Luận án Tiến Sĩ

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
-------------------------------------------------
ĐẶNG THỊ HUYỀN ANH
TÁC ĐỘNG TỶ GIÁ THỰC ĐẾN
CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI – 2012
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
-------------------------------------------------
ĐẶNG THỊ HUYỀN ANH
TÁC ĐỘNG TỶ GIÁ THỰC
ĐẾN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
Chuyên ngành: Kinh tế Tài chính, Ngân hàng
Mã số: 62.31.12.01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Cao Sĩ Kiêm
2. TS. Hà Thị Sáu
HÀ NỘI – 2012
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của bản thân tôi.
Các số liệu, kết quả trong luận án là hoàn toàn trung thực và có nguồn gốc
rõ ràng.
Hà nội, ngày tháng 6 năm 2012
Nghiên cứu sinh
Đặng thị Huyền Anh
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

4. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
1. AUD: Đô la Úc
2. AFTA: Khu vực mậu dịch tự do
3. ASEAN: Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
4. APEC: Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương
5. BAHT: đồng Bạt Thái
6. BP: Cán cân thanh toán quốc tế
7. CCTM: Cán cân thương mại
8. CSTK: Chính sách tài khóa
9. CSTT: Chính sách tiền tệ
10. CNY: đồng Nhân dân tệ Trung Quốc
11. CPI: Chỉ số giá tiêu dùng
12. CIF: Giá giao hàng gồm giá thành cộng bảo hiểm và cước phí vận chuyển
13. EUR: đồng EURO
14. FDI: Đầu tư trực tiếp nước ngoài
15. FOB: Giao hàng lên tàu
16. GSO: Tổng cục thống kê
17. GDP: Tổng sản phẩm quốc nội
18. GBP: Bảng Anh
19. JPY: Yên Nhật
20. KTQT: Kinh tế quốc tế
21. NEER: Tỷ giá danh nghĩa trung bình/ tỷ giá danh nghĩa đa biên
22. NHTW: Ngân hàng Trung ương
23. NHNN: Ngân hàng Nhà nước
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

5. 24. NHTM: Ngân hàng thương mại
25. PNRT: Quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn
26. RER: Tỷ giá thực song phương
27. REER: Tỷ giá thực trung bình/ tỷ giá thực đa biên
28. RMB: đồng Nhân dân tệ Trung Quốc
29. TTNTLNH: Thị trường ngoại tệ liên ngân hàng
30. USD: Đô la Mỹ
31. VND: Việt Nam đồng
32. WTO: Tổ chức Thương mại thế giới
33. XNK: Xuất nhập khẩu
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

6. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
1. Biểu 1.1 Diễn biến tỷ giá CNY/USD của Trung Quốc 47
2. Biểu 1.2 Cán cân thương mại Trung Quốc giai đoạn 1990 - 1995 49
3. Biểu 1.3
Diễn biến NEER và REER của đồng Nhân dân tệ giai đoạn
1994 – 2011
53
4. Biểu 1.4
Diễn biến cán cân thương mại của Trung Quốc giai đoạn 1995
– 2011
54
5. Biểu 1.5 Diễn biến tỷ giá danh nghĩa và tỷ giá thực của Thái Lan 56
6. Biểu 1.6 Diễn biến cán cân thương mại của Thái Lan 63
7. Biểu 2.1 Diễn biến tỷ giá thực giai đoạn 1992-1998 83
8. Biểu 2.2 Diễn biến tỷ giá đồng tiền một số nước giai đoạn 1996-1998 85
9. Biểu 2.3 Mức biến động giá trị của đồng VND so với đồng tiền một số nước 85
10. Biểu 2.4
Tốc độ tăng TPTT, tỷ lệ lạm phát, tốc độ tăng trưởng GDP
giai đoạn 1992-1999
89
11. Biểu 2.5
Diễn biến tỷ giá thực và hoạt động xuất nhập khẩu giai đoạn
1992-1998
93
12. Biểu 2.6 Diễn biễn Kim ngạch xuất nhập khẩu giai đoạn 1992-1998 94
13. Biểu 2.7
Diễn biến tỷ giá thực và hoạt động xuất nhập khẩu giai đoạn
1992-1998 (năm gốc 1992)
94
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

