1. БАТЛАВ. док., дэд проф. С.Доржсүрэн
ВА203 хичээлийн стандарт
Хичээлийн нэр ВА-203. Санхүүгийн бүртгэл
Хичээлийн жил 2005 - 2006
Өмнөх холбоо -
Багшийн нэр Ёндонжамцын Мөнхтуяа
Багшийн утас 99 19 06 85
Багшийн е - mail munkhtuya@csms.edu.mnm
Долоо Лекц 2
хоногт
хичээллэх Семинар 2
цаг Бие даалт 5
Kermit D.Larson Жавзмаа. Jerry J.Weygandt
Саранчимэг
Ашиглах ном сурах 1. "Fundamenta Санхүүгийн Дунд шатны
бичиг l accounting бүртгэл нягтлан бодох
principles" бүртгэл
Ирц, идэвх 16
Бие даалт 34
Дүгнэх
Сорил 1.2 20
журам
Улирлын
30
шалгалт
Лекцийн хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө
Долоо хоног Хичээлийн сэдэв
1 Санхүүгийн бүртгэлийн орчин, бүртгэлийн стандартын хөгжил
2 Бүртгэлийн үе шатууд,Баланс ба орлогын тайлангийн дансууд
Ажил гүйлгээг бүртгэх
3 Бүртгэлийн дуусгавар үе шат, Ажлын хүснэгт бэлтгэх, тохиргоо бичилт
хийх, хаалтын бичилт хийх
4 Санхүүгийн тайлан, Үлдэгдэл баланс
Орлогын тайлан, хуримтлагдсан ашгийн тайлан
5 Мөнгөн хөрөнгийн тухай ойлголт,Мөнгөн хөрөнгийн дотоод хяналт,
Жижиг мөнгөн сан,Банкны зохицуулалт
6 Авлагын бүртгэл, Эргэлзээтэй авлагын зардлын хэмжээг тооцох аргууд
Найдваргүй авлагыг данснаас хасах
Авлагын бичгийн бүртгэл
7 Бараа материалын тухай ойлголт
Бараа материалын өртгийг тодорхойлох арга
Бараа материалыг үнэлэх аргууд
8 Үндсэн хөрөнгийн тухай ойлголт, түүний өртгийг тодорхойлох,үндсэн
хөрөнгийг данснаас хасах,үндсэн хөрөнгийн солилцооны үеийн бүртгэл
9 Биет бус хөрөнгийн төрлүүд, биет бус хөрөнгийн хорогдлыг бүртгэх
Байгалийн нөөцийн бүртгэлийн онцлог
10 Богино хугацаат өр төлбөрийн төрлүүд, тэдгээрийн бүртгэл,өрийн
1

2. бичгийн бүртгэл
11 Урт хугацаат өр төлбөрийн бүртгэл, Бондын мөн чанар, бондын бүртгэл
Бондын урамшуулал ба хөнгөлөлтийг тооцох аргууд, түүнийг бүртгэх
12 Хувьцаат капиталын бүртгэл, Хувьцаа гаргах үеийн бүртгэл, захиалгат
хувьцаа
13 Хуримтлагдсан ашгийн тухай ойлголт
Хувьцаагаар олгох ноогдол ашиг, түүнийг бүртгэлд тусгах, хувьцааны
жижигрүүлэлт
14 Урт ба богино хугацаат хөрөнгө оруулалтын бүртгэл
15 Мөнгөн гүйлгээний тайлангийн бүтэц
Мөнгөн гүйлгээний тайланг гаргах шууд ба
шууд бус арга
• Лекцийн хичээлийн товч агуулга
Лекц 1. Санхүүгийн бүртгэлийн орчин, бүртгэлийн стандартын
хөгжил
Товч агуулга: НББ-ийн үүсэл хөгжил , тодорхойлолт, НББийн НББ-ийн
мэдээллийг хэрэглэгчид, санхүүгийн тайлангийнг хэрэглэгчдийн хэрэгцээ
шаардалага, НББ-ийн нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн зарчмууд, НББ-ийн
үндсэн тэнцэтгэл.
