Khai quat ve cac pp phan tich pho nghiem

SPECTROPHOTOMETRY
(GENERAL INTRODUCTION)
KHÁI QUÁT VỀ CÁC PP
PHÂN TÍCH PHỔ NGHIỆM

Chương 8
8.1 Nguyên tắc
8.2 Bức xạ điện từ -vật chất
8.3 Tương tác giữa bức xạ điện từ và vật
chất
8.4 Nguyên lý cấu tạo quang phổ kế
8.5 Định luật Lambert – Beer
CHƯƠNG 8

Chương 8
8.1 NGUYÊN TẮC
CHƯƠNG 8
Đối tượng
nghiên
cứu
- Hấp thu
- Phát xạ
- Tán xạ
Bức
xạ
Khảo
sát
Tương
tác
Định
tính
Định
lượng

Chương 8
– Bản chất của BXĐT &các đại lượng
đo
– Các vùng của BXĐT
– Nội năng của vật chất
– Trạng thái của nội năng
8.2 BỨC XẠ ĐIỆN TỪ-VẬT CHẤT
CHƯƠNG 8

Chương 8
BẢN CHẤT CỦA BỨC XẠ ĐIỆN TỪ
& CÁC ĐẠI LƯỢNG ĐO
σ
λ
ν
λ
σ .
1
;
1
c
c
T
=
=
=
=
-bước sóng hay độ dài sóng λ
(m, cm, nm, μm,A0 )
- chu kỳ T (s)
- tần số ν ( s–1 )
- số sóng σ ( cm–1 , nm–1 , ...)
- vận tốc ánh sáng C=3.108 m/s
Bản
chất
Sóng
Nhiễu
xạ
Giao
thoa

Chương 8
BẢN CHẤT CỦA BỨC XẠ ĐIỆN TỪ
& CÁC ĐẠI LƯỢNG ĐO
σ
λ
ν hc
c
h
h
E =
=
=
h (hằng số Planck) = 6,626.10– 34 J.s = 6,626.10– 27
erg.s=6,59 eV.s
E được đo bằng eV, kcal / mol,..(1kcal / mol =4,34.10
– 2 eV)
Bản
chất
Hạt
Các dòng hạt photon mang năng lượng
E lan truyền với vận tốc ánh sáng

Chương 8
lăng kính, cách tử
CÁC VÙNG CỦA BỨC XẠ ĐIỆN TỪ
Mỗi loại BX (khả kiến, hồng ngoại, tử ngoại...) bao
gồm rất nhiều sắc (BX có bước sóng khác nhau)
Mỗi “sắc “ lại bao gồm những bức xạ có bước sóng
chỉ sai khác nhau cỡ 1 – 0,1 nm
Bức xạ đa sắc
(photon có E khác nhau)
Bức xạ đơn sắc
(một loại photon)
λ,nm
VIS
UV IR
TIA X
VI
SÓNG RADIO
200 400 800 λ,nm

Chương 8
NỘI NĂNG E CỦA VẬT CHẤT
Eq < Edđ < Eđt
Mỗi TT điện tử (cơ bản hoặc kích thích) bao gồm một
số TT dao động khác nhau; mỗi TT dao động lại bao
gồm nhiều TT quay khác nhau
Eq : NL do chuyển động quay của
phân tử xung quanh trục (tần số νq)
Edđ : NL do sự dao động của hạt nhân
Xung quanh vị trí cân bằng (tần số νdđ)
Eđt: NL do sự chuyển dời e từ orbitan
phân tử này đến orbital khác (tần số νđt )
E =
Eq + Edđ + Eđt

Chương 8
TRẠNG THÁI CỦA NỘI NĂNG
E0 (nền; cơ bản)
E1
E2
E3
E* (kích thích)
Mỗi trạng thái năng lượng E cơ bản hay kích thích
đều bao gồm các mức NL quay, dao động và điện tử
Nội
Năng
E
Có thể tồn tại ở nhiều trạng thái:

Chương 8
– Hiện tượng hấp thu
– Hiện tương phát xạ
– Hiện tượng tán xạ
8.3 TƯƠNG TÁC GIỮA BXĐT&VẬT CHẤT
CHƯƠNG 8

Chương 8
TƯƠNG TÁC GIỮA BỨC XẠ ĐIỆN
TỪ VÀ VẬT CHẤT
Tán xạ
Hấp thu
Phát xạ
Chiếu
bức xạ
vào
vật chất
BX bị thay đổi phương truyền
BX bị vật chất hấp thu NL
Vật chất phát ra NL dưới dạng
bức xạ- sau khi hấp thu

Chương 8
Điều
Kiện
Hấp
Thu
(qui
tắc
chọn
lọc)
Chiếu bức xạ vào vật chất
HIỆN TƯỢNG HẤP THU
Ehν
Vật chất hấp thu BX khi Ehν =ΔE = E*–E0
-Chỉ các bức xạ có tần số đúng bằng νq, νdđ và
νđt mới bị vật chất hấp thu
- Sự chuyển mức NL phải kèm theo sự thay đổi của các
trung tâm điện tích trong phân tử
E0
E1
E2
E3
E*

Chương 8
E0
E1
E2
E3
Điều
Kiện
Hấp
Thu
(qui
tắc
chọn
lọc)
Ehν
Ehν =ΔE = E*–E0
E*
Khi hấp thu bức xạ, sự chuyển mức NL cao thường kéo
theo sự chuyển các mức NL thấp hơn
Chuyển mức phù hợp với qui tắc chọn lọc:
chuyển mức cho phép và ngược lại: chuyển
mức bị cấm

Chương 8
Điều
Kiện
Hấp
Thu
(qui
tắc
chọn
lọc)

Chương 8
Bức xạ vi
sóng- IR xa
(NL thấp)
Thay đổi
TT quay
của phân tử
NL
Của
BX
&
Sự
Thay
Đổi
TT
NL
Của
Vật
chất
Phổ quay gồm các vạch rất mảnh
tần số νq

Chương 8
Bức xạ IR
gần
Thay đổi TT
dao động –
TT quay của
phân tử
NL
Của
BX
&
Sự
Thay
Đổi
TT
NL
Của
Vật
chất
Phổ hồng ngoại là phổ dao động - quay
gồm các đám vạch có tần số ν = νdđ + νq

Chương 8
Bức xạ UV -
VIS
(NL lớn)
Thay đổi TT
điện tử – TT
dao động –
TT quay của
phân tử
NL
Của
BX
&
Sự
Thay
Đổi
TT
NL
Của
Vật
chất
Phổ UV-VIS là phổ kích thích điện tử–dao
động– quay gồm các đám vạch có tần số
ν = νđt +νdđ +νq

Chương 8
Phần năng lượng
“dư” sau khi hấp thu
(giữ lại 10 – 3 – 10 – 8 s)
HIỆN TƯỢNG PHÁT XẠ
Chuyển thành
Eq, Edđ và E
chuyển động
tịnh tiến của
các phân tử
khác do sự va
chạm giữa các
phân tử
Phát ra bức xạ khi từ Eđt (*)
trở về Eđt (0) :Hiện tượng
phát xạ
Phát xạ
cộng
hưởng
λPX= λHT
Phát xạ
huỳnh quang
(lân quang)
λPX> λHT

Chương 8
Phát lân
quang
S1
T1
S0
3
ν‘
=0
3
ν=0
Hấp
thu
Phát
huỳnh
quang

Chương 8
E Trạng thái cơ bản Trạng thái kích thích
( S0 ) Singlet (S1) Triplet ( T1 )
Orbital
phản liên
kết
Orbital
liên kết
Φ4
Φ3
Φ2
Φ1

Chương 8
HIỆN TƯỢNG TÁN XẠ
Tán
Xạ
Tán xạ thường
Tán xạ tổ hợp
(tán xạ Raman)
Không thay đổi
Tần số
Thay đổi
Tần số

Chương 8
E1, E2 - mức NL của vật chất ở trạng
thái đầu và cuối;
v - tần số của bức xạ điện từ bị
hấp thu hay phát xạ
(Δ E > 0 : hấp thu ; Δ E < 0 : phát
xạ)
Ghi
Chú
Và
Nhận
Xét
1. Năng lượng do vật chất hấp thu
(phát xạ) là các đại lượng gián đoạn
ΔE = E2- E1 = n.hν ( n = 0,1,2,3,...)

