H πρώτη παρουσίαση που μου έκαναν τα πρωτάκια μου για το ναό του Σολομώντα στα πλαίσια του μαθήματος των θρησκευτικών της Α΄Γυμνασίου.

1. Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ !!!

2. ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ
ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ
Τον περασμένο μήνα η πρώτη γυμνασίου
πραγματοποίησε μια εκπαιδευτική εκδρομή
στην Ιερουσαλήμ. Μάθαμε αρκετά πράγματα
για τον ιερό αυτό τόπο , επισκεφτήκαμε
κάποια από τα αξιοθέατα της , αλλά δώσαμε
περισσότερη προσοχή στο ναό του
Σολομώντα.

3. ΣΟΛΟΜΩΝ
 Σολομών , γιος του Δαβίδ και της Βηρσαβεέ , 3ος Βασιλιάς
του Ισραήλ, ανέβηκε στο θρόνο του Ισραήλ στα 972π.Χ. και
βασίλεψε επί 40 χρόνια, ο δε προφήτης Νάθαν , στον οποίο
εμπιστεύθηκε την ανατροφή του ο Δαυίδ, τον ονόμασε Ιεδιδία
 Ο Σολομών έλαβε επιμελημένη ανατροφή. Όταν ο πρωτότοκος
Αβεσσαλώμ επαναστάτησε και φονεύθηκε, ο Δαβίδ κατά το
τέλος της βασιλείας του όρισε τον Σολομώντα διάδοχο. Ο
Σολομών αφού αποκατέστησε γρήγορα την τάξη , οργάνωσε το
κράτος του με συγκεντρωτική διοίκηση, απολυταρχικό
σύστημα διακυβέρνησης και βασική στρατηγική τη σύναψη
συμμαχιών και εμπορικών συμφωνιών. Συνεργαζόμενος με
τους Φοίνικες, συγκρότησε μεγάλο εμπορικό στόλο. Είχε
εκτεταμένες εμπορικές συναλλαγές με μακρινές χώρες,
αποκομίζοντας τεράστια πλούτη. Στη συνέχεια ανέπτυξε
ιδιαίτερες σχέσεις με την Αίγυπτο. Παντρεύτηκε μάλιστα την
κόρη του Φαραώ. Το όνομά της δεν το μνημονεύει η Βίβλος.
Είναι όμως γνωστό ότι πήρε ως προίκα την πόλη Γεζέρ, που
είχε καταλάβει ο Φαραώ από τους Χαναναίους.

4.  Κατά την παράδοση κάποτε ο Σολομών είδε σε ενύπνιο τον Ιαχβέ ο
οποίος τον ρώτησε τι θα προτιμούσε να του χαρίσει, δόξα πλούτη ή
σοφία. Ο Σολομών ζήτησε σοφία. Ο Θεός, ικανοποιημένος για την
επιλογή του, του χάρισε και τα τρία, πλούτη από το εμπόριο, δόξα
από τους λαούς της εποχής του αλλά και πολλή σοφία. Δείγμα της
σοφίας του αποτελεί η απόδοση δικαιοσύνης στην περίφημη δίκη
των δύο γυναικών που διεκδικούσαν το ίδιο παιδί. Η απόφασή του
να χωρίσει το παιδί στη μέση , είχε ως αποτέλεσμα να αποκαλυφθεί η
αληθινή του μητέρα.
 Με τα πλούτη που συγκέντρωσε ο Σολομών εκτέλεσε πλήθος έργων
όπως συγκοινωνιακά και καλλωπισμού. Ανήγειρε μεγαλοπρεπή
οικοδομήματα, όπως τα εντυπωσιακά ανάκτορα, όπου διέμενε με
πρωτοφανή χλιδή, μαζί με συζύγους και ερωμένες , καθώς και τον
περίφημο ναό της Ιερουσαλήμ στον λόφο Μωριά , όπου μετέφερε την
Κιβωτό της Διαθήκης. Επίσης έχτισε και ειδωλολατρικούς ναούς
στην κορυφή του Όρους των Ελαιών που είχε ονομαστεί και Όρος
του Σκανδάλου, επειδή ο ίδιος ο Σολομών τέλεσε εκεί θυσίες σε θεούς
ειδωλολατρών. Οι οποίες, καθώς και η πολιτική ανεξιθρησκίας και η
περιποίηση προς τους ξένους, όπως φαίνεται απέβλεπαν στην
ανάπτυξη του εμπορίου και στην προαγωγή των συμφερόντων του
κράτους του . Η φήμη του είχε φτάσει στα πέρατα του κόσμου. Είναι
περίφημη η επίσκεψη στο παλάτι του της Βασίλισσας της Αραβίας
Σαβά με πολύ μεγάλη συνοδεία, κατά την οποία αντάλλαξαν ακριβά
δώρα, υφάσματα, πολύτιμες πέτρες, χρυσάφι κι αρώματα.

6. H ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥ
ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ
Ξαφνιαστήκαμε όταν μας ενημέρωσαν ότι ο ναός είχε καταστραφεί
και ότι το μόνο που είχε απομείνει ήταν ένα τοιχίο στο οποίο ,
ακόμα και σήμερα , προσεύχονται οι πιστοί. Ωστόσο στον προαύλιο
χώρο του αρχαιολογικού Μουσείου της Ιερουσαλήμ
δημιουργήθηκε μια μικρή αναπαράσταση του ναού στην οποία οι
επισκέπτες ξεναγούνται. Ο ξεναγός μας είπε κάποια πράγματα για
τον ναό…..

7. Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Ο ναός του Κυρίου άρχισε να οικοδομείται τον τέταρτο
χρόνο της βασιλείας του Σολομώντα (960π.Χ) και
τελείωσε ύστερα από 7 χρόνια. Επεκτείνονταν σε μήκος
27 μέτρα , ενώ το πλάτος του ήταν 9 μέτρα. Το συνολικό
ύψος του ήταν 54 μέτρα. Για την κατασκευή του
εργάστηκαν 80.000 υλοτόμοι , 70.000 αχθοφόροι και
30.000 Ισραηλίτες. Όλες οι πέτρες είχαν προετοιμαστεί
κατάλληλα και μεταφέρονταν έτοιμες στον ναό.
Οικοδομήθηκε ολόκληρος από λευκές πέτρες , ωστόσο
υπήρχαν επεμβάσεις χρυσού και ξύλου. Όταν
ολοκληρώθηκε ο ναός , οι ιερείς μετέφεραν την Κιβωτό
της Διαθήκης εκεί δοξάζοντας και ψάλλοντας στον Θεό.
Τότε κατέβηκε η νεφέλη της παρουσίας του Θεού , με
αποτέλεσμα οι ιερείς να μην μπορούν να λειτουργήσουν
καθώς ο ναός είχε γεμίσει με τη δόξα του Θεού.

8. Η ΚΑΤΑΣΡΟΦΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΑΠΟ
ΤΟΥΣ ΒΑΒΥΛΩΝΙΟΥΣ
 Ο Κύριος μίλησε στον Σολομώντα μετά την κατασκευή του
Ναού, και του υποσχέθηκε ότι θα είναι πάντα δίπλα του.
Τον προειδοποίησε όμως ότι εάν ο Ισραήλ αποστραφεί από
τον Θεό και λατρεύσει τα είδωλα, τότε και ο Θεός θα
απορρίψει και τον λαό Του, και τον ναό στον οποίο
επέλεξε να κατοικεί.
 Η αποστασία δεν άργησε να έρθει, αμέσως μετά την
βασιλεία του Σολομώντα. Ο Ροβοάμ έγινε βασιλιάς του
Ιούδα και βασίλευσε στην Ιερουσαλήμ για 17 χρόνια,
έπραξε πονηρά ενώπιον του Θεού, χτίζοντας αγάλματα και
άλση αφιερωμένα σε ξένους θεούς. Έτσι η πρώτη λεηλασία
του Ναού πραγματοποιήθηκε τον πέμπτο χρόνο της
βασιλείας του Ροβοάμ, όταν ο βασιλιάς της Αιγύπτου
Σισάκ, επιτέθηκε στην Ιερουσαλήμ και αφαίρεσε τους
θησαυρούς από τον Ναό

9.  Λίγα χρόνια αργότερα, ο βασιλιάς Ασά θα
αφαιρέσει όλο το αργύριο και το χρυσάφι που
είχε απομείνει στον Ναό, και θα το δώσει στον
βασιλιά της Συρίας για να κάνουν συνθήκη. Ο
Ναός λεηλατήθηκε από τους Άραβες και τους
Φιλισταίους επί του Ιωράμ. Εξήντα χρόνια
αργότερα ο Ιωάς, βασιλέας του Ισραήλ, νίκησε τον
Αμασία , βασιλιά του Ιούδα και εισήλθε στην
Ιερουσαλήμ και στο Ναό .Ο υιός του Αμάσιου
επανέφερε την ευτυχία στην πόλη αλλά μεγάλος
σεισμός έφερε μεγάλες καταστροφές. Έτσι άρχισε
η παραμέληση του Ναού, ακόμα και από τους
ίδιους του ιερείς, οι οποίοι κατά την βασιλεία του
Ιωάς πήραν εντολή για να επισκευάσουν τον Ναό,
κάτι που αμέλησαν να κάνουν.

10.  Με το πέρασμα του χρόνου ο ναός συλήθηκε
και άλλοτε επισκευάσθηκε. Έγιναν
προσθήκες καινούργιων στοιχείων και
αφαιρέσεις άλλων. Το τέλος της Ιερουσαλήμ
και του Ναού δεν θα αργούσε να έρθει, και
προαναγγέλθηκε από τον Θεό κατά την
βασιλεία του Μανασσή, ο οποίος έχτισε
θυσιαστήρια ξένων θεών μέσα στον Ναό. Ο
Ναβουχοδονόσορας ο βασιλιάς της
Βαβυλώνας έμελε να είναι αυτός που θα
εκπλήρωνε την οργή του Θεού. Το 597 π.Χ,
αρχικά κατά την βασιλεία του Ιωακείμ,
πολιόρκησε την Ιερουσαλήμ, αφαίρεσε
όλους τους θυσαυρούς του Ναού και του
βασιλείου και πήρε αιχμαλώτους στην
Βαβυλώνα, αφήνοντας πίσω μόνο το
φτωχότερο μέρος του πληθυσμού και τον
Σεδεκία βασιλιά τους. Ο Σεδεκίας όμως
επαναστάτησε ενάντια στην Βαβυλώνα, με
αποτέλεσμα μετά από 9 χρόνια ο
Ναβουχοδονόσορας να επιστρέψει και να
ξαναπολιορκήσει την Ιερουσαλήμ.

