3. PINAGYAMANG PLUMA 8
Ang Komposisyon
Ito ay itinuturing na pinakapayakna paraanng pagsulat. Ang pagsulatng
mga natatanging karanasan,pagbibigayinterpretasyon sa mga pangyayari
sa kapaligiranat puna sa mga nabasangakda o napanood na pagtatanghal
ay nagagawasapamamagitanng pagsulatng komposisyon.
4. PINAGYAMANG PLUMA 8
Ang Teorya sa Pagsulat
Walang pag-aalinlangang masasabi na ang pagsulat ay isang aktibong
gawain. Hindi basta na lamang nangyayari. Nasasangkot ito ng marubdob
na partisipasyon at imersyon na proseso. Ang imersyong ito sa pagsulat ay
kadalasang:
1. Solitariat Kolaboratibo
2. Pisikalat Mental
3. Konsyus at Subkonsyus
5. PINAGYAMANG PLUMA 8
Ipinaliwanag niW. Ross Winterowd (1985) ang mga lebel na ito.
Ayon sa kanya, ang prosesong pagsulat ay kinasasangkutan ng
ilang lebel ng gawain na nagaganap nang daglian at maaaring
kaugnay okasalungat ng bawat isa.
6. PINAGYAMANG PLUMA 8
Ayon kay Donald Murray(2003) na ang pagsulatay isang eksplorasyon
pagtuklas sa kahulugan,pagtuklas sa porma at ang manunulat ay
nagtatrabahonangpabalik-balik,nagtutuon saisa samga batayang
kasanayan sa bawatpanahonnang kanyangmatuklasan kung anoang
kanyang isusulat at kung paano niya iyon maipapahayagnang episyente.
7. PINAGYAMANG PLUMA 8
Idinagdag pa niMurray na ang pagsulat ay isang prosesong
rekarsibo opaulit-ulit. Writing is rewriting, wika niya.
8. PINAGYAMANG PLUMA 8
Ang Talata
Ang komposisyon ay binubuo ng mga talata.Mahalagangmalaman,kung
gayon, kung ano angtalata at uri ngkatangiannito para sa epektibong
pagsulat ng komposisyon.
9. PINAGYAMANG PLUMA 8
Ang talata ay binubuo ng isang pangungusap olipon ng mga
pangungusap na naglalahad ng isang bahagi ng buong pagkukuro,
palagay o paksang-diwa. Ang mga balita ay karaniwang isunusulat
sa talatang iisahing pangungusap. Makakatagpo rinng mga
talatang iisahing pangungusap sa maikling kuwento.
10. PINAGYAMANG PLUMA 8
Samantala,ang editoryal atmgasanaysay aykaraniwangnagtataglay
ng mgatalatang binubuong ilang mgapangungusap.Angisang talata
aymauuri ayon salokasyong katatagpuannito saloob ng isang
komposisyon. Kung gayon, ang talataay maaaring mauring Panimulang
Talata,TalatangGanap,TalatangPaglilipat-diwaatTalatangPabuod.
11. PINAGYAMANG PLUMA 8
Panimulang Talata
Ito ang una at kung minsan ay hanggangsa ikalawangtalata ng
komposisyon. Layunin nito ang ilahadangpaksang komposisyon. Sinasabi
rito kung ano angipinaliliwanag, ang isasalaysay,ang ilalarawano
bibigyangkatuwiran. Kung maikliang komposisyon ,ito’y isa lamang
maiklingtalata rin.Subalit kung mahabaang akda, maaringang
panimulangtalata ay buuin ng mahigitisang talata.
12. PINAGYAMANG PLUMA 8
HalimbawangPanimulangTalata
Ang tao ay natatanging nilalang ng Diyos. Kung ihahambing nga naman
sa iba pang nilikha sa daigdig,walang pag-aalinlangang masasabi na ang tao ang
nakahihigit sa lhat.Ang paniniwalang ito ay maibabatay sa mataas na antas ng
pagiisip ngtao. Bunga nito, at ng iba pang tanging kakanyahang ibinibigay
ngDiyossataomaymgatungkuling iniatang angdiyossabalikat ngbawattao.
13. PINAGYAMANG PLUMA 8
Talatang Ganap
Matatagpuan ito sa kalakhang gitnang bahagi ng komposisyon.
Tungkulin nito ang idebelop ang pangunahing paksa. Binubuoito
ng paksang pangungusap at mgapangungusap na tumutulong
upang matalakay nang ganap ang bahagi ng pangunahing paksa ng
komposisyon na nililinaw ng talata.