Chương 8
λ1
I
λ
λ3
λ2 λ1
’
I
λ
λ2
’
Ghi
Chú
Và
Nhận
Xét
2. Sự hấp thu bức xạ của vật chất có
tính chọn lọc:
- Vật chất chỉ hấp thu các bức xạ
thỏa mãn E* – E0
- Các bức xạ thỏa mãn điều kiện
E*–E0 của A khác với B…
ĐỊNH TÍNH trong HÓA PHÂN TÍCH

Chương 8
λ1
I
λ
λ3
λ2
BX được chọn để định lượng theo ưu tiên:
-Mũi hấp thu tại λ có độ hấp thu lớn nhất
-Mũi hấp thu trong vùng VIS hơn là vùng UV
Ghi
Chú
Và
Nhận
Xét
2. Cường độ mũi hấp thu (phát xạ) tỉ lệ
với nồng độ cấu tử có khả năng hấp thu
(phát xạ) chứa trong mẫu
ĐỊNH LƯỢNG
trong
HÓA PHÂN TÍCH

Chương 8
– Nguồn phát bức xạ
– Bộ chọn sóng – Khe
– Dụng cụ chứa mẫu
– Detector
– Đọc tín hiệu
8.4 CẤU TẠO QUANG PHỔ KẾ
CHƯƠNG 8

Chương 8
CẤU TẠO QUANG PHỔ KẾ
1
2 3 4 5
1
3 4 5
2
2
1
3 4 5
1 – Nguồn ; 2 –mẫu ; 3 –Bộ chọn sóng ; 4–detector ;
5- đọc tín hiệu
Phổ kế
UV-VIS
Phổ kế
Huỳnh quang-
Raman
Phổ kế
Phát xạ/hấp thu
Nguyên tử

Chương 8
NGUỒN BỨC XẠ
Bóng thủy
tinh
Thạch anh Bóng thủy
tinh
Khí trơ
Điện áp ΔV = 6V
Dây tungsten
(30000K )
H2 hoặc D2
Điện cực kim loại
Sợi đốt phủ
oxy
Điện áp ΔV = 40V
Đèn UV Đèn
VIS
Nguồn
Liên
Tục
Phát ra BX liên tục
Nguồn đèn UV:
160 – 375 nm
Nguồn đèn VIS
(đèn tungsten):
320 – 2500nm

Chương 8
1)Ống thủy tinh
chứa oxid đất
hiếm (ZrO2 và
Y2O3), khi đốt
nóng 1200 –
2200 0K sẽ phát
ra bức xạ IR
NGUỒN BỨC XẠ
Nguồn
Liên
Tục
Phát ra BX liên tục
Nguồn đèn hồng ngoại IR:
160 – 375 nm
Đèn Nernst
Đèn
Globar
Đèn
nichrome
Thanh carborun
(siliccarbur) dài
khoảng 40 – 60
mm, đường kính
từ 4-6mm, nhiệt
độ đốt nóng từ
1300 -15000K
Gồm dây
nichrome
cuốn xoắn
quanh một
ống sứ đốt
nóng ở 11000K

Chương 8
NGUỒN BỨC XẠ
Nguồn
Không
Li
ên
Tục
Phát ra bức xạ có độ dài sóng nhất định,
đặc trưng là đèn cathode rỗng (hollow
cathode tube)

Chương 8
Đèn Pb(cathode Pb): 283nm; Cr:358nm;
Na: 589nm...)
NGUỒN BỨC XẠ
Nguồn
Không
Liên
Tục
Áp đặt ΔV = 300V; I= 5 – 20 mA sẽ làm
khí trong ống bị ion hóa, các cation khí
sinh ra đập mạnh vào cathode kim loại M
tạo thành một đám mây nguyên tử, một
số ở trạng thái kích thích M* sẽ phát ra
bức xạ đặc trưng khi trở về trạng thái
cơ bản M0

Chương 8
BỘ PHẬN CHỌN SÓNG
Kính
lọc
hấp
thu
Tách ánh sáng đa sắc thành đơn sắc, gồm có
kính lọc (hấp thu hoặc giao thoa) hoặc bộ
đơn sắc
Làm bằng thủy tinh màu hoặc lớp
keo màu (phẩm nhuộm trộn gelatin
ép giữa hai bản thủy tinh)

Chương 8
N
tn
2
=
λ
t - chiều dày của lớp điện môi;
n – chiết suất của lớp điện môi;
N – bậc giao thoa
Kính
lọc
Giao
thoa
Chiều dày của lớp điện môi (CaF2,
MgF2) xác định chiều dài bước sóng
của bức xạ đi qua :

Chương 8
a) bộ đơn sắc
dùng lăng kính
b) bộ đơn sắc
dùng cách tử
Bộ
Đơn
Sắc
Gồm:
1) khe vào; 2) thấu kính phân kỳ hoặc
gương cầu lồi; 3) bộ phận tán sắc
(dispersing element) ; 4) thấu kính hội tụ
hoặc gương cầu lõm; 5) khe ra

Chương 8
KHE
Các khe vào và các khe ra đặt trước và đặt sau
lăng kính hoặc cách tử được cấu tạo từ hai
lưỡi dao:
- Các mép là đoạn thẳng
- Có thể đóng mở được bằng vis micrometre.
Độ rộng làm việc của khe từ 0,005 – 0,020 mm

Chương 8
BỘ PHẬN CHỨA MẪU (CUVET;
CELL)
Cạnh hay đường kính từ 0,05mm đến 50,00 mm.
Kích thước phổ biến nhất là 10,00 mm
Cấu tạo: vùng UV: thạch anh; vùng VIS : thủy tinh,
thạch anh, nhựa…; vùng IR: muối halogenur của
kim loại kiềm như KBr, NaCl, LiF, CaF2, CsI….

Chương 8
DETECTOR
Chuyển năng lượng của
bức xạ điện từ thành tín
hiệu điện (dòng điện hay
hiệu thế ở mạch đo), dựa
trên hai hiệu ứng:
1) hiệu ứng quang điện
(DETECTOR QUANG )
2) hiệu ứng nhiệt điện
(DETECTOR NHIỆT)

Chương 8
– Cường độ hấp thu
– Phát biểu định luật Lambert-Beer
– Ứng dụng định luật Lambert-Beer:
* Định lượng một cấu tử
* Định lượng nhiều cấu tử
8.5 ĐỊNH LUẬT LAMBERT-BEER
CHƯƠNG 8

Chương 8
CƯỜNG ĐỘ HẤP THU
IA
Hấp thu
b
Phản xạ
IR
I0
IT
C
Sau khi đi qua chậu đo kích thước b chứa chất hấp
thu nồng độ C, cường độ của bức xạ bị giảm từ I0
còn IT, do:
1) Bị hấp thu bởi chất hấp thu một lượng IA
2) Bị phản xạ ở bề mặt chậu đo một lượng IR nếu
bề mặt chậu đo không nhẵn:
I0 = IA + IT + IR
≈ IA + IT nếu bề mặt chậu đo thật nhẵn

Chương 8
100
%
0
I
I
T T
=
T
I
I
A 0
lg
=
100
%
0
0
I
I
I
A T
−
=
0
I
I
T T
=
Độ hấp thu còn được gọi là mật độ quang OD(optical
density)
CƯỜNG ĐỘ HẤP THU
Cường độ hấp thu được biểu diễn qua:
Độ truyền suốt
( transmittance)
hay % truyền suốt
Độ hấp thu (absorbance)
hay % hấp thu

