PPPJ1153 Sejarah Islam 11-656H, 2016 Jabatan Pengajian Arab dan Tamadun Islam, FPI, UKM "Perkuliahan 12: Golongan Saffariyyah dan Kerajaan ‘Abbasiyyah"

1. Golongan
Saffariyyah dan
Kerajaan
‘Abbasiyyah
PJ1153 SEJARAH ISLAM 11-656H
2016, K-12: Ezad Azraai Jamsari, JPATI

2. OBJEKTIF KULIAH M12
Memahami sejarah
kemunculan golongan
Saffariyyah.
Mengenal pasti peranan dan
sumbangan golongan
Saffariyyah dalam sejarah
Islam.
Kuliah 12 / 2

3. GOLONGAN SAFFARIYYAH
 Saffariyyah: Satu kumpulan orang Parsi yang
berasal dari wilayah Sistan; pengikut Ya’qub
b. Layth al-Saffar; dihormati masyarakat.
 Ya’qub ialah seorang pengusaha industri
memproses emas dan tembaga; hartawan.
 Namun beliau ialah seorang yang warak dan
zahid; sederhana.
 Keluarga Ya’qub dikenali Saffariyyah kerana
pekerjaan bukan kerana keturunan.
 Organisasi Saffariyyah berperanan sebagai
kesatuan sekerja.
Kuliah 12 / 3

4. GOLONGAN SAFFARIYYAH
 Kerajaan ‘Abbasiyyah ketika ini tidak kuat;
muncul kerajaan kecil (duwaylat).
 Kuasa tentera juga tidak berpusat; menjadi
kuasa regional.
 Ini menyebabkan Kerajaan ‘Abbasiyyah tidak
berdaya untuk mengatasi segala bentuk
pemberontakan dan kemunculan kerajaan lain
yang lebih gagah.
 Kerajaan Tahiriyyah menguasai wilayah Parsi
bagi pihak ‘Abbasiyyah ketika ini.
 Namun ia lemah berhadapan dengan Khawarij.
Kuliah 12 / 4

5. GOLONGAN SAFFARIYYAH
 Bagi mengatasi kelemahan Kerajaan
Tahiriyyah berhadapan dengan Khawarij,
muncul pula kumpulan sukarelawan.
 Yang paling cergas ialah Saffariyyah (Ya’qub b.
Layth) dan Kinaniyyah (Salih b. al-Nadr).
 Kedua-dua kumpulan ini kemudiannya
bergabung untuk menentang Khawarij.
 Kumpulan ini dikenali al-Mutawwi‘in.
 Ia diketuai oleh Salih (amir) dan Ya’qub
menjadi ketua tentera.
 Ini menunjukkan sikap toleransi Ya’qub.
Kuliah 12 / 5

6. GOLONGAN SAFFARIYYAH
 Setelah Salih meninggal, Ya’qub ambil alih.
 Al-Mutawwi‘in berjaya kecapi beberapa
kemenangan; mula masyhur di kalangan
rakyat.
 Kumpulan dikenali semula sebagai Saffariyyah
dan bertukar menjadi sebuah organisasi yang
berorientasikan politik; tidak lagi sosial.
 Ia bukan sahaja mahu menentang Khawarij,
tetapi turut berhasrat untuk ambil alih kuasa
daripada Tahiriyyah yang lemah.
 Kepimpinan Ya’qub dialu2kan oleh rakyat.
Kuliah 12 / 6

7. KEJAYAAN SAFFARIYYAH
 Ya’qub berjaya kumpulkan sokongan
penduduk Sistan dan kumpulan kecil untuk
bergabung tenaga.
 Beliau berjaya lakukan kejutan besar dengan
kalahkan kumpulan utama Khawarij, pimpinan
‘Ammar b. Yasir al-Sharat.
 Pushang dijadikan pusat gerakan Ya’qub.
 Beliau berhasrat untuk memerintah seluruh
wilayah Parsi.
 Sebahagian pengikutnya menentang kerana
tidak mahu dianggap penderhaka.
 Perpecahan mula berlaku dalam kumpulan ini.
Kuliah 12 / 7

8. KEJAYAAN SAFFARIYYAH
 Kredibiliti dan populariti Ya’qub mula terjejas
di kalangan pengikutnya.
 Ya’qub terpaksa bekerjasama dengan saki baki
kumpulan Khawarij untuk tumpaskan Kerajaan
Tahiriyyah.
 Puak Khawarij mula berpindah secara besar-
besaran ke Parsi.
 Gandingan Saffariyyah-Khawarij memang
ganjil; pelik tapi benar.
 Ya’qub sanggup buat apa saja kerana kuasa.
 Mazhab: sunni atau khariji?
 Mereka berjaya menawan Herat.
Kuliah 12 / 8

