MAdde Bağımlılığı

1. Madde Kullanımı ve
Bağımlılığı
Prof.. Dr. İnci Özgür İlhan
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri A.D.
Alkol Bağımlılığı Tedavi birimi

2. Neden ‘madde’?
Neden ‘Uyuşturucu’ Değil?

3. Bağımlılık Nedir?
 Bağımlılık bir davranıştır.
 Bağımlılık bir öğrenme sürecidir.
 Biyopsikososyal bir sorundur.
 Bir toplum sağlığı sorunudur.
 BAĞIMLILIK BİYOPSİKOSOSYAL BİR
ÖĞRENME SÜRECİDİR.

4. Bağımlılık yapan maddeler
 Beyin ve bağlantılı organları(Merkezi Sinir
Sistemi) doğrudan,
 “Sahte bir İyi Oluş” hali yaratırlar.

5. Sahte İyi Oluş Hali
 Bağımlılık yapan maddelerin Beyin Ödülleme
Sistemi üzerindeki etkisidir.
 Öznel bir hoşnutluk söz konusudur.
 Her birey için farklı bir şiddeti vardır.
 Etkisi zamanla sınırlı ve geçicidir.
 Beyin Ödülleme Sisteminin doğal yolla
uyarılması doğal hoşnutluk yaratmaktadır.

8. Limbik sistem

9. Madde Kullanımı ve Bağımlılığı
 Madde kullanımı, bağımlılık yapan
maddelerin sahte iyi oluş hali sağlamak
amacıyla vücuda dahil edilmesidir.
 Madde kullanımının, biyolojik süreçlere
bağlı olarak ortaya çıkardığı bedensel-
ruhsal-toplumsal sorunsal ise bağımlılıktır.

10. Bağımlılık sürecini etkileyen
unsurlar
 Madde kullanımın bağımlılığa dönüşmesi
temelde biyolojik bir olgudur.
 Bireysel ruhsal özellikler,
 Çevresel nedenler;
farklı biçim ve düzeyde sürecin alacağı en
son şeklin belirlenmesinde rol oynarlar.
 Bağımlılık Biyo Psiko Sosyal bir sorundur.

11. Bağımlılık Süreci: Belirleyici
Etmenler(I)
 Kullanılan maddenin
 Etkileme Süresi
 Etki Şiddeti
Bağımlılık maddesi MSS’ni ne kadar kısa
sürede ve ne kadar şiddetle etkiliyorsa o
ölçüde bağımlılık gücü taşımaktadır (eroin,
kokain).

12. Bağımlılık Süreci: Belirleyici
Etmenler(II)
 Genetik yatkınlık
 Cinsiyet
 Kullanan kişinin davranış özellikleri
 Dürtüsellik
 Yenilik-heyecan arama
 Risk alma

13. Bağımlılık Süreci: Belirleyici
Etmenler(III)
 Ulaşılabilirlik
 Temin edilebilirlik
 Aile
 Akran grubu
 Toplumsal Çevrenin kültürel özellikleri
(ödülleyici veya caydırıcı etki)

14. Hücresel Öğrenme: Sonuç ve Çıkarımlar
 Hücre yapısı ve işlevi, insan türü için
özdeştir.
 Madde kullanan herkes için bağımlı hale
gelme riski vardır.
 Kullanımı emniyetli bir bağımlılık maddesi
yoktur.
 Hücresel öğrenme süreci herkes için
eşdeğer bir seyir özelliği taşır.

15. ALKOL KULLANIM
BOZUKLUKLARI

16. Alkol kullanımında biyolojik belirteçler
 GGT
 AST
 ALT
 MCV

17. Akut zehirlenme (intoksikasyon)
Alkol/madde kullanımı ile ortaya çıkan ve
bilinç, biliş, algı, duygulanım, davranış, ya da
başka psikofizyolojik işlevlerde bozukluğa
neden olan geçici bir durumdur.