Chương 8
A=εbC
PHÁT BIỂU ĐỊNH LUẬT
LAMBERT – BEER
ε (mol –1.cm –1.L ) : hệ số hấp thu mol
ε (g – 1.cm – 1.L ): hệ số hấp thu riêng
ε không phụ thuộc vào b và C mà phụ thuộc vào
bản chất của chất hấp thu, bước sóng của bức xạ
bị hấp thu và nhiệt độ.
Khi ε,b = const, quan hệ giữa A với C là tuyến tính

Chương 8
ĐỊNH LƯỢNG MỘT CẤU TỬ
Phương pháp trực tiếp
b
A
C m
m
ε
=
- Đo Am của dung dịch mẫu
-Nồng độ cấu tử Cm trong mẫu:
PP kém chính xác vì có sự sai lệch giữa εThuc và
εLThuyet
Am
Mẫu (Cm?)
ỨNG DỤNG ĐL LAMBERT – BEER

Chương 8
C
m
C
m
A
A
C
C =
b bằng nhau
εm= εC
Mẫu (Cm?) Chuẩn (CC XĐ)
AC
Am
Phương pháp so sánh

Chương 8
- Pha n DD chuẩn có CC1, CC2,… CCn xác định
C1
C2
C3 C4 C5
- Đo độ hấp thu của n DD chuẩn được AC1, AC2,…, ACn
Phương pháp lập đường chuẩn

Chương 8
- Vẽ đường A = f(C)
- Đo Am của DD mẫu
Suy nồng độ Cm từ
đồ thị A = f(C) hoặc
PP bình phương cực
tiểu.
A
AC2
AC1
CC1 CC2 C
Am
Cm
PP này cho phép kiểm tra được sai số ngẫu nhiên và
tìm được khoảng C thích hợp để A = f(C) tuyến tính.
Phương pháp lập đường chuẩn

Chương 8
m
m
m
C
m
A
A
A
C
C
−
= '
Được sử dụng nhằm giảm bớt sai số của kết quả do
sự không đồng nhất giữa DD mẫu và DD chuẩn
(mẫu chứa các cấu tử có thể ảnh hưởng đến phép
đo)
Phương pháp thêm chuẩn
- DD mẫu M1 ( Cm ?) → Am = ε b Cm
- DD mẫu M2 ( Cm? + lượng chuẩn CC ) → Am’ = ε
b(Cm + CC)
1) Thêm chuẩn vào mẫu và so sánh:

Chương 8
m
m
C
C
C
C
f
−
= '
- Lập đường chuẩn A = f ( C )
- DD mẫu M1 ( Cm ?) → Am
- DD mẫu M2 (Cm ?+ lượng chuẩn CC), A’m
- Từ đồ thị hoặc PP bình phương cực tiểu suy ra giá
trị Cm và Cm’.
- Lập tỉ số
Phương pháp thêm chuẩn
2) Thêm chuẩn vào mẫu và sử dụng đường chuẩn:
f = 1: Cm ( thật) = Cm (đo)
f ≠ 1: Cm ( thật) = Cm (đo).f

Chương 8
Phương pháp chuẩn độ đo quang
Chuẩn độ DD X bằng DD C
theo PT phản ứng:
X + C→ D + E
Nếu một trong bốn cấu tử
trên có khả năng hấp thu
bức xạ, đo độ hấp thu của
DD trong quá trình chuẩn
độ ở một bước sóng thích
hợp.
Vẽ giản đồ A = f (VC) và tìm
điểm tương đương từ đồ
thị
A
VC
Vtđ

Chương 8
ĐỊNH LƯỢNG NHIỀU CẤU TỬ
DD khảo sát chứa n cấu tử có khả năng hấp thu
bức xạ, sử dụng tính chất cộng độ hấp thu để định
lượng từng cấu tử mà không cần tách chúng
Thành lập hệ PT và giải hệ PT ứng với n cấu tử
sẽ tìm được nồng độ của từng cấu tử trong dd

Chương 8
ĐỊNH LƯỢNG DD 2 CẤU TỬ
Phoå haáp thu CT (I)
λ1
Phoå haáp thu CT (II)
A
λ
λ2
Phoå haáp thu CT (I)
λ1
A
λ
Xét DD chứa cấu tử I (λ1) và cấu tử II (λ2) có nồng
độ CI và CII chưa biết:

Chương 8
λ1
Phoå haáp thu cuûa DD chöùa
caáu töû I vaø caáu töû (II)
λ
λ2
Aλ1
Aλ2
A

Chương 8
Aλ1 = AI
λ1 +AII
λ1 = εI
λ1 b CI + εII
λ1 b CII
Aλ2 = AI
λ2 +AII
λ2 = εI
λ2 b CI + εII
λ2 b CII
(εI
1 , εI
2 : hệ số hấp thu của cấu tử I ở λ1 và λ2 ; εII
1 ,
εII
2 : hệ số hấp thu của cấu tử II ở λ1 và λ2 )
Độ hấp thu A1 và A2 của DD tại λ1 và λ2 (đo trong
các chậu đo có b giống nhau:
Giải hệ phương trình trên suy ra được CI và CII

Chương 8
GIỚI HẠN ĐL LAMBERT – BEER
Nồng độ cấu tử khảo sát phải < 0,01M
để A=f(C) tuyến tính
Lưu ý đến các ảnh hưởng có thể xảy ra
khi pha loãng DD. Ví dụ Cr2O7
2-
(λCĐ = 455 nm; ε = 1800 mol-1cm-1L )
có thể chuyển thành CrO4
2-
(λCĐ= 370nm; ε = 4900 mol-1cm-1L )
theo cân bằng:
Cr2O7
2- + H2O ⇄
⇄
⇄
⇄2 HCrO4
-
⇄
⇄
⇄
⇄ 2 CrO4
2- + 2 H+
Ảnh
Hưởng
Của
Nồng
Độ
Và
Sự
Pha
loãng

Chương 8
Cần phải chọn điều kiện tối ưu sao cho
tín hiệu nhận được đủ mạnh mà ĐL
Lambert – Beer vẫn còn nghiệm đúng
Ảnh
Hưởng
Của
Bức
Xạ
Và
Độ
Rộng
Của
Khe
Cần phải chọn điều kiện tối ưu sao cho
tín hiệu nhận được đủ mạnh mà ĐL
Lambert – Beer vẫn còn nghiệm đúng

Chương 8
N gây ảnh hưởng đến độ chính xác
của kết quả phân tích và giới hạn phát
hiện LOD ( limit of detector)
Tín hiệu S
(signal) đầu ra
Ảnh
Hưởng
Nhiễu
Do
Noise
(ồn)
Của
Máy
C/cấp thông tin
thật sự về mẫu
Nhiễu N (noise): do
môi trường, nguồn,
detector,…

Chương 8
Noise do máy thường được quyết
định bởi cả ba giai đoạn:
-Chỉnh 0% T
-Chỉnh 100% T
-Đo % T
nhưng thường tập trung vào % T
đo sau cùng
Ảnh
Hưởng
Nhiễu
Do
Noise
(ồn)
Của
Máy Sai số của nồng độ C phụ thuộc
vào sai số xác định T

PHỔ TỬ NGOẠI –
KHẢ KIẾN
UV–VIS
(PHỔ KÍCH THÍCH
ELECTRON)

10.1 Sự chuyển mức NL khi kích thích electron
10.2 Các kiểu chuyển mức electron
10.3 Phân biệt các kiểu chuyển mức electron
10.4 Sự hấp thu bức xạ UV-VIS & màu sắc của vật
chất
10.5 Sự hấp thu bức xạ UV-VIS của vật chất
10.6 Ứng dụng
10.7 Kỹ thuật thực nghiệm
CHƯƠNG 10
PHỔ UV-VIS (PHỔ KÍCH THÍCH ELECTRON)