Лекц2 Бүртгэлийн үе шатууд , Ажил гүйлгээг бүртгэх
Товч агуулга: Нягтлан бодох бүртгэлийн орчил , Ажил гүйлгээг
шинжлэх, ажил гүйлгээг бүртгэх, Шалгах баланс гаргах,
Лекц 3. Бүртгэлийн дуусгавар үе шат,
Товч агуулга: Ажлын хүснэгт бэлтгэх, тохиргоо бичилт хийх, хаалтын
бичилт хийх
Лекц 4. Санхүүгийн тайлан,
Товч агуулга: Үлдэгдэл баланс, Орлогын тайлан, Эздийн өмчийн
өөрчлөлтийн тайлан
Санхүүгийн тайлангийн тухай , Нэг үе шаттай буву хураангуй тайлан , 2
үе шаттай буюу дэлгэрэнгүй тайлан , мөнгөн гүйлгээний тайлан
Лекц 5. Мөнгөн хөрөнгин бүртгэл
Товч агуулга: Мөнгөн хөрөнгийн дотоод хяналт, мөнгө болон мөнгөтэй
адилтгах зүйлс , жижиг мөнгөн сан, банкны тохируулгын тайлан
тэдгээртэй холбоотой журналын бичилт
Лекц 6. Авлагын бүртгэл
Товч агуулга: Авлагын бүртгэл, Авлагын бичиг, Эргэлзээтэй авлагын
зардлын хэмжээг тооцох аргууд, тэдгээртэй холбоотой журналын
бичилтүүд
Найдваргүй авлагыг данснаас хасах шууд ба хасагдуулгын арга
Лекц 7 Бараа материалын бүртгэл
Товч агуулга: Бараа материалын тухай ойлголт, Үйлдвэрийн ба
худалдааны байгууллагын бараа материал
Бараа материалын өртгийг тодорхойлох арга , бараа материалыг бүртгэх
байнгын ба цаг үеийн систем
Бараа материалыг үнэлэх нийт ашгийн ба жижиглэнгийн аргууд
Лекц 8. Үндсэн хөрөнгийн бүртгэл
Товч агуулга: Үндсэн хөрөнгийн тухай ойлголт, түүний өртгийг
тодорхойлох, үндсэн хөрөнгийн элэгдэл, шулуун шугамын арга,
жилүүдийн нийлбэрийн арга, бүтээгдэхүүний нэгжид ногдуулах арга,
үлдэгдлийг давхар бууруулах арга, хөрөнгийг данснаас хасах,үндсэн
2

3. хөрөнгийн солилцооны үеийн бүртгэл, олз, гарзыг тодорхойлох,
тэдгээрийн журналын бичилтүүд
Лекц 9 Биет бус хөрөнгийн бүртгэл
Товч агуулга: Биет бус хөрөнгийн төрлүүд, биет бус
хөрөнгийнэлэгдүүлэлтийг бүртгэх , байгалийн нөөцийн бүртгэл
тэдгээрийн журналын бичилтүүд
Лекц 10. Богино хугацаат өр төлбөрийн төрлүүд, тэдгээрийн
бүртгэл, өрийн бичгийн бүртгэл
Товч агуулга: өр төлбөрийн тухай, тодорхой өр төлбөр, болзошгүй өр
төлбөр, тэдгээрийн журналын бичилтүүд цалингийн өглөг, ногдол ашгийн
өглөг, худалдааны өглөг, орлогын албан татварын өглөг, дансны өглөг
Лекц 11. Урт хугацаат өр төлбөрийн бүртгэл
Товч агуулга: Урт хугацаат өр төлбөрийн бүртгэл, Бондын мөн чанар,
бондын бүртгэл, Бондын урамшуулал ба хөнгөлөлтийг тооцох аргууд,
түүнийг бүртгэх
Лекц 12. Хувьцаат капиталын бүртгэл
Товч агуулга: Хувьцаат капиталын бүртгэл, Хувьцаа гаргах үеийн
бүртгэл, захиалгат хувьцаа , эгийн болон давуу эрхтэй хувьцаа
Лекц 13. Хуримтлагдсан ашгийн бүртгэл