7. 14. Biểu 2.8
Diễn biến nợ nước ngoài ngắn hạn/dự trữ ngoại hối của Việt
Nam giai đoạn 1994-1998
97
15. Biểu 2.9 Chỉ số tỷ giá thực giai đoạn 1999-2005 99
16. Biểu 2.10 Biến động tỷ giá danh nghĩa giai đoạn 1999-2005 101
17. Biểu 2.11 Một số chỉ tiêu kinh tế- tiền tệ năm 1999- 2000 102
18. Biểu 2.12 Diễn biến lạm phát giai đoạn 2001-2005 103
19. Biểu 2.13 Tốc độ tăng tổng phương tiện thanh toán giai đoạn 1996-2004 104
20. Biểu 2.14 Kinh ngạch xuất nhập khẩu giai đoạn 1999-2006 107
21. Biểu 2.15
Diễn biến tỷ giá thực và cán cân thương mại Việt Nam giai
đoạn 1992-2006
108
22. Biểu 2.16 Chỉ số tỷ giá thực và XK/NK Việt Nam giai đoạn 1999-2006 108
23. Biểu 2.17
Tỷ trọng vốn đầu tư /GDP của các khu vực kinh tế giai đoạn
2006 – 2011
117
24. Biểu 2.18 Chỉ số tỷ giá thực giai đoạn 2006 – 2011 119
25. Biểu 2.19 Diễn biến tỷ giá danh nghĩa giai đoạn 2006-2011 120
26. Biểu 2.20 Tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi ngoại tệ trong năm 2011 125
27. Biểu 2.21
Diễn biến tỷ giá VND/USD chính thức và phi chính thức năm
2011
127
28. Biểu 2.22 Diễn biến lạm phát Việt Nam giai đoạn 2006-2011 128
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

8. 29. Biểu 2.23 Một số chỉ tiêu tiền tệ giai đoạn 2006-2011 130
30. Biểu 2.24 Diễn biến lạm phát 9 tháng đầu năm 2011 138
31. Biểu 2.25 Kim ngạch xuất nhập khẩu giai đoạn 2006-2011 138
32. Biểu 2.26
Diễn biến tỷ giá thực và hoạt động xuất nhập khẩu giai đoạn
2006-2011
141
33. Biểu 2.27 Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu theo nhóm (trung bình) hiện nay 140
34. Biểu 2.28 Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu theo nhóm (trung bình) hiện nay 140
35. Biểu 2.29 Diễn biến REER và Cán cân thương mại Việt Nam
36. Hình 1.1 Lạm phát cầu kéo 17
37. Hình 1.2. Lạm phát chi phí đẩy 18
38. Hình 1.3. Hiệu ứng tuyến J 29
39. Hình 1.4. Lý thuyết bộ ba bất khả thi 39
40. Hình 1.5 Đồ thị Swan 41
41. Hình 2.1
Diễn biến giá trị xuất khẩu thực tế và giá trị xuất khẩu dự báo
theo mô hình
144
42. Hình 2.2
Diễn biến giá trị nhập khẩu thực tế và giá trị nhập khẩu dự báo
theo mô hình
145
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

9. 1
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU.......................................................................................................................... 3
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỶ GIÁ THỰC, CÁN CÂN THƯƠNG MẠI,
VÀ TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ THỰC ĐẾN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI TRONG
ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ.............................................................9
1.1. TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI THỰC.........................................................................................9
1.1.1. Khái niệm về tỷ giá hối đoái danh nghĩa và tỷ giá hối đoái thực .... 9
1.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá thực .................................... 13
1.2. CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VÀ TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ THỰC LÊN CÁN
CÂN THƯƠNG MẠI .........................................................................................................20
1.2.1. Cán cân thanh toán quốc tế ......................................................... 20
1.2.2. Cán cân thương mại .................................................................... 21
1.2.3. Tác động của tỷ giá thực lên cán cân thương mại ........................ 22
1.3. HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ HIỆU LỰC TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ
THỰC TỚI CÁN CÂN THƯƠNG MẠI TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ
..................................................................................................................................33
1.3.1. Hội nhập kinh tế quốc tế và tác động tới nền kinh tế quốc dân .... 33
1.3.2. Hiệu lực tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương mại trong điều kiện Hội
nhập Kinh tế quốc tế.................................................................................. 46
1.4. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ TRONG ĐIỀU HÀNH TỶ GIÁ THỰC NHẰM CẢI
THIỆN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI..................................................................................48
1.4.1. Kinh nghiệm Trung Quốc ............................................................ 48
1.4.2. Kinh nghiệm của Thái Lan .......................................................... 58
1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam............................................................66
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 .................................................................................................71
CHƯƠNG 2. TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ THỰC ĐẾN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI
VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ.......................75
2.1. TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM.....................76
2.1.1. Tổng quan tình hình ký kết các hiệp định thương mại, đầu tư song
phương và đa phương ............................................................................ 76
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