10.1 Sự chuyển mức NL khi kích
thích electron
Khi phân tử hấp thu bức xạ UV-VIS, các electron
hóa trị bị kích thích và chuyển từ Eđt (0) → Eđt (*)
Phổ thu được gọi là phổ tử ngoại – khả kiến UV-
VIS (Ultraviolet and Visible Spectra) hoặc được
gọi là phổ kích thích electron
CHƯƠNG 10

Sự chuyển mức NL khi kích thích e
Phổ UV-VIS còn gọi là phổ electron
(–dao động–quay) có dạng những đường cong
với một vài cực đại tù, do sự tổ hợp giữa các
mức năng lượng (electron, dao động và quay)
của các TT electron khác nhau của phân tử
Năng lượng kích thích ΔE bao gồm:
ΔE = ΔEñt ± Δ Edñ ± ΔEq

Sự chuyển TT electron xảy ra rất nhanh (10–15–
10–16 s) so với chu kỳ dao động của hạt nhân (10–12
– 10–13 s)
Trong khoảng thời gian kích thích electron, hạt
nhân được xem như đứng yên (nguyên lý Frank
– Condon)
Khi có sự thay đổi TT năng lượng, sự chuyển dời
được đặc trưng bằng mũi tên thẳng đứng nối liền
hai TT

I
ν =
0
II
ν' =
0
a) Giản đồ NL của phân
tử hai nguyên tử
b) Phổ hấp thu tương
ứng

– Trạng thái NL của electron trong phân tử
– Chuyển mức N →V
– Chuyển mức N →Q
– Chuyển mức N →R
– Chuyển mức d-d & chuyển mức kèm chuyển
điện tích
10.2 Các kiểu chuyển mức electron
CHƯƠNG 10

TRẠNG THÁI NĂNG LƯỢNG CỦA
ELECTRON TRONG PHÂN TỬ
σ*
π*
n
π
σ

CHUYỂN MỨC N →V
N →V
Sự chuyển electron từ TT liên kết lên TT
phản liên kết, gồm:
- Chuyển mức σ → σ * (vùng UV xa)
- Chuyển mức π→π* (vùng UV gần hoặc
vùng VIS)

CHUYỂN MỨC N →Q
N →Q
Sự chuyển electron từ TT không liên kết n
lên TT phản liên kết, gồm:
- Chuyển mức n → σ * (vùng UV)
- Chuyển mức n → π* (vùng UV gần hoặc
vùng VIS)

CHUYỂN MỨC N →R
Sự chuyển electron từ TT cơ bản lên TT
kích thích có NL rất cao theo hướng ion
hóa phân tử
Phổ thu được ở vùng UV xa và thường
được dùng để xác định NL ion hóa phân tử

CHUYỂN MỨC KÈM SỰ CHUYỂN ĐIỆN
TÍCH & CHUYỂN MỨC d-d
Sự chuyển mức do sự chuyển dịch electron giữa
các orbital phân tử định vị ở các vị trí khác nhau
Chuyển mức
kèm theo sự
chuyển điện tích
Vân hấp thu mạnh
(ε=104 trở lên) vùng
UV hoặc VIS (ở hợp
chất vô cơ và phức chất)
Sự chuyển electron từ phối tử L
vào các orbital trống của các ion
trung tâm làm xuất hiện các vân
hấp thu mạnh ở vùng UV (phức
chất không màu của một số
kim loại chuyển tiếp)
Chuyển mức
d – d

CHUYỂN MỨC d-d & THUYẾT
TRƯỜNG PHỐI TỬ
Tiết diện biên của các orbital d
Phổ hấp thu electron và màu sắc của các phức kim
loại chuyển tiếp còn được giải thích bằng thuyết
trường tinh thể và thuyết trường phối tử

Ở TT tự do, 5 orbital d của ion kim loại chuyển tiếp
Mn+ (gồm các đám mây điện tử phân bố không theo
trục dxy, dxz và dyz và phân bố theo trục dz2 ,
dx2-y2 ) đều có mức năng lượng giống nhau (nên
dd chứa Mn+ thường không màu)
Tiết diện biên của các orbital d

dZ
2 d X
2
Y
2
Ion tự do ion phức, trường bát diện
dXY dyz dxz
Khi kết hợp với phối tử thành các phức có cấu trúc
lập thể khác nhau, 5 orbital d bị tách ra thành 2
nhóm có NL khác nhau:
Sự chuyển e giữa các mức NL d bị tách ra bởi trường
phối tử (chuyển mức d – d) làm cho các phức kim loại
chuyển tiếp có khả năng hấp thu yếu bức xạ VIS
(ε khoảng 0,1 đến 100)

I–<Br–<Cl–<F –<OH –<CrO4
2– ≈ H2O < SCN– < NH3
< Ethylendiamine <NO3
– <CN –
Độ mạnh của trường phối tử tăng dần (∆E tăng
dần) theo thứ tự:
Hiệu năng lượng ∆E trong chuyển mức d–d giữa
mức cao và mức thấp còn phụ thuộc vào độ bền
vững của liên kết σ giữa kim loại và phối tử:
Mn 2+<Ni 2+<Co 2+<Fe 2+<V 2+<Fe3+ <Cr3+ <V3+ <Co3+ <Mn 4+
<Mo 3+ <Rh 3+ <Pd 4+ <Ir 3+ <Re 4+ <Pt4+

– Một số thuật ngữ
– Chuyển mức n → π*
– Chuyển mức π → π*
– Chuyển mức kèm chuyển điện tích
– Chuyển mức d-d
10.3 Phân biệt các kiểu chuyển
mức electron
CHƯƠNG 10

Nhóm trợ màu (SH, NH2, OH…) không hấp thu
trong vùng UV nhưng gây hiệu ứng trường sắc trên
nhóm mang màu làm các chất này từ không màu
thành có màu
MỘT SỐ THUẬT NGỮ
Nhóm mang màu
(chromophore)
Nhóm nguyên tử chứa electron
lãnh trách nhiệm hấp thu bức
xạ : –N=O, –NO2–, –N=N–,
>C=O– , >C=C<…
Nhóm trợ màu
(auxochrome)
Có ít nhất 1 cặp electron n tạo
liên hợp với liên kết π của
nhóm mang màu hoặc có khả
năng tương tác với electron π
làm giảm mức NL của π*

Hiệu ứng Kết quả
Trường sắc
(bathochromic effect)
Gây chuyển dịch đỏ
(red shift): làm tăng
λCĐ
Cận sắc
(hypsochromic effect)
Gây chuyển dịch xanh
(blue shift): làm giảm
λCĐ
Đậm màu
(hyperchromic effect)
Làm tăng ε
Nhạt màu
(hypochromic effect)
Làm giảm ε
MỘT SỐ THUẬT NGỮ

PHÂN BIỆT CÁC CHUYỂN MỨC
n → π* π → π* Keøm chuyển
điện tích
d - d
ε bé
(<103)
ε lớn
(103– 105)
ε lớn
(104)
ε bé
(102)
-Chuyển dịch
xanh (5 – 20
nm) trong dung
môi phân cực
hoặc có khả
năng tạo liên
kết hidro
- Bị triệt tiêu
trong môi
trường acid
mạnh
- Chuyển dịch
đỏ (5 – 20 nm)
trong dung môi
phân cực / do
sự hiện diện
của các nhóm
đẩy electron
gắn vào nhóm
mang màu
chứa electron n
Chịu hiệu ứng
cận sắc bởi
dung môi có
khả năng
solvat hóa tốt

