1. Prof. Dr. Mustafa Erkan
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kulak Burun Boğaz A.D.

2.  Normal postür ve
hareketin sağlanmasında
üç önemli sistem vardır.
Bunlar:
 Vestibüler Sistem
 Vizüel Sistem (Göz ve
göz kasları)
 Proprioseptif sistemlerdir
(Eklem kapsülleri,
tendonlar, kaslardan
kalkan uyarılar)

3.  Vestibüler End Organ
 Semisirküler kanallar
 Utrikulus
 Sakkulus
 VIII. Kafa çiftinin vestibüler
kısmı (Sup., İnf., Post.)
 Ponstaki vestibüler
çekirdekler (Deiters,
Bechterew, Schwalbei,
Spinal)

4. 14-15-16 KASIM 2008
DİCLE ÜNİVERSİTESİ
DİYARBAKIR

5. 14-15-16 KASIM 2008
DİCLE ÜNİVERSİTESİ
DİYARBAKIR

6. 14-15-16 KASIM 2008
DİCLE ÜNİVERSİTESİ
DİYARBAKIR

8. 14-15-16 KASIM 2008
DİCLE ÜNİVERSİTESİ
DİYARBAKIR

9. 14-15-16 KASIM 2008
DİCLE ÜNİVERSİTESİ
DİYARBAKIR

10.  Bir hareket hallüsinasyonu olarak tanımlanır.
Hasta gözü açıkken eşyanın kendisinin
etrafında döndüğünden, gözü kapalı iken ise
kendisinin eşyanın etrafında döndüğünden
şikayet eder.
 Ayrıca; düşme, sallanma gibi şikayetlerle de
kendini belli edebilir.

11.  Kişi ile çevresi arasındaki oriyantasyon
bozukluğunun subjektif yansıması olarak da
tanımlanabilir.
 Vestibüler end organ, vestibüler sinir,
vestibüler çekirdeklerdeki patolojilerle,
çekirdeklerin kortikal bağlantılarındaki
patolojilerin bir semptomudur.

12.  Sersemleme, baygınlık, şuur
bulanıklığı, kendini boşlukta
hissetme, dengesizlik, itilme,
çekilme gibi şikayetlerle
karakterize olan “Dizziness”
tan ayırt edilmelidir.
 Dizziness, vestibüler
aparatın çok hafif
patolojileri ile vücudun
diğer bölgelerinin
patolojilerinin sonucu olarak
ortaya çıkar.

13.  Hikaye
 Baş dönmesi ile başvuran bir hastanın
araştırılmasında ilk adım detaylı bir sorgulama
olmalıdır. Dikkatli bir hikaye kaydı, baş dönmesinin
teşhis ve ayırıcı teşhisinde en önemli kaynaktır.
 Öncelikle hastada gerçek bir baş dönmesi mi
vardır, yoksa itilme, çekilme, düşme hissi gibi
semptomlar mı vardır sorusuna cevap aranmalıdır.

14.  Hikaye
 Daha sonra işitme ile ilgili problemlerin eşlik edip
etmediği araştırılmalıdır. Eğer beraberinde işitme
kaybı, kulakta uğultu, çınlama varsa olay genellikle
gerçek vertigodur.
 Üçüncü olarak baş dönmesinin şekli
araştırılmalıdır. Baş dönmesi devamlı mıdır, yoksa
ani olarak mı ortaya çıkmıştır. Veya tam bir
iyileşme periyodunu mu takip etmektedir.

15.  Hikaye
 Pozisyon değişikliği ile meydana gelmekte yahut
artmakta mıdır? Veya belirli pozisyonlarda mı
ortaya çıkmaktadır?
 Eğer belirli kalıplar çıkarsa vücut baştan sona
araştırılmaz

16.  Hikaye
Ayrıca baş dönmesinin şiddeti araştırılmalıdır.
 Bulantı-kusmaya sebep olan şiddetli vertigo, merkezi
sinir sisteminin akut hastalığı olmaması haline
sıklıkla vestibüler sistemin end-organ hastalığının
varlığını gösterir.

17.  Hikaye
 Öz ve soy geçmiş araştırılmalıdır
 Sigara, alkol, ilaç kullanımı sorgulanmalı, kulak
hastalıkları ve operasyonları, kafa travması,
hipertansiyon, diabet, kalp ve damarsal hastalıklar,
endokrin ve metabolik hastalıklar not edilmelidir.

