамсүрэн.Ж. Монголын үнэт цаасны зах зээл. -УБ: Есөн эрдэнэ; 1998 , -
210 х.
Эрдэм шинжилгээний бүтээл:
Оюунцэцэг.Л. Бүтээмжийн удирдлагыг боловсронгуй болгох нь. Эдийн
засгийн ухааны дэд док. дисс. -УБ.: 1998 , -160 х.
- 18 -

19. Programof BusinessAdministrationProject
Эрдэм шинжилгээний өгүүлэг, илтгэл:
Оюунцэцэг.Л. Бүтээмжийн мөн чанар, агуулга. ТИС, ЭШБ, 1997, №03 (25)
х.11-17
Мэдээ материал:
“Говь” Хувьцаат компаний санхүү эдийн засгийн тайлан мэдээ. УБ.: 1998
1.8.1 Хавсралт. Төгсөлтийн ажлын үндсэн хэсэгт оруулах
шаардлагагүй нэмэлт материалыг хавсралтад оруулна.
Хавсралтыг 1-ээс эхлэн дугаарлана.
Жишээ:
1-р хавсралт
Санал асуулгын судалгааны хуудас
Нөлөөллийн түвшин
No Асуултууд
Их Дунд Бага
Төгсөлтийн ажлын бүтэц агуулга, сэдвийн онцлогоос хамааран өөр
байж болох боловч, ажилд тавигдах үндсэн шаардлагыг хангасан байвал
зохино.
Хавсралт 1.5а
МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ
КОМПЬЮТЕРИЙН ТЕХНИК МЕНЕЖМЕНТИЙН СУРГУУЛЬ
Батын
Нарантуяа
- 19 -

20. Programof BusinessAdministrationProject
ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ САЛБАРЫН БҮТЭЭМЖИЙН
ХЭМЖИЛТ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ
АРГА ЗҮЙН АСУУДАЛ
Мэргэжил: Бизнесийн удирдлага /Үйлдвэрлэлийн менежмент/
Бизнесийн удирдлагын бакалаврын
төгсөлтийн ажил
УЛААНБААТАР
2002 ОН
Хавсралт 1.5б
МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ
КОМПЬЮТЕРИЙН ТЕХНИК МЕНЕЖМЕНТИЙН СУРГУУЛЬ
Батын
- 20 -

21. Programof BusinessAdministrationProject
Нарантуяа
ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ САЛБАРЫН БҮТЭЭМЖИЙН
ХЭМЖИЛТ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ
АРГА ЗҮЙН АСУУДАЛ
Мэргэжил: Бизнесийн удирдлага /Үйлдвэрлэлийн менежмент/
Бизнесийн удирдлагын бакалаврын
төгсөлтийн ажил
Удирдагч:
Эдийн засгийн ухааны док. проф. Б. Болд
Зөвлөх:
Эдийн засгийн ухааны док. проф. Б. Бат
Эдийн засгийн ухааны док. проф. Б. Дорж
Улаанбаатар 2002
1.6-р хавсралт
Төрийн захиргааны удирдлагын төсөл
Мэргэжлийн онцлогт анхаарах асуудлууд:
•Тодорхой обьект дээр судалгаа хийнэ.
•Тухайн төрийн захиргааны байгууллагын эрх зүйн байдал, хэдэн
оны ямар шийдвэрийн дагуу байгуулагдсан, удирдлагыг нь
хаанаас томилдог, ямар зорилт , чиг үүргийг хэрэгжүүлдэг талаар
судалж дүгнэнэ.
- 21 -

22. Programof BusinessAdministrationProject
•Тухайн байгууллагын страгтеги төлөвлөлт /эрхэм зорилго,
стратегийн зорилт, үйл ажиллагааны зорилт г.м/, түүний
боловсруулалт, хэрэгжилтийн байдалд судалгаа дүгнэлт хийх.
•Байгууллагын зохион байгуулалтын бүтэц, удирдлагын бүрэн эрх,
чиг үүрэг, эрх мэдэл, хариуцлагын тогтолцоог судлах
•Байгууллагын хүрээнд дагаж мөрдөж буй хууль, дүрэм, журам,
зааврыг нарийвчлан судалж, түүний хэрэгжилт, тулгарч буй
бэрхшээл, алдаа дутагдлыг илрүүлэн тодорхойлж, цаашид
боловсронгуй болгох санал дүгнэлтээ боловсруулах
•Өөрийн сонгосон сэдвийн хүрээнд судалгаа хийх
•Тухайн байгууллага зорилт чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд
шаардлагатай албан тушаал /ажлын байр/ бүрэн гүйцэд байгаа
эсэх. /батлагдсан албан тушаал, орон тоо, одоо ажиллаж байгаа
хүний тоо/
•Чиг үүргийн давхардал, эзэнгүйдлийн талаар судалгаа, дүгнэлт
хийх
•Төрийн албан хаагчдын талаар судалгаа хийх. Үүнд: албан
хаагчдын албан тушаалын ангилал, зэрэг дэв, тогтвор суурьшлын
ба нийгмийн байдалын судалгаа /боловсрол, нас, хүйс, мэргэжил,
ажилласан жил/, тангараг өргөсөн төрийн жинхэнэ албан хаагчдын
судалгаа.
•Төрийн албан хаагчдын сургалт, хөгжил,мэдлэг, ур чадварын
түвшинг судлах, мэргэшлийн түвшингийн үнэлгээ, мэргэшүүлэх
сургалтанд хамрагдсан байдалд судалгаа хийх
•Тухайн төрийн захиргааны байгууллагын шийдвэрийн
боловсруулалт, шийдвэр нь хуулийн хэм хэмжээнд үндэслэсэн
эсэх, шийдвэрийн биелэлтийн талаар судалгаа дүгнэлт хийх
•Тухайн байгууллагын төсөв, санхүүгийн байдлын шинжилгээг
хийнэ.
ТЗУ-н төслийн ажлын тайлангийн ерөнхий бүтэц, агуулга
1. Нүүр хуудас
2. Байгууллагын өнөөгийн байдал
3. Байгууллагын хэтийн төлөв, зорилго, зорилт
4. Байгууллагын үйл ажиллагааны хууль эрх зүйн үндэс
5. Төрийн албан хаагчдын судалгаа
6. Өөрийн сонгосон сэдвийн хүрээнд хийсэн судалгаа
7. Дүгнэлт
8. Ашигласан материал
9. Хавсралт
1.7-р хавсралт
- 22 -

23. Programof BusinessAdministrationProject
“Дадлагажих хөтөлбөрийн” тайлангийн хамгаалалтын үнэлгээний
хуудас
Үнэлгээний агуулга
Оюутны овог, Агуулга Илтгэх Асуулт Хамгаала
Д/д Оюутны код
нэр 0-15 оноо чадвар 0-5 оноо дүн
0-10 оноо
1 Д. Анарзул BA00B001 15 10 5 30
- 23 -

24. Programof BusinessAdministrationProject
- 24 -