Με αφορμή την έξαρση των περιστατικών έμφυλης βίας πραγματοποιήθηκε στο σχολείο μας 1ο ΕΠΑΛ Ιθάκης, δίμηνη δράση με τίτλο η «Η Έμφυλη Βία στη σύγχρονη κοινωνία». Το πρόγραμμα παρακολούθησαν οι μαθητές και οι μαθήτριες της Α’ και της Β’ Λυκείου και ανέδειξε όλες τις πτυχές του φαινομένου.

1. ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΣΤΙΣ
ΔΙΑΦΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ,
ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
4η Συνάντηση

2. ΕΜΦΥΛΑ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ

3. ΕΜΦΥΛΑ ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ

4. Η αφίσα διανεμήθηκε κατά τη διάρκεια του Β’
Παγκόσμιου Πολέμου και ήταν μία εκ των πολλών
που προειδοποιούσε τους στρατιώτες για
σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Ήταν μια
διαφήμιση με προπαγανδιστικό περιεχόμενο εις
βάρος των γυναικών ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΟΥΝ ΠΩΣ Ο
ΕΧΘΡΟΣ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΠΑΔΙΟ
ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούσαν
πορωμένους στρατιώτες.
Κατά τη διάρκεια του 1950 οι εταιρείες Chase
& Sanborn προώθησαν την ιδέα πως ο
καλύτερος τρόπος να πουληθεί ο καφές ήταν
μέσω της προβολής του φόβου της συζυγικής
κακοποίησης στις γυναίκες. Το μήνυμα ήταν
σαφές : «Αυτό αξίζει μια γυναίκα, εάν
τολμήσει να σερβίρει μπαγιάτικο καφέ»
ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΠΑΡΕΛΘΟΝ VS ΠΑΡΟΝ

5. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΩΝ

7. Η ΩΡΑΙΑ ΚΟΙΜΩΜΕΝΗ
• Δίνεται έμφαση στην εξωτερική ομορφιά της πριγκίπισσας
• Είναι φιλική, έχει χάρη κι αρετές, πλούτο, καλή συμπεριφορά και εξυπνάδα. Είναι φανερό ότι στην περιγραφή αυτή του
χαρακτήρα της πριγκίπισσας αντανακλώνται οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις της εποχής για τις γυναίκες.
• Αξίζει να σημειωθεί ο τρόπος με τον οποίο ρίχνει την κατάρα: δεν μίλησε απλώς, αλλά φώναξε. Η επιλογή του
ρήματος δεν είναι τυχαία. Οι γυναίκες στα παραμύθια ήταν κατά κύριο λόγο βουβές. Όταν χρησιμοποιούν το λόγο, τους
αποδίδονται κυρίως τα ρήματα «είπε», «απάντησε» και «φώναξε», καθώς τα «ρώτησε» και «μίλησε» σχετίζονται
περισσότερο με πρόσωπα εξουσίας, θέση που σπάνια κατείχαν.
• Η περιέργεια της όμορφης πριγκίπισσας -που την ώθησε να περιπλανηθεί στο κάστρο, ενώ οι γονείς της έλειπαν- είναι
αυτή που οδήγησε στο τρύπημα από το αδράχτι. Τα κορίτσια, λοιπόν, που δεν είναι ήσυχα, υπάκουα και παθητικά
φαίνεται να τα περιμένει ένα κακό ξόρκι που θα τα τιμωρήσει.
• Ο χώρος στον οποίο καταλήγει να κοιμάται, ένας πύργος, όπως και η μετέπειτα περικύκλωση του κάστρου από τον
αγκαθωτό φράχτη αποτελούν κλασικά μοτίβα. Αυτού του είδους η απομόνωση των γυναικών σε πύργους, φέρετρα και
δάση θα μπορούσε να υποδηλώνει τόσο την κοινωνική απομόνωσή τους, όσο και την υποδεέστερη θέση στην οποία
βρίσκονταν στο πέρασμα των αιώνων.
• Ενώ ως κεντρικό πρόσωπο φέρεται να είναι η πριγκίπισσα, ο πρίγκιπας είναι ο πιο σημαντικός για την -αίσια- εξέλιξη
της ιστορίας. Ο πρίγκιπας που έρχεται να λύσει την κατάρα και ο γάμος με αυτόν στη συνέχεια αποτελεί έναν τρόπο
ειδωλοποίησης του άντρα και της μοίρας που πρέπει να επιθυμεί κάθε γυναίκα. Ο πρίγκιπας-άντρας σώζει την
πριγκίπισσα-γυναίκα από τη δύσκολη και γεμάτη κινδύνους πραγματικότητα και την προστατεύει μέσα από τη
θαλπωρή του γάμου τους. Επομένως, ο γάμος, το νοικοκυριό και η μητρότητα είναι αυτά που πρέπει να προσμένει κάθε
γυναίκα για να ευτυχήσει. Κι αυτό βέβαια, αν είναι αρκετά όμορφη, υπάκουη και εξαρτημένη γιατί, όπως φαίνεται κι
από το παραμύθι, αυτά αρκούν για να αποφασίσει ένας άντρας να την παντρευτεί.

8. ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς
[απόσπασμα]
Στο παραπάνω βιβλίο που εκδόθηκε το 1856 ο συγγραφέας παρουσιάζει τα κοινωνικά ήθη της πατρίδας του και προτείνει
μεταρρυθμίσεις τολμηρές για την εποχή του. Οι σκέψεις του είναι διατυπωμένες σε άρθρα που αναφέρονται στην οικογένεια,
τη θρησκεία και την πολιτική. Οι αντίπαλοί του έπεισαν το δεσπότη της Κεφαλλονιάς να τον αφορίσει.
Η ΠΡΟΙΚΑ
Τίποτις πουλιό ενάρετο από τες θυσίες ενός γονή, για να πανδρέψει τη θυγατέρα του· μα κάθε αρετή έχει και τα όριά
της, περασμένα τα οποία η αρετή εκείνη χάνει το χαρακτήρα της, και βαθμηδόν προχωρώντας γένεται έγκλημα. Ο
Κεφαλονίτης εις τες θυσίες οπού κάνει για να παντρέψει τη θυγατέρα του προσθέτει και τη θυσία της θυγατέρας του·επειδή
θυσιάζει τη θυγατέρα του την ίδια εις την απόφαση τού να την υπανδρέψει!
Το προικιό είναι η αιτία της θυσίας. Ένα προικιό είναι απαραίτητο, ένα προικιό πρέπει να υπάρξει, επειδή τούτο είν' εκείνο
που στην Κεφαλονιά κάνει τον κύριο σκοπό του γάμου· οι γονείς ως επί το πλείστον δεν ημπορούνε ναν το δώσουνε χωρίς
μεγάλες θυσίες. Βαλμένοι ανάμεσα στο Πρέπει και την αδυναμίαν της εκτελέσεως, νομίζουνε ναν τους είναι συγχωρημένο
ν' απανωτιάσουνε το προικιό, λείποντες από τα χρέη τους τα πλέον ιερά με τες θυγατέρες τους.
Έτσι, ο γονής αρνείται κάθε έξοδο δια την ανατροφήν της κόρης του· κάθε έξοδο δια την ψυχαγωγίαν της· κάθε έξοδο δια
την ευπρέπειαν των φορεμάτων της. Η θροφή της είναι από τες φθηνότερες· και ο γιατρός δεν έρχεται ποτέ στην αρχή της
αρρώστιας της!... Μα δε φθάνει· ετούτη έχει χρέος να δουλέψει το σπίτι!... και ο γονής οικονομάει κι εδώθε το έξοδο της
δούλας, κάνοντας δούλα τη θυγατέρα του, δια να προσθέσει στο προικιό της και τούτηνε την οικονομία!

9. Χαρακτηριστικό δείγμα του ρηξικέλευθου λόγου των συντακτριών
της Eφημερίδος των Κυριών αποτελεί το άρθρο "Oι νόμοι και τα βασίλεια της
γυναικός" που δημοσιεύθηκε στις 23/06/1891. Σε αυτό, τα αίτια της ανδρικής
κυριαρχίας εντοπίζονται στην οικονομική εξάρτηση των γυναικών,
αποτέλεσμα του αποκλεισμού τους από την παραγωγική διαδικασία και του
περιορισμού τους στο ρόλο της "βασίλισας του οίκου":
"O οίκος, λέγουσι πάντες, είναι το βασίλειον της γυναικός και ουδείς ποτε διενοήθη να
τη διαφιλονεικήση τούτο« ….O οίκος λοιπόν είναι το βασίλειον τούτο. Αλλ', ο οίκος
είναι λέξις περιεκτική εν η συλλήβδην περιλαμβάνονται σύζυγοι, τέκνα, υπηρέται,
έπιπλα κινητά και ακίνητα. Ερωτώμεν δε: η γυνή βασιλεύει επί του συζύγου εν τω
οίκω; Όχι, αφού ο πατήρ έχει απόλυτος αρχηγός αυτού. Βασιλεύει επί των τέκνων; Όχι,
αφού ο πατήρ έχει απόλυτον επί της ανατροφής και της τύχης αυτών δικαιοδοσίαν.
Βασιλεύει εφ' εαυτής; Όχι, αφού η γυνή οφείλει υπακοήν εις τον άνδρα. Βασιλεύει επί
των υπηρετών; Όχι, αφού ο ανήρ δύναται να εκδιώξει ή να προσλάβη εν των οίκω
όντινα θεωρεί κατάλληλον. Επί των επίπλων και κτημάτων; Όχι, αφού κατά τον νόμον
ούτε τα προσωπικώς ανήκοντα αυτή δεν δύναται να διαθέση. [...] Η γυνή ανά πάσαν
κοινωνικήν τάξιν [...] εξαρτά και αυτήν την καθημερινήν διατροφήν της από τας
διαθέσεις του ανδρός. Ουδέν δ' άλλο υποβιβάζει την ηθικήν της γυναικός υπόστασιν
όσον η υλική αυτή υπό του ανδρός εξάρτησις".

