1. Ο ι π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ο ί
ονοματικοί επιρρηματικοί
Κάντε κλικ να σχηματιστεί το δένδρο με τους
προσδιορισμούς
ομοιόπτωτοι ετερόπτωτοι
Όταν είναι
ουσιαστικά
χρησιμεύουν
όταν είναι
Επίθετα
χρησιμεύουν
παράθεση επεξήγηση
Επιθετικός
προσδιορισμός
Κατηγορηματικός
προσδιορισμός
Γενική Δοτική Αιτιατική
μονολεκτικά περιφραστικά
επιρρήματα
Πλάγιες πτώσεις
Μετοχές
(επιρρηματικές)
Εμπρόθετοι
προσδιορισμοί
Δευτερεύουσες
επιρρ. προτάσεις
Όπου βλέπετε υπογραμμισμένη λέξη, εκεί
υπάρχει σύνδεσμος για τη μελέτη λεπτομερειών.
επόμενο
2. Τι είναι οι προσδιορισμοί
Προσδιορισμούς ονομάζουμε μέσα σε μια πρόταση τις λέξεις εκείνες, που δεν
είναι κύριοι όροι, δηλ. δεν είναι υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο ή κατηγορούμενο.
Αλλά οι λέξεις αυτές προσδιορίζουν(δηλαδή συμπληρώνουν ή αποσαφηνίζουν ή
δίνουν περισσότερες πληροφορίες) για την έννοια κάποιου από τους
προαναφερθέντες όρους, που προσδιορίζονται. Έτσι στο εξής θα γίνεται λόγος για
«προσδιορισμό» και «προσδιοριζόμενο».
Παραδείγματα-- κάντε κλικ
π.χ. Κλέαρχος ν στρατηγός (ἦ απλή πρόταση, δηλ. μόνο με τους κύριους
όρους: υποκείμενο, ρήμα και κατηγορούμενο), αλλά (κλικ)
Κλέαρχος Λακεδαιμόνιοςὁ ν στρατηγόςἦ μέγας (επαυξημένη πρόταση,
δηλ. πρόταση με προσδιορισμούς: οι λέξεις « Λακεδαιμόνιος» και «μέγας» είναιὁ
προσδιορισμοί, δηλ. συμπληρώνουν, δίνουν περισσότερες πληροφορίες για τις
προσδιοριζόμενες έννοιες του υποκειμένου και του κατηγορουμένου αντιστοίχως.
Επιστροφή στο σχεδιάγραμμα
επόμενοπροηγούμενο
3. Τι λέμε ονοματικούς προσδιορισμούςΤι λέμε ονοματικούς προσδιορισμούς
λέγονταιλέγονται ονοματικοί προσδιορισμοί, γιατίονοματικοί προσδιορισμοί, γιατί προσδιορίζουν ονόματα.προσδιορίζουν ονόματα. Ως τέτοιοιΩς τέτοιοι
προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται ουσιαστικά, επίθετα, αντωνυμίες, αριθμητικά,προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται ουσιαστικά, επίθετα, αντωνυμίες, αριθμητικά,
επιθετικές μετοχές, και οποιαδήποτε λέξη ή φράση που έχει μπροστά της άρθρο.επιθετικές μετοχές, και οποιαδήποτε λέξη ή φράση που έχει μπροστά της άρθρο.
κλικ για παραδείγματακλικ για παραδείγματα
Π.χ.Π.χ. οἱ ἀγαθοίοἱ ἀγαθοί ἄνδρες σώζουσι τήν πατρίδα, το επίθετο «οἱ ἀγαθοί» προσδιορίζει τοἄνδρες σώζουσι τήν πατρίδα, το επίθετο «οἱ ἀγαθοί» προσδιορίζει το
όναμα «ἄνδρες»όναμα «ἄνδρες»
κλικ για ένα ακόμα παράδειγμακλικ για ένα ακόμα παράδειγμα
ὁ ἐξ Αἰγύπτουὁ ἐξ Αἰγύπτου σῖτος, η εμπρόθετη φράση «ἐξ Αἰγύπτου»σῖτος, η εμπρόθετη φράση «ἐξ Αἰγύπτου» με το άρθρο,με το άρθρο, πριν απ’ αυτήπριν απ’ αυτή
χρησιμοποιείται ως ονοματικός προσδιορισμός.χρησιμοποιείται ως ονοματικός προσδιορισμός.
