Τα είδη του κατηγορούμενου στην αρχαία ελληνική με παραδείγματα

2. Το απλό κατηγορούμενο
(του υποκειμένου)
• Κατηγορούμενο είναι
η λέξη με την οποία
αποδίδουμε στο
υποκείμενο ένα
γνώρισμα, μια
ιδιότητα.
Παρθεν ν στι ναόςῶ ἐ

3. Το απλό κατηγορούμενο
(του υποκειμένου)
• Τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο
με το κατηγορούμενο λέγονται συνδετικά
Ε μί……. πάρχω…γίγνομαι…τυγχάνω…ἰ ὑ
καθίσταμαι… α ρο μαι…καλο μαιἱ ῦ ῦ

4. Το απλό κατηγορούμενο
(του υποκειμένου)
• Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι επίθετο
ή ουσιαστικό αλλά επίσης και κάθε άλλη
λέξη ή πρόταση ολόκληρη.
• όδος στί ν σος.Ῥ ἐ ῆ
• πύαξα ν φιλομαθεστάτη.Ἐ ἦ
• Τό στράτευμα ν πλησίον.ἦ
• Φίλιππός στιν ,τι ν ε π τις.ἐ ὃ ἂ ἲ ῃ
Το κατηγορούμενο, όταν είναι όνομα, συμφωνεί πάντοτε με το υποκείμενο στην πτώση.Το κατηγορούμενο, όταν είναι όνομα, συμφωνεί πάντοτε με το υποκείμενο στην πτώση.
ουσιαστικό
επίθετο
επίρρημα
πρόταση

5. Το κατηγορούμενο σε γενική
Η γενική κατηγορηματική
• Μερικές φορές το κατηγορούμενο δε
τίθεται, σύμφωνα με τον κανόνα, σε
ονομαστική αλλά σε γενική και ονομάζεται
γενική κατηγορηματική.

6. Η γενική κατηγορηματική
Προϋποθέσεις:
– Το κατηγορούμενο να είναι ουσιαστικό.
– Το ρήμα να είναι συνδετικό.
– Το κατηγορούμενο να δηλώνει:
• Κτήση (γενική κατηγορηματική κτητική).
– γρός στί Τιμοξένου.ὁ ἀ ἐ
• Ένα σύνολο (γενική κατηγ/τική διαιρετική).
– γησίλαος ν τ ν στρατηγ ν.Ἀ ἦ ῶ ῶ
• Ύλη (γενική κατηγορηματική της ύλης).
– στέφανος στί χρυσο .ὁ ἐ ῦ
• Ιδιότητα (γενική κατηγορηματική της ιδιότητας).
– Πολλοί σαν τ ς α τ ς γνώμης.ἦ ῆ ὐ ῆ
• Αξία (γενική κατηγορηματική της αξίας).
– σ τος ν ταλάντου.ὁ ῖ ἦ

7. Το επιρρηματικό κατηγορούμενο
• Οποιοδήποτε ρήμα, ιδίως αν σημαίνει
κίνηση, μπορεί να συνδέει το υποκείμενο
με ένα κατηγορούμενο, το οποίο
ισοδυναμεί με επίρρημα.
• Το κατηγορούμενο αυτό λέγεται
επιρρηματικό.
Το επιρρηματικό κατηγορούμενο είναι συνήθως επίθετο.Το επιρρηματικό κατηγορούμενο είναι συνήθως επίθετο.

8. Το επιρρηματικό κατηγορούμενο
Δηλώνει:
– Τόπο
• Ο στρατι ται σκήνουν παίθριοι.ἱ ῶ ἐ ὑ
– Χρόνο
• γγελος φίκετο τριτα ος.ὁ ἂ ἀ ῖ
– Τρόπο
• Δημαγόρας στράτευσεν θελοντής.ἐ ἐ
– Σκοπό
• Α ν ες πλευσαν βοηθοί.ἱ ῆ ἒ
– Σειρά
• λέξανδρος πετέθη πρ τος.Ἀ ἐ ῶ

9. Το προληπτικό κατηγορούμενο
• Αν ένα ρήμα σημαίνει εξέλιξη
– και η ενέργειά του διαρκεί για
πολύ χρόνο
• είναι δυνατό να παίρνει
κατηγορούμενο
– με το οποίο αποδίδεται στο
υποκείμενο,
εκ των προτέρων, ως γνώρισμα,
το τελικό αποτέλεσμα του
ρήματος.
• Το κατηγορούμενο αυτό προ -
λαβαίνει το αποτέλεσμα του
ρήματος και καλείται
προληπτικό.
• σωπός ποταμός ρρύηἈ ἐ
μέγας.
• ννίκερις Κυρηνα ος ππέαςἈ ὁ ῖ ἱ
τούς φίλους δίδαξε.ἐ

10. κατηγορούμενο
απλό
γενική
κατηγορηματική
επιρρηματικό προληπτικό
Επίθετο ή ουσιαστικό
αλλά και κάθε άλλη λέξη
ή πρόταση ολόκληρη
Συνήθως επίθετο, σε
γενική
Με ρήμα κίνησης,
ισοδυναμεί με επίρρημα
Με ρήμα εξέλιξης που
διαρκεί
Μετά από συνδετικό ρήμα
Κτήση, σύνολο, ύλη
ιδιότητα, αξία
Τόπο, χρόνο, τρόπο,
σκοπό, σειρά
Αποδίδει εκ των
προτέρων μια ιδιότητα
όδος στί ν σος.Ῥ ἐ ῆ γρός στί Τιμοξένου.Ὁ ἀ ἐ
Ο στρατι ται σκήνουνἱ ῶ ἐ
παίθριοι.ὑ
σωπός ποταμός ρρύηἈ ἐ
μέγας.

11. Ασκήσεις
γεμονία στί τ ς πόλεως.ἡ ἡ ἐ ῆ
Κ ρος σμενος ώρα τούς λληνας νικ ντας.ῦ ἂ ἑ Ἓ ῶ
Σόλων ν τ ν πτά σοφ ν.ἦ ῶ ἑ ῶ Κίμων πό τ ς μητρός λεήμων τράφη.ὑ ῆ ἐ ἐ