18.  Fizik Muayene
 Fizik muayenenin baş dönmesi olan hastalardaki
önemi tartışmalıdır. Ancak bazı bulgular baş
dönmesinin sebebi hakkında önemli ipuçları
verebilir
 Tam bir KBB muayenesi yapılmalı, kraniyal sinirler,
nistagmus, denge ve koordinasyon araştırmaları
eksiksiz yapılmalıdır
 Lüzumu halinde nöroloji, göz, dahiliye ve diğer
konsültasyonlar istenmelidir

19.  Fizik Muayene
 Kulak muayenesi, baş dönmesinin sebebinin tesbitinde
önemli bir yere sahiptir. Buşon, yabancı cisim, kulak
zarı çökmeleri, orta kulak travması, hafif vertigo
sebebi olabilir.
 Kr. Süp. Otitis media baş dönmesinin muhtemel bir
sebebi olabilir.
 Pozitif fistula testi, kulak kuru da olsa, baş dönmesinin
altta yatan sebebi olarak değerlendirilmelidir

20.  Fizik Muayene
 Baş dönmesi olan hastalardaki en önemli kulak
araştırması, kulağın fonksiyonel muayenesidir.
Hemen o anda ve mevcut imkanlarla kohleanın,
labirentin ve VIII. kafa çiftinin fonksiyonları
araştırılmalıdır. İşitme problemleri olmasa da
diyapozon testleri ve odyometri yapılmalıdır.

21.  Fizik Muayene
 Baş dönmesi olan hastada en önemli ve en
güvenilir objektif fizik bulgu, gözlerin istem dışı
ritmik hareketleri olarak tarif edilen nistagmustur.

22.  Fizik Muayene
 Nistagmusun muayenesi, nonspesifik ve spesifik
olmak üzere iki grupta toplanır
 Nonspesifikler
 Elektronistagmografi
 Rotasyon Testi
 Postürografi
 Spesifikler
 Hall-Pike Manevrası (BPPV’de)
 Pressür (fistula) Testi (Perilenf Fistülünde)

23.  Fizik Muayene
 Elektronistagmografi altı testi ihtiva eder
 1. Saccade Test
 2. Tracking Test
 3. Optokinetik Test
 4. Gaze Test
 5. Pozisyonel Test
 6. Kalorik Test

24.  Fizik Muayene
 İlk muayene esnasındaki en önemli fizik bulgu,
karşıya bakışla ortaya çıkan spontan nistagmustur.
Yana bakışla ortaya çıkan nistagmus, uzun
sürmezse ve alışılmadık bir tipte değilse
fizyolojiktir.

25.  Fizik Muayene
 Spontan vertikal veya spontan diagonal olan, her iki
gözde değişik istikamette tesbit edilen nistagmus,
merkezi sinir sistemi patolojilerinde ortaya çıkar.
Ayrıca vertikal nistagmusun, perilenfatik fistülde de
görüleceği unutulmamalıdır.
 Uzun süre kullanılan veya yüksek dozda alınan
barbitüratlar nistagmus oluşturabilir.

26.  Eğer bir hastadaki bulgular, klasik vertigo
tanımına uymuyorsa ve bulgular dizzinessi
destekliyorsa bütün dikkatin sadece işitme ve
labirent fonksiyonları üzerine yoğunlaştırılması
yanlış bir yaklaşım olur. Zira dizziness’ı olan
hastaların büyük bir kısmında fonksiyonel
kulak muayenesi normaldir.

27.  Dizzinessi olan hastalarda tabes dorsalis,
pernisiyöz anemi gibi propriyoseptif sistemi
tutan bir hastalıktan şüpheleniliyorsa, tam kan
sayımı, serolojik testler ve nöroloji
konsültasyonu istenmelidir.

28.  Arteriyoskleroz, hipertansif kardiyovasküler
hastalıklar, postural hipotansiyon, paroksismal
atriyal fibrilasyon, yetmezlikle beraber olan
aortik stenoz, aterosklerotik kalp hastalığı
atakları (Adam-Stokes) tespit edilenler için
kardiyoloji konsültasyonu istenir.

29.  Migren ve hipoglisemide ani dizziness hasıl olabilir.
 Petit mal epilepsinin yegane semptomu olabilir
 Merkezi sinir sistemi enfeksiyonlarında ortaya
çıkabilir.
 KİBAS’ın da yaygın bir semptomu olarak görülebilir.

