macam mana nak menguruskan klinik berhenti merokok di klinik

1. KLINIK BERHENTI
MEROKOK (KBM)
Presented by:
Dr. Muhammad Iqbal B. Mukhti,
Peg. Perubatan UD44,
Klinik Kesihatan Tanah Merah
perkhidmatan promosi & klinikal membantu pelanggan
klinik yg merokok berhenti merokok

2. Outline
• Objektif
• KPI
• Strategi: MPOWER
• Organisasi
• Algorithm TTUD
• Saringan awal 3A
• Prinsip 5A
- Saringan Tahap Kesediaan BM
• Prinsip 5R
• Pendaftaran KBM
- FAGERSTORM
- Pemeriksaan/ujian kesihatan
- Rawatan Bukan Farmakologi & Farmakologi
- TCA

3. Objektif
• Umum
masyarakat bebas ketagihan rokok dgn amalkan
gaya hidup sihat ke arah kesihatan optima
• Spesifik
 beri kesedaran dan pengetahuan bahaya/kesan
negatif rokok kepada perokok
 perokok mengikuti teknik-teknik berhenti merokok
 perokok berhenti merokok secara teratur & terancang
 perokok yg berhenti kekalkan status tidak merokok
 galakkan masyarakat yg tak merokok untuk terus tak
merokok

4. Kadar Berjaya Berhenti Merokok PKD 2015
(Kohort Jan-Jun 2015)
Daerah
Bil Klien Daftar KBM
(Jan-Jun 2015)
Bil Berhenti Merokok
Selepas 6 bulan
(July-Dis 2015)
Kadar Berhenti (%)
Kota Bharu 15 2 13.3
Bachok 42 2 4.7
Pasir Mas 34 1 2.9
Pasir Puteh 46 1 2.1
Tanah Merah 43 0 0
Jeli 11 0 0
Machang 23 0 0
Kuala Krai 10 0 0
Gua Musang 14 0 0
Tumpat 15 0 0
JUMLAH 253 6 2.3%

5. Sasaran KBM
KPI
1) Sekurang-kurangnya:
3 klien/bulan/klinik didaftarkan Atau
36 klien/ tahun/ KK
36 Pesakit/T @
3Pesakit /M
2) Peratus klien berhenti merokok
selama 6 bulan setelah menjalani
rawatan KBM
*Bahagian Pembangunan Kesihatan
Keluarga
≥30%
Untuk mencapai kadar berhenti merokok
20% (WHO)

6. PELAN STRATEGIK KEBANGSAAN BAGI
KAWALAN TEMBAKAU

7. WHA78
TOWARDS THE END GAME OF TOBACCO
↓ by 30% (baseline 2011)
NATIONAL SMOKING PREVALANCE
<5%
2025 2045
WHO NCD Global Target The END Game

8. PELAN DIBENTUK BERPANDUKAN STRATEGI
MPOWER
Strategi yang telah dicadangkan oleh WHO - 6 strategi utama
Regional Action Plan
For The Tobacco Free Initiative
in The Western Pacific

9. CARTA ORGANISASI KHIDMAT BERHENTI MEROKOK
(KBM) DI KLINIK KESIHATAN

10. Organisasi KBM KKTM
PEGAWAI
KESIHATAN
DAERAH
MO
ZON A
MO
ZON B
MO
ZON C
FMS
(DR RUSNI)
MOIC
(DR IQBAL)
ASST.
JM ROHAYU
FARMASI IC
FATIN

13. TRIAGE
SARINGAN 3A
Ya Tidak
Ask - Adakah anda merokok ?
Advise – Nasihat diberikan ?
Action – Tindakan dirujuk ?

14. PRINSIP 3A
1. Ask - Tanya dan dokumenkan penggunaan
tembakau
2. Advise - Nasihatkan tentang bahaya merokok
dan faedah berhenti merokok.
3. Action - Dokumen status merokok di kad
pesakit. Membuat rujukan ke KBM