10. ΚΟΡΗ ΕΥΠΕΙΘΗΣ
Η κυρία Παρθενιάδου, επαινούσα την πρωτότοκόν της Αμαλίαν, λέγει αυτά σταυροκοπούμενη.
—Όχι να καυχηθώ, έδωκα στα παιδιά ανατροφή. Με σέβονται και έξω από τα λόγια μου δε βγαίνουνε.
Θεοφοβούμενα, ποτές τους νηστεία δεν χαλνούνε. Εκείνη η Αμαλία μου (όχι να το παινεθώ), όλοι την λένε κορώνα των
κοριτσιών. Άλλη να ήτανε τον κυρ Ιορδάνη άντρα της τον έπαιρνε; Ποτές δεν το ’κανε, μα η Αμαλία μου το χρυσό μου
το κορίτσι τον πήρε, για να μην πει όχι σε μένα.
Καλά έκαμα και δεν τα ’μαθα πολλά γράμματα τα παιδιά μου, να πάρει ο νους τους αέρα και να θέλουνε να
σηκώσουνε κεφάλι.
Τί έχει ο κυρ Ιορδάνης; νοικοκύρης άνθρωπος, που έχει δέκα κλειδιά στην τσέπη του, από σπίτια και από μαγαζιά. Θα
ζήσει σαν βασίλισσα και ύστερα αυτός με τα βουνά ίσια ίσια δεν θα ζήσει, παίρνει έναν άντρα όπως τον θέλει. Πηγαίνω
στο σπίτι της και την καμαρώνω· του πουλιού το γάλα της φέρνει, αυτοί οι Ανατολίτηδες αγαπούν τη γυναίκα. Ας έχει
την ευχή του Χριστού και της Παναγίας, που μ’ άκουσε και τον πήρε.
Αν έπαιρνε κανένα παλλικαράκι και ζούσε άσχημη ζωή, καλά ήτανε; Αμ’ αυτά κι αυτά κάμνουν τις κοπέλες και
κακοπέφτουνε ή γένουνται γεροντοκόριτσα.
Αυτά λέγει η κ. Παρθενιάδου μονολογούσα (και εν ομηγύρει) χωρίς να πάρει αναπνοήν.
Η Αμαλία έγινε κυρία Ιορδάνου και κατ’ αρχάς την εμέθυσεν ο πλούτος του γέροντος.
Έγινε η κομψοτέρα γυνή του πολυθορύβου Πέραν, και αι ενδυμασίαι της εκίνουν την ζηλοτυπίαν όλων.
Δι’ αυτό η κ. Παρθενιάδου έχαιρε τόσο πολύ δια την πρακτικήν ιδέαν και δια την επιτυχή εφαρμογήν της ιδέας
ταύτης.
Καμία δεν ετόλμησε να αποκαλέσει «θύμα» την Αμαλίαν, τα θύματα δεν φαίνονται τόσο αστραπηβόλα και τόσο
ευτυχή

11. Βιβλιογραφία
Ιωάννα ∆ημητρακάκη, Ελένη Ντζάνη, Ιωάννα-Μαρία Χρονοπούλου, Μην ποντάρετε στον πρίγκιπα: τα σεξιστικά στερεότυπα στα κλασικά
Συνοπτικό εγχειρίδιο αντιμετώπισης σχολικού εκφοβισμού εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Καραβόλτσου Α. Αθήνα, 2013.
Τσιριγώτη, Α., Πετρουλάκη, Κ., & Ντιναπόγιας, Α. (2011). Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV. Τεύχος III: Εγχειρίδιο Εκπαιδευτικού. Αθήνα:
∆ίκτυο κατά της Βίας.
Πηγές
https://www.youthforlove.eu/el