10. 2
2.1.2. Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến tình hình kinh tế - xã
hội của Việt Nam ................................................................................... 80
2.2. DIỄN BIẾN TỶ GIÁ THỰC VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA TỶ GIÁ THỰC TỚI CÁN
CÂN THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ
QUỐC TẾ ............................................................................................................................84
2.2.1. Xác định mức độ ảnh hưởng của hội nhập kinh tế quốc tế tới hiệu quả tác động
của tỷ giá thực tới cán cân thương mại Việt nam giai đoạn hiện nay ...................... 84
2.2.2. Diễn biến tỷ giá thực song phương và tác động của tỷ giá thực song phương tới
cán cân thương mại Việt Nam....................................................................... 85
2.2.3. Xác định hệ số co giãn của xuất khẩu và nhập khẩu đối với tỷ giá
hối đoái – kiêm chứng điều kiện Marshall – Lerner tại Việt Nam ........ 148
2.2.4. Tác động của tỷ giá thực đa biên tới cán cân thương mại .......... 154
2.2.5. Đánh giá chung tác động của tỷ giá thực song phương và đa
phương tới cán cân thương mại Việt Nam............................................ 160
TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .............................................................................................. 167
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU LỰC TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ
THỰC GÓP PHẦN CẢI THIỆN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG
ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ......................................................... 168
3.1. QUAN ĐIỂM VÀ ĐỊNH HƯỚNG CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VỀ VẤN ĐỀ
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG XUẤT NHẬP
KHẨU168
3.1.1. Chủ trương, quan điểm của Đảng về Hội nhập kinh tế quốc tế .. 168
3.1.2. Chủ trương quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển hoạt
động xuất nhập khẩu trong thời gian tới.............................................. 173
3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU LỰC TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ THỰC GÓP
PHẦN CẢI THIỆN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI Ở VIỆT NAM................................. 178
3.2.1. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực tác động của tỷ giá thực tới cán
cân thương mại Việt Nam .................................................................... 178
3.2.2. Giải pháp nhằm điều chỉnh tỷ giá thực góp phần cải thiện cán cân
thương mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế .................. 192
TÓM TẮT CHƯƠNG 3 .............................................................................................. 229
KẾT LUẬN.................................................................................................................. 231
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 242
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

11. 3
MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Hội nhập kinh tế quốc tế đang là một xu hướng toàn cầu, tuy nhiên đối với
từng quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế
không chỉ tác động tích cực mà còn có những tác động tiêu cực đến sự phát triển
trong mọi mặt đời sống kinh tế và xã hội, trong đó có hoạt động xuất nhập khẩu.
Nhiều quốc gia trên thế giới phải đối mặt với vấn đề gia tăng thâm hụt cán cân
thương mại sau khi tiến hành dỡ bỏ các rào cản thương mại nhằm bảo hộ sản
xuất trong nước.
Về mặt lý thuyết, cán cân thương mại thâm hụt liên tục gây lãng phí
nguồn ngoại tệ trong nước ảnh hưởng xấu tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế.
Ngoài ra, cán cân thương mại thâm hụt quá lớn sẽ dẫn đến hoặc là cán cân vốn
phải thặng dư một lượng tương ứng để bù đắp, điều này có thể làm gia tăng nợ
nước ngoài quá mức đối với một quốc gia; hoặc là Chính phủ sẽ phải tiến hành
các biện pháp can thiệp gắt gao trên thị trường ngoại hối, gây khó khăn và ảnh
hưởng tới hiệu quả của các chính sách kinh tế vĩ mô khác. Chính vì vậy, cải
thiện cán cân thương mại là một vấn đề nên được quan tâm đúng mức tùy theo
điều kiện và mục tiêu phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Để khuyến khích tăng
xuất khẩu, giảm nhập khẩu, cải thiện cán cân thương mại, mỗi quốc gia nên tiến
hành nhiều biện pháp, trong đó, yếu tố cốt lõi nhất là cần phát triển sản xuất
nhằm nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm hàng hóa dịch vụ, từ đó
nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế xét trên phương diện chất lượng. Tuy
nhiên, sức cạnh tranh thương mại quốc tế còn được thể hiện qua phương diện giá
cả, và tỷ giá thực – tương quan giá cả hàng hóa giữa các quốc gia khi quy về
cùng một đồng tiền - là một trong những yếu tố quyết định vấn đề này. Một
chính sách tỷ giá thực hợp lý có thể đem lại những lợi thế cạnh tranh trên
phương diện giá cả đối với hàng hóa trong nước so với hàng hóa nước ngoài, từ
đó góp phần cải thiện cán cân thương mại. Do đó, nhiều quan điểm cho rằng tỷ
giá thực được coi như một biện pháp bảo hộ không phạm luật chơi chung của
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

