ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Οι προτάσεις χωρίζονται σε κύριες και δευτερεύουσες. Κύρια είναι η πρόταση που έχει ολοκληρωμένο νόημα και στέκει μόνη της
στο λόγο, ενώ η δευτερεύουσα είναι αυτή που δεν μπορεί να σταθεί μόνη της στο λόγο, αλλά συμπληρώνει κάποια άλλη πρόταση ή
προσδιορίζει κάποιον όρο αυτής. π.χ. Λέγεται (κύρια) ὃτι εὐδοκιμεῖ.(δευτερεύουσα).
Οι δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται σε ονοματικές, που χρησιμοποιούνται ως ονόματα ( υποκείμενα, αντικείμενα,
κατηγορούμενα, ονοματικοί προσδιορισμοί) και επιρρηματικές, που χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί στο
ρηματικό τύπο από τον οποίο εξαρτώνται.
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ(ΜΕΡΟΣ 2ο)
Προτάσεις Εισαγωγή Άρνηση Εκφορά Συντακτικός ρόλος Ρήμα εξάρτησης
Υποθετικές Επιρρηματικοί Από οποιαδήποτε ρήμα του
Οριστική προσδιορισμοί της οποίου το περιεχόμενο
εἰ
Ευκτική προϋπόθεσης μπορεί να ισχύει
Μή
στηριζόμενο σε κάποια
προϋπόθεση.
ἐάν,ἂν,ἢν Υποτακτική
Υποθετικές Υπόθεση Απόδοση Υποθετικός λόγος
προτάσεις
Εἰ +οριστική οποιουδήποτε Οποιαδήποτε έγκλιση Το πραγματικό
χρόνου
Εἰ μὲν οὖν ἂλλο τι καλῶς ἐπαινῶ
ἒπραξεν,
Εἰ+οριστική ιστορικού χρόνου Δυνητική οριστική ιστορικού χρόνου Το μη πραγματικό
Εἰ τοῦτο πάντες ἐποιοῦμεν, ἃπαντες ἂν ἀπολώμεθα
1

2. Ἐάν,ἂν,ἢν+υποτακτική Οριστική Μέλλοντα Το προσδοκώμενο
Ἐάν ἀναλογίσησθε, αὐτίκα γνώσεσθε
Ἐάν,ἂν,ἢν+υποτακτική Οριστική Ενεστώτα Η αόριστη επανάληψη στο
παρόν και στο μέλλον
Ἐάν τι ἒχω ἀγαθόν, διδάσκω
Εἰ+ευκτική Δυνητική Ευκτική Απλή σκέψη του λέγοντος
Εἰ βούλοιο φίλος εἶναι, μέγιστος ἂν εἲης
Εἰ+ευκτική Οριστική Παρατατικού ή Δυνητική Οριστική Αόριστη επανάληψη στο
παρελθόν
Αορίστου
Τῶν ἐχθρῶν εἲ τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον
Χρονικές ὡς, ἐπεί, ἐπειδή, ἀφ’ Επιρρηματικοί Από οποιαδήποτε ρήμα του
ὃτου, ἐξ’ ὃτου, ἐξ Οριστική προσδιορισμοί του χρόνου οποίου το περιεχόμενο
οὗ, ἀφ’οὗ Υποτακτική(Αόριστη χρειάζεται να προσδιοριστεί
πρίν+έγκλιση επανάληψη στο παρόν χρονικά.
Ἐπεί τὰ πιστά και στο μέλλον) Προτερόχρονο
Μή Ευκτική(Αόριστη
ἐγένετο , εἶπεν ὁ
επανάληψη στο
Κλέαρχος Οὐ
παρελθόν)
ὃτε,ὁπότε,ἓως,μέχρι
Απαρέμφατο + πρίν
, ἂχρι, ἒστε,ἡνίκα,
ὁπηνίκα, ὁσάκις,
ὁποσάκις, ἐν ᾧ, ἐν Σύχγρονο
ὃσῳ
Ὃτε δὲ ταῦτα ἦν,
σχεδὸν μέσαι
ἦσαν νύκτες.
2