18. Kandaki alkol konsantrasyonuna bağlı
ortaya çıkan SSS belirtileri ve bulguları
Kandaki konsantrasyon (mg/100 ml) Etkiler
50-80
80-200
200-300
300-400
400-500
>500
Öfori, hafif zihinsel vemotor
bozukluklar
Nistagmus, koordinasyon boz,
serebellar işlevlerde boz.
Disinhibisyon, konfüzyon, dikkat ve
bellek işlevlerinde ileri bozulma
Stupor
Koma, solunum depresyonu
Ölüm

19. Alkol intoksikasyonunda müdahale
 Genel destek ve izleme
 Hidrasyon ve diürezin sağlanması
 Aspirasyonun önlenmesi
 Tam kan, kan şekeri (hipoglisemi??!!), BFT,
KCFT, elektrolitler, EKG
 Kan alkol düzeyi (Kan Numunelerinde Etanol
Analizi İşlemlerinin Usul ve Esasları
Hakkındaki Genelge)
 Gereğinde sedasyon (haloperidol 5-10 mg IV
ya da IM) BENZODİAZEPİNLER
KONTRAİNDİKE!!!

20. Alkol Bağımlılığı sendromu
Edwards ve Gross, 1976

21. Bağımlılık sendromu-7
fenomen (1)
Repertuarın daralması
Yüksek bir kan alkol düzeyini sağlamak
üzere günlük/haftalık bir döngüyle içme
davranışının sürdürülmesi

22. Bağımlılık sendromu-7 fenomen
(2)
Madde arama davranışının yoğunluğu
Maddenin alımının sürdürülmesi öncelikli
hale gelir.

23. Bağımlılık sendromu-7 fenomen
(3)
Tolerans
Maddenin önceki etkilerinin yaşanması için
artan sıklık ya da miktarda alımı

24. Bağımlılık sendromu-7 fenomen
(4)
Kesilme belirtileri
Kan alkol düzeyinin düşmesiyle ortaya çıkan
özgül belirtiler.

25. Bağımlılık sendromu-7
fenomen (5)
Kesilme belirtilerinin önlenmesi

26. Bağımlılık sendromu-7
fenomen (6)
Maddenin zorlantılı alımı ve öznel farkında
oluşluk (aşerme)

27. Bağımlılık sendromu-7
fenomen (7)
Bırakma döneminden sonra bağımlılığın
yeniden kurulması

28. Zararlı kullanım (ICD-10)
 Madde kullanımının sağlığa zarar verecek
şekilde oluşu
 Madde kullanan kişinin ruhsal ya da
bedensel sağlığının bu yüzden zarar
görmesi

29. Alkol kesilme durumu ve
detoksifikasyon
müdahalesi

30. Maddeyi bırakma (kesilme) durumu
Maddenin genellikle uzun süren, tekrarlı ve/veya
yüksek dozda kullanımından sonra azaltılması ya
da tümden kesilmesi ile oluşan, değişen ağırlıkta
ve türde bir grup belirtidir.

31. Alkol kesilme belirti ve
bulguları
 titreme
 bulantı/kusma
 terleme
 duygudurum
değişiklikleri
 irritabilite
 iştahsızlık
 kramplar
 baş ağrısı
 konvulsiyonlar
 varsanı/yanılsama
 uyku bozuklukları
 taşikardi
 kan basıncında
yükselme
 ateş

32. Alkol kesilmesi,
 kan alkol düzeyinin azalmaya
başlamasından 6-8 saat sonra,
ortaya çıkar.
 2-3 hafta sürebilir

33. Detoksifikasyon (arındırma)
müdahalesi
Hastanın alkole/maddeye bağımlılığın
üstesinden gelmesine yardım edilirken,
genellikle bilgilendirmeyi de içeren bir tıbbi
tedavi evresidir.
Uzun süreli bir kuruluğa hazırlık evresidir.

34. Kesilme evresinde hastaneye
yatış indikasyonları
 yüksek ateş,
 generalize tonik klonik nöbet öyküsü
 delirium tremens öyküsü
 Wernicke-Korsakoff sendromu bulguları
 ciddi dehidratasyon
 eşlik eden ciddi fiziksel bozukluklar
 intihar riski

35. Alkol kesilmesinde detoksifikasyon
 PO (sadece oral)
 IV (intravenoz + oral)

36. Oral detoksifikasyon
 benzodiazepinler
diazepam 4x10 mg.
klordiazepoksit 4x25 mg.
(en fazla 3 haftada keilecek biçimde
aşamalı doz azaltımı)
 tiamin 100 mg. PE
50 mg./gün PO
 multivitaminler (vitamin C, folat içerikli)