10.4 Sự hấp thu bức xạ UV-VIS
& màu sắc của vật chất
CHƯƠNG 10

SỰ HẤP THU BỨC XẠ & MÀU SẮC
CỦA VẬT CHẤT
Ánh sáng nhìn thấy (ánh sáng trắng) bao gồm dãi
bức xạ từ 396 đến 700 nm
Ánh sáng trắng chiếu qua một lăng kính sẽ bị tách
thành một số tia CÓ MÀU (đỏ, cam, vàng, lục, lam,
chàm, tím)
Trong vùng phổ của ánh sáng trắng sẽ có một số
màu phụ nhau, là các màu mà khi trộn chúng lại,
ta sẽ có màu trắng

Một vật có màu hay không màu được giải thích dựa
vào kết quả tương tác khi chiếu ánh sáng vào vật đó:
Nếu ánh sáng bị khuếch tán hoàn toàn hoặc đi qua
hoàn toàn: vật có màu trắng hoặc không màu
Nếu tất cả các tia của ánh sáng trắng đều bị vật hấp
thu: vật sẽ có màu đen
CỦA VẬT CHẤT

Một vật có màu khác màu đen hoặc màu trắng,
ví dụ màu đỏ là do nó đã hấp thu chọn lọc trong vùng
VIS theo một trong các kiểu:
Hấp thu tất cả các tia trừ tia màu đỏ
Hấp thu ở hai vùng khác nhau của ánh sáng trắng sao
cho các tia còn lại cho mắt ta có cảm giác màu đỏ
Hấp thu tia phụ của tia đỏ (tia màu lục)
CỦA VẬT CHẤT

Tia bị hấp thu Màu của chất
hấp thu
λ, nm Màu
400 - 430 Tím Vàng lục
430 - 490 Xanh Vàng da cam
490 – 510 Lục xanh Đỏ
510 – 530 Lục Đỏ tím
530 - 560 Lục vàng Tím
560 - 590 Vàng Xanh
590 - 610 Da cam Xanh lục
610 - 730 Đỏ Lục
CỦA VẬT CHẤT

– Hợp chất vô cơ đơn giản
– Phức chất
– Hợp chất hữu cơ:
• No
• Không no
• Benzene & dẫn xuất
10.5 Sự hấp thu bức xạ UV-VIS
của vật chất
CHƯƠNG 10

HỢP CHẤT VÔ CƠ ĐƠN GIẢN
Hợp chất
hoặc ion
Môi
trường
λCĐ
(nm)
ε Sự chuyển mức
H2O Khí 166,7 1480 n → σ *
SO2 Khí 360,0
290,0
0,05
340
n → π* trilet
n → π* singlet
Br2 Khí 420,0 200 π *→ σ *
l2 Khí 520,0 950 π *→ σ *
NO2
- H2O 355,0
287,0
23
9
n → π*
n → π*
NO3
- H2O 302,0
194,0
7
8800
n → π*
π → π*
CrO4
2- Kiềm 370 4900 kèm chuyển điện tích (từ
orbital n của oxy vào orbital
của Cr)
KMnO4 Acid 525 2020 kèm chuyển điện tích (từ
orbital n của oxy vào orbital
của Mn)

PHỨC CHẤT
Sự chuyển mức BX hấp thu Màu của phức
Kèm chuyển
điện tích
UV Không màu
VIS Phức đa nhân
VD: KFe[Fe(CN)6]
(xanh Pruss)
Chuyển mức d-
d (trường phối
tử)
VIS Có màu
[M(H2O)m]n+

HỢP CHẤT HỮU CƠ
Phân tử có chứa
cùng một nhóm
mang màu
Phổ electron thường
giống nhau
Phân tử chứa
các nhóm mang màu
biệt lập (không liên
hợp với nhau)
Phổ electron của hợp
chất sẽ là phổ tổng hợp
của các nhóm mang
màu đó

Ví dụ nhóm C=C và C=O ở cetone α, β - không no tạo
thành nhóm mang màu mới là C=C–C=O, hay ba nối
đôi trong nhân benzene tạo thành nhóm mang màu
kiểu nhân thơm...
Phân tử chứa các
nhóm mang màu
liên hợp với nhau
Có thể sẽ tạo thành nhóm
mang màu mới với những
hấp thu đặc trưng mới

HỢP
CHẤT
NO
Hợp chất
n–hexane,
cyclohexane,
heptane,
methanol,
ethanol,
chloroform…
Bức xạ
hấp thu
UV xa
(do chuyển
mức σ → σ*)
Ứng dụng
Dùng làm
dung môi
để đo phổ
electron
của các
hợp chất
khác

Hợp chất Nhóm
mang màu
λmax (nm) Sự
chuyển
mức
Dung môi
hoặc dạng
đo
Ethylene > C = C < 173 π → π* heptane
Hexene -2
(thế α, β)
> C = C < 183 π → π* heptane
Cyclohexene > C = C < 183,5 π → π* khí
2-Metylpentene-2
(thế α, α, β)
> C = C < 192 π → π* heptane
Acetylene - C = C - 172 π → π* Heptane
Dialkyl acetylene - C = C - 190 π → π* Heptane
CH2 = CH -CH = CH
– CH = CH2
- C = C - 253 π → π* Hexane
HIDROCARBON KHÔNG NO

BENZENE
&DẪN
XUẤT
Benzene cho ba vân hấp thu:
Một vân rất mạnh ở 184nm (ε≈ 60.000)
Vân K khá mạnh ở 204nm (ε≈ 7.900)
Vân B rất yếu 256nm (ε≈ 200, là vân
đặc trưng cho phổ UV của benzene)

– Định lượng một cấu tử
– Kiểm tra độ tinh khiết
– Nhận biết chất & nghiên cứu cấu trúc
– Phân tích hỗn hợp
– Nghiên cứu sự hỗ biền
– XĐ khối lượng phân tử
– XĐ hằng số phân li acid-baz
– XĐ thành phần của phức chất
10.6 Ứng dụng
CHƯƠNG 10

Sử dụng ĐL Lambert-Beer để định lượng
một cấu tử trong dung dịch dựa trên các PP:
- Trực tiếp
- So sánh
- Lập đường chuẩn
- Thêm chuẩn vào chuẩn
………………………………………………….

KIỂM TRA ĐỘ TINH KHIẾT
NHẬN BIẾT CHẤT VÀ NGHIÊN CỨU
CẤU TRÚC
Vết của tạp chất trong hợp chất hữu cơ tinh
khiết được phát hiện dễ dàng nếu có cường độ
hấp thu đủ lớn
So sánh phổ hấp thu với phổ hấp thu của hợp
chất thiên nhiên hoặc phổ của mẫu chuẩn
có thể cho kết luận về một sản phẩm tổng hợp

PHÂN TÍCH HỖN HỢP
Để phân tích các hỗn hợp phức tạp với nhiều
thành phần, thường dùng PP SK LỎNG với
detector UV- VIS. Sau khi tách bằng sắc ký,
mỗi thành phần được nhận dạng nhờ vào phổ
UV – VIS
Các máy QP UV-VIS hiện đại có khả năng xác
định các nồng độ của hỗn hợp gồm n cấu tử. Khi
được cung cấp một ma trận gồm n cột và tối thiểu
n hàng lần lượt bằng các DD chuẩn của từng cấu
tử cần được xác định, máy sẽ sử dụng tính chất
cộng độ hấp thu để giải hệ phương trình và cho
kết quả nồng độ từng cấu tử.

XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢNG PHÂN TỬ
Cần xác định khối lượng phân tử của X, sử dụng B
(PTL MB - hệ số hấp thu mol εB ) để chuyển X thành
dẫn xuất XB. Khối lượng phân tử của XB được tính:
Khối lượng phân tử của X :
A
bC
M b
XB
ε
=
εB – hệ số hấp thu mol của B được chấp nhận cho
XB nếu độ hấp thu A được đo tại bước sóng mà ở đó
chỉ có B hấp thu mà X không hấp thu; b–bề dày của
cuvet; C– nồng độ (g/l) của XB
MX = MXB – MB

XÁC ĐỊNH HẰNG SỐ PHÂN LI ACID
Giả sử cần xác định HSPL kHA của acid HA:
HA + H2O → H3O+ + A–
Đo được pH và tỷ số [HA ] / [A– ] sẽ tính được
kHA theo (*)
hay pkHA= pH + (*)
]
[
]
][
[ 3
HA
A
O
H
kHA
−
+
=
]
[
]
[
lg −
A
HA
Với DD loãng :

XÁC ĐỊNH HẰNG SỐ PHÂN LI ACID
Tỷ số [HA ] / [ A- ] được xác định bằng PP đo
phổ hấp thu của các DD có pH khác nhau :
1 dung dịch ở pH acid thích hợp để dạng HA
chiếm ưu thế, 1 dung dịch ở pH baz thích hợp
để A– chiếm ưu thế còn ở các giá trị pH trung
gian sẽ tồn tại cả HA lẫn A–
Nếu định luật Lambert– Beer nghiệm đúng,
sử dụng tính chất cộng độ hấp thu sẽ tính được
nồng độ cân bằng của [HA ] và [A–] ở bất kỳ
pH trung gian nào
pkHA= pH + (*)
]
[
]
[
lg −
A
HA

A
f
0 1
0,33
XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN CỦA PHỨC CHẤT
Đo độ hấp thu của DD tại bước sóng M và L
không hấp thu, giá trị của f ở điểm độ hấp thu
A đạt cực đại tương ứng với nồng độ cực
đại của MLn với n = f / (1 – f)
+ Phức tạo thành là M2L nếu f = 0,33 (n =1/2)
+ Phức tạo thành là ML nếu f = 0,50 (n = 1 )
| Phức tạo thành là ML2 nếu f = 0,67 (n = 2)
PP
Biến
Số
Liên
Tục

XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN CỦA PHỨC CHẤT
Pha một số DD có cùng lượng M, thêm L
vào theo tỉ lệ mol tăng dần
PP
Tỷ
Lệ
Mol
Đo độ hấp thu của dung dịch và vẽ A theo
tỉ lệ mol của phối tử và ion kim loại
Vị trí điểm gấp khúc
trên đường cong cho
biết tỉ lệ giữa phối tử
và ion kim loại
A

– Dung môi
– Các yếu tố ảnh hưởng đến KQ phân tích
– Máy QP UV-VIS một chùm tia
– Máy QP UV-VIS hai chùm tia
10.7 Kỹ thuật thực nghiệm
CHƯƠNG 10

DUNG MÔI
Dung môi dùng đo phổ UV-VIS phải không hấp
thu ở vùng cần đo:
Ở vùng UV gần, thường dùng n – hexane,
cyclohexane, metanol, etanol, nước…(chỉ hấp
thu bức xạ vùng tử ngoại xa)
Đo ở vùng VIS, ngoài các dung môi trên
còn có thể dùng chloroform, dioxane, benzene…

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KQPT
ẢNH
HƯỞNG
CỦA
CÂN
BẰNG
PHỤ
-Làm thay đổi β của phức
-Ảnh hưởng lên ε và giá trị T (hoặc A)
Điều kiện bỏ qua cân bằng phụ:
CB phụ ảnh hưởng lên cân bằng chính
không đáng kể khi tỷ lệ [sản phẩm chính]:
[cấu tử khảo sát] ≥103 lần
Ảnh hưởng do tủa hoặc phức phụ được
xem không đáng kể khi nồng độ của chúng
<103 lần nồng độ của cấu tử mà chúng
gây nhiễu

ẢNH
HƯỞNG
CỦA
CÂN
BẰNG
PHỤ
Mn+ + L ML
+ + +
OH- L1 H L1
αM(OH)↓↑ αM(L1 )↓↑ αL(H)↓↑ αMLL1↓↑
M(OH),…(*) ML1,… HL,… MLL1
(có màu) (không màu) (có màu)
VD: dùng L tạo phức với ion kim loại Mn+:

ẢNH
HƯỞNG
CỦA
CÂN
BẰNG
PHỤ
Điều kiện tạo phức thích hợp:
3
10
]
'
[
]
[
≥
+
n
M
ML
3
1
10
]
[
]
[ −
≤
ML
MLL
Điều kiện 1
Điều kiện 2
3
1
10
]
[
]
[ −
+
≤
n
M
ML
Điều kiện 3
Điều kiện 4 β1,y[OH- ]y < 10–3
(Tủa M(OH)y tạo thành trong điều kiện
của phức nên sử dụng hằng số bền để
tính chứ không dùng tích số tan)

ẢNH
HƯỞNG
CỦA
CÂN
BẰNG
PHỤÏ
Ghi chú:
- Ảnh hưởng của M(OH)y còn được loại
bỏ bằng các biện pháp sau đây:
+ Lọc bỏ tủa M(OH)y
+ Hoặc xác định ngưỡng pH trên để tủa
M(OH)y tan tiếp thành phức
- Nếu trong dung dịch có ion kim loại M1
có thể tạo phức với ligand L, ảnh hưởng
của M1 xem như không đáng kể khi
[M1]0 / [M]0 < 10 – 3

MÁY QUANG PHỔ UV-VIS 1 CHÙM TIA
Dùng nút (1) mở máy trước khi đo khoảng 15 phút
Dùng nút (2) để chọn bước sóng thích hợp
Dùng phím (6) để chọn kiểu
đo T
Dùng nút (3) để chỉnh dòng tối
về 0%T (nắp buồng chứa (4)
phải đậy lại)
1.MÁY QUANG PHỔ SPECTRONIC 20D

Đặt cuvet chứa C0 (trắng chuẩn) vào buồng chứa mẫu đo (4)
Dùng nút (5) để điều chỉnh độ hấp thu A về 0
Thay cuvet chứa trắng chuẩn
lần lượt bằng cuvet chứa các
DD chuẩn từ C1 đến C5 và
các dung dịch mẫu
Đọc độ hấp thu A của các DD
chuẩn và dd mẫu trên màn
hình (7)
1.MÁY QUANG PHỔ SPECTRONIC 20D

-Mở công tắc nguồn (A) trước khi đo 15 phút
-Dùng phím (1) hoặc (2) để chọn và chỉnh bước sóng đo
- Đặt cuvet chứa C0 (trắng chuẩn) vào buồng chứa mẫu đo
(C) (mặt nhẵn của cuvet vuông góc với chiều truyền của
ánh sáng, tức theo hướng mũi tên)
2.MÁY SPECTRONIC UNICAM

-Đọc A (hoặc T) trên màn hình (6)
- Nhấn phím (3) để đi
ềuchỉnh A về 0 (ho
ặc T về 100%)
-Thay cuvet chứa C0 bằng cuvet chứa chuẩn/mẫu cần đo
2.MÁY SPECTRONIC UNICAM

1) Nguồn bức xạ (UV: deuterium; VIS: đèn
W/I2)
2) Bộ tạo đơn sắc
3) Bộ chia chùm sáng
4) Cuvet chứa mẫu
5) Cuvet chứa dung môi
6) Detector
7) Bộ tự ghi
Các thế hệ máy quang phổ tử ngoại – khả kiến
(UV –VIS spectrophotometer) hiện nay:

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6) (7)
Sơ đồ máy quang phổ UV – VIS

PHOÅ NGUYEÂN TÖÛ
(PP QUANG PHOÅ HAÁP THU
VAØ PHAÙT XAÏ NGUYEÂN TÖÛ)

9.1 Nguyeân taéc
9.2 Phổ phaùt xaï nguyeân töû
9.3 Phổ haáp thu nguyeân töû
9.4 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phoå nguyeân töû
CHƯƠNG 9
PHOÅ HAÁP THU & PHAÙT XAÏ NGUYEÂN TÖÛ

