Traballo de Bioloxía 2º bacharelato

1. LÍPIDOS NA DIETA HUMANA
Carmen Campos Campos
Andrea Nimo Mallo
2ºA BAC

2. Índice
Introdución.
Que son os lípidos?
Tipos de graxas nas dietas.
Colesterol.
Lipoproteínas.
CM
VLDL
IDL

3. Introducción: Que son os lípidos?
As graxas ou lípidos son compostos orgánicos formados por
carbono, osíxeno e hidróxeno, insolubles en auga e solubles
en líquidos orgánicos. Algúns son substancias apolares, e polo
tanto son totalmente hidrófobas, e outros son substancias
anfipáticas, con parte da molécula hidrófoba e parte hidrófila.
Tradicionalmente os lípidos clasifícanse en saponificables e
non saponificables. Os ácidos graxos e as moléculas que os
conteñen denomínanse lípidos saponificables. A outra parte
dos lípidos que non son nin conteñen ácidos graxos
chámanse lípidos insaponificables.

6. Tipos de graxas nas dietas
Saponificables
As graxas máis importantes dende o punto de vista nutricional son os triglicéridos, os
fosfolípidos e o colesterol. Son nutrintes que aportan enerxía ao organismo,
constitúen a reserva no texido graxo ou adiposo e colaboran na regulación da
temperatura corporal.
Triglicéridos: formados por un glicerol unido a tres ácidos graxos. Almacenan
enerxía.
Fosfolípidos: conteñen fósforo (parte hidrófila) e dúas cadenas de ácidos graxos (parte
hidrófoba). Forman unha bicapa que constitúe a base da membrana celular.

7. Colesterol: lípido esteroide con varias funcións, como estabilizar a membrana celular
e formar hormonas esteroideas (estróxeno, testosterona, cortisona...).
Ácidos graxos
Son as unidades básicas dos lípidos saponificables, e consisten en moléculas formadas
por unha larga cadea hidracarboada (CH2) cun número par de átomos de carbono (2-
24) e un grupo carboxilo (COOH) terminal. A presenza de dobres enlaces no ácido
graxo reduce o punto de fusión. Os ácidos graxos son substancias anfipáticas, xa que o
grupo carboxilo é polar, e polo tanto hidrófilo, e a cadea alifática é hidrófoba. Estos,
divídense en saturados e insaturados.
- Saturados: Non presentan dobres enlaces entre os carbonos da cadea
hidrocarboada. Teñen temperaturas de fusión elevadas e, a temperatura ambiente,
son sólidos. Os máis destacados son o palmítico e o esteárico. Entre estas,
podemos atopar a manteiga de porco, os embutidos, os queixos curados, etc.

8. Insaturados: Son aqueles que teñen un dobre enlace entre os carbonos da cadea
hidrocarbonada. A súa temperatura de fusión é máis baixa ca a dos saturados e, por iso,
a temperatura ambiente son líquidos. Segundo o número de insaturacións,
diferénzanse dous grupos: os monoinsaturados e os poliinsaturados.
+Os monoinsaturados só teñen un dobre enlace; o máis importante é o
oleico.
+Os poliinsaturados teñen varios dobres enlaces.
Nos mamíferos, tres ácidos poliinsaturados (o linoleico, o linolénico e o
araquidónico) non poden ser sintetizados polo organismo; non obstante, a súa
presenza é necesaria para o seu funcionamento, polo que teñen que ser inxeridos na
dieta; estes ácidos denomínanse ácidos graxos esenciais.

10. As graxas TRANS: Son graxas
monoinsaturadas que foron
procesadas e son perxudiciais para a
saúde porque ocasionan cambios nos
radicais libres. Entres estas están o
aceite de palma, as margarinas e as
manteigas que conteñen graxas
hidroxenadas.

11. Ácidos graxos esenciais
Denomínanse “graxas boas” e son o Omega 3 e o Omega 6. Son un grupo
de ácidos graxos que o organismo non pode sintetizar e que teñen que ser inxeridos a
través dos alimentos ou de complementos. Diferénzanse dos non esenciais en que estos
últimos pode obtelos o organismo a partir de carbohidratos, proteínas ou alcoles.
+Omega 3: teñen un enlace dobre entre os carbonos 3 e 4 (comezando polo extremo
metilo, o oposto ao grupo carboxilo). Atópase no peixe axul, en frutos secos como
noces e aguacates; en semillas (calabaza, lino e cáñamo); en ovos de galiña, lácteos e
carnes orgánicas.
+Omega 6: teñen un dobre enlace entre os carbonos 6 e 7. Atópase en semillas e
aceites (aceite de xermen de trigo, semillas de calabaza, de cáñamo e sésamo). Tamén
se atopa en froitos secos.