9. KEJAYAAN SAFFARIYYAH
 Khalifah ‘Abbasiyyah mula risau kerana
Ya’qub berjaya tawan Pushang dan Herat.
 Ramai pihak yang tidak bersetuju sebelum ini,
mula menyokong Ya’qub.
 Apatah lagi bentuk pentadbiran yang
sederhana amat menarik perhatian mereka.
 Beliau kemudiannya berjaya tawan wilayah
Kirman dan Fars.
 Khalifah al-Mu’taz cuba melagakan antara
Tahiriyyah dan Saffariyyah.
 Berlaku pula tawar menawar antara Khalifah
dengan Ya’qub.
Kuliah 12 / 9

10. KEJAYAAN SAFFARIYYAH
 Malah Ya’qub bersetuju untuk bayar ufti 15
ribu dirham kepada ‘Abbasiyyah, tidak
termasuk hadiah dan barangan berharga lain.
 Khalifah tetap curiga dan Ya’qub terus
perluaskan wilayahnya dengan menawan
Shiraz.
 259H/872M: Ya’qub berjaya tawan Khurasan
daripada kuasa Tahiriyyah.
 Ya’qub pun menukar polisi perluasan wilayah
dan cuba jalinkan hubungan baik dengan
Khalifah ‘Abbasiyyah selepas mengalami
persitiwa gempa bumi yang kuat.
Kuliah 12 / 10

11.  262H/875M: Ya’qub pohon pengiktirafan
‘Abbasiyyah sebagai pemerintah sah bagi
Khurasan (Parsi),menggantikan Tahiriyyah.
 Khalifah ambil sikap tarik tali; lantik Ya’qub
sebagai gabenor Kirman dan Fars.
 Ya’qub terus yakinkan Khalifah bahawa
beliau amat taat kepadanya; beri hadiah,
cetak wang emas guna nama Khalifah, sebut
nama Khalifah dalam khutbah Jumaat.
 Khalifah tetap waspada; tawarkan jawatan
Ketua Polis Baghdad.
 Ya’qub mula rasa tertipu dan bertindak.
PENGIKTIRAFAN
Kuliah 12 / 11

12.  Ya’qub putuskan hubungan diplomatik
dengan ‘Abbasiyyah.
 Ufti dan kiriman cukai dihentikan.
 Beliau isytiharkan dirinya sebagai Amir al-
Mu’minin dan berhasrat untuk tawan kota
Baghdad.
 Ketika ini, Khawarij mula sedar mereka
dipermain dan dipergunakan Ya’qub.
 Mereka tarik diri daripada menyokong
hasrat Ya’qub menawan Baghdad.
 Ya’qub mula bebaskan tawanan penjara dan
latih mereka sebagai tentera Saffariyyah.
PENGIKTIRAFAN
Kuliah 12 / 12

13.  Tindakan nekad Ya’qub ini menggemparkan
‘Abbasiyyah.
 Khalifah bersetuju serahkan Khurasan
kepada Ya’qub, malah turut lantik beliau
sebagai Ketua Polis Baghdad.
 Akan tetapi, tawaran sudah terlambat dan
tentera Ya’qub sudah menghampiri kota
Baghdad.
 Khalifah turut bersiap sedia untuk
berperang.
 Perang meletus antara ‘Abbasiyyah dan
tentera Saffariyyah; survival.
PENGIKTIRAFAN
Kuliah 12 / 13

14.  Tentera Ya’qub tewas dan beliau mula
mengganas dalam perjalanan pulang dari
Baghdad ke Parsi.
 Beliau akhirnya menjadi tidal stabil; mental
dan fizikal.
 Beliau serahkan kepimpinan kepada
adiknya, ‘Amr b. Layth.
 Hubungan Saffariyyah-‘Abbasiyyah mula
pulih.
 Beliau akhirnya dilantik sebagai Gabenor
bagi seluruh wilayah Parsi.
 Muncul pula kuasa Samaniyyah.
KEJATUHAN SAFFARIYYAH
Kuliah 12 / 14

15.  Hubungan Saffariyyah dengan Baghdad mula
keruh semula apabila ‘Abbasiyyah
mengiktiraf kewujudan Samaniyyah.
 Khalifah lantik Saman Khuda sebagai
gabenor Transoxiana (Wara’ al-Nahr).
 Permusuhan Saffariyyah dan Samaniyyah
mula memuncak.
 Peperangan meletus; Samaniyyah mula
berkuasa; Saffariyyah mula hancur.
 Khalifah beri sokongan kepada Samaniyyah.
 295H: Saffariyyah dikalahkan Samaniyyah.
 Namun Saffariyyah terus beri khidmat.
KEJATUHAN SAFFARIYYAH
Kuliah 12 / 15

16.  Asal perjuangan Saffariyyah begitu murni,
tetapi kerana kuasa, ia kemudian hancur.
 Golongan Saffariyyah merupakan keluarga
kaya yang dihormati ramai.
 Berjaya kuasai Parsi secara kekerasan.
 Tidak mendapat sokongan mutlak
‘Abbasiyyah.
 Saffariyyah berjaya tewaskan Tahiriyyah,
tapi ditewaskan pula oleh Samaniyyah.
 Mereka pernah bergabung dengan Khawarij
untuk menyerang Baghdad.
RUMUSAN
Kuliah 12 / 16