12. 4
quá trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Vì vậy, nghiên cứu biến động
của tỷ giá thực và xem xét tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương mại là
một vấn đề cần thiết, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay.
Về mặt thực tiễn, trong hơn 20 năm đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế,
hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam đã phát huy vai trò quan trọng đối với
nền kinh tế, góp phần cải thiện đời sống người dân. Tuy nhiên, xuất nhập khẩu
của Việt Nam trong giai đoạn vừa qua phát triển chưa bền vững, giá trị gia tăng
của hàng hóa xuất khẩu còn thấp. Kim ngạch xuất khẩu nhỏ hơn nhập khẩu
khiến cán cân thương mại thâm hụt, ảnh hưởng xấu tới các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô.
Trước đây, để bảo hộ sản xuất, hạn chế nhập khẩu, Chính phủ Việt Nam đã sử
dụng một số biện pháp như thuế quan, hạn ngạch và trợ giá... Hiện nay, cùng quá
trình hội nhập kinh tế, Việt Nam đã, đang và sẽ phải tiếp tục từ bỏ dần những
biện pháp bảo hộ này, từng bước xoá bỏ hoàn toàn các rào cản thuế quan và hạn
ngạch nhằm hòa nhập vào các thị trường chung tự do...Vậy thì biện pháp nào
giúp Việt Nam chống đỡ với những luồng hàng hóa dịch vụ chất lượng cao, mẫu
mã đa dạng đạt chuẩn quốc tế ồ ạt tràn vào thị trường trong nước, bóp chết nền
sản xuất non trẻ, làm gia tăng thâm hụt thương mại và cạn kiệt dự trữ ngoại hối?
Câu trả lời là cần phải làm tăng sức cạnh tranh thương mại quốc tế, tăng sức
mạnh thị trường của hàng hóa và dịch vụ trong nước. Để đạt mục tiêu này, một
giải pháp mang tính tất yếu và bền vững là cần cải thiện và nâng cao năng lực
sản xuất trong nước, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa trên
phương diện chất lượng. Tuy nhiên, như đã đề cập, sức cạnh tranh thương mại
quốc tế không chỉ được biểu hiện thông qua chất lượng hàng hoá của các quốc
gia mà còn được biểu hiện thông qua tỷ giá thực. Một chính sách tỷ giá thực
được xây dựng hợp lý là rất cần thiết đối với Việt Nam trong giai đoạn hiện nay,
có thể làm tăng sức cạnh tranh thương mại quốc tế, giúp Việt Nam dành được ưu
thế trong trao đổi buôn bán ngoại thương. Vậy, diễn biến tỷ giá thực của đồng
VND thời gian qua ra sao, hiệu lực tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương
mại Việt Nam hiện nay như thế nào? và vì sao cán cân thương mại Việt Nam vẫn
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