9.1 Nguyeân taéc
CHƯƠNG 9
Phun DDPT chöùa chaát khaûo saùt M ôû traïng thaùi
aerozon vaøo nguoàn nhieät ñoä cao:
MX
+HA
MA
(dd)
+Q
MA
(r)
+Q
Mk
M0 (95-97%)
M* ( 2 -3 %)
Mn+ (raát ít)

NGUYEÂN TAÉC
Sau
khi
nguyeân
töû
hoùa
Cöôøng ñoä phaùt xaï
I =f[M*]
M*
M*
M*
M*
M0
M0
M0
M0
ν
ν hc
h −
=
−
(QT phaùt xaï)
PP QP phaùt xaï nguyeân töû

NGUYEÂN TAÉC
Sau
khi
nguyeân
töû
hoùa
Đoä hấp thu
A =f[M0]
M*
M*
M*
M*
M0
M0
M0
M0
ν
h
+ (QT hấp thu)
PP QP haáp thu nguyeân töû

– Sự tạo thaønh quang phổ
– Caùc ñaëc tröng cuûa vaïch quang phoå
– Thieát bò phaân tích quang phoå phaùt xaï
– ÖÙng duïng
9.2 Phoå phaùt xaï nguyeân töû
CHƯƠNG 9

SÖÏ TAÏO THAØNH QUANG PHOÅ
)
1
(
2
*
2
n
R
n
R
i
−
=
ν
R–haèng soá Rydberg ; ni , n* - soá löôïng töû
chính cuûa ñieän töû ôû traïng thaùi cô baûn vaø
traïng thaùi kích thích
Soá
soùng
Của
caùc
böùc
xaï
phaùt
ra
Cuûa nguyeân töû ñôn giaûn nhö hydro:
Cuûa nguyeân töû /haït mang ñieän nhieàu ñieän töû:
)
2
(
)
(
)
( 2
*
2
2
2
∆
+
−
∆
+
=
n
R
z
n
R
z
i
ν
z– ñieän tích cuûa haït nhaân; ∆– heä soá hieäu
chænh quaù trình töông taùc giöõa caùc haït

CAÙC ÑAËC TRÖNG CUÛA VAÏCH
QUANG PHOÅ
Theá kích thích
(eV)
NL caàn thieát ñeå kích
thích nguyeân töû
chuyeån töø TT cô baûn
sang TT kích thích
Theá ion hoùa
(eV)
NL caàn thieát ñeå taùch
ñi moät vaøi ñieän töû hoùa
trò ôû taàng ngoaøi cuøng
THEÁ
KÍCH
THÍCH
VAØ
THEÁ
ION
HOÙA

QUANG PHOÅ
Nguoàn kích thích:
hoà quang ñieän
/ngoïn löûa ñeøn khí
Nguyeân töû
trung hoøa
THEÁ
KÍCH
THÍCH
VAØ
THEÁ
ION
HOÙA
Phoå hoà quang
Nguoàn kích thích:
Tia löûa ñieän
Ion
Phoå vaïch
tia löûa ñieän

a, b – haèng soá phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän
kích thích vaø TT vaät lyù cuûa maãu ; C–
noàng ñoä cuûa nguyeân toá khaûo saùt
QUANG PHOÅ
CÖÔØNG
ÑOÄ
VAØ
ÑOÄ
ROÄNG
CUÛA
VAÏCH
PHOÅ
Ñoä choùi saùng cuûa vaïch phoå ñöôïc ñaëc tröng
bôûi cöôøng ñoä xaùc ñònh baèng PT Lomakin :
I = a Cb
Ñaëc tröng cuûa vaïch quang phoå laø ñoä roäng
cuûa vaïch phoå, tyû leä vôùi khe cuûa quang phoå
lgI = lga+blgC
hay

QUANG PHOÅ
CÖÔØNG
ÑOÄ
VAØ
ÑOÄ
ROÄNG
CUÛA
VAÏCH
PHOÅ
Thöïc teá ñoä roäng cuûa vaïch phoå raát khaùc nhau:
Vaïch phoå ñöôïc choïn ñeå phaân tích quang
phoå laø vaïch phoå coù ñoä roäng trung bình
-Do caùc böùc xaï khoâng hoaøn toaøn ñôn saéc
Do hieäu öùng Dopler
(caùc nguyeân töû phaùt
xaï aùnh saùng chuyeån
ñoäng theo chieàu
quan saùt)
Do taùc
ñoäng cuûa
töø tröôøng
vaø ñieän
tröôøng
Do taêng
noàng ñoä
chaát
khaûo saùt
-Caùc vaïch phoå bò giaõn nôû:

THIEÁT BÒ PT QUANG PHOÅ PHAÙT XAÏ
Heä thoáng chieáu saùng
(nguyeân töû hoùa)
Heä thoáng
taùn saéc
Heä thoáng
ghi phoå

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Nguoàn phaùt aùnh
saùng (kích thích
quang phoå)
chuyeån maãu khaûo saùt
töø TT raén (loûng)→ TT hôi
vaø chuyeån töø TT hôi
→ TT kích thích
Moät / ba
thaáu kính hoäi tuï
chuyeån chuøm aùnh saùng
phaân kyø thaønh chuøm
tia song song
Ña soá caùc nguoàn kích thích (ngoïn löûa ñeøn
khí, nguoàn hoà quang ñieän, tia löûa ñieän… )
ñeàu coù theå thöïc hieän ñoàng thôøi caû hai chöùc
naêng treân

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Ngoïn löûa
Ngoïn löûa xuaát hieän taïi ngoïn ñeøn khí:
- khoaûng 9000C (ñeøn khí thöôøng);
- 21000 C (hoãn hôïp hydro – khoâng khí);
- 28000C (hydro – oxy)
- khoaûng 30000C (acetylene – oxy)
Vuøng 1
Vuøng 2
Vuøng 3
Hình 1. Ngoïn löûa

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Ngoïn löûa
Trong ngoïn löûa thöôøng toàn taïi ba vuøng,
vuøng (2) coù nhieät ñoä cao nhaát (vuøng phaûn
öùng), cung caáp ñieàu kieän toát nhaát cho vieäc
nguyeân töû hoùa maãu
Vuøng 1
Vuøng 2
Vuøng 3

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Ngoïn löûa
Ñeå ñöa chaát khaûo saùt (daïng boät hoaëc dd ) vaøo
ngoïn löûa, duøng thieát bò taïo aerozon ñaëc bieät:
Doøng khí
aùp suaát
cao
Doøng
chaát
loûng
OÁng
mao
quaûn
-phun tröïc tieáp
vaøo ngoïn löûa (ñeøn
ñoát toaøn dieän)
-ñöôïc troän tröôùc vôùi
nhieân lieäu vaø chaát oxy
hoùa trong buoàng troän

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Ngoïn löûa
Sau khi nguyeân töû hoùa, caùc nguyeân töû
toàn taïi phaàn lôùn ôû TT cô baûn (N0 nguyeân töû )
vaø chæ coù moät phaàn nhoû ôû TT kích thích
(N* nguyeân tö)û
Theo ÑL phaân boá Boltzmann: tyû soá N* / N0
taêng theo nhieät ñoä
→ caàn choïn hoãn hôïp nhieân lieäu cung caáp
nhieät ñoä cao trong PP phaùt xaï (löu yù :
maãu coù theå bò ion hoùa khi nhieät ñoä quaù cao)

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Ngoïn löûa
Maùy quang phoå ngoïn löûa:
Do NL cuûa nguoàn
khoâng cao neân chæ
kích thích ñöôïc caùc
nguyeân toá deã kích
thích (kim loaïi kieàm,
kieàm thoå vaø Cu,
Mn, Tl …)
Khaù oån ñònh
Caáu taïo ñôn giaûn
Keát quaû
khaù tin caäy

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Nguoàn hoà quang
Söû duïng söï phoùng ñieän giöõa hai cöïc cheá taïo
töø maãu phaân tích hoaëc moät trong hai cöïc laø
chaát phaân tích
_
+
d
R