15. PRINSIP 5A
1- ASK
2- ADVICE
3- ASSESS
4- ASSIST
5- ARRANGE

16. PRINSIP 5A
1. Ask - Tanya dan dokumenkan penggunaan tembakau
2. Advise - Nasihatkan tentang bahaya merokok dan
faedah berhenti merokok.
3. Assess - Nilai tahap ketagihan dan kesediaan klien
berhenti merokok.
4. Assist - Bantu klien berhenti merokok.
5. Arrange - Buat persiapan untuk klien berhenti
merokok seperti tetapkan tarikh berhenti, maklumkan
kepada keluarga/rakan, fokus teknik-teknik atasi
ketagihan/keinginan merokok, bincang keperluan
rawatan farmakologikal serta cari punca kegagalan
percubaan berhenti merokok sebelum ini.

20. PRINSIP 5R
1- RELEVANCE
2- RISKS
3- REWARDS
4- ROADBLOCKS
5- REPITITION

21. PRINSIP 5R
1. Relevance – Kaitkan kepentingan peribadi klien
sekiranya beliau berhenti merokok eg; hendak
mendapat anak dll.
2. Risks – Kesan negatif penggunaan tembakau
risiko jangka masa panjang, pendek dan risiko
kepada orang sekeliling.
3. Rewards – Ganjaran/kelebihan jika berhenti
merokok.
4. Roadblocks - Kenalpasti halangan klien utk
berhenti
5. Repetition - Motivasi ini diulang beberapa kali
untuk tingkatkan keyakinan dan beri galakan
untuk terus mencuba walaupun pernah gagal

22. Relevance
• Lebih spesifik & relevan dgn pesakit eg;
- related to pt’s current disease, age, gender
- family & social situation (eg; having children
at home)

23. Dari perspektif Islam, Fatwa merokok adalah haram.
Mufti Mesir, Arab Saudi,Pakistan dan lain2
Majlis Fatwa Kebangsaan Malaysia melalui muzakarah yang ke-37
(23 Mac 1995)
Tapi, hanya beberapa negeri Selangor, Kedah, Pulau pinang
mewartakannya.
DECREE (FATWA) ON SMOKING
“Dan belanjalah pada jalan Allah, dan janganlah
mencampakkan diri ke jalan kebinasaan, dan
berbuat baiklah sesungguhnya Allah sangat suka
mereka yang melakukan kebaikan” (Al Baqarah :
195)

25. Risks
• Acute risk;
- SOB, AEBA, risk chest infection, harm to
pregnancy, infertile, impotence
• Long term;
- heart attacks, stroke, lung other Ca, COPD,
osteoporosis, long term disability
• Environmental risk;
- spouse-related lung & other Ca, sudden infant
death, risk for LBW, resp infection & asthma in
children

27. Rewards
• Improved health
• Improve taste to food
• Improve smell
• Saving money
• Home, car, clothing smell better
• Improved appearances – gigi putih, reduce aging skin

28. 20
M
• Degupan jantung, BP, denyut nadi kembali normal
8 J • CO mulai keluar dari tubuh, lebih banyak oksigen dibawa masuk
12 J • Paras toksik CO turun & kembali ke tahap seperti tidak merokok
24 J • Risiko serangan jantung menurun
36 J • Urat saraf yang rosak kesan toksik rokok mulai tumbuh kembali
48 J • Deria bau & rasa semakin pulih dan tajam seperti bukan perokok
72 J • Paru-paru telah pulih dan anda menyedut lebih banyak oksigen
14 H • Peredaran darah bertambah baik
3 B • Sistem pertahanan makin kuat, tahap kesuburan meningkat
9 B • Pernafasan terus membaik, risiko sesak nafas berkurang
1 T • Risiko serangan jantung ↓50%
5 T • Risiko kanser esophagus, prostate ↓50%. Kanser servikal & stroke juga ↓
10 T • Risiko kematian kanser ↓50%, risiko kanser paru-paru seperti bukan perokok
15 T • Risiko penyakit jantung ↓ seperti bukan perokok