3. ἓως,μέχρι, ἂχρι,
ἒστε, Υστερόχρονο
πρίν+απαρέμφατο,
μέχρι οὗ, ἂχρι οὗ
Ἀποπέμπουσι
τὸν κήρυκα, πρὶν
ἀκοῦσαι.
Αναφορικές Με τις ίδιες εγκλίσεις Επιρρηματικοί Από τα ίδια ρήματα και τις
επιρρηματικές των αιτιολογικών, προσδιορισμοί της αιτίας, ίδιες εκφράσεις από τις
(αναφορικές τελικών, του σκοπού, του οποίες εξαρτώνται οι
Οὐ
αιτιολογικές, συμπερασματικών και αποτελέσματος και της αιτιολογικές, τελικές,
αναφορικές Αναφορικές υποθετικών προϋπόθεσης. συμπερασματικές και
τελικές, αντωνυμίες Μή προτάσεων. υποθετικές προτάσεις.
αναφορικές
συμπερασματικές
και αναφορικές
υποθετικές)
1. Θαυμαστὸν ποιεῖς, ὃς (επειδή εσύ) ἡμῖν οὐδὲν Αναφορική αιτιολογική
δίδως.
2. Πέμψον τιν’, ὃστις (για να ) σημανεῖ.
Αναφορική τελική
3. Τοιοῦτος εἰμί, οἷος (ώστε) τῷ λόγῳ πείθεσθαι. Αναφορική
συμπερασματική
4. Πάντας οἱ Λακεδαιμόνιοι, οὓς (όσους κάθε
Αναφορική υποθετική
φορά) λάβοιεν, ἒκτεινον.
3

4. Ώρα για εξάσκηση
Στις παρακάτω περιόδους να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις και να δηλώσετε την εισαγωγή, την εκφορά και
το συντακτικό τους ρόλο.
1. Περιεμένομεν ἐκάστοτε, ἓως ἒλθοι ὁ πατήρ.
2. Ἐάν ἀληθεύσῃς, ὑπισχνοῦμαι σοι δώσειν δέκα τάλαντα.
3. Ἒνοχοι ἐσμέν οἳτινες σε οὐχὶ ἐσώσαμεν.
4. Οὐδεὶς ἂν γένοιτο οὓτως ἀδαμάντινος,ὃς ἂν μείνειεν ἐν τῇ διακαιοσύνῃ.
5. Ἢν τις ψεύδηται, εἰκός ἐστι τιμωρηθῆναι.
6. Ἀφ’οὗ ξύμμαχοι ἐγενόμεθα, οὐκ ἐβλάψαμεν ὑμᾶς.
7. Ἐάν ζητῇς καλῶς, εὑρήσεις.
8. Ἐπεί Δερκυλίδας εἰσῆλθεν, ἐπορεύετο πρὸς τὴν ἀκρόπολιν.
9. Σωκράτης οὐκ ἒπινεν, εἰ μὴ διψῴη.
10. Ὡς δ’ἀνέβησαν, εἰς κώμας πολλῶν και ἀγαθῶν γεμούσας ἦλθον.
11. Εἰ θνητὸς εἶ, θνητὰ καὶ φρόνει.
12. Τὴν μητέρα ἐμακάριζον, οἳων τέκων ἒτυχεν.
13. Οἱ τύραννοι ἀποκτείνουσι, ὃν ἂν βούλωνται.
14. Οὐδείς ἦν οὓτω φαῦλος, ὃς οὐκ ἂν ἒπραττε ταῦτα.
15. Ἀφίκοντο ὃτε νὺξ ἐγένετο.
16. Εἰ οἱ πολῖται ὁμονοοῖεν, εὐδαίμων ἂν γίγνοιο ἡ πόλις.
17. .Ἢν ἐγγὺς ἒλθῃ θάνατος, οὐδείς βούλεται θνήσκειν.
18. Ἐκεῖ ἒμεινε ,μέχρι οὗ Κῦρος εἰς Σάρδεις ἀφίκετο.
4

5. 19. Μάρτυρας πεπόρισται, οἳ μαρτυρήσουσιν αὐτῷ.
20. Οὐκ ἂν ἐπιχειροῦμεν πράττειν, ἃ μὴ ἠπιστάμεθα.
21. Ἐάν ὁ βασιλεὺς ἂλλον στρατηγὸν πέμπῃ, ἒσομαι σύμμαχος ὑμῖν.
22. Εἰ μὴ ἐγὼ ἐκέλευσα, οὐκ ἂν ἐποίησεν Ἀγασίας.
23. Εἰ ἀρέσκει σοι ταῦτα, ἐπιχείρει αὐτοῖς.
24. Ἐμάχοντο, μέχρι οἱ Ἀθηναῖοι ἀπέπλευσαν.
25. Ὃτ’ εὐτυχεῖς, μὴ μέγα φρόνει.
26. Εἰ ἐκέλευον συμπλεῖν, ἐλύοντο ἂν αἱ σπονδαί.
27. Ἐπεί ἢκουσε ἀπῆλθε.
28. Μεσσήνην εἳλομεν, πρὶν Πέρσας λαβεῖν τὴν βασιλείαν.
29. Οὐ γὰρ ἐζήτουν οἱ τότ’ Ἀθηναῖοι οὒτε ῥήτορ’οὒτε στρατηγόν δι ὃτου δουλεύσουσιν εὐτυχῶς.
30. Κῦρος ἐθήρευεν, ὁπότε βούλοιτο γυμνάσαι ἑαυτόν καὶ τοὺς ἳππους.
5