30.  Enflamasyonlar
 İMMÜN
 Otoskleroz
 Otoimmün iç kulak hastalığı
 Bell Paralizisi
 Herpes Zoster Otikus
 Cogan Sendromu

31.  Enflamasyonlar
 Enfeksiyonlar
 Bakteriyel
 Sifilitik
 Viral

32.  Vasküler Orijinliler
 Beyin sapı vasküler bozuklukları
 Lateral meduller sendrom (Wallenberg)
 Lateral pontomeduller sendrom
 Serebellar infarktüs ve hemoraji
 İntralabirentin hemoraji ve iskemi
 Migren

33.  Meniere
 Yaşlılık
 BPPV
 MSS Dejeneratif Hastalığı
 Konjenital Hastalıklar
 Arnold – Chiari Sendromu
 Mondini Sendromu

34.  Tümörler
 Pontoserebellar köşe tümörü
 Glomus tümörü
 Temporal kemik karsinomu
 MSS tümörleri

35. Travma
 Labirent sarsıntısı (concussion)
 Temporal Kemik Travması
 Otitik barotravma
 Perilenf fistülü
 Servikal problemler
 Aminoglikozitler
 Kemoterapötik ajanlar
 Salisilatlar

36.  Sistemik Hastalıklar
 Diabetes Mellitus
 Multipl Skleroz
 Paget Hastalığı

37.  Medikal Tedavi
 Semptomatiktir. Etyoloji tespit edilen vakalarda,
spesifik tedavi endikedir. Etyolojisi tespit edilmeyen
akut, şiddetli vertigo atağı durumlarında, hasta
karanlık bir odada sırtüstü yatırılır ve ani kafa
hareketlerinden sakınması söylenir. Vestibüler
semptomlara karşı ilaçlarla mücadele başlatılır.

38.  Medikal Tedavi
 Vestibüler semptomların tedavisinde kullanılan
başlıca ilaç grupları
 Antikolinerjikler (atropin)
 Efedrin
 Antihistaminikler
 Fenotiazinler (Proklorperazin ve klorpromazin)

Diazepam

39. Epidemiyoloji
Son 1 yılda EÜTF KBB polikliniğine baş dönmesi şikayetiyle başvuran hastalar
BPPV 34 %55.8
Vestibüler Nörit 7 %11.5
Meniere 6 %9.8
Santral Patoloji 9 %14.8
Pernisiyöz Anemi 1 %1.6
İntoksikasyon(Karba 1 %1.6
mazepin)
Normal 3 %4.9
Toplam 61

40. Santral Patolojiler
Serebellar İnfarkt 3
Akustik Nörinom 1
Multiple Sklerozis 1
Araknoid Kist 1
Diğer 3
Toplam 9

41. Çeşitli Çalışmalardaki Görülme Sıklığı
 BPPV % 39
 Vasküler vertigolar % 20
 Meniere hastalığı % 9
 Vestibüler nörit % 6
 Nörinom ve diğer tümörler % 2
 Diğer % 24

42.  BPPV (%39)
 Vertigoların en sık nedenidir
 50 yaş civarında artış gösterir
 Anamnez ile hasta tarafından kolaylıkla tanımlanabilir
 Baş pozisyonunun değiştirilmesi ile kısa süreli (bir kaç
dakika) şiddetli vertigo görülür

43.  BPPV
 Aniden ortaya çıkar.
 Harakete bağlıdır.
 İşitme ile ilgili veya nörolojik bir belirti yok.
 Tetikleyici hareketin hasta tarafından tekrarlanması ya da Dix-Hallpike
manevrası ile başlatılan nistagmus dışında klinik muayene normaldir.
 Tekrarlayan ve sekel bırakan formlar dışında birkaç ayda iyileşir.

44.  BPPV
 Kanalolitiazis ve kupulolitazis teorilerinin yanısıra
 Travmatik, infeksiyoz , vasküler ya da yaşlanmaya
bağlı meydana gelen bir labirent patolojisidir.

45.  BPPV
 Teşhis
 Hall-Pike manevrası patognomoniktir
 Tedavi
 Epley Manevrası
 Singüler nörektomi
 VIII. sinirin mikrovasküler dekompresyonu
 Fizik tedavi

46.  Meniere Hastalığı (%9)
 Tarihçe
 1861, Prosper Meniere, hastalığı tanımladı.
 1926 İlk Endolenfatik kese ameliyatı Portmann tarafından uygulandı.
 1937’de Hallpike ve Cairns baş dönmeleri olan 2 hastalarını
Vestibulernörektomi için Nöroşirurjiyenlere tevdi ettiler.
 Histopatolojik bulgular ilk kez bu hastaların temporal kemiklerinde tesbit
edildi.
 1938, Yamakawa hastalığın histopatolojik bulgularını tesbit etti.
 1965, Schuknecht ve Kimura Endolenfatik kanalı ve keseyi tahrip ederek
kobaylarda ilk kez endolenfatik hidrops meydana getirdiler.
 1965 Dohlmann endolenfatik aralığa perilenf doldurarak vestibuler paralizi
oluşturdu.