37. Yatarak detoksifikasyon
 vital bulguların takibi
 sıvı-elektrolit kaybının düzeltilmesi
 benzodiazepinler PO+IV
önemli KC boz. yoksa
diazepam
10-20 mg./gün (500-1000 cl
sıvı içinde infüzyon)
20-40 mg./gün PO
önemli KC boz. Varsa
lorazepam 3-6 mg./gün
 tiamin 100 mg./gün PE (en az)
 multivitaminler

38. Alkol kesilmesine bağlı
generalize tonik-klonik nöbetler
 kesilmenin ilk 48 saati içinde ortaya çıkar
 tedavisi:
 diazepam 5-10 mg. IV
lorazepam 1-2 mg. IV
 yineleyen nöbetlerde
fenitoin 15 mg./kg. IV

39. Alkol kesilmesine bağlı
delirium
(delirium tremens)
 Kesilmenin ilk haftasında ortaya çıkar
 Hastaneye yatış indikasyonunu oluşturur.
 Ölüm riski %5-20 kadardır.

40. Delirium tremense neden
olabilen durumlar
 Kan alkol düzeyinin düşmesi
 İnfeksiyonlar
 Sıvı-elektrolit dengesizlikleri
 Kafa travması

41. Alkol kesilmesine bağlı
deliriumun belirti ve bulguları
 konfüzyon-bilinç dalgalanmaları
 yönelimin bozulması
 şiddetli bunaltı ve ajitasyon
 sempatetik hiperaktivite
 ateş, takipne, taşikardi, KB yükselmesi
 varsanılar

42. Alkol kesilmesine bağlı
deliriumda ölüm nedenleri
 dehidratasyon
 elektrolit dengesizlikleri
 infeksiyonlar
 kardiak aritmiler
 intihar

43. Delirium tremensin klinik ve
laboratuvar değerlendirmesi
 vital bulgular
 turgor-tonus
 tam kan
 tam idrar t.
 PTZ
 AKŞ, BUN,
elektrolitler
 KCFT
 total protein, albumin,
globulin
 serum K, Ca ve Mg
düzeyi
 amilaz
 AC grafisi
 EKG

44. Alkol kesilmesine bağlı
deliriumun tedavisi
 sürekli gözlem
 genel destek tedavisi
 hastanın açıklamalarla rahatlatılması
 sedasyon-(diazepam infüzyonu,
haloperidol)
 varsa infeksiyonun tedavisi

45. Alkol kullanımına bağlı fiziksel
komplikasyonlar
 hipoglisemi
 aritmiler
 hipertansiyon
 ateroskleroz
 periferik nöropati
 myopati
 optik nöropati
 fötal alkol sendromu
 libido azalması, impotans
 özafajit
 gastrit, peptik ülser
 Mallory-Weiss sendromu
 pankreatit
 mide, özafagus, pankreas
kanserleri
 hepatosteatoz, KC sirozu
 AC infeksiyonları
 kemik iliği supresyonu

46. Olgu örneği
55 yaşında erkek hasta, evli, ortaokul mezunu
Alkol bağımlılığı nedeniyle izlenen hasta bir ay önce
içkiyi bıraktıktan 5 gün sonraki durumunu şöyle
anlatıyor:
“Vitrinin içinde kafası büyük, kendisi çok küçük
insanlar gördüm. Karınca biçiminde bir bayan
duvarları ve yerleri siliyordu. Küçük yılanlar ortalık
çok kirlenmiş diye halıları silmeye başladılar. Bazı
yapraklar yuttuğumu düşünerek saksıları midemden
çıkarmak için kusmaya çalıştım. Sonra beni
hastaneye kaldırdılar, gerisini hatırlamıyorum.

47. Kızının anlattığına göre hasta midesinden saksıları
çıkarmaya çalışmış, bunun üzerine hastaneye
kaldırmışlar. Hastanede kendini kaybetmiş.
Hastaneyi işyeri sanmış, sokak sanmış. Kızının
dikkatini çeken şey, babasının çevresindekileri ve
kendisini bazen tanıyıp bazen tanımamasıymış. Bu
bir-iki gün böyle devam etmiş Bir hafta kadar
hastanede yatarak tedavi aldıktan sonra taburcu
edilmiş.
Hasta benzer bir tabloyu daha önce iki kez
yaşamış.

48. Zaman
(2-3 hafta)
Diazepam-
Doz=40-60
mg/gün
7 gün
DTs!
IV detoks