13. 5
liên tục thâm hụt lớn trong suốt thời gian qua, mặc dù mục tiêu cải thiện cán cân
thương mại luôn là một trong những mục tiêu được Đảng và Nhà nước rất quan
tâm? Đó là những câu hỏi lớn cần được làm rõ.
Chính vì vậy, việc nghiên cứu ảnh hưởng của tỷ giá thực đến cán cân
thương mại Việt Nam là một đòi hỏi khách quan và cấp thiết xét trên cả phương
diện lý luận và thực tiễn.
Chính vì vậy, tác giả đã chọn đề tài “Tác động tỷ giá thực đến cán cân
thương mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” làm luận án
tiến sỹ kinh tế.
2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Mối quan hệ giữa tỷ giá và cán cân thanh toán quốc tế là một vấn đề được
nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Chính vì vậy có khá nhiều các công trình nghiên
cứu khoa học và luận văn, luận án đi vào nghiên cứu và phân tích mối quan hệ
giữa tỷ giá hối đoái và chính sách điều hành tỷ giá hối đoái đối với cán cân thanh
toán. Cụ thể đã có một số công trình nghiên cứu tiêu biểu sau
+ EU –Vietnam Mutrap III (dự án hỗ trợ thương mại đa biên), Phân tích
thâm hụt thương mại của Việt Nam và các điều khoản về cán cân thanh toán của
WTO; tháng 10/2009. Nội dung chủ yếu đi vào phân tích, nhận định và đánh giá
về tình hình thâm hụt thương mại kéo dài nhiều năm của Việt Nam cũng như khả
năng áp dụng điều khoản về cán cân thanh toán trong khuôn khổ WTO để giải
quyết tình trạng này
+ Chính sách tỷ giá VND nhằm cải thiện cán cân thương mại Việt Nam
trong điều kiện khủng hoảng tài chính toàn cầu, PGS,TS Nguyễn Văn Tiến, tháng
7/2009. Nghiên cứu tập trung phân tích về giải pháp điều hành chính sách tỷ giá
nhằm cải thiện cán cân thương mại giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu
2007-2009.
+ Mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và cán cân thanh toán quốc tế - lý luận
và thực tiễn tại Việt Nam/ Nguyễn Thị Hiền, Luận án TSKT 2011; Vận dụng mô
hình phân tích chính sách tỷ giá ở Việt Nam/ Dương Thị Thanh Mai, Luận án
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

14. 6
TSKT2002; Tỷ giá hối đoái: chính sách và tác động của nó đối với ngoại thương
qua thực tiễn phát triển kinh tế của một số nước/ Nguyễn Thị Thư Luận án
TSKT, 2001; Các công trình này đã đưa ra những phân tích sâu sắc về tác động
của chính sách tỷ giá hối đoái danh nghĩa đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt
Nam tính đến thời điểm đầu những năm 2000.
+ Hoàn thiện cơ chế điều hành tỷ giá nhằm nâng cao hiệu quả chính sách
tiền tệ ở Việt Nam/ Lê Thị Tuấn Nghĩa, Luận án TSKT 2004. Công trình này
tập trung nghiên cứu và đưa ra những phân tích sâu sắc về chính sách tỷ giá và
cơ chế điều hành tỷ giá của Việt Nam trong tiến trình đổi dưới giác độ là một
phần của Chính sách tiền tệ.
Như vậy, có thể thấy tỷ giá hối đoái là một chỉ tiêu kinh tế vĩ mô có tầm
tác động khá rộng, và có thể nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Cán cân
thương mại cũng là một yếu tố được rất nhiều nghiên cứu quan tâm. Và đã có rất
nhiều nghiên cứu chỉ ra ảnh hưởng của tỷ giá và chính sách điều hành tỷ giá
danh nghĩa tới cán cân thương mại với hàm ý rằng chính sách tỷ giá có thể tác
động tới năng lực cạnh tranh thương mại quốc tế của hàng hóa trong nước trên
phương diện giá cả.
Tuy nhiên, bên cạnh chính sách tỷ giá, diễn biến lạm phát cũng là một yếu
tố tác động tới tương quan giá cả hàng hóa giữa các quốc gia. Như vậy, đánh giá
tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương mại Việt Nam có thể là một cách tiếp
cận khác sát hơn nhằm tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến thâm hụt thương
mại kéo dài ở Việt Nam thời gian qua, từ đó đưa ra những giải pháp khắc phục
thâm hụt cán cân thương mại, đặc biệt là trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế
mạnh mẽ như hiện nay. Vì vậy, nội dung của luận án đảm bảo được tính không
trùng lắp và độc lập trong nghiên cứu.
3. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
- Luận án đi vào nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về tác động của tỷ
giá thực đến hoạt động xuất, nhập khẩu.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