11. Η πολιορκία κράτησε για δύο χρόνια, οι
Βαβυλώνιοι υπερίσχυσαν, σκότωσαν τους υιούς
του Σεδεκία μπροστά στα μάτια του και έπειτα
τύφλωσαν και τον ίδιο, έκαψαν την πόλη και τον
Ναό, διέλυσαν τα πολύτιμα υλικά με τα οποία είχε
κατασκευαστεί ο Ναός και τα μετέφεραν στην
Βαβυλώνα. Μόνο την Κιβωτό της Διαθήκης δεν
επέτρεψε ο Κύριος να μεταφερθεί στην Βαβυλώνα.
Εξαφανίστηκε, και από τότε δεν ξαναβρέθηκε
ποτέ. Σήμερα δεν σώζεται τίποτα από τον άλλοτε
περικαλλή αυτό ναό και όσα γνωρίζουμε δεν είναι
αποτέλεσμα αρχαιολογικών ανασκαφών αλλά
φιλολογικών μαρτυριών.

12. Η ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΝΑΟΥ
 Έπειτα από 70 χρόνια της αιχμαλωσίας των
εβραίων από τους Βαβυλώνιους, το 538 ο
βασιλιάς των Περσών Κύρος ο Μέγας
χορήγησε με διάταγμα άδεια
ανοικοδόμησης του ναού του Σολομώντα,
πάνω στον χώρο, που αυτός προϋπήρχε.
Μάλιστα έστειλε πίσω τους θησαυρούς και
τα σκεύη που είχε αφαιρέσει από τον Ναό ο
Ναβουχοδονόσορ, και το έργο ξεκίνησε με
αρχηγό τον Ζοροβάβελ. Στο διάταγμα αυτό
μάλιστα καθορίζονται και οι διαστάσεις του
ως εξής: ύψος και πλάτος 27μ. τον επόμενο
χρόνο, το 537 π.Χ. δηλαδή, άρχισε να
ξανακτίζεται το θυσιαστήριο των
ολοκαυτωμάτων και μετά το εξωτερικό
τείχος του ναού.

13.  Όταν τέθηκαν τα θεμέλια, όσοι είχαν δει τον
προηγούμενο Ναό έκλαιγαν με δυνατούς
λυγμούς, ενώ άλλοι αλάλαζαν από χαρά, τόσο
ώστε δεν μπορούσε να ξεχωρίσει κάποιος τις
φωνές της χαράς από το κλάμα. Ωστόσο οι
μακροχρόνιοι εχθροί των Ισραηλιτών, οι
Σαμαρείτες, διέβαλαν το έργο στους Πέρσες,
λέγονταν ότι οι Ισραηλίτες δεν κατασκεύαζαν
ναό αλλά οχυρωματικά έργα και φρούριο με το
πρόσχημα του ναού. Τότε εμφανίστηκαν οι
προφήτες Αγγαίος και Ζαχαρίας οι οποίοι
στήριξαν τον λαό ώστε να συνεχιστεί το έργο. Η
άδεια ανοικοδόμησης ανακλήθηκε 2 φορές και 2
φορές χορηγήθηκε, με συνέπεια ο Ναός να
ολοκληρωθεί το 516π.Χ. , επί της βασιλείας του
Δαρείου Α΄.

14.  Που κράτησε συνολικά συνόλικά 21 χρόνια.
Το τείχος έγινε από 3 σειρές πελεκητών
λίθων και μια σειρά ξύλινων δοκών με 3
μεγάλες πύλες. Στις 4 άκρες του τείχους
προστέθηκαν τώρα πύργοι. Ο νέος ναός είχε
μια διαφορά με τον παλιό σημαντική εκτός
των άλλων κατασκευαστικών. Το Άγιο των
Αγίων τώρα ήταν άδειο και δεν ήταν τίποτα
παραπάνω παρά οι πέτρες πάνω στις οποίες
υπήρχε κάποτε η Κιβωτός της Διαθήκης. Σε
αυτόν τον βράχο θυμιάτιζε ο ιερέας μια
φορά τον χρόνο στην γιορτή του εξιλασμού.
Ο νέος ναός όμως δεν μπορούσε να
συγκριθεί σε μεγαλείο με τον ναό του
Σολομώντα. Στην ουσία επρόκειτο για
βιαστική αποκατάσταση του προηγούμενου
ναού και συχνά χρειάζονταν επιδιορθώσεις.

15. Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΑΤΑΣΡΟΦΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ
 Ο Αντίοχος ο Δ΄ ο Επιφανης , το 171π.Χ.
δολοφόνησε τον αρχιερέα Ιάσονα, και
αποφάσισε να διορίζει ο ίδιος τους αρχιερείς.
Το 168π.Χ. εξαιτίας των αντιδράσεων των
ευσεβών Ιουδαίων και απογοητευμένος από
την αποτυχία του να εισβάλει στην Αίγυπτο,
εξαπέστειλε βίαιη επίθεση κατά των ιουδαϊκών
θρησκευτικών τελετών. Κατέλαβε την
Ιερουσαλήμ, κατέστρεψε τα τείχη,
λαφυραγώγησε και βεβήλωσε τον Ναό
τελώντας θυσία στον Ολύμπιο Δία, και
σταματώντας κάθε ιουδαϊκή θυσία.