Товч агуулга: Хуримтлагдсан ашгийн тухай ойлголт
Хувьцаагаар олгох ноогдол ашиг, түүнийг бүртгэлд тусгах, хувьцааны
жижигрүүлэлт
Лекц 14. Урт ба Богино хугацаат хөрөнгө оруулалтын тухай ойлголт
Товч агуулга: Богино хугацаат хөрөнгө оруулалтын тухай ойлголт
Богино хугацаат хөрөнгө оруулалтыг бүртгэлд тусгах, богино хугацаат
хөрөнгө оруулалтын үнэлгээний арга
Хувьцаагаархи урт хугацаат хөрөнгө оруулалтыг бүртгэх өртгийн ба
капиталын арга
Бондоорхи урт хугацаат хөрөнгө оруулалтыг бүртгэх , Бондын хөнгөлөлт
урамшууллыг тооцох
Лекц 15 Мөнгөн гүйлгээний тайлан
Товч агуулга : Мөнгөн гүйлгээний тайлан гаргах шууд ба шууд бус арга ,
Үндсэн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ, хөрөнгө оруулалтын үйл
ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ, санхүүгийн үйл ажиллагааны мөнгөн
гүйлгээ
Лекцийн хичээлийн календарчилсан төлөвлөгөө
Долоо хоног Хичээлийн сэдэв
1 Санхүүгийн бүртгэлийн орчин, бүртгэлийн стандартын хөгжил
2 Бүртгэлийн үе шатууд,Баланс ба орлогын тайлангийн дансууд
Ажил гүйлгээг бүртгэх
3 Бүртгэлийн дуусгавар үе шат, Ажлын хүснэгт бэлтгэх, тохиргоо бичилт
хийх, хаалтын бичилт хийх
4 Санхүүгийн тайлан, Үлдэгдэл баланс
Орлогын тайлан, хуримтлагдсан ашгийн тайлан
5 Мөнгөн хөрөнгийн тухай ойлголт,Мөнгөн хөрөнгийн дотоод хяналт,
Жижиг мөнгөн сан,Банкны зохицуулалт
6 Авлагын бүртгэл, Эргэлзээтэй авлагын зардлын хэмжээг тооцох аргууд
Найдваргүй авлагыг данснаас хасах
Авлагын бичгийн бүртгэл
7 Бараа материалын тухай ойлголт
Бараа материалын өртгийг тодорхойлох арга
3

4. Бараа материалыг үнэлэх аргууд
8 Үндсэн хөрөнгийн тухай ойлголт, түүний өртгийг тодорхойлох,үндсэн
хөрөнгийг данснаас хасах,үндсэн хөрөнгийн солилцооны үеийн бүртгэл
9 Биет бус хөрөнгийн төрлүүд, биет бус хөрөнгийн хорогдлыг бүртгэх
Байгалийн нөөцийн бүртгэлийн онцлог
10 Богино хугацаат өр төлбөрийн төрлүүд, тэдгээрийн бүртгэл,өрийн
бичгийн бүртгэл
11 Урт хугацаат өр төлбөрийн бүртгэл, Бондын мөн чанар, бондын бүртгэл
Бондын урамшуулал ба хөнгөлөлтийг тооцох аргууд, түүнийг бүртгэх
12 Хувьцаат капиталын бүртгэл, Хувьцаа гаргах үеийн бүртгэл, захиалгат
хувьцаа
13 Хуримтлагдсан ашгийн тухай ойлголт
Хувьцаагаар олгох ноогдол ашиг, түүнийг бүртгэлд тусгах, хувьцааны
жижигрүүлэлт
14 Богино хугацаат хөрөнгө оруулалтын тухай ойлголт
Богино хугацаат хөрөнгө оруулалтыг бүртгэлд тусгах, богино хугацаат
хөрөнгө оруулалтын үнэлгээний арга
Хувьцаагаархи урт хугацаат хөрөнгө оруулалтыг бүртгэх өртгийн ба
капиталын арга
Бондоорхи урт хугацаат хөрөнгө оруулалтыг бүртгэх