14. PINAGYAMANG PLUMA 8
AngpananampalatayasaDiyos angpangunahingtungkulin ng tao.Dapat
niyangkilalaninnakunghindidahilsaDiyosaywalasiyasadaigdignaito.Kung
gayon, dapat niyang ipagpasalamat sa Diyos ang lahat ng biyayanag kanyang
natatangap. Ang pananampalataya niya sa Diyos ay dapat ding Makita sa
kabutihan sa kanyang kapwa sapagkat Diyos ang nagsabi, kung ano ang
ginagawamosaiyongkapwa aysiyamonaringginagawasaakin.
15. PINAGYAMANG PLUMA 8
Talata ngPaglilipat-diwa
Mahalaga itoupang magkaroonng ugnayanat kaisahanng
mga pahayag sa mga talataanng komposisyon. Ginagamit
ang talatang itoupang pag-ugnayin ang diwa ng dalawang
magkasunod na talata.
17. PINAGYAMANG PLUMA 8
Talatang Pabuod
Kadalasan, ito ang pangwakas na talata o talata ng komposisyon.
Inilalagay rito ang mahahalagang kaisipan o pahayayag na
tinatalakay na gitna ng komposisyon. Maari ring gamitin ang
talatang ito upang bigyan ng higit na linaw ang layunin ng awtorng
isang komposisyon.
18. PINAGYAMANG PLUMA 8
Ang mga iyan ang mga tungkulin ng tao ayon sa
pagkakasunod-sunod ng halaga ng bawat isa. Una, tungkulin ng
Diyos,ikalawa,tungkulin sa kapwa,ikatlo tungkulin sa bayan at
ikaapat,tungkulin sasarili.
19. PINAGYAMANG PLUMA 8
Mga Katangianng Mabuting Talata
1. Mayisang paksang-diwa-Masasabing may isang paksang-diwaang isang talata
kapag ito ay nagtataglay ng isa lamang paksang pangungusap. Ang pangungusap ay
pangungusap sa talatananagsasaad ng buod ng nilalamanniyon.Nagsisilbi itong
patnubay upang hindimalihissa paksa ng talata ang mga pangungusap na
napakaloob sa talata at nang sa gayo’y maiwasanang pagpasok ng mga bagay na
hindikailangansa talata.
20. PINAGYAMANG PLUMA 8
Mga Katangianng Mabuting Talata
Madalas, ito ang unangpangungusap ng talata. Gayondinnilalagayrin ito sa huling
pangungusap ng talata at paminsan-minsan ay sa gitna ng talata. Ang anyo ng
paksang pangungusap ay maaaring patanong o paturol. Pangungusap ito na
maaaring nagbubuod o naglalahadng diwang talata.
21. PINAGYAMANG PLUMA 8
Mga Katangianng Mabuting Talata
2. May Kaisahanng Diwa- Masasabingmay kaisahanng diwa angisang
talata kapag angbawatpangungusap ay nauugnay sapaksang
pangungusap
22. PINAGYAMANG PLUMA 8
Mga Katangianng Mabuting Talata
3. MayWastong paglilipat-diwa-Nagiging malinawang mga pangungusap ng talata
kapag may wastongpaglilipat-diwa.Maymga salita atpariralang ginagamitsa
paglilipat-diwa.Makakatulongang mga ito upang maunawaanang tamang
pagkakaugnay-ugnayng mga pangungusapnabumubuosa talata. Sa bawat isipang
ililipat,may angkopnasalita o pariralang ginagamit.
23. PINAGYAMANG PLUMA 8
Mga Katangianng Mabuting Talata
Pansininang mga kasunod na halimbawa:
a. Pagdaragdag- at,saka, gayon din
b. Pagsalungat- ngunit,subalit,datapwat, bagaman, kahiman,sa kabilangdako
c.Paghahambing- katuladng, kawangisng, animo’y,anaki’y
d. Pagbubuod- sa madalingsabi, kayanga e. Pagkokongklud-samakatuwid,kung
gayo
24. PINAGYAMANG PLUMA 8
Mga Katangianng Mabuting Talata
4.)May Kaayusan- Bagama’t walangtiyak na panuntunang sinusunod ukol
sa pagsasaayosng talaan, mabutingayusin angmga pangungusap sa talata
sa paraangpapaunladanggalaw ngmga pangyayari o ang kaisipang
tinatalakay.Kumpletuhinmuna angkaisipanng isang talata bagolumipat
o gumawang bagongtalata.
