Yπεύθυνη καθηγήτρια: Ζαρκογιάννη Εύα

1. Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ Τ Ο Μ Α Θ Η Μ Α Τ Η Σ Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α Σ
Α Π Ο Τ Ο Υ Σ Μ Α Θ Η Τ Ε Σ :
Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Γ Ε Ω Ρ Γ Ο Υ Λ Η
Μ Α Ρ Ι Α Δ Ε Μ Ε Ρ Τ Ζ Η
Μ Ι Χ Α Λ Η Α Γ Γ Ε Λ Ό Π Ο Υ Λ Ο
Λ Ε Υ Τ Ε Ρ Η Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ι Α Δ Η
Κ Ω Ν Σ Τ Α Ν Τ Ι Ν Ο Κ Ο Υ Ρ Μ Π Ε Τ Η
Tα απομνημονεύματα του
Κολοκοτρώνη
(για την περίοδο 1770 έως 1836)

2. Συγγραφέας
 Ο Γεώργιος Τερτσέτης (1800
Ζάκυνθο-1874 Αθήνα) ήταν
Έλληνας αγωνιστής της
επανάστασης του 1821,
ιστορικός, πολιτικός,
συγγραφέας, ποιητής,
φιλόσοφος,
απομνημονευματογράφος και
νομικός.
 Είχε διοριστεί αρχειοφύλακας
στη βιβλιοθήκη της βουλής
στο νεοσύστατο Ελληνικό
κράτος, θέση που κράτησε
μέχρι το θάνατο του.

3. Συγγραφέας
 Ο πατέρας του τον βάφτισε καθολικό, μα η μητέρα
τον βούτηξε κρυφά στην ορθόδοξη κολυμπήθρα.
Όταν το έμαθε ο πατέρας του, τον ξαναβάφτισε για
τρίτη φορά καθολικό. Όταν μεγάλωσε ο Τερτσέτης
προτίμησε το ορθόδοξο βάπτισμα.
 Το 1816 έφυγε για την Ιταλία , όπου σπούδασε στο
πανεπιστήμιο της Πάντοβα νομικά καθώς και
λατινική - ιταλική φιλολογία.

4. Λίγα λόγια για το έργο
 Στα τελευταία χρόνια της
ζωής του ο «Γέρος του
Μοριά», Θεόδωρος
Κολοκοτρώνης υπαγόρευσε
στον λόγιο Γεώργιο
Τερτσέτη τα
«Απομνημονεύματά» του,
τα οποία αποτελούν
πολύτιμη πηγή για την
Ελληνική Επανάσταση και
ένα από τα σπουδαιότερα
μνημεία της νεοελληνικής
γραμματείας.

5. Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
 Ήταν Αρχιστράτηγος και ηγετική μορφή της
επανάστασης. Καταγόταν από ιστορική οικογένεια
που είχε αποτίσει βαρύ φόρο αίματος στο όνομα της
πατρίδος. Γεννήθηκε στις 3 Απριλίου 1770 εν μέσω
της Επανάστασης των Ορλωφικών. Έγινε κλέφτης
σε ηλικία μόλις 15 ετών και πρωτοπαλίκαρο του
ξακουστού καπετάνιου Ζαχαριά.

6. Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
 Αργότερα συγκρότησε δικό του σώμα και έγινε
αρχηγός της συνομοσπονδίας κλεφτών του Μοριά.
Έκανε συνεχείς ξαφνικές επιθέσεις εναντίον των
Τούρκων και πέτυχε σε αρκετά μεγάλο βαθμό την
απελευθέρωση της κεντρικής Πελοποννήσου. Το
1805 συμμετείχε στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο ως
κουρσάρος με τα λεγόμενα μαύρα καράβια.

7. Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
 Στις 13 Μαΐου έγινε μάχη στο Βαλτέτσι την οποία
κέρδισαν οι Έλληνες χάρις σε ιδιοφυή ελιγμό του
Κολοκοτρώνη που θύμιζε την « λαβίδα του Μιλτιάδη». Η
πολιορκία στένεψε και στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 έγινε η
απελευθέρωση της Τριπολιτσάς μετά από περισσότερα
από 400 χρόνια σκλαβιάς.
 Τον Ιούνιο του 1822 ο Δράμαλης με στρατιά 30000
ανδρών στάλθηκε για να καταπνίξει την Επανάσταση.
Τότε ο Κολοκοτρώνης εφάρμοσε την τακτική της
καμένης Γης. Η μάχη των Δερβενακίων ήταν μια
τεράστια νίκη που επετεύχθη χάρις στην μεγαλοφυία του
Κολοκοτρώνη.

8. Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
 Ο Κολοκοτρώνης με την ίδρυση του Νέου Κράτους
στήριξε τον Καποδίστρια και διατήρησε το αξίωμα
του συμβάλλοντας στην πάταξη της ληστείας. Όμως
με την έλευση του Όθωνα θεωρήθηκε εχθρός της
αντιβασιλείας και φυλακίστηκε για δύο χρόνια.
Τελικά πέθανε το 1843 σε ηλικία 73 ετών
 Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ήταν ένας από τους
μεγαλύτερους ήρωες του Ελληνικού Έθνους.

9. Λίγα λόγια για το έργο
 Τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη αποτελούν
τη μια εκ των τριών προφορικών αφηγήσεων
αγωνιστών του απελευθερωτικού αγώνα του '21, που
κατέγραψε ο Γεώργιος Τερτσέτης.

10. Λίγα λόγια για το έργο
 Η κομβική για τον αγώνα μορφή του Κολοκοτρώνη
κατέχει περίλαμπρη θέση στο πάνθεον των ηρώων
της νεώτερης ελληνικής ιστορίας ενώ, τα
απομνημόνευματά του φέρουν τη θέρμη του
ανθρώπου που δεν είναι μονάχα αυτόπτης, αλλά και
πρωταγωνιστής των γεγονότων που ιστορεί.
 Η μαρτυρία, του θα είχε χαθεί αν ο Επτανήσιος
ποιητής και δικαστής δεν τον έπειθε να ιστορήσει τα
έργα του.

11. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Επιθυμία για ελευθερία
2. Αποσπάσματα:

12. Επιθυμία για ελευθερία
 «Όταν αποφασίσαμε να κάμομε την Επανάσταση, δεν
εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα ούτε πώς δεν έχομε
άρματα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας
πόλεις ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε: "πού πάτε εδώ να
πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα;", άλλά ως μία
βροχή έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας,
και όλοι, και ο κλήρος μας και οι προεστοί και οι
καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί
και μεγάλοι, όλοι, εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και
εκάμαμε την Επανάσταση».
 «Εβαπτίσθημεν μία φορά με το λάδι, βαπτιζόμεθα και
άλλην μίαν με το αίμα δια την ελευθερίαν της πατρίδος».

13. Επιθυμία για ελευθερία
3. Ανάλυση: Ο Κολοκοτρώνης με αυτό του το λόγο μας
δείχνει ότι την έναρξη της Επανάστασης οι Έλληνες
δεν την αποφάσισαν με βάση τη λογική (εφόσον
γνώριζαν ότι δεν ήταν ούτε κατάλληλα οπλισμένοι,
ούτε είχαν τα πλεονεκτήματα της οχύρωσης των
Τούρκων) αλλά αποφάσισαν με βάση το συναίσθημα
και τη βαθιά επιθυμία τους για ελευθερία. Για το λόγο
αυτό η απόφασή τους χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη
γενναιότητα. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά ότι
κανένας «φρόνιμος» δεν επιχείρησε να σταματήσει την
επανάσταση, αφού όλοι επιζητούσαν την
απελευθέρωση.

14. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Αυτοθυσία για την πατρίδα
2. Απόσπασμα: «O Ιμπραΐμης μου επαράγγειλε μια
φορά διατί δεν στέκω να πολεμήσωμεν (κατά
μέτωπον). Εγώ του αποκρίθηκα, ας πάρη
πεντακόσιους, χίλιους, και παίρνω και εγώ άλλους
τόσους, και τότε πολεμούμε, ή αν θέλη ας έλθη και
να μονομαχήσωμεν οι δύο. Αυτός δεν με
αποκρίθηκε εις κανένα. Και αν ήθελε το δεχθή το
έκαμνα με όλην την καρδιάν, διότι έλεγα αν
χανόμουν, ας πήγαινα, αν τον χαλούσα, εγλύτωνα
το έθνος μου».