15 Мөнгөн гүйлгээний тайлангийн бүтэц
Мөнгөн гүйлгээний тайланг гаргах шууд ба
шууд бус арга
Семинарын хичээлийн календарчилсан төлөвлөгөө
Сем1 Санхүүгийн бүртгэлийн орчин, стандартын хөгжил, бүртгэлийн
зарчмуудын талаар ярилцах , Бүртгэлийн үндсэн тэнцэтгэл
ашиглан бодлого бодох
Сем 2 Бүртгэлийн үе шатуудтай танилцсаны дагуу ерөнхий журнал ба
ерөнхий дэвтрүүдийг хөтлөх бодлого дасгал ажиллах
Сем 3 Бүртгэлийн дуусгавар үе шатанд ажлын хүснэгт хийх дасгал
ажиллах
Сем 4 Санхүүгийн тайлангийн бүрэлдэхүүн тайлан болох баланс,
эздийн өмчийн өөрчлөлтийн тайлан , орлогын тайлан гаргах
бодлого дасгал ажиллах
Сем 5 Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэлийн хүрээнд жижг мөнгөн сан банкны
зохицуулалтын тайлан гаргах , Мөнгөн хөрөнгийн бүртгэлийн
хүрээнд жижг мөнгөн сан банкны зохицуулалтын тайлан гаргах
Сем 6 Авлагын бүртгэл: Найдваргүй авлагын зардал тооцох болон
авлагын бичгийн тооцоолол ажил гүйлгээг хийх
Бараа материалын бүртгэл: Борлуулсан барааны өртөг тооцох 4
Сем 7 арга, барааны өртгийн 2 системийн дагуу бодлого дасгал
ажиллах
Зарцуу-
Сем 8
лах Биет хөрөнгийн анхны өртөг тооцох, хөрөнгийг худалдах
цаг данснаас хасах болон элэгдэл тооцох 4 аргын дагуу бодлого
дасгал ажиллах
Шалгуула
х хугацаа
4
Оноо

5. Сем 9 Биет бус хөрөнгө ба байгалийн нөөцийн бүртгэл : Биет бус
хөрөнгийн хорогдол, байгалийн нөөцийн шавхагдал тооцох
бодлого дасгал ажиллах
Сем 10 Богино хугацаат өр төлбөрийн төрлүүд, тэдгээрийн
бүртгэл,өрийн бичгийн бүртгэлтэй холбоотой бодлого дасгал
ажиллах
Сем 11 Урт хугацаат өр төлбөрийн бүртгэл, Бондын мөн чанар, бондын
бүртгэл
Бондын урамшуулал ба хөнгөлөлтийг тооцох аргууд, түүнийг
Сем 12 бүртгэх дасгал
Хувьцаат капиталын бүртгэл, Хувьцаа гаргах үеийн бүртгэл,
захиалгат хувьцаа гаргах бодлого бодох ноогдол ашиг, түүнийг
бүртгэлд тусгах, хувьцааны жижигрүүлэлт болон хаалтын бичилт
Сем 13 хийх
Хуримтлагдсан ашгийн бүртгэл , түүний хуваариалалт
Сем 14 Богино хугацаат хөрөнгө оруулалтыг бүртгэлд тусгах, богино
хугацаат хөрөнгө оруулалтын үнэлгээний аргуудаар бодлого
бодох
Гурван аргын дагуу урт хугацаат хөрөнгө оруулалтын бодлого
дасгал ажиллах
Сем 15 Мөнгөн гүйлгээний тайлан гаргах шууд ба шууд бус аргаар
бодлого дасгал ажиллах
Оюутны бие даалтийн календарчилсан төлөвлөгөө
Зарцуу
БД Хийж гүйцэтгэх ажлууд -лах Шалгуулах Оноо
А цаг хугацаа
№
Нөхөрлөл, компанийн тухай хуулийг үндэслэн
1 ямар нэгэн бизнесийн чиглэлийг сонгон авч
тухайн чиглэлээр 7 III 2
аж ахуйн нэгж байгуулах бүх бичиг баримтыг