29. Smoking Finances: Premium brands
1 pack/ day 2 packs/ day
1 day RM 17.00 RM 34.00
1 week RM 119.00 RM 238.00
1 month RM510.00 RM1,020.00
1 year RM6,205.00 RM12,410.00

30. Roadblocks
• Withdrawal symptoms
• Takut gagal berhenti
• Berat naik
• Kurang support
• Depression
• Enjoyment of tobacco
• Bersama org merokok disekeliling
• Kurang pengetahuan treatment option
Withdrawal symptoms
-Insomnia
-Increase appetite
-Easily irritable
-Fatigue
-Loss focus
-Headache
-Constipation
-Numbness limbs

31. Bagaimana menangani keinginan
untuk merokok
1. Melengahkan masa
2. Membasuh muka /Tangan /Mandi kerap
kali
3. Mengunyah sesuatu
4. Menarik nafas dalam
5. Meminum banyak air (Elak Minuman
Bercaffein/Alkohol)
6. Mengalih perhatian
7. Membuat aktiviti senaman
8. Menjauhi daripada perokok
9. Menyibukkan diri dengan aktiviti lain
10. Meditasi (eg; solat, doa, yoga)
D.E.A.D Strategy
D – DELAY
E – ESCAPE
A – AVOID
D - DISTRACT

32. Repetition
• Sentiasa ulang, ulang dan ulang untuk
meningkatkan motivasi berhenti merokok
• MOTIVASI:
“..Kebanyakan mereka berulang kali BERUSAHA
untuk berhenti merokok sebelum betul-betul
berjaya..”

33. PENDAFTARAN
KBM

36. FAGERSTORM
Skor
Fagerstorm
Bilangan Rokok
Dihisap
Tahap
Ketagihan
Rawatan
Farmakologi
0-3 <10 Rendah Nicotine Gum 2mg
4-5 10-25 Sederhana Nicotine Gum 2mg
Nicotine Patch 16H
6-7 >25 Tinggi Nicotine Gum 4mg
Nicotine Patch 16H
8-10 >25 Sangat Tinggi Nicotine Gum 4mg
Nicotine Patch 16H

37. • Markah:
0-2 ketagihan sangat rendah 3-4 ketagihan rendah
5 ketagihan sederhana 6-7 ketagihan tinggi
8-10 ketagihan sangat tinggi
• < 5: “Tahap ketagihan rendah. Bertindak sekarang sebelum
ketagihan meningkat.”
• 5-7: “Tahap sederhana. Jika tak berhenti segera, tahap
ketagihan akan meningkat sehingga mungkin ketagihan
serius. Bertindak sekarang! ”
• >7: “Tahap ketagihan tinggi. Anda tidak dapat mengawal
tabiat merokok anda! Apabila anda membuat keputusan
untuk berhenti, mungkin anda mahu bertanya kepada
doktor anda mengenai terapi penggantian nikotin atau ubat-
ubatan lain untuk membantu”

39. Pemeriksaan Fizikal & Ujian Klinikal
1. Pemeriksaan Umum:
- Vital sign (BP & PR), BMI (Ht & Wt), Sign of nicotine
2. Pemeriksaan Khusus:
- Respi & CVS system
- Peak Flow Meter
- ECG (jika perlu)
- CXR (jika perlu)
- CO Analyzer
- Spirometer

40. Rawatan Bukan Farmakologi
PRINSIP 5R
1- RELEVANCE
2- RISKS
3- REWARDS
4- ROADBLOCKS
5- REPITITION
D.E.A.D Strategy
D – DELAY
E – ESCAPE
A – AVOID
D - DISTRACT

41. Rawatan Farmakologi
• Nicotine-based:
- Terapi Gantian Nikotin (NRT)
 Nicotine Patch (5mg, 10mg, 15mg)
 Nicotine Gum (2mg, 4mg)
• Non-nicotine based:
- Champix (varenicline)