Επιστροφή στο σχεδιάγραμμαΕπιστροφή στο σχεδιάγραμμα
επόμενοπροηγούμενο
5. Είναι οι προσδιορισμοί, που βρίσκονται στην ίδια πτώση με τονΕίναι οι προσδιορισμοί, που βρίσκονται στην ίδια πτώση με τον
προσδιορισμό.προσδιορισμό.
Κλικ για παράδειγμαΚλικ για παράδειγμα
π.χ. ὁ Ἀγησίλαος φαιδρῷπ.χ. ὁ Ἀγησίλαος φαιδρῷ τῷ προσώπῳτῷ προσώπῳ ἐκέλευενἐκέλευεν
Επιστροφή στο σχεδιάγραμμαΕπιστροφή στο σχεδιάγραμμα
Ομοιόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοίΟμοιόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί
Ονοματ. προσδ.
σε δοτικήδοτική
Προσδιοριζόμενος
όρος σε δοτικήδοτική
επόμενοπροηγούμενο
6. • Λέγονται οι προσδιορισμοί που βρίσκονται σε διαφορετική πτώση από τοΛέγονται οι προσδιορισμοί που βρίσκονται σε διαφορετική πτώση από το
προσδιοριζόμενοπροσδιοριζόμενο
κάντε κλικ για παράδειγμακάντε κλικ για παράδειγμα
• π.χπ.χ Ἰσοκράτης ἦνἸσοκράτης ἦν διδάσκαλοςδιδάσκαλος τῆς ρητορικήςτῆς ρητορικής
Επιστροφή στο σχεδιάγραμμαΕπιστροφή στο σχεδιάγραμμα
ΕτερόπτωτοιΕτερόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοίονοματικοί προσδιορισμοί
Ονοματικός προσδ.
σε γενικήγενική
Προσδιοριζόμενος
όρος σε ονομαστικήονομαστική
Διαφορετικές πτώσεις
επόμενοπροηγούμενο
7. Η γενική ως ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμόςΗ γενική ως ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός
• Η γενική ως ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός υποδιαιρείται στα παρακάτω είδηΗ γενική ως ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός υποδιαιρείται στα παρακάτω είδη
αφού κατανοείτε κάθε είδος κάντε κλικ για το επόμενοαφού κατανοείτε κάθε είδος κάντε κλικ για το επόμενο
1. π.χ οἱ σώφρονες τῶν πολιτῶν εἰρήνην ἐψηφίζοντο.1. π.χ οἱ σώφρονες τῶν πολιτῶν εἰρήνην ἐψηφίζοντο. (Γενική διαιρετική)(Γενική διαιρετική)
2. Σταγόνες ὕδατος πέτρας κοιλαίνουσι2. Σταγόνες ὕδατος πέτρας κοιλαίνουσι (γενική της ύλης ή περιεχομένου)(γενική της ύλης ή περιεχομένου)
3.3. ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπουἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου(γενική κτητική)(γενική κτητική)
4. ὁ λόγος τοῦ Λυσίου4. ὁ λόγος τοῦ Λυσίου(γεν.του δημιουργού)(γεν.του δημιουργού)
5. Θουκυδίδης Ὀλόρου5. Θουκυδίδης Ὀλόρου(γενική της καταγωγής)(γενική της καταγωγής)
6. ὁδός πέντε ἡμερῶν6. ὁδός πέντε ἡμερῶν(γεν.της(γεν.της ιδιότηταςιδιότητας))
7. Θυσία δύο ταλάντων7. Θυσία δύο ταλάντων(γεν.της αξίας, δηλώνει την αξία)(γεν.της αξίας, δηλώνει την αξία)
