υλικο

1. 2. Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ (6ος αι. μ.Χ.)
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
►Στοιχείαγια τη ζωή του Ιουστινιανού
 Ο Ιουστινιανός κυβέρνησε την αυτοκρατορία από το 527 ως το 565 μ.Χ., αφού διαδέχθηκε
στον θρόνο τον θείο του Ιουστίνο, τον οποίο είχε βοηθήσει στη διακυβέρνηση του κράτους ως
σύμβουλος.
 Εξαιρετικά μορφωμένος, ο Ιουστινιανός είχε επηρεαστεί από την παιδεία και το παλαιό
μεγαλείο του ρωμαϊκού κόσμου.
►Στοιχείαγια το έργο του Ιουστινιανού
 Όσον αφορά την εξωτερική του πολιτική, αγωνίστηκε για την ανακατάληψη των χαμένων
εδαφών στη Δύση και την οργάνωση της συνοριακής άμυνας στην Ανατολή, με στόχο την
αποκατάσταση τη ρωμαϊκής οικουμένης.
 Όσον αφορά την εσωτερική του πολιτική, εμφανίζεται καινοτόμος, καθώς έλαβε μέτρα που
απομάκρυναν την αυτοκρατορία από τη ρωμαϊκή παράδοση και την οδήγησαν προς τα εμπρός.
2.2. Η ΕΛΛΗΝΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗ
 Η εσωτερική πολιτική του Ιουστινιανού
> Στην εσωτερική του πολιτική ο Ιουστινιανός υπήρξε καινοτόμος, εφαρμόζοντας ιδέες που
συνέβαλαν στη διαμόρφωση της Βυζαντινής φυσιογνωμίας του κράτους.
> Στόχος της εσωτερικής πολιτικής του Ιουστινιανού ήταν η συνοχή μιας κοινότητας λαών, με
συνδετικά στοιχεία την ελληνική πολιτιστική παράδοση και τη χριστιανική πίστη, και
αποτέλεσμα της η μετεξέλιξη της ρωμαϊκής οικουμένης σε ελληνοχριστιανική.
Τα κύρια σημεία της εσωτερικής πολιτικής του Ιουστινιανού
> Η ισχυροποίηση της απόλυτης μοναρχίας
• Η καταστολή της Στάσης του Νίκα (532 μ.Χ.)* συνδέθηκε με τη θεωρητική θεμελίωση της
μοναρχίας από τον Ιουστινιανό, καθώς συνέβαλε στην ισχυροποίηση της κεντρικής εξουσίας.
• Σύμφωνα με τις αντιλήψεις περί απόλυτης μοναρχίας, ο αυτοκράτορας ήταν ο εκλεκτός
του Θεού, στον οποίο είχε δοθεί σε ένδειξη εμπιστοσύνης το προνόμιο να κυβερνά για το
καλό των υπηκόων του.
*Η Στάση του Νίκα:ήταν μια επαναστατική κίνηση των δήμωντης Κωνσταντινούπολης κατά του
αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Ονομάστηκεέτσι λόγω της προτροπής που κραύγαζαν οι επαναστάτες:
«νίκα»».
*Δήμοι: Αθλητικά σωματεία, που είχαν τη φροντίδα της οργάνωσης ιππικών και άλλων αγώνων
στη Ρώμη και, στη συνέχεια, στην Κωνσταντινούπολη, Οι Δήμοι απέκτησαν πολιτική δύναμη χάρη
στην απήχηση που είχαν στα ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού. Την εποχή του Ιουστινιανού οι
μεγάλοι Δήμοι ήταν δύο: οι Βένετοι (Γαλάζιοι) και οι Πράσινοι - οι Δήμοι έπαιρναν το όνοματους
από το χρώμα της στολής του ηνίοχου που υποστήριζαν. Οι οπαδοί των πρώτων ταυτίζονταν με
την αριστοκρατία και την ορθοδοξία, ενώ οι οπαδοί των δεύτερωνευνοούσαν τον μονοφυσιτισμό
και. ως ένα σημείο. εξέφραζαν πολιτικά τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις.

2. > Η επιβολή μιας θρησκείας και ενός δόγματος
• Ο Ιουστινιανός αντιμετώπισε με σκληρότητα τα κατάλοιπα των αρχαίων λατρειών. Στο
πλαίσιο της πολιτικής του αυτής:
- έκλεισε τη νεοπλατωνική Σχολή των Αθηνών (529 μ.Χ.) και δήμευσε την περιουσία της.
- εξόντωσε τις θρησκευτικές μειονότητες, με εξαίρεση τους Εβραίους.
• Παράλληλα στήριξε το ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας και οικοδόμησε την Αγία Σοφία.
> Η συστηματική κωδικοποίηση του Δικαίου
• Το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού, η σπουδαιότερη πλευρά της εσωτερικής του πολιτικής:
- έγινε γνωστό τον 16ο αιώνα ως Corpus juris civilis (αστικό δίκαιο).
- αποτέλεσε τη βάση της νεότερης νομοθεσίας των ευρωπαϊκών κρατών.
• Το κύριο μέρος του νομοθετικού έργου ήταν γραμμένο στα λατινικά, αλλά οι νέοι νόμοι που
εκδόθηκαν μετά το 534 συντάχθηκαν στα ελληνικά, για να είναι κατανοητοί από τον λαό.
• Η νομοθεσία του Ιουστινιανού περιλαμβάνει τα εξής έργα:
- Ιουστινιάνειος κώδικας (529 και 534) ]
- Πανδέκτης (533) ] σε λατινική γλώσσα
- Εισηγήσεις 533 ]
- Νεαρές (μετά το 534) ] σε ελληνική γλώσσα.
> Η θεμελίωση νέου διοικητικού συστήματος που απέτρεψε τον εκφεουδαρχισμό της
αυτοκρατορίας
• Με μια σειρά από καινούρια διατάγματα ο Ιουστινιανός παραχώρησε την πολιτική εξουσία
στους στρατιωτικούς διοικητές των περιοχών που κινδύνευαν περισσότερο από εχθρικές επι-
θέσεις.
• Το μέτρο αυτό αποτέλεσε τη βάση ενός νέου διοικητικού συστήματος, που είχε:
- στόχο την αποδυνάμωση των δυνατών, δηλαδή των μεγάλων γαιοκτημόνων.
- αποτέλεσμα τον περιορισμό της ανάπτυξης της μεγάλης γαιοκτησίας.
Έτσι, λοιπόν, οι ιδέες του Ιουστινιανού για την οργάνωση του κράτους με βάση ενιαία
Εκκλησία, νομοθεσία και διοίκηση στα πλαίσια της απόλυτης μοναρχίας συνέβαλαν στη
διαμόρφωση της βυζαντινής φυσιογνωμίας του κράτους, που, απομακρυνόμενο από τη ρωμαϊκή
του παράδοση, μετεξελίχθηκε σε ελληνοχριστιανικό.