14. Insaponificables
Os esterois: Pertencen a un grupo de lípidos insaponificables ( non conteñen
ácidos graxos) denominados esteroides.
A estrutura dos esterois é a dun núcleo de esterano que ten catro aneis fusionados: tres
deles con seis carbonos e un con cinco; no carbono 3 leva un grupo hidroxilo e unha
cadea alifática de oito carbonos no carbono 17. O máis importante é o colesterol.
Existen moitos máis tipos de lípidos, mais nesta ocasión non os trataremos
posto que non teñen relación coa dieta.

15. Esterano
Esterol

16. Graxas procesadas. Non consumir alimentos
ricos en graxas hidroxenadas ou trans que
bloquean o uso de graxas esenciais que se
atopan las margarinas, patatas fritas,
bolería, biscoitos, pasteis, tartas, chocolates,
frituras, etc.
Consumo excesivo de graxas saturadas de
carnes graxas, embutidos, queixos moi
maduros, lácteos e ovos.
Aceites recalentados que deben protexerse da
luz e da calor gardándoos nun armario
interior de cociña ou nun refrixerador.
Graxas que se deben evitar na alimentación

17. Colesterol
O colesterol é un lípido esteroide que se atopa nos texidos corporais e no plasma
sanguíneo dos vertebrados. ¾ partes é producido polo mesmo organimo, mentres que
o resto provén dos alimentos inxeridos.
É esencial para formar a membrana plasmática, reguladora da entrada e saída de
substancias na célula. Tamén participa na formación de vitamina D (esencial no
metabolismo do calcio), de hormonas sexuais (estróxenos, proxesterona e testosterona)
e esteroideas (cortisol e aldosterona), etc.
Como este lípido é insoluble en auga, só existe en forma de macromoléculas chamadas
lipoproteínas (solubles), que fixan e transportan grandes cantidades de colesterol.

18. Lipoproteínas

19. Como os lípidos teñen menor densidade que as proteínas, canta maior proporción de
lípidos teña unha lipoproteína, menor será a súa densidade. Entón, podemos clasificar
as lipoproteínas da seguinte maneira:

20. Quilomicróns (CM): son as de menor densidade, están
fabricadas polos enterocitos (células da mucosa intestinal)
e encárganse do transporte do colesterol. Do intestino
saen condutos linfáticos que levan os CM cos lípidos
procedentes da absorción intestinal. Estes condutos
conflúen no conduto torácico, que se une ao torrente
sanguíneo cerca da entrada da vena cava superior, onde o
contido da linfa pasa á circulación sanguínea sistémica.
O sangue osixenado sae do corazón pola arteria aorta e
reparte o contido por texidos de todo o corpo que
absorben o colesterol sen que este pasara antes polo
fígado. Quedan restos de lípidos nos CM que pasan a
chamarse remanente de quilomicróns que, finalmente,
chegan ao fígado pola arteria hepática, onde o colesterol
que quedaba se absorbe.

21. A partir de hidratos de carbono, principalmente, o fígado fabrica colesterol e ácidos graxos,
cos cales fabrica triglicéridos e fosfolípidos, que son exportados nas lipoproteínas de moi
baixa densidade (VLDL).
Durante o seu percorrido polo sangue, o contido lipídico e algo de colesterol transfírense
aos texidos (e tamén ás HDL), polo que as VLDL aumentan de densidade e convírtense
progresivamente en lipoproteínas de densidade intermedia (IDL), que serían
remantentes de VLDL, e lipoproteínas de baixa densidade (LDL), remanentes de IDL.
Nesta cadea de conversión, a proporción de colesterol aumenta e o resto de contido lipídico
disminúe, ao mesmo tempo que a fracción proteica aumenta. Entón, o LDL reparte o
colesterol e os lípidos aos texidos e as proteínas que quedan son destruidas polos
macrófagos.
As proteínas de alta densidade (HDL) teñen poucos lípidos, pero moita afinidade polo
colesterol, polo que o recollen dos texidos e das arterias e van ao fígado para eliminalo.