16.  Ο ιερέας Ματταθίας οργάνωσε την εξέγερση
εναντίων του Αντίοχου, η οποία και
συνεχίστηκε από τους 7 γιούς του, και
ιδιαίτερα από τον Ιούδα τον επονομαζόμενο
Μακκαβαίο, ο οποίος κατάφερε να νικήσει
τον Αντίοχο και να ανακαταλάβει την
Ιερουσαλήμ, ενώ ο Ναός αποκαταστάθηκε
και αφιερώθηκε ξανά το 164 π.Χ.

 Η άνοδος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
έφτασε πολύ γρήγορα. Το 63 π.Χ. ο
Πομπήιος μετά την κατάληψη της Συρίας
πολιόρκησε την Ιερουσαλήμ, την οποία και
κατέλαβε σχεδόν αναίμακτα, καθώς μεγάλο
μέρος του πληθυσμού δεν έφερε αντίσταση.

17. H ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ
ΝΑΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΡΩΔΗ
 Ο Ηρώδης βασίλευσε στην Ιουδαία από το
37π.Χ. εώς το 4π.Χ. Ο Ηρώδης δεν ήταν
Ιουδαίος στην καταγωγή, αλλά ξαναέκτισε
τον Ναό, για να κερδίσει την εύνοια των
Ιουδαίων και να τους κρατήσει
υποταγμένους. Ο Ναός του Ηρώδη, ξεκίνησε
να χτίζεται το 19π.Χ. και ολοκληρώθηκε το
64μ.Χ. Ο κύριος ναός οικοδομήθηκε μέσα σε
17 μήνες. Ο ναός κάλυπτε μία έκταση 150
στρεμάτων , με το τείχος που το περιέβαλε
να έχει μήκος 300 μέτρα, ενώ το ύψος σε
κάποια σημεία του Ναού έφτανε τα 50
μέτρα.

18. ΟΝΑΟΣΤΟΥΣΟΛΟΜΩΝΤΑΟΠΩΣΤΟΝΑΝΑΚΑΙΝΙΣΕΟΗΡΩΔΗΣ
Η βασική διαφορά του
τείχους του ναού του
Ηρώδη με τους
προηγούμενους είναι
ότι το κάθε τείχος είχε
στοά με μια πύλη. Οι
στοές πιθανόν να
χρησίμευαν ως
προφύλαξη από την
βροχή για τους
πιστούς. Η πιο
μεγαλοπρεπής στοά, η
νότια η λεγόμενη
«Βασίλειος»
στηρίζονταν σε 3
γραμμές κιόνων
κορινθιακού τύπου.
Από αυτή την στοά
γίνονταν η είσοδος
στην εξωτερική αυλή ή
«αυλή των εθνών». Ένα
δεύτερο τείχος χώριζε
τον κυρίως ναό από
την αυλή των εθνών.
Λίγο πριν από αυτό το
τείχος υπήρχε ένα
κιγκλίδωμα πάνω στο
οποίο βρίσκονταν
πινακίδες στα
ελληνικά και λατινικά
και προειδοποιούσαν
ότι ο θάνατος περίμενε
όποιον μη Ιουδαίο
μπει εντός του τείχους:

19. Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΡΟΦΗ ΤΟΥ
NAOY ΝΑΟΥ
 Το 66μ.Χ. ξέσπασε η Ιουδαϊκή επανάσταση εναντίων
των Ρωμαίων. Ο Νέρωνας έστειλε στην Ιουδαία τον
Βεσπασιανό, ο οποίος συνοδευόμενος από τον γιο
του Τίτο κινήθηκε κατά της Παλαιστίνης,
κυριεύοντας τα επαναστατημένα κέντρα της
Σαμάρειας και της Γαλιλαίας. Το 68μ.Χ. που ήρθε η
είδηση του θανάτου του Νέρωνα, είχε ήδη καταλάβει
σχεδόν όλες τις περιοχές γύρω από την Ιερουσαλήμ,
και επέστρεψε στην Ρώμη όπου ανακηρύχθηκε
αυτοκράτορας. Την συνέχιση του πολέμου στην
Ιουδαία ανέλαβε ο Τίτος, ο οποίος πολιόρκησε την
Ιερουσαλήμ και το 70μ.Χ. κατάφερε να περάσει τα
τείχη και να κυριεύσει όλη την πόλη εκτός από τον
Ναό, μέσα στον οποίο οχυρώθηκαν πολλοί
Ισραηλίτες.

20.  Αρχικά ο Τίτος προσπάθησε να βρει κάποια
συμβιβαστική λύση ώστε να μην
καταστραφεί ο Ναός, όμως η πολιορκημένοι
αρνούνταν να παραδοθούν παρόλο που δεν
είχαν καμία ελπίδα σωτηρίας.
 Αυτό το μεγάλο έργο καταστράφηκε
ολοκληρωτικά από πυρκαγιά που άναψε
δαυλός ριπτόμενος από Ρωμαίο στρατιώτη
έστω και αν το ρωμαϊκό στράτευμα είχε
σαφείς εντολές ώστε ο ναός να μην
πειραχτεί. Δεν έμεινε τίποτα από το λαμπρό
οικοδόμημα, παρά μόνο το οικόπεδο πάνω
στο οποίο είχε χτιστεί, το οποίο και
μετατράπηκε σε Ρωμαϊκό στρατόπεδο.