47.  Meniere
 Hastalığın triadı
 Nöbet tarzında baş dönmesi
 Tinnitus
 Dalgalı sensörinöral işitme kaybı olup,
Bazı vakalarda kulakta dolgunluk hissi de mevcuttur

48.  Meniere
 Gerçek Meniere hastalığında endolenfatik hidropsun
sebebi belli değildir ve idiyopatik Meniere hastalığından
bahsedilir. Sebep bilinirse, sekonder endolenfatik hidrops
diye adlandırılır (Meniere Sendromu).
 Bilinen sebepler arasında;
 Temporal kemik travmaları
 Enfeksiyonlar ( viral, sifilitik, bakteriyel)
 İmmunite
 Allerji
 Otoskleroz
 Tümörler
 Perilenfatik fistül
 Yapısal nedenler ( Endolenfatik kanal darlığı vs) sayılabilir.

49.  Meniere
 Tanı Kriterleri
 1995’de AAO’nin denge ve işitme komitesi Meniere Hastalığı (MH)’nın tanı kriterlerini
yeniden tesbit etmiştir. Buna göre;
 Kesinkes MH:
 Kesin MH bulguları
 Histopatolojik biyopsi sonuçları
 Kesin MH:
 20 dk’dan uzun süren en az iki vertigo atağ ı
 İşitme kaybının en az bir defa tesbiti
 Kulakta uğultu ve dolgunluk bulunması
 Bunları yapabilecek diğer hastalıkların ekarte edilmesi
 Muhtemel MH:
 Tek bir vertigo atağ ı
 İşitme Kaybının en az bir defa tesbiti
 Kulakta uğultu ve dolgunluk bulunması
 Bunları yapabilecek diğer hastalıkların ekarte edilmesi
 Olabilir MH:
 İşitme kaybı olmadan vertigo atağı
 Dalgalı ya da sabitleşmiş sensörinöral işitme kaybı ve dengesizliğin bir arada olması (vertigo atağı
YOK)

50.  Meniere Hastalığı
 Medikal Tedavi
 Streptomisin: Streptomisin ve diğer aminoglikozitlerin
ototoksisk tesirleri yıllardır bilinmektedir. Bu
tesirlerinden dolayı vestibüler end-organın tahribinde
kullanılırlar. Eğer doz iyi ayarlanabilirse, streptomisinin
ana tesiri vestibüler end-organın tahribi ile sınırlı kalır.

51.  Meniere Hastalığı
 Cerrahi Tedavi
 Endolenfatik – mastoid şant
 Kohleotomi
 Kohleosakkulotomi

52.  Meniere Hastalığı
 Destrüktif Müdahaleler
 Labirentektomi
 Vestibüler nörektomi
 IV streptomisin veya lokal gentamisin tatbiki

53.  Meniere Hastalığı
 Profilaksi
 Su-tuz kısıtlaması
 Diüretikler
 Semptomatik

54.  Vestibüler Nörit (%6)
 Vertigo nedenli doktor başvurularının % 6’sını temsil etmektedir
 30 ve 50 yaş arasında sık görülür
 Her yaşta ortaya çıkabilir
 Cinsiyete göre değişiklik göstermez
 Sıklıkla infeksiyöz kaynaktan şüphe edilse de vasküler ya da
immünolojik mekanizmalar da suçlanmaktadır.

55.  Vestibüler Nörit
 Vertigo aniden ortaya çıkar.
 Hastanın ayakta durmasını engelleyecek şekilde, şiddetlidir.
 Başın pozisyonundan bağımsız olarak süreklilik gösterir.
 Herhangi bir işitme kaybı, çınlama ya da nörolojik belirti
genellikle yoktur.
 Başın pozisyonundan bağımsız bitmek bilmeyen, başlangıçta
ipsilateral sonrasında kontrolateral şiddetli bir nistagmus vardır.

56.  Vestibüler Nörit
 Yaklaşım
 Hastanın izole edilmesi
 Sedasyon
 İV yolla antivertijinöz
 Mümkün olduğunca erken mobilizasyon