8. ὑπόδικος κλοπῆς=είναι κατηγορούμενος εξ αιτίας κλοπής8. ὑπόδικος κλοπῆς=είναι κατηγορούμενος εξ αιτίας κλοπής(γεν.της αιτίας)(γεν.της αιτίας)
9. ἡ νίκη τῶν Ἑλλήνων9. ἡ νίκη τῶν Ἑλλήνων
10. ἡ διάβασις τοῦ Εὐφράτου10. ἡ διάβασις τοῦ Εὐφράτου
Στις λέξεις, που είναι υπογραμμισμένες κάντε κλικ, για να δείτε λεπτομέρειες και διευκρινίσειςΣτις λέξεις, που είναι υπογραμμισμένες κάντε κλικ, για να δείτε λεπτομέρειες και διευκρινίσεις
με τη γενική «τ ν πολιτ ν»ῶ ῶ εκφράζεται
ένα σύνολο ανθρώπων από τους οποίους
ξεχωρίζουμε κάποιο μέρος, που
εκφράζεται με το προσδιοριζόμενο «οἱ
σώφρονες» (γενική διαιρετική)
με τη γενική « δατος»ὕ
εκφράζεται η ύλη από την
οποία αποτελούνται «οἱ
σταγόνες
η γενική «το νθρώπου»ῦ ἀ
εκφράζει τον κτήτορα (αυτόν
δηλ.που έχει κάτι)
η γενική «το Λυσίου» δηλώνειῦ
αυτόν, που δημιούργησε το
προσδιοριζόμενο
η γενική «τ λόρου»Ὀ
δηλώνει την καταγωγή του
προσδιοριζόμενου όρου η γενική « μερ ν»ἡ ῶ
δηλώνει μια ιδιότητα του
προσδιοριζόμενου όρου
( γεν. υποκειμενική, δηλώνει το υποκείμενο της ενέργειας )( γεν. υποκειμενική, δηλώνει το υποκείμενο της ενέργειας )
( γεν.αντικειμενική δηλώνει( γεν.αντικειμενική δηλώνει το αντικείμενοτο αντικείμενο της ενέργειας )της ενέργειας )
Επιστροφή στο σχεδιάγραμ
επόμενοπροηγούμενο
8. ΔιευκρινίσειςΔιευκρινίσεις
• Χρειάζεται προσοχή στην διάκριση της γεν. της ιδιότητας από τη γεν. κτητική.Χρειάζεται προσοχή στην διάκριση της γεν. της ιδιότητας από τη γεν. κτητική. Η γενικήΗ γενική
κτητικήκτητική προσδιορίζειπροσδιορίζει συγκεκριμένη έννοιασυγκεκριμένη έννοια , ή, ή γνώρισμα του χαρακτήρα κάποιουγνώρισμα του χαρακτήρα κάποιου και δηλώνει τονκαι δηλώνει τον
κτήτορα αυτού, ενώκτήτορα αυτού, ενώ
• η γενική τηςη γενική της ιδιότηταςιδιότητας διαφέρει από το γεγονός ότι εκφράζει αυτή η ίδιαδιαφέρει από το γεγονός ότι εκφράζει αυτή η ίδια αφηρημένη έννοιααφηρημένη έννοια,, όπωςόπως
ηλικία, μέτρο, μέγεθος, χρόνο, και συνοδεύεται από αριθμητικό.ηλικία, μέτρο, μέγεθος, χρόνο, και συνοδεύεται από αριθμητικό.
• π.χ.π.χ.11. ἡ οἰκία τοῦ Περικλέους (η γενική προσδιορίζει συγκεκριμένη έννοια(«ἡ οἰκία») επομένως είναι. ἡ οἰκία τοῦ Περικλέους (η γενική προσδιορίζει συγκεκριμένη έννοια(«ἡ οἰκία») επομένως είναι
κτητική)κτητική)
2.2. ἡ ἀρετή τοῦ ἀνδρός ( η γενική προσδιορίζει γνώρισμα του χαρακτήρα(«ἡ ἀρετή») επομένως είναιἡ ἀρετή τοῦ ἀνδρός ( η γενική προσδιορίζει γνώρισμα του χαρακτήρα(«ἡ ἀρετή») επομένως είναι
κτητική πάλι).κτητική πάλι).