15. 7
- Vận dụng kết quả nghiên cứu về mặt lý luận, kết hợp với thực trạng và điều
kiện phát triển kinh tế Việt Nam nhằm phân tích ảnh hưởng của tỷ giá thực đến cán
cân thương mại trong thời gian qua, và khả năng ảnh hưởng của tỷ giá thực trong
thời gian tới khi tiến trình hội nhập diễn ra ngày càng sâu và rộng.
- Đề ra những giải pháp mang tính định hướng trong việc điều hành tỷ giá
thực nhằm cải thiện cán cân thương mại trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế
theo mục tiêu của Đảng và Nhà nước đề ra.
4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Về phạm vi nghiên cứu, luận án đi vào nghiên cứu tác động của tỷ giá thực
song phương (VND/USD) và tỷ giá thực đa phương giữa đồng VND với đồng tiền
của một số đối tác thương mại chính đến hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu của Việt
Nam từ năm 1992 đến nay, đặc biệt là trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế mạnh
mẽ hiện nay.
Về đối tượng nghiên cứu, trọng tâm nghiên cứu của luận án chủ yếu đi vào các
vấn đề kinh tế vĩ mô như: diễn biến tỷ giá hối đoái của đồng VND, diễn biến lạm
phát trong nước và thế giới, diễn biến hoạt động ngoại thương, tiến trình hội nhập
kinh tế quốc tế và ảnh hưởng của nó tới môi trường vĩ mô cũng như hoạt động xuất
nhập khẩu của Việt Nam thời gian qua. Các vấn đề nghiên cứu thuộc lĩnh vực Tài
chính quốc tế, Lý thuyết tài chính, Lý thuyết tiền tệ, Kinh tế vĩ mô và Kinh tế quốc tế.
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, luận án
sử dụng các phương pháp thống kê, so sánh, trừu tượng hóa để phân tích,
đánh giá và rút ra các kết luận nghiên cứu. Luận án tiến hành tổng hợp và xử
lý các số liệu thống kê đã được công bố, kết hợp với phương pháp phân tích
bảng biểu và đồ thị, sử dụng phương pháp bình phương nhỏ nhất OLS trong
kinh tế lượng nhằm đưa ra các phân tích, nhận xét và đánh giá tác động của tỷ
giá thực đến Cán cân thương mại Việt Nam thời gian qua. Dữ liệu sử dụng
được tổng hợp từ nhiều nguồn đáng tin cậy như Reuters, World bank, Tổng
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com

16. 8
cục thống kê, một số trang web cơ sở dữ liệu như tradingeconomics.com,
business-in-asia.com…
6. ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN
Thứ nhất, về mặt lý luận, bên cạnh những khái niệm, nguyên lý truyền thống về
tác động của tỷ giá thực tới cán cân thương mại, luận án nghiên cứu thêm vấn đề
ứng dụng lý thuyết bộ ba bất khả thi trong phân tích tác động của hội nhập KTQT tới
điều hành chính sách tiền tệ của NHTW. Bên cạnh đó, sau khi nghiên cứu tác động
của tỷ giá thực tới cán cân thương mại của Thái Lan sau khủng hoảng tài chính tiền tệ
1997- 1998, và Trung Quốc, luận án rút ra một sô bài học kinh nghiệm khá tổng hợp.
Thứ hai, về phương diện thực tiễn, luận án tập trung khai thác mảng tác động
của tỷ giá thực tới cán cân thương mại Việt Nam thời gian qua. Như vậy, bên cạnh
việc phân tích về diễn biến tỷ giá hối đoái và chính sách điều hành tỷ giá, luận án sẽ
đồng thời nghiên cứu cả diễn biến lạm phát và chính sách kiểm soát lạm phát của
NHNN Việt Nam trong từng giai đoạn với những dấu mốc quan trọng trong tiến trình
hội nhập kinh tế quốc tế và những đặc điểm trong chính sách điều tiết kinh tế vĩ mô.
Thứ ba, trên cơ sở lý luận và thực tiễn phân tích, tác giả tập trung vào hai nhóm
giải pháp: nhóm giải pháp nhăm nâng cao hiệu lực tác động của tỷ giá thực, và nhóm
giải pháp tác động vào tỷ giá thực nhằm cải thiện CCTM, nhóm này lại bao gồm: các
giải pháp tác động và tỷ giá danh nghĩa và các giải pháp tác động vào lạm phát.
7. KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của luận án gồm 3 chương:
Chương 1. Lý luận chung về tỷ giá thực, cán cân thương mại, và tác động
của tỷ giá thực đến cán cân thương mại trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế
Chương 2. Tác động của tỷ giá thực đến cán cân thương mại của Việt Nam
trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế
Chương 3. Giải pháp nâng cao hiệu lực tác động của tỷ giá thực nhằm cải
thiện cán cân thương mại Việt Nam
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com