15. Αυτοθυσία για την πατρίδα
3. Ανάλυση: Από την αναφορά αυτή καταλαβαίνουμε
ότι ο Κολοκοτρώνης θα έκανε τα πάντα και θα
έδινε και τη ζωή του για την ελευθερία της
Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια του αγώνα, απώτερος
σκοπός του ήταν η απελευθέρωση του έθνους και
όχι η ζωή του.

16. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Πιστός στην φιλία
2. Απόσπασμα: «Ήλθε ο Μπέης ο Κουμουντουράκης
εις Καλαμάτα με εξήντα ανθρώπους, εγώ είχα
δεκαοχτώ. Με εμπόδιζαν να βοηθήσω τον
Κουμουντουράκη, αλλά έπρεπε να τον βοηθήσω εξ
αιτίας της φιλίας.»

17. Πιστός στην φιλία
3. Ανάλυση: Ο Κολοκοτρώνης, επειδή ήταν καλός
φίλος, δεν ήθελε να αφήνει τους φίλους του
αβοήθητους και όποτε τον χρειάζονταν και τον
καλούσαν να βοηθήσει δεν δίσταζε και ήταν
πρόθυμος.

18. Στάση ζωής
1. Θεματικός άξονας: Φροντίδα για την οικογένεια
2. Απόσπασμα: «Εις τους έξη χρόνους επάνου,
έβγαλα τα παιδιά μου εις ένα χωριό, Γιανιτσά,
πλησίον της Καλαμάτας, διατί μου ήρχετο
καλύτερα δια την ζωοτροφίαν.»
«Τα έβγαλα τα παιδιά μου εις την Καρύταινα.»
«Ταις φαμελιαίς μας ταις είχαμε εις του Παλούμπα.»
«Εκράτησα μόνον 19 συγγενείς μου και έναν καπετάν
Γιώργο, όπου δεν είχε πού να υπάγη.»

19. Φροντίδα για την οικογένεια
«Τότε επήρα ταις φαμίλιαις μαζί έως ότου ηύρα
ανοικτόν τον δρόμον, ταις αφήκαμε και επήραμε της
Τριπολιτσάς και επήγαμε εις το Βαλτέτσι αποπάνω να
λημεριάσωμε.»
3. Ανάλυση: Ο Κολοκοτρώνης, παρόλο που είχε να
ρυθμίζει και να οργανώνει τα θέματα της
επανάστασης, ποτέ του δεν ξεχνούσε να φροντίζει
για την οικογένειά του και να τους μεταφέρει σε
μέρη στα οποία εκείνος θεωρούσε ότι θα ήταν
ασφαλείς.

20. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Πατριωτισμός
2. Απόσπασμα: Ζώντας στη Ζάκυνθο γύριζε συχνά τα
μάτια κι αγνάντευε τα βουνά του Μωριά.
-Αχ ,έλεγε, δεν θα ξανάρθη πάλι το σεφέρι; Δε θ’
αντιλαλήση πάλι στης ράχες του Μωριά το ντουφέκι το
Κολοκοτρωναίικο;
Εσυνήθιζε και έπαιρνε τον Κουλίνον μικρόν την ηλικίαν
και ανέβαιναν από την Παναγίαν του Πικρίδη το δρόμον
του κάστρου, εις Ζάκυνθον, του έδειχνε την Πελοπόννησον
και τα βουνά της και του έλεγε:
Εκεί έζησαν οι προπάτορές μας, τώρα η γη εκείνη στενάζει
εις τον ζυγόν κ.τ.λ.