25. PINAGYAMANG PLUMA 8
Mga Katangianng Mabuting Talata
a.) Ayusin nang kronolohikalayon sa pagkakahanap ng mga
pangyayari. Karaniwan ang ayos na ito sa mga komposisyong
pasalaysay o palahad.
26. PINAGYAMANG PLUMA 8
Mga Katangianng Mabuting Talata
b.) Ayusin ayon sa pananaw sa bagay opangyayari, gaya halimbawa
ng malapit-palayo o kabalikan nito,mula sa loobpalabas o
kabalikan nito omulasa kanan-pakaliwa okabalikan nito.
27. PINAGYAMANG PLUMA 8
Mga Katangianng Mabuting Talata
c.)Iayos na mula sa masaklawpatungo sa ispesipiko. Itoang karaniwang
ayos na ang paksangpangungusap angunang pangungusap ng talata.
Maariring ayusin sa kabalikannito na mulasa mga pangungusap na
ispesipikotungo na masaklawna pangungusap. Sa ganito, angpaksang
pangungusap ang hulingpangungusap ngtalata.
28. PINAGYAMANG PLUMA 8
Writing Stage
Kapagmay paksana at may mga datos o ideya na ang mga manunulat, ang
susunod niyang lohikalna tanong ay ang mag sumusunod: Paanoko
sisimulanangkomposisyon? Paanoko aayusin ang katawan?Paano ko
wawakasanangkomposisyon? Narito angilangmungkahingkasagutan
parasa bawatkatanungan:
29. PINAGYAMANG PLUMA 8
Writing Stage
Pagsisimula
Maramingnagpapalagayna sa simulaangbuhay ng anumang komposisyon
o akda. Saganitong palagay,nararapatlamangnamaging magandaang
simula upang mapagpasyahanng mambabasakung itutuloy o hindiang
nasimulangpagbasa. Sasimula palamang dapatnang makuhaanginteres
at kawilihanngmambabasa.
30. PINAGYAMANG PLUMA 8
Writing Stage
1.Gumamitng isang serye ng mga tanong retorikal.
2. Gumamitng isang pangungusap nasukat makatawag-pansin.
3. Gumamitng pambungad na pagsasalaysay.
4. Gumamitng salitaan.
5. Gumamitng isang sipi.
6. Banggitinang kasaysayan o mga pangyayaring nasa likuranng isang paksa.
32. PINAGYAMANG PLUMA 8
Writing Stage
11. Gumamit ng tuwirang sabi.
12.Maglarawanng tao o pook
13. Gumamit analohiya
14. Gumamit ng isang salitangmakatatawagngkuryosida
33. PINAGYAMANG PLUMA 8
Writing Stage
PagsasaayosngKatawan
Sa pagbuo ng pinakakatawanng komposisyon, may iba’tibang paraang maaaring
gamitinsa paghahanay ng mga kaisipan,alinsunodsa paksa, layuninat sa pinag
uukulan.
1. Iayos ang mga datos nang pakronolohikal
2. Iayos ang mga datos nangpalayo o palapit,pataas o pababa,papasok o palabas
3. Iayos ang mgadatos nang pasahol
34. PINAGYAMANG PLUMA 8
Writing Stage
4. Iayos ang mga datos nang pasaklaw.
5. Paghambinginang mgadatos
6. Isa-isahin angmga datos.
7.Suriinang mga datos
35. PINAGYAMANG PLUMA 8
Writing Stage
Pagwawakas
Gaya rin naman ng simula,ang haba ng wakas ay dapat ibagaysa habang
buong katha. Ang wakasay maaaringisang kabanata, isang talataan,isang
pangungusap o isa lamang“ pakiramdamsa pagsapit sa katapusan ng
akda”na nililikhang mga pangunahingsalita.Ito’y magagawasa iba’t ibang
paraan.
36. PINAGYAMANG PLUMA 8
Writing Stage
1. Ibuod angpaksa.
2. Mag-iwan ng isao ilang tanong.
3. Mag-iwan ng hamon.
4. Bumuo ng Kongklusyon.
5. Gumawa ng prediksyon.
6. Magwakassa angkopna sipi o kasabihan.
7. Sariwainangsuliraningbinanggitsasimula.
8. Mag-iwan ng isangpahiwatig o simbolo.