22. As LDL teñen menos afinidade polo colesterol que polas proteínas de texido conectivo
das paredes das arterias, polo que poden desprender alí o seu colesterol e, desta
maneira, formar placas. Por isto se fala de “colesterol malo”. En cambio, as HDL teñen
máis afinidade polo colesterol que as LDL, polo que o extraen dos texidos e das placas
formadas polo colesterol das LDL e lévano ao fígado para eliminalo.
É dicir, as HDL retiran o colesterol deixado polas LDL das arterias, evitando unha
posible aterosclerosis, por iso se denomina “colesterol bo”.
Pero é un erro crer que unhas sexan beneficiosas para a saúde e outras non. Según
estudos científicos actuais, o único indicador de boa saúda que hai que ter en conta é o
“colesterol total” (xunto con outros factores), que sería menor de 200 mg/dL.
“Colesterol bo” e “colesterol malo”

23. O colesterol e os problemas cardiovasculares
Hai moita controversia neste
tema.
Tradicionalmente, críase que
un nivel alto de colesterol
supoñía padecer enfermidades
cardiovasculares e mesmo
cerebrais pero, actualmente,
hai moitos estudos que
desminten este pensamento.

24. Para coñecer máis debemos engadir novos conceptos:
LDL-P: nº total de partículas que transportan o colesterol.
LDL-C: colesterol LDL total que é transportado.
HDL-P: nº total de partículas que recollen o colesterol sobrante.
HDL-C: colesterol HDL total que é recollido.
Cando falamos de colesterol alto ou baixo nas análises referímonos ao HDL-C e ao
LDL-C, centrándonos máis no LDL-C (que non o miden, senón que o calculan). Sen
embargo, teríamos que prestar máis atención ás LDL-P (veremos o porqué máis
adiante).
A aterosclerosis comeza cando o colesterol se infiltra (porque unha LDL “a puxo” aí)
baixo as paredes dunha arteria, o que desencadea inflamacións que poden derivar na

25. Entón, o noso sistema inmunolóxico detecta o problema e acuden macrófagos para
“arreglalo” (polo que estes fagocitos aumentan de tamaño). Se estes problemas se
repiten constantemente, o crecemento dos macrófagos pode ser tan excesivo que
chegan a “reventar”, volcando o contido nas paredes arteriais (derivando na formación
de placa). É dicir, o propio sistema inmunolóxico empeora a situación ao loitar contra
unha inflamación constante.
Aínda que non se se coñezan todos os factores, si se sabe que as LDL-P son moi
importantes xa que, se hai moita LDL-C en poucas LDL-P, hai menos
probabilidade de que estas volquen o contido nas arterias (se o fan os macrófagos
adoitan actuar sen ningún problema colateral) que se hai moitas LDL-P e pouco
LDL-C.
Xeralmente as LDL-P son de pequeno tamaño, entón o corpo necesitará máis para
transportar o colesterol necesario, polo que aumenta o número destas partículas.

26. Triglicéridos: outro factor
O aumento destes (que tamén son transportados por lipoproteínas) aumenta, á súa vez,
a produción de LDL-P. Polo tanto, se se reducen os carbohidratos refinados
minimizarase o risco de formación de placa.
Como sabemos que as graxas adoitan xenerar partículas LDL de maior tamaño (menos
daniñas) e os carbohidratos refinados, LDL máis pequenas (máis perigosas), son estes os
maiores culpables dos problemas cardiovasculares (sen ter en conta outros factores).
Logo, os carbohidratos que causan problemas metabólicos (obesidade…) son os
mesmos que contribúen a enfermidades cardiovasculares, e non o colesterol, como
pensabamos.

27. Vídeos resumen: as graxas nas dietas

28. Bibliografía
http://www.plancuidatemas.aesan.msssi.gob.es/conocelagrasa/tipos-de-grasas.htm
http://www.alimentatubienestar.es/importancia-de-las-grasas-en-la-alimentacion/
http://www.sanitas.es/sanitas/seguros/es/particulares/biblioteca-de-salud/dieta-
alimentacion/nutricion/san005036wr.html
http://anatomia1bach.weebly.com/uploads/8/8/5/7/8857465/tema_2.pdf
https://es.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADpido
https://nxbio2bac.wordpress.com/acidos-graxos/
http://www.metabolismo.biz/web/3-transporte-del-colesterol/
https://es.wikipedia.org/wiki/Lipoprote%C3%ADna#Quilomicrones
http://bibliotecadigital.ilce.edu.mx/sites/ciencia/volumen3/ciencia3/140/html/sec_7.htm