21. Πατριωτισμός
3. Ανάλυση: Ουσιαστικά σε αυτό το απόσπασμα ο
Κολοκοτρώνης δείχνει την αγάπη του προς την
πατρίδα μέσα από την νοσταλγία που
δημιουργείται, καθώς θυμάται και αναπολεί τα
παλιά. Μέσα από όλα αυτά δημιουργείται και το
συναίσθημα πόνου για αυτά που έχει υποστεί
εκείνη την περίοδο η πατρίδα του.

22. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Αυστηρότητα
2. Απόσπασμα: «Όποιο χωριό δεν ήθελε να
ακολουθήσει την φωνήν της πατρίδος, τσεκούρι
και φωτιά»
«Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους
χριστιανούς»

23. Αυστηρότητα
3. Ανάλυση: Ο Κολοκοτρώνης είπε αυτές τις δύο
φράσεις σε μία από τις πιο δύσκολες περιόδους της
επανάστασης. Εκείνη την περίοδο, πολλοί Έλληνες
φοβούμενοι τους Τούρκους υποτάχθηκαν και
αλλαξοπίστησαν. Έτσι ο Κολοκοτρώνης, απείλησε
ότι θα κάψει και θα σκοτώσει τους προδότες
Έλληνες. Με αυτόν τον απειλητικό τρόπο,
προσπαθούσε έστω και τελευταία στιγμή να τους
συνετίσει και να τους εμποδίσει από το να πάνε με
τους Τούρκους, γιατί τότε έπρεπε να ήταν πιο
ενωμένοι από ποτέ.

24. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Σεβασμός για τους νεκρούς
2. Απόσπασμα: «Αφού εγλυτώσαμεν από τον πόλεμον και
επεστρέψαμεν εις το χωριό Βαλτέτσι ηύραμεν τους
σκοτωμένους χριστιανούς και δεν εζυγώναμεν κανένας
μας εις αυτούς κοντά. Εκιτρινίσαμεν από τον φόβο μας,
διότι πρώτην φοράν είδαμεν ανθρώπους σκοτωμένους.
Ο δε Κολοκοτρώνης δια να μας ενθαρύννη εμάζωνε τα
κομμάτια του καθενός νεκρού, τα εφίλει και έλεγεν εις
τους τριγύρω στρατιώτας, ότι αυτοί είναι άγιοι και ότι
θα υπάγουν εις τον παράδεισον σαν μάρτυρες και τότε
εζυγώσαμεν και τους εθάψαμεν.»

25. Σεβασμός για τους νεκρούς
3. Ανάλυση: Σε αυτό το
απόσπασμα βλέπουμε πόσο
σημαντικοί ήταν οι νεκροί
του πολέμου για τους
επαναστάτες. Αυτό το
καταλάβαμε ιδιαίτερα και
από την πράξη του
Κολοκοτρώνη, που τους
ανέφερε μέχρι και άγιους.
Επίσης θεωρούνταν πως θα
πάνε στον παράδεισο.

26. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Αδελφικότητα και
συντροφικότητα
2. Απόσπασμα: «Μου είπαν:
-Σαν να είσαι ανήμπορος κάτσε»
- Οι αδελφοί μου πάνε να σκοτωθούν και εγώ να
κάτσω;»
3. Ανάλυση: Ο Κολοκοτρώνης πάντα προσπαθούσε να
βοηθήσει τους συμπολεμιστές του, τους οποίους
θεωρούσε αδέρφια του. Γι’ αυτόν τον λόγο, ποτέ
δεν έχασε μάχη όσο κουρασμένος κι αν ήταν,
επειδή δεν μπορούσε να κάθεται όταν οι
συμπολεμιστές του πολεμούσαν.

27. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Παρότρυνση για μόρφωση
2. Απόσπασμα: «Να δοθείτε εις τας σπουδάς σας και
καλύτερανα κοπιάσετε ολίγον δύο και τρεις
χρόνους και να ζήσετε ελεύθεροι εις το υπόλοιπο
της ζωής σας, παρά να περάσετε τεσσάρους –
πέντε χρόνους τη νεότητά σας και να μείνετε
αγράμματοι»
«Η μαθησή σας να μην γίνει σκερπάνι μόνο διά το
ατομό σας, αλλά να κοιτάζει το καλό της κοινότητας»