43. Nicotine Gum
• 1st line pharmacotherapy
• 2 strength: 2mg & 4mg
2mg: <20 cig/day
4mg: ≥20cig/day
• Tidak dibenarkan
makan/minum 15 min
sebelum/semasa/selepas
mengunyah gula getah
• SE (mild, transient): jaw
ache, mouth soreness,
hiccups, dyspepsia
• 3 months : 8-12 gum/day
*NOT MORE THAN
24 gums/day
• DO NOT take double dose
if forget to use (chew only
1 gum at 1 time)
• NOT for pregnant,
breastfeeding, smoker
<18y.o

45. Nicotine Patch
• 1st line pharmacotherapy
• Membekalkan nikotin
selama 16 jam sewaktu
berjaga
• 2 strength; 10mg, 15mg
• <15 btg sehari:
15mg/day for 2 months
then, 10mg/day for 1
month
• ≥ 15 btg sehari:
25mg/day for 2 months
then, 15mg/day for 2 weeks
then, 10mg/day for 2 weeks
• Cara-cara;
- guna sebaik saja bangun dari
tidur
- tanggal patch sebelum tidur
- tampal tempat berlainan utk
elak kerengsaan kulit
- clean, dry, hairless location
(eg; shoulder, upper arm, hip)
- rest previous site at least 1
week
- remove after 16H
- basuh tangan sebelum guna
-

47. Nicotine Patch
• SE:
- skin itchiness (~50%;
self limiting, treat with
HCT)
- insomnia
- headache
• Smokers with time-to-
first cigarette (TTFC) of
within 30min, benefit of
putting patch before
sleeping, so plasma
nicotine level is highest
upon waking up 6-8H
post patch application

49. Varenicline
• 1st line pharmacotherapy
• Ambil utk 12 week
• Pt should SET DATE TO
QUIT
• Start 1-2 weeks before quit
date
• Tidak boleh diambil oleh
perokok:
- bawah umur 18 tahun
• Special precaution:
- Renal failure
- Hemodialysis
- U/L serious Psychiatic
disorder
• Swallowed with water taken
with or without food

50. Varenicline
• SE:
- nauseated
- giddiness
- insomnia
- abnormal dream
- GIT upset
- increase appetite
- fatigue
• At the end of
treatment, SE-related to
stop varenicline:
- irritability
- urge to smoke
- depression
- insomnia
TEMPOH DOS
1st & 2nd Week
(Starter Pack)
Hari 1-3 0.5mg OD
Hari 4-7 0.5mg BD
Hari 8-14 1mg BD
3rd – 12th Week
(Maintainance
Pack)
Hari 15
seterusnya
1mg BD

51. Varenicline
• Mild to mod renal
impairment (30-80
mL/min): NO DOSAGE
ADJUSTMENT
• Mod renal impairment
not tolerable with
adverse effect : 1mg OD
• Severe renal impairment
(<30mL/min) : 0.5mg OD
x 3/7, then 1mg OD
• Liver impairment : NO
DOSAGE ADJUSTMENT
• Elderly: NO DOSAGE
ADJUSTMENT

52. Follow up
• 1st month : every week
• 2nd & 3rd month : every 2 week
• 4th – 6th month : every 4 week
• Up to 1 year : every 12 week

53. Contoh Klinik KBM HRPZ II

55. Kejayaan KBM
• QUITTER - successfully quit smoking if
abstinent without even a single puff of
cigarette for at least six months from the last
cigarette (which is also his Quit Date).

56. Reference
1. CPG on Treatment of Tobacco Use Disorder 2016
by Ministry of Health Malaysia
2. Garis Panduan Perkhidmatan Berhenti Merokok
Di Klinik Kesihatan by Bahagian Pembangunan
Kesihatan Keluarga Kementerian Kesihatan
Malaysia Julai 2011
3. Quick Reference Guide Perkhidmatan Berhenti
Merokok Di Fasiliti Kesihatan

57. THANK YOU