21. Τα άγια των αγίων ήταν το ιερό, θα λέγαμε, της Σκηνής του
Μαρτυρίου στην έρημο και αργότερα του ναού που έκτισε ο Σολομών,
μετά την εγκατάσταση των Ισραηλιτών στην Παλαιστίνη. Οι ιερείς
εισερχόταν μόνο στα Άγια, δηλαδή στο τμήμα του ναού μπροστά από
τα Άγια των Αγίων, όπου βρισκόταν η λυχνία, η τράπεζα και οι άρτοι
της προθέσεως. Στα Άγια των Αγίων έπαινε μόνο ο αρχιερεύς μία
φορά το χρόνο. Εκεί υπήρχε το χρυσό θυμιατήριο, δύο ομοιώματα των
Χερουβίμ και η Κιβωτός της Διαθήκης. Η κιβωτός ήταν ένα κιβώτιο
από ξύλα, που δεν σάπιζαν, με επένδυση χρυσού μέσα και έξω. Μέσα
στην κιβωτό βρισκόταν μία χρυσή στάμνα με μάννα, η ράβδος του
Ααρών που βλάστησε και οι πλάκες του νόμου. Όλα αυτά ήταν ιερά
αντικείμενα που θύμιζαν στους Ισραηλίτες το Θεό και την πρόνοια
του και το ενδιαφέρον του γι’ αυτούς διά μέσου των αιώνων, αλλά
συγχρόνως θύμιζαν και πόσο αχάριστοι, ανόσιοι, γογγυστές και
ασεβείς υπήρξαν οι πρόγονοί τους. Έτσι η παρουσία αυτών τους
προέτρεπε σε ευγνωμοσύνη και δοξολογία του Θεού, αλλά και τους
υπενθύμιζε και τους εφιστούσε την προσοχή στο να μη επαναλάβουν
τα λάθη τους και τις αμαρτίες τους. Ας τα θυμηθούμε χωριστά και ας
φρεσκάρουμε τις ιστορικές λεπτομέρειες που συνδέονται μ’ αυτά.

22. ΤΟ ΜΑΝΝΑ :
 Το μάννα ήταν η τροφή που έδινε ο Θεός στην
έρημο στο λαό του, τον Ισραήλ. Ήταν ο ουράνιος
άρτος ή ο άρτος των αγγέλων, όπως τον ονόμασαν
αργότερα οι Ιουδαίοι, που ερχόταν κάθε μέρα
θαυματουργικά από το Θεό. Έδινε τη δυνατότητα
στον Ισραήλ να συντηρηθεί μέσα στην αφιλόξενη
έρημο, αλλά και συγχρόνως τον δοκίμαζε εάν είναι
πιστός και υπάκουος. Έπρεπε ο κάθε Ισραηλίτης
να μαζεύει ορισμένη ποσότητα, να μη κρατεί το
περίσσευμα για άλλη μέρα, και την Παρασκευή να
μαζεύει και για το Σάββατο. Εάν μάζευε
περισσότερο, εν τέλει η ποσότητα που βρισκόταν
στο σακίδιο του ήταν αυτή που όρισε ο Θεός· εάν
κρατούσε περίσσευμα, σκουλήκιαζε· μόνο αυτό
που μάζευε την Παρασκευή για το Σάββατο
διατηρείτο.

23.  Ο Μωυσής έδωσε εντολή στον αδελφό του τον Ααρών, που ήταν
αρχιερέας, να πάρει μία χρυσή στάμνα και να βάλει μέσα ένα
γομόρ, δηλαδή την ποσότητα που επέτρεπε ο Θεός για κάθε
Ισραηλίτη. Το έκανε αυτό για να θυμούνται οι επερχόμενες
γενεές την ευεργεσία και την φροντίδα του Θεού αλλά και την
αχαριστία και τον γογγυσμό των προγόνων τους, ότι δήθεν ο
Θεός τους έσωσε από τους Αιγυπτίους για να τους πεθάνει της
πείνας στην έρημο
 Το μάννα ήταν ο τύπος ενός άλλου ουρανίου άρτου, ο οποίος
θα παρουσιαζόταν τον καιρό της Καινής Διαθήκης. Ουράνιος
άρτος στην Κ.Δ. είναι ο Χριστός. Το σώμα του και το αίμα του.
Αυτό είναι το αληθινό και ουσιαστικό μάννα· το πράγματι
ζωοποιό και σωτηριώδες. Το μάννα της Π.Δ. δεν απέτρεπε το
θάνατο ούτε έδινε την αιώνια ζωή. αυτό όμως χαρίζει την
αθανασία και την αιώνια ευτυχία κοντά στο Χριστό. Μαζί με
το λόγο του Θεού είναι η πραγματική και ουσιαστική τροφή
του κάθε χριστιανού.