όμως, 3. παῖς τριῶν ἡμερῶν ( η γενική δηλώνει την ηλικία του προσδιοριζόμενου όρου, επομένως είναιόμως, 3. παῖς τριῶν ἡμερῶν ( η γενική δηλώνει την ηλικία του προσδιοριζόμενου όρου, επομένως είναι
γενική της ιδιότητας)γενική της ιδιότητας)
4. ἀγρός δύο στρεμμάτων ( η γενική δηλώνει το μέγεθος του προσδιοριζόμενου όρου, επομένως4. ἀγρός δύο στρεμμάτων ( η γενική δηλώνει το μέγεθος του προσδιοριζόμενου όρου, επομένως
είναι της ιδιότηταςείναι της ιδιότητας
ΕπιστροφήΕπιστροφή
επόμενοπροηγούμενο
9. ΔιευκρινίσειςΔιευκρινίσεις
• Για να διαπιστώσουμε τη γενική υποκειμένική ή την γενικήΓια να διαπιστώσουμε τη γενική υποκειμένική ή την γενική
αντικειμενική μετατρέπουμε τον προσδιοριζόμενο όρο σε ρήμααντικειμενική μετατρέπουμε τον προσδιοριζόμενο όρο σε ρήμα
ενεργητικής φωνής, αν υπάρχει, και το συντάσσουμε: έτσι, αν ηενεργητικής φωνής, αν υπάρχει, και το συντάσσουμε: έτσι, αν η
γενική μπαίνει στη θέση του υποκειμένου χαρακτηρίζεται φυσικάγενική μπαίνει στη θέση του υποκειμένου χαρακτηρίζεται φυσικά
«γενική υποκειμενική», αν μπαίνει στη θέση του αντικειμένου,«γενική υποκειμενική», αν μπαίνει στη θέση του αντικειμένου,
είναι «γενική αντικειμενική».είναι «γενική αντικειμενική».
ΕπιστροφήΕπιστροφή
επόμενοπροηγούμενο
10. Η δοτική ως ετερόπτωτος προσδιορισμόςΗ δοτική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός
• Η δοτική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός υποδιαιρείται σε δύο είδη:Η δοτική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός υποδιαιρείται σε δύο είδη:
1.1. δοτική αντικειμενικήδοτική αντικειμενική
2.2. δοτική της αναφοράςδοτική της αναφοράς
1α. ως δοτική αντικειμενική, προσδιορίζει ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα), που σημαίνουν:1α. ως δοτική αντικειμενική, προσδιορίζει ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα), που σημαίνουν:
φιλική ή εχθρική διάθεση,φιλική ή εχθρική διάθεση,
το αρμόζον ή το πρέπον,το αρμόζον ή το πρέπον,
ευπείθεια ή υποταγή,ευπείθεια ή υποταγή,
ταυτότητα ή ομοιότητα,ταυτότητα ή ομοιότητα,
βρείτε στα πιο κάτω παραδ. τον προσδιοριζόμενο όρο και τη σημασία στην οποίαβρείτε στα πιο κάτω παραδ. τον προσδιοριζόμενο όρο και τη σημασία στην οποία
ανήκειανήκει
1. τύραννος ἐστι ἐχθρός ἐλευθερίᾳ και ἐναντίος νόμοις1. τύραννος ἐστι ἐχθρός ἐλευθερίᾳ και ἐναντίος νόμοις
2. ὁμοίαν τοῖς δούλοις εἶχε τήν ἐσθῆτα2. ὁμοίαν τοῖς δούλοις εἶχε τήν ἐσθῆτα
3. ἔπραττεν ἀκόλουθα τούτοις3. ἔπραττεν ἀκόλουθα τούτοις
4. οἱ Πέρσαι φοβοῦνται λέγειν τά μή συμφέροντα βασιλεῖ4. οἱ Πέρσαι φοβοῦνται λέγειν τά μή συμφέροντα βασιλεῖ
5. εὐπειθεῖς τοῖς ἄρχουσιν5. εὐπειθεῖς τοῖς ἄρχουσιν
6. τό αἰσχρόν ἐστί ἀνάρμοστον τῷ θεῷ6. τό αἰσχρόν ἐστί ἀνάρμοστον τῷ θεῷ
7. γείτων οἰκῶ τῇ Ἑλλάδι7. γείτων οἰκῶ τῇ Ἑλλάδι
8. οὐ δεῖ ἴσον τοῖς ἀγαθοῖς τούς κακούς ἔχειν8. οὐ δεῖ ἴσον τοῖς ἀγαθοῖς τούς κακούς ἔχειν
ισότητα ή συμφωνία,ισότητα ή συμφωνία,
ένωση ή μείξη ή προσέγγιση,ένωση ή μείξη ή προσέγγιση,
ακολουθία ή διαδοχή, καιακολουθία ή διαδοχή, και