28. Παρότρυνση για μόρφωση
3. Ανάλυση: Ο Κολοκοτρώνης ενθάρρυνε συχνά τους
νέους να μορφώνονται, αφού πίστευε, ότι η
μόρφωση ήταν το μέσο για την ελευθερία και την
ολοκλήρωση του ανθρώπου. Με την μόρφωση θα
μπορούσαν οι νέοι να προσφέρουν περισσότερα
πράγματα στην πατρίδα και να βελτιώσουν την
χώρα. Επίσης, έλεγε ότι η μάθησή τους πρέπει να
αποβλέπει στο καλό ολόκληρης της κοινωνίας και
όχι μόνο στο προσωπικό όφελος.

29. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Κλέφτικη ζωή
2. Απόσπασμα: σελ. 15-20
3. Ανάλυση: Ο Κολοκοτρώνης προφανώς και
ακολουθούσε κλέφτικη ζωή, αφού αποφάσισε να
αγωνιστεί για την πατρίδα του μέχρι το τέλος και
έπρεπε να προφυλάσσεται από τους Τούρκους.
Ακόμα μέσα από αυτές τις σελίδες καταλαβαίνουμε
ότι ο Κολοκοτρώνης δεν παρατάει όποια δουλειά
του ανατίθεται και αγωνίζεται με μόχθο για να την
πετύχει.

30. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Ενθάρρυνση
2. Απόσπασμα: «Όταν εκκίνησα διά να υπάγω εις το
Βαλτέτσι , εις τον δρόμον εβγήκαν τρεις λαγοί και τους
έπιασαν οι Έλληνες ζωντανούς. Τότε τους είπα: “Η νίκη
παιδιά είναι δική μας”»
3. Ανάλυση: Με αυτήν την φράση, ο Κολοκοτρώνης
προσπαθεί να ανυψώσει το ηθικό των στρατιωτών και
να τους ενθαρρύνει πριν από την μάχη. Για να το
καταφέρει αυτό έχει χρησιμοποιήσει μία
προκατάληψη, δηλαδή ότι αν δεις λαγούς και τους
πιάσεις, τότε θα κερδίσεις, ενώ αν δεν τους πιάσεις θα
χάσεις. Από αυτό το γεγονός, μπορούμε να
αντιληφθούμε την εξυπνάδα και την πονηριά του.

31. Στάσεις ζωής
1. Θεματικός άξονας: Ταπεινότητα
2. Απόσπασμα: «Παιδιά μου! Εις τον τόπο τούτο, όπου
εγώ πατώ σήμερα, επατούσαν και δημιουργούσαν τον
παλαιό καιρό άνδρες σοφοί και άνδρες με τους
οποίους δεν είμαι άξιος να συγκριθώ και ούτε να
φτάσω τα ίχνη των»
3. Ανάλυση: Ο Κολοκοτρώνης, αν και είχε τεράστια
επιρροή στην ελληνική επανάσταση και είχε συμβάλει
στην ελευθερία της Ελλάδος, παρέμενε ταπεινός και
συγκρατημένος και πίστευε ότι δεν μπορούσε να
συγκριθεί με τους προγόνους του, οι οποίοι είχαν
καταφέρει περισσότερα πράγματα. Με αυτόν τον
τρόπο, δεν εφησυχαζόταν και προσπαθούσε πάντα με
τον ίδιο ζήλο να βοηθήσει την πατρίδα του.

32. Μήνυμα ολόκληρου του βιβλίου
 Τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη μας δίνουν
πληροφορίες για την ζωή του Κολοκοτρώνη αλλά και
ιστορικά γεγονότα γενικότερα για την Επανάσταση
του 1821. Παράλληλα όμως μπορούμε να
καταλάβουμε κάποιες πτυχές του χαρακτήρα του,
που δεν θα τις μαθαίναμε με άλλον τρόπο, αφού οι
περισσότεροι τον έχουν στο μυαλό τους μόνο με την
πολεμική του δράση. Παίρνουμε ακόμα πληροφορίες
για τις αξίες της ζωής του όπως είναι η φιλία, η
οικογένεια, η ταπεινότητα και η αδερφικότητα.