24. Η ΡΑΒΔΟΣ ΤΟΥ ΑΑΡΩΝ
 Ο Κορέ μαζί με τον Δαθάν και τον Αβειρών και
250 επίσημους Ισραηλίτες στασίασαν εναντίον
του Μωυσή και του Ααρών. Αμφισβήτησαν ότι
αυτοί είναι οι εκλεγέντες από το Θεό να τον
διοικούν και ότι μόνο ο Ααρών ως αρχιερέας
έχει δικαίωμα να προσφέρει θυσία ιερατική.
Τότε ο Θεός τη στιγμή που πήγαν να
προσφέρουν ιερατικό θυμίαμα άνοιξε τη γη και
τους κατάπιε κι αυτούς και τις οικογένειες
τους Την επόμενη μέρα οι Ισραηλίτες, αντί να
συνταραχθούν από το φοβερό θαύμα που
συνέβη, γόγγυσαν εναντίον του Μωυσή και του
Ααρών ότι έγιναν αίτιοι να φονευθούν οι
στασιαστές και όρμησαν εναντίον τους. Τότε ο
Θεός άρχισε να καταστρέφει τους γογγυστές
Ισραηλίτες και η καταστροφή σταμάτησε μόνο
όταν ο Ααρών, κατά εντολή του Μωυσή,
προσέφερε θυμίαμα στο Θεό. 14.700 άτομα
σκοτώθηκαν από το Θεό την ημέρα του
γογγυσμού.

25.  Τότε ο Θεός για να θέσει τέρμα στην ανταρσία των
Ισραηλιτών είπε να γίνει το εξής. Κάθε αρχηγός
από κάθε φυλή του Ισραήλ, να προσφέρει μία
ράβδο στο Μωυσή. Όλες οι ράβδοι, δώδεκα τον
αριθμό, να προσφερθούν και να τοποθετηθούν στη
Σκηνή του Μαρτυρίου και κει η ράβδος που θα
βλαστήσει θα είναι το σημείο που θα δείξει ποιον
διαλέγει ο Θεός για να του προσφέρει ιερατικές
θυσίες και να προΐσταται λατρευτικώς του λαού.
Έτσι και έγινε και η ράβδος του Ααρών, αρχηγού
της φυλής Λευί, έφερε βλαστό, άνθη και καρύδια
Συνεπώς μόνο ο Ααρών και οι απόγονοί του
μπορούσαν να ιερατεύουν και όποιος δεν το
δεχόταν ουσιαστικά στασίαζε έναντι του Θεού με
ανάλογες συνέπειες.

26. ΟΙ ΠΛΑΚΕΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ
 Το βιβλίο της Εξόδου μας ιστορεί, στο 20ο
κεφάλαιό του, πως ο Θεός παρέδωσε τον δεκάλογο
στους Ισραηλίτες. Ο λαός ενώ βρισκότανε κάτω
από το όρος άκουγε τη φωνή του θεού να μιλά στο
Μωυσή και τις σάλπιγγες να σαλπίζουν ενώ
έβλεπε το Σινά να περιζώνεται από φλόγες και
καπνούς. Φοβισμένος τότε ο λαός παρακάλεσε το
Μωυσή να τους μιλά αυτός και όχι ο Θεός για να
μη πεθάνουν από το φόβο. Ο Θεός πράγματι
συνέχισε να παραδίδει στο Μωυσή τις διατάξεις
του νόμου του. Περνά ο καιρός και ο Μωυσής
αργεί να κατέβη και ο λαός ο ανυπόμονος και
αχάριστος και κακοήθης, που δεν μπορεί να
περιμένει ούτε να δοκιμάζεται, ξεχνά τον αληθινό
Θεό και λέγει στον Ααρών να κατασκευάσει
είδωλα θεών να λατρεύσουν αυτά και να τα
θεωρήσουν ως σωτήρες τους.

27.  Ο Ααρών υποχωρώντας στις πιέσεις του λαού,
παίρνει τα κοσμήματα των γυναικών και κάνει
ένα χρυσό μοσχάρι και προσφέρει θυσία σ’ αυτό,
σαν να ήταν αυτό ο Θεός που τους έσωσε από τους
Αιγυπτίους.
 Ο Θεός ειδοποιεί το Μωυσή για τη πτώση του
λαού. Ο Μωυσής έκπληκτος κατεβαίνει αμέσως
κρατώντας στα χέρια του τις πλάκες του νόμου.
Όταν είδε από κοντά το λαό μεθυσμένο να χορεύει
και ν’ ασελγεί γύρω από το χρυσό μοσχάρι πέταξε
τις πλάκες του νόμου και τις έσπασε. Ήταν μια
πράξη ασυνείδητη, που εξέφρασε εκείνη τη στιγμή
την έκπληξη, την οργή και την απογοήτευσή του
από το κατάντημα του λαού του. Αμέσως προέβη σε
τιμωρητικά επανορθωτικά μέτρα και αργότερα
ξανανέβηκε στο όρος Σινά για να ξαναπάρει τις
πλάκες του νόμου.

28. H ΧΑΛΚΙΝΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
 Όταν οικοδομήθηκε ο ναός κατά τη διάρκεια
της βασιλείας του Σολομώντα, μια «χυτή
[δηλαδή βγαλμένη από καλούπι] θάλασσα»
αντικατέστησε τη φορητή χάλκινη λεκάνη
που χρησιμοποιούνταν στην προγενέστερη
σκηνή της μαρτυρίας. Κατασκευαστής της
ήταν ο Χιράμ, κατά το ήμισυ Εβραίος και
κατά το ήμισυ Φοίνικας, αποκαλούνταν δε
«θάλασσα» προφανώς λόγω της μεγάλης
ποσότητας νερού που χωρούσε. Επρόκειτο
για δεξαμενή, επίσης χάλκινη, η οποία ήταν
«δέκα πήχεις [4,5 μ.] από χείλος σε χείλος
και ολοστρόγγυλη· το ύψος της ήταν πέντε
πήχεις [περ. 2,2 μ.] και χρειαζόταν σχοινί
τριάντα πήχεων [13,4 μ.] για να την
περιζώσει ολόγυρα».

29.  Η Περιφέρειά Της. Η περιφέρεια των
30 πήχεων ήταν 31,4 πήχεις. Δήλωσε ότι η
θάλασσα είχε περιφέρεια τριάντα πήχεων,
μετρώντας την με βάση την ακτίνα της, ή αλλιώς
την ημιδιάμετρο, των πέντε πήχεων, που αν
τοποθετούνταν έξι φορές στην περίμετρο, ή αλλιώς
στο “χείλος”, θα έδινε τις εν λόγω τριάντα πήχεις.
Πρόθεση του κειμένου ήταν απλώς να δώσει τις
διαστάσεις της Θάλασσας στην κοινή γλώσσα που
ήταν κατανοητή σε όλους, μετρώντας την
περιφέρεια όπως μετρούσαν τους κύκλους εκείνη
την εποχή όλοι οι επιδέξιοι τεχνίτες σαν τον
Χιράμ. Αυτός, βέβαια, πρέπει να ήξερε πολύ καλά
ότι, αν και το πολυγωνικό εξάγωνο που
εγγραφόταν έτσι με βάση την ακτίνα ήταν τριάντα
πήχεις, η πραγματική καμπύλη περιφέρεια θα
ήταν κάπως μεγαλύτερη». H αναλογία τρία προς
ένα ήταν μια συνηθισμένη μορφή διατύπωσης που

30.  Από Χαλκό
 Η χάλκινη θάλασσα ήταν διακοσμημένη με
«στολίδια σε σχήμα κολοκύθας» και είχε ως
βάση 12 αγάλματα ταύρων που έβλεπαν ανά
τρεις προς το βορρά, το νότο, την ανατολή
και τη δύση. Το χείλος της θάλασσας έμοιαζε
με άνθος κρίνου. Εφόσον η μεγάλη αυτή
δεξαμενή είχε πάχος «μία παλάμη [7,4 εκ.]»,
μπορεί να ζύγιζε κάλλιστα γύρω στους
27 τόνους. Αυτή η τεράστια ποσότητα
χαλκού προερχόταν από τα αποθέματα του
συγκεκριμένου μετάλλου που περιήλθαν
στην κατοχή του Βασιλιά Δαβίδ με τις
κατακτήσεις του στη Συρία. Η χύτευση έγινε
σε πήλινο καλούπι στην περιοχή του
Ιορδάνη και αποτέλεσε πραγματικά
αξιοσημείωτο επίτευγμα.

31. ΤΟ ΘΥΣΙΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ
ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΩΝ
 . Βασικά, ανυψωμένη κατασκευή ή μέρος
όπου προσφέρονται θυσίες ή καίγεται
θυμίαμα για τη λατρεία του αληθινού Θεού
ή κάποιας άλλης θεότητας. Η εβραϊκή λέξη
μιζμπέαχ (θυσιαστήριο) προέρχεται από τη
ρίζα ζαβάχ και, ως εκ τούτου, αναφέρεται
βασικά σε ένα μέρος όπου γίνεται σφαγή ή
θυσία. Παρόμοια, η λέξη θυσιαστήριον του
πρωτότυπου ελληνικού κειμένου είναι
παράγωγο του ρήματος θύω που επίσης
σημαίνει «σφάζω· θυσιάζω». Η λέξη βωμός
του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου
αναφέρεται σε θυσιαστήριο ψεύτικου θεού

32.  Η πρώτη μνεία θυσιαστηρίου γίνεται μετά τον
Κατακλυσμό, όταν «ο Νώε έχτισε ένα θυσιαστήριο
για τον Ιεχωβά» και πρόσφερε ολοκαυτώματα πάνω
σε αυτό. Οι μόνες προσφορές που αναφέρονται
πριν από τον Κατακλυσμό ήταν αυτές του Κάιν
και του Άβελ και, παρότι δεν αναφέρεται αν ο
Κάιν και ο Άβελ χρησιμοποίησαν θυσιαστήρια,
κάτι τέτοιο είναι πιθανό.
 Ο Αβραάμ έχτισε ένα θυσιαστήριο στη Συχέμ,
επίσης σε κάποιο σημείο μεταξύ της Βαιθήλ και
της Γαι , στη Χεβρών , και προφανώς στο Όρος
Μοριά, όπου θυσίασε ένα κριάρι που του έδωσε ο
Θεός αντί του Ισαάκ. Μόνο σε αυτή την τελευταία
περίπτωση αναφέρεται συγκεκριμένα ότι ο
Αβραάμ πρόσφερε κάποια θυσία πάνω σε αυτά τα
θυσιαστήρια. Ωστόσο, η βασική σημασία της
εβραϊκής λέξης υποδηλώνει ότι σε όλες αυτές τις
περιπτώσεις πιθανότατα έγιναν προσφορές.