επίθετα σύνθετα με τις προθέσεις «ἑν» καί «σύν»επίθετα σύνθετα με τις προθέσεις «ἑν» καί «σύν»
11
22
33
44
55
66
77
88
Με διαδοχικά κλικ θα δείτε τις σημασίες
Κάντε κλικ
Ποιος είναι ο προσδιοριζόμενος όρος
συνέχεια
Αντιστοιχίστε τη σημασία τουΟ επόμενος προσδιοριζόμενος όροςΑντιστοιχίστε τη σημασία τουο επόμενος προσδιοριζόμενος όροςΑντιστοιχίστε τη σημασία του
επόμενοπροηγούμενο
ο επόμενος προσδιοριζόμενος όροςΑντιστοιχίστε τη σημασία τουο επόμενος προσδιοριζόμενος όροςΑντιστοιχίστε τη σημασία τουο επόμενος προσδιοριζόμενος όροςΑντιστοιχίστε τη σημασία τουο επόμενος προσδιοριζόμενος όροςΑντιστοιχίστε τη σημασία τουο επόμενος προσδιοριζόμενος όροςΑντιστοιχίστε τη σημασία του
11. Η δοτική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός – συνέχειαΗ δοτική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός – συνέχεια
• Η δοτική επίσης ως ετερόπτωτος προσδιορισμός ονομάτων μπορεί να είναι δοτική τηςΗ δοτική επίσης ως ετερόπτωτος προσδιορισμός ονομάτων μπορεί να είναι δοτική της
«αναφοράς» ή του «κατά τι»«αναφοράς» ή του «κατά τι»
• Παράδειγμα:Παράδειγμα: τῲ μέν τρόπῳτῲ μέν τρόπῳ γίγνου φιλοπροσήγορος(=καταδεκτικός),γίγνου φιλοπροσήγορος(=καταδεκτικός), τῷ δέ λόγῳτῷ δέ λόγῳ
εὐπροσήγορος(=ευγενικός)εὐπροσήγορος(=ευγενικός)
οι δοτικές
είναι της
αναφοράς
Επιστροφή στο σχεδιάγραμ
Επισημάνετε τις δοτικές και τα
προσδιοριζόμενα ονόματα με διαδοχικά κλικ
επόμενοπροηγούμενο
12. Η αιτιατική ως ετερόπτωτος προσδιορισμόςΗ αιτιατική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός
• Η αιτιατική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός ονομάτων είναι «αιτιατικήΗ αιτιατική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός ονομάτων είναι «αιτιατική
της αναφοράς» ή του «κατά τι»της αναφοράς» ή του «κατά τι»
• Επισήμανση:Επισήμανση: ως τέτοιες αιτιατικές χρησιμοποιούνται οι εξής συνήθωςως τέτοιες αιτιατικές χρησιμοποιούνται οι εξής συνήθως
λέξεις:λέξεις: ἀριθμόν, βάθος, γένος, εὖρος, μέγεθος, μἠκος, ὄνομα, πλῆθος,ἀριθμόν, βάθος, γένος, εὖρος, μέγεθος, μἠκος, ὄνομα, πλῆθος,
ὕψος, πλάτος, εἶδος κ.ά.ὕψος, πλάτος, εἶδος κ.ά.
• Παραδείγματα:Παραδείγματα: κάντε κλικκάντε κλικ
1.1. διά μέσης τῆς πόλεως ρεῖ ποταμός, Κύδνος ὄνομαδιά μέσης τῆς πόλεως ρεῖ ποταμός, Κύδνος ὄνομα
2.2. ὁ ποταμός ἦν τό εὖρος τεσσάρων πλέθρωνὁ ποταμός ἦν τό εὖρος τεσσάρων πλέθρων
3.3. ἀνήρ θαυμάσιος το κάλλοςἀνήρ θαυμάσιος το κάλλος
4.4. Κῦρος καλός ἦν τό εἶδος καί φιλάνθρωπος τήν ψυχήν καί ἄριστος τάΚῦρος καλός ἦν τό εἶδος καί φιλάνθρωπος τήν ψυχήν καί ἄριστος τά
πολεμικά ἐνομίζετο εἶναιπολεμικά ἐνομίζετο εἶναι
εντοπίστε τις αιτιατικές της αναφοράς και τους προσδιοριζόμενους όρους.εντοπίστε τις αιτιατικές της αναφοράς και τους προσδιοριζόμενους όρους.
Το επιβεβαιώνετε με κλικΤο επιβεβαιώνετε με κλικ
Επιστροφή στο σχεδιάγραμμα
επόμενοπροηγούμενο
Τέλος
13. Επιστροφή στην αρχική σελίδα
Κάνοντας δεξί κλικ και πατώντας μετά
«τέλος προβολής» τελειώνει η παρουσίαση
προηγούμενο
