PPPJ1153 Sejarah Islam 11-656H, 2016 Jabatan Pengajian Arab dan Tamadun Islam, FPI, UKM "Perkuliahan 11: Kerajaan Fatimiyyah"

1. Kerajaan
Fatimiyyah
PJ1153 SEJARAH ISLAM 11-656H
2016, K-11: Ezad Azraai Jamsari, JPATI

2. OBJEKTIF KULIAH M11
•Memahami sejarah
kemunculan Kerajaan
Fatimiyyah.
•Mengenal pasti peranan
dan sumbangan Kerajaan
Fatimiyyah.
Kuliah 11 / 2

3. ASAL-USUL FATIMIYYAH
• Fatimiyyah dinisbahkan kepada puteri
Rasulullah (s.a.w.).
• Ia juga dinisbahkan kepada cucu Ali, iaitu
Fatimah bt. al-Husayn.
• Ia juga dinisbahkan kepada ibu Ali, iaitu
Fatimah bt. Asad.
• Qaramitah: Ia dinisbahkan kepada ketua
mereka; Fatimah bt. Husayn b. Zikrawayh.
• Mereka berjaya tubuhkan kerajaan di Afrika
Utara dan Mesir.
• Mereka ialah pengikut anak Ja’far al-Sadiq.
Kuliah 11 / 3

4. ASAL-USUL FATIMIYYAH
• Ja’far, ada dua anak: Musa al-Kazim dan
Isma’il.
• Dipimpin oleh ‘Ubayd Allah b. Husayn, ada
kaitan secara langsung dengan Syiah
Isma’iliyyah.
• ‘Ubayd Allah berasal dari Yaman; dikenali
sebagai al-Mahdi.
• Barbar Kutamah menjadi penyokongnya, dan
berjaya kalahkan Kerajaan Aghlabiyyah.
• Berjaya tubuhkan Kerajaan Fatimiyyah di
Qayrawan 296H/909M.
Kuliah 11 / 4

5. ASAL-USUL FATIMIYYAH
• ‘Ubayd Allah isytihar dirinya sebagai al-Imam.
• Al-Raqqadah menjadi pusat pentadbiran.
• Pemerintahan Sunni bertukar menjadi Syiah di
Afrika Utara.
• Fatimiyyah mula berhasrat untuk menawan
Mesir.
• Mereka cuba tawan Iskandariyyah tapi gagal.
• Panglima Jawhar berjaya tawan Mesir pada
358H/969M.
• Al-Mansuriyyah menjadi ibu kota Fatimiyyah.
• Ia ditukar nama menjadi al-Qahirah.
Kuliah 11 / 5

6. ASAL-USUL FATIMIYYAH
• Jawhar berjaya tundukkan Kerajaan
Ikhshidiyyah.
• Jawhar mula berhasrat untuk kuasai wilayah
Sham yang berada di bawah pemerintahan
Qaramitah.
• Jawhar mula beralih untuk kuasai
Semenanjung Tanah Arab.
• Berjaya kuasai Makkah dan Madinah 971M.
• Jawhar mula berhasrat untuk kuasa Bayt al-
Muqaddis tapi terbatal kerana perlu
pertahankan al-Qahirah drpd Qaramitah.
Kuliah 11 / 6

7. ASAL-USUL FATIMIYYAH
• Fatimiyyah kurangkan gerakan perluasan
wilayah dan memberi tumpuan kepada aspek
pembangunan negara.
• Fatimiyyah mula tidak stabil selepas kematian
Jawhar pada 381H.
• Banyak wilayah yang sebelum ini dikuasai
Fatimiyyah berusaha untuk bebaskan diri.
• Ketika ini, Fatimiyyah mula menjalin
hubungan baik dengan Kerajaan Byzantine.
• Perjanjian damai dimeterai pada 429H.
• Nasrani bebas berkembang di Mesir.
Kuliah 11 / 7

8. POLISI PENTADBIRAN
• Fatimiyyah gunakan model ‘Abbasiyyah.
• Segala urusan pengagihan kuasa dilakukan
tanpa sebarang diskriminasi.
• Sistem wazir turut diwujudkan.
• Golongan Sunni tidak diketepikan.
• Ini berbeza dengan apa yang berlaku di
Baghdad pada masa Buwayh menguasai.
• Mereka tidak mengenakan tekanan
terhadap masyarakat untuk menerima
Syiah.
Kuliah 11 / 8

9. POLISI PENTADBIRAN
• Namun mereka masih berhasrat utk
syiahkan orang lain: al-Azhar.
• Penubuhan al-Azhar mempunyai agenda
tersendiri dan tersembunyi.
• Fatimiyyah cuba untuk perkenalkan
budaya Parsi di Mesir.
• Ia melibatkan pelbagai sektor seperti adat
resam, pentadbiran dan pembangunan.
• Misalnya, bangunan, hidup mewah
dikelilingi hamba.
Kuliah 11 / 9

10. • Penubuhan Fatimiyyah merupakan cabaran
terbesar ‘Abbasiyyah.
• Ia melibatkan semua aspek pemerintahan.
• Terdapat wilayah yang tukar ketaatan: dari
‘Abbasiyyah kepada Fatimiyyah.
• Ketika Fatimiyyah berada di puncak,
‘Abbasiyyah berada dalam kancak konflik.
• ‘Abbasiyyah sedang dikuasai Syiah Buwayh.
• Fatimiyyah lebih berperanan dan kuat
berbanding ‘Abbasiyyah yang sudah uzur.
• Fatimiyyah begitu prihatin dengan
pembangunan; material & fizikal.
IMPLIKASI kepada ‘ABBASIYYAH
Kuliah 11 / 10

11. • Sumbangan Fatimiyyah dalam aspek
pembangunan diterima oleh masyarakat
sepenuh hati.
• Zaman al-‘Aziz dianggap sebagai zaman
paling aman kerana keadilan ditegakkan.
• Fatimiyyah berjaya tonjolkan peranan
sebagai sebuah kerajaan bertanggungjawab
kepada rakyat dan negara.
• Mereka pernah isytihar jihad dalam Perang
Salib menentang Byzantine.
• Rakyat menerima pimpinan Syiah demi
kemaslahatan masing-masing.
IMPLIKASI TERHADAP ABBSIYYAH
Kuliah 11 / 11

12. • Fatimiyyah memerintah selama lebih
kurang 250 tahun; 25 tahun pertama
dianggap sebagai cemerlang.
• Al-‘Aziz; era kecemerlangan Fatimiyyah.
• Fatimiyyah gagal dapatkan pengiktirafan
Buwayh di Baghdad walaupun Syiah.
• Fatimiyyah amat menitikberatkan aspek
pembangunan; material dan fizikal.
• Ini menyebabkan hingga kini Syiah masih
mendominasi wilayah Afrika Utara.
RUMUSAN
Kuliah 11 / 12