33.  Ο Ισαάκ έχτισε μεταγενέστερα ένα θυσιαστήριο
στη Βηρσαβεέ και ο Ιακώβ έχτισε θυσιαστήρια στη
Συχέμ και στη Βαιθήλ . Τα θυσιαστήρια που
έφτιαξαν οι πατριάρχες ήταν αναμφίβολα σαν αυτά
για τα οποία έκανε αργότερα λόγο ο Θεός στη
διαθήκη του Νόμου — είτε σωροί από χώμα είτε
υπερυψωμένες επιφάνειες από φυσικές πέτρες.
Μωυσής κατασκεύασε ένα θυσιαστήριο μετά τη
νίκη επί του Αμαλήκ και το ονόμασε Ιεχωβά ‐
νισσί (Ο Ιεχωβά Είναι το Κοντάρι που Έχω για
Σημάδι). Κατά τη σύναψη της διαθήκης του
Νόμου με τον Ισραήλ, ο Μωυσής έχτισε ένα
θυσιαστήριο στους πρόποδες του Όρους Σινά και
πρόσφερε πάνω σε αυτό θυσίες. Έπειτα, ράντισε με
αίμα από τις θυσίες το θυσιαστήριο, το βιβλίο και
το λαό, επικυρώνοντας και θέτοντας σε ισχύ με
αυτόν τον τρόπο τη διαθήκη.

34.  Τα Θυσιαστήρια στη Σκηνή της Μαρτυρίας. Όταν
στήθηκε η σκηνή της μαρτυρίας, κατασκευάστηκαν δύο
θυσιαστήρια σύμφωνα με το υπόδειγμα που έδωσε ο
Θεός. Το θυσιαστήριο του ολοκαυτώματος
(αποκαλούμενο και «χάλκινο θυσιαστήριο» ήταν από
ξύλο ακακίας και έμοιαζε με κούφιο κιβώτιο -
προφανώς δεν είχε οροφή ή πάτο. Ήταν τετράγωνο, με
πλευρά 2,2 μ. και ύψος 1,3 μ., και είχε «κέρατα» τα
οποία εξείχαν από τις τέσσερις πάνω γωνίες. Όλες του οι
επιφάνειες ήταν επικαλυμμένες με χαλκό. Μια σχάρα, ή
δικτυωτό, από χαλκό ήταν τοποθετημένη κάτω από το
χείλος του θυσιαστηρίου, «κάτω εσωτερικά», «προς το
κέντρο». Στις τέσσερις άκρες, κοντά στη σχάρα, ήταν
τοποθετημένοι τέσσερις κρίκοι, οι οποίοι φαίνεται πως
είναι οι ίδιοι με τους κρίκους μέσα από τους οποίους
περνούσαν τα δύο κοντάρια από ξύλο ακακίας που
χρησίμευαν για τη μεταφορά του θυσιαστηρίου και τα
οποία ήταν επικαλυμμένα με χαλκό.

35.  Αυτό ίσως σήμαινε ότι υπήρχε μια σχισμή σε
δύο από τις πλευρές του θυσιαστηρίου μέσα
από την οποία περνούσε μια επίπεδη σχάρα,
με τους κρίκους να προεξέχουν και από τις
δυο πλευρές. Οι απόψεις των λογίων
διίστανται σημαντικά πάνω σε αυτό το θέμα,
και πολλοί πιθανολογούν ότι υπήρχαν δύο
ομάδες κρίκων, εκ των οποίων η δεύτερη,
μέσα από την οποία περνούσαν τα κοντάρια
για τη μεταφορά, ήταν προσαρτημένη
απευθείας στο εξωτερικό του θυσιαστηρίου. Ο
χάλκινος εξοπλισμός αποτελούνταν από
δοχεία και φτυάρια για τις στάχτες, κούπες
όπου συνέλεγαν το αίμα των ζώων, πιρούνες
για να πιάνουν το κρέας και πυροδοχεία .

36.  Αυτό το χάλκινο θυσιαστήριο για τα
ολοκαυτώματα ήταν τοποθετημένο μπροστά
στην είσοδο της σκηνής. Αν και είχε σχετικά
χαμηλό ύψος — οπότε δεν απαιτούνταν
απαραιτήτως κάποιο μέσο πρόσβασης σε αυτό —
ενδέχεται το έδαφος γύρω του να ήταν
υπερυψωμένο ή να υπήρχε κάποιος κεκλιμένος
διάδρομος που οδηγούσε στο θυσιαστήριο, ώστε
να μπορούν να χειρίζονται καλύτερα τις θυσίες.
Δεδομένου ότι το ζώο το θυσίαζαν «δίπλα στο
θυσιαστήριο προς το βορρά» , “ο τόπος ο οποίος
ήταν για τις λιπώδεις στάχτες” που έβγαζαν από
το θυσιαστήριο ήταν προς την Α και η χάλκινη
λεκάνη του πλυσίματος ήταν τοποθετημένη
προς τη Δ , λογικά μένει ελεύθερη η πλευρά
προς το Ν, όπου θα μπορούσε να τοποθετηθεί
ένα τέτοιο μέσο πρόσβασης στο θυσιαστήριο.