бүрдүүлнэ. Байгууллагын гэрээ дүрмийг
үндэслэн эхлэлтийн баланс зохиох
Нягтлан бодох бүртгэлийн хөгжлийн үе шат,
2 НББ-ийн тухай ойлголт, НББ-ийн зарчмууд , 3 IY 2
стандарт
Аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаагаа эхлэх:
3 -Мөнгөөр хийгдсэн ажил гүйлгээний орлого 5 Y 3
зарлагын баримтыг үндэслэн журналын
бичилт, ерөнхий дэвтрийн бичилт хийх
4 Мөнгөн хөрөнгийн тухай ойлголт , Банкны
зохицуулалтын тайлан бэлтгэх , жижиг мөнгөн 5 YI 2
сангийн зарцуулалт
5 Авлага, түүний мөн чанар, Авлагын бичгийн
бичилтүүд , түүний хүү тооцох, Найдваргүй
авлагыг бүртгэх аргууд Авлага, борлуулалтын 5 YII
орлоготой ажил гүйлгээнүүдийн үндсэн 2
баримтыг үндэслэн журналын бичилт, ерөнхий
дэвтрийн бичилт хийх
Түүхий эд, бараа материалын худалдан авалт,
6 түүнийг зарлагадах үйл ажиллагаатай
холбоотой үндсэн баримт бүрдүүлж холбогдох 5 YIII 2
журналын бичилт хийх, ерөнхий дэвтрийн
5

6. бичилт хийх
Үндсэн хөрөнгө, түүний элэгдлийн бүртгэлтэй
7 холбоотой журналын бичилт, ерөнхий
дэвтрийн бичилт хийх;
1-6-р бие даалтаар гүйцэтгэсэн журналын
болон ерөнхий дэвтрийн бичилтүүдээ 5 IX 2
үндэслэж санхүүгийн тайлан тэнцэл гаргах
Биет бус хөрөнгө, байгалийн нөөц, богино
хугацаат өр төлбөртэй холбоотой ажил
гүйлгээнүүдийн анхан шатны баримтыг
үндэслэн журналын болон ерөнхий дэвтрийн
бичилтүүдийг хийж гүйцэтгэх
Урт хугацаат өр төлбөр ба богино хугацаат өр
8 төлбөртэй холбоотой ажил гүйлгээнүүдийн
анхан шатны баримтыг үндэслэн холбогдох 5 X 3
журналын бичилт, ерөнхий дэвтрийн бичилт
хийх
Ногдол ашиг, хувьцааны жижигрүүлэлт,
9 халаасны хувьцаатай холбоотой ажил
гүйлгээнүүдийн анхан шатны баримтыг 5 XI 2
үндэслэн журналын болон ерөнхий дэвтрийн
бичилт хийх
Богино хугацаат хөрөнгө оруулалттай
10 холбоотой ажил гүйлгээнүүдийн холбогдох
баримтыг үндэслэн журналын болон ерөнхий 5 XII 2
дэвтрийн бичилт хийх
Урт хугацаат хөрөнгө оруулалттай холбоотой
11 ажил гүйлгээнүүдийн холбогдох баримтыг
үндэслэн журналын болон ерөнхий дэвтрийн 5 XIII 2
бичилт хийх
1-12-р бие даалтаар гүйцэтгэсэн ажил
гүйлгээнүүдтэй холбоотой журналын болон
12 ерөнхий дэвтрийн бичилтүүдээ үндэслэж 10 XIY 5
гүйлгээ баланс, ажлын хүснэгт, үлдэгдэл
баланс, орлого үр дүнгийн тайлан, эздийн
өмчийн тайлан, мөнгөн гүйлгээний тайлан
гаргах
Тодорхой нэг сэдвийг сонгон авч тухайн
13 сэдвийн хүрээнд гүнзгийрүүлэн судлах ,
Бодлого бодох, асуудал шийдвэрлэх, илтгэл
тавих 15 XY 5
Нийт дүн 80 34
Тайлбар: Графикт хугацаанаас хожимдсон тохиолдолд нөхөн хийх гэсэн
ойлголт байхгүй болохыг анхаарна уу.
6