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Nguoàn tia löûa ñieän
Goàm moät maùy bieán aùp taêng theá 220V/ 10000
– 18000 V, moät bieán trôû R vaø caùc tuï ñieän coù
ñieän dung 0,001 – 0,020 µF cuøng vôùi caùc cuoän
caûm vaø khoaûng caùch phaân tích d
Khi ñaùnh tia löûa ñieän, nhieät ñoä coù theå ñaït
7000 –110000C hoaëc cao hôn nöõa
Nguoàn tia löûa ñieän laøm vieäc raát oån ñònh, coù
naêng löôïng lôùn neân coù theå kích thích ñöôïc
taát caû caùc nguyeân toá vaø thöôøng ñöôïc söû duïng
ñeå phaân tích ñònh löôïng

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Nguoàn plasmatron
Ñöôïc söû duïng khaù phoå bieán laø buoàng ñoát
ñaëc bieät vôùi hai ñieän cöïc graphite
DD phaân tích ñöôïc ñöa vaøo plasma baèng thieát
bò phun ñaëc bieät
Do coù nhieät ñoä cao (5000 – 10000 0C) vaø ñoä
choùi saùng raát lôùn neân nguoàn plasmatron coù
khaû naêng kích thích caùc chaát khoù bay hôi vaø
khoù kích thích
Maãu PT laø chaát raén ñöôïc ñaët tröïc tieáp leân
cathode hoaëc coù theå ñöa vaøo plasma baèng
thieát bò phun

HEÄ
THOÁNG
TAÙN
SAÉC
Khe
quang phoå
Boä phaän
taùn saéc
Vaät kính
chuaån tröïc
–buoàng aûnh

HEÄ
THOÁNG
GHI
PHOÅ
Thò kính
Ghi nhaän phoå baèng maét
Thöïc hieän baèng caùc thò kính hoaëc
thò kính coù laép theâm quang keá ñeå so
saùnh, ñaùnh giaù veà ñoä saùng cuûa hai
vaïch phoå
Ñöôïc söû duïng cho mieàn phoå töø
400 – 650 nm

HEÄ
THOÁNG
GHI
PHOÅ
Kính aûnh
Aùnh saùng chieáu leân lôùp caûm quang traùng
moûng leân maët kính seõ taïo thaønh lôùp hình aån
do taùc duïng cuûa phaûn öùng quang hoùa
Söû duïng caùc DD hieän hình vaø ñònh hình ñeå
cheá hoùa kính aûnh seõ thu ñöôïc hình aûnh
quang phoå laø caùc vaïch phoå maøu ñen
Ñoä ñen (hay maät ñoä ñen ) S cuûa vaïch phoå:
I
I
S o
lg
=
I0 – cöôøng ñoä cuûa aùnh saùng xuyeân qua phaàn
khoâng bò loä saùng; I– cöôøng ñoä cuûa aùnh saùng
xuyeân qua phaàn bò loä saùng

HEÄ
THOÁNG
GHI
PHOÅ
Kính aûnh
Ñoä ñen cuûa vaïch phoå phuï thuoäc vaøo ñoä loä
saùng hay löôïng aùnh saùng chieáu H:
Söï phuï thuoäc giöõa ñoä ñen vaøo löôïng aùnh
saùng chieáu ñöôïc goïi laø ñaëc tröng cuûa kính
aûnh
H = Et
E– ñoä chieáu saùng (ñoä roïi)
t– thôøi gian loä saùng

HEÄ
THOÁNG
GHI
PHOÅ
Kính aûnh
Treân ñoaïn
BC coù söï phuï
thuoäc tuyeán
tính giöõa ñoä
ñen vaø lg H:
S
lg H
A B
C D
Ñöôøng ñaëc tröng cuûa kính
aûnh
lg Hi E
1
lg
lg H
H
S
EF
CE
tg
−
=
=
α tgα–heä soá töông
phaûn cuûa kính aûnh
S = tgα (lg H–lg Hi )
Suy ra
Vôùi moät loaïi kính aûnh xaùc ñònh, tgα vaø Hi
khoâng ñoåi; ñaët (tgα.lg Hi) = J, ta coù:
S = tgα.lg H–J = tgα.lg Et–J (1)

HEÄ
THOÁNG
GHI
PHOÅ
Teá baøo quang ñieän
OÁNG PHAÙT QUANG

HEÄ
THOÁNG
GHI
PHOÅ
Ñeå ghi nhaän aùnh saùng nhaïy hôn, thöôøng
söû duïng caùc NHAÂN QUANG ñieän töû hoaït
ñoäng theo hieäu öùng quang ñieän töû ngoaøi
vaø hieäu öùng phaùt quang ñieän töû thöù caáp
Trong nhaân quang ñieän töû, cöôøng ñoä cuûa
doøng ra ñöôïc khueách ñaïi theo caáp soá nhaân:
I–cöôøng ñoä doøng ra cuûa maùy; I0–cöôøng ñoä
doøng ban ñaàu; σ–heä soá phaùt xaï ñieän töû
thöù caáp; m–soá taàng khueách ñaïi
I = I0 σm

HEÄ
THOÁNG
GHI
PHOÅ
Nhaân quang ñieän töû thöôøng cho heä soá
khueách ñaïi 105 – 106 laàn
Doøng quang ñieän ñöôïc ño baèng caùch
ñaët oáng phaùt quang hoaëc nhaân quang
ñieän töû taïi caùc khe ra cuûa maùy quang
phoå

NGUYEÂN
TAÉC
HOAÏT
ÑOÄNG

ÑÒNH
TÍNH
ÖÙNG DUÏNG PP Q/P PHAÙT XAÏ
Moãi nguyeân toá hoùa hoïc coù heä thoáng vaïch
quang phoå vôùi ñoä daøi soùng vaø cöôøng ñoä
vaïch phoå raát ñaëc tröng
Ñeå phaân tích ñònh tính, chæ caàn döïa vaøo söï
coù maët hay vaéng maët cuûa caùc vaïch phoå coù
giaù trò λX ñöôïc goïi laø vaïch phaân tích hay
vaïch cuoái cuøng
Vieäc xaùc ñònh giaù trò λX thöôøng döïa vaøo
PP noäi suy

ÑÒNH
TÍNH
- Choïn moät nguyeân toá maø caùc vaïch cuûa
quang phoå ñoù ñöôïc bieát roõ (thöôøng laø Fe)
-Choïn hai vaïch phoå cuûa quang phoå Fe coù
böôùc soùng λ1 vaø λ2 sao cho λ1 < λX < λ2 :
dx
d
x
12
1
2
1
λ
λ
λ
λ
−
+
=
λ1 λ2
λX
d12
dX
Ño caùc khoaûng caùch d12 giöõa hai
vaïch λ1 vaø λ2
Khoaûng caùch dX giöõa hai vaïch
λX vaø λ1
Suy ra λX:

ÑÒNH
TÍNH
Tra baûng ñeå xem vaïch λX thuoäc vaïch cuoái
cuøng cuûa nguyeân toá naøo
Söï vaéng maët cuûa vaïch cuoái cuøng cuûa moät
nguyeân toá trong maãu ñoàng nghóa vôùi söï
vaéng maët caùc vaïch khaùc cuûa nguyeân toá ñoù
(Söï vaéng maët cuûa vaïch cuoái cuøng cuûa
nguyeân toá naøo ñoù chæ coù nghóa laø noàng ñoä
cuûa nguyeân toá ñoù < giôùi haïn phaùt hieän)
Baèng PP Q/P ñònh tính coù theå xaùc ñònh hôn
80 nguyeân toá vôùi giôùi haïn phaùt hieän töø 10–2
% (Hg, U…) ñeán 10–5% (Na, B, Bi…)

Duøng thò kính hay kính aûnh
Thöôøng aùp duïng ñeå baùn ñònh löôïng nhanh
(sai soá ≈10 %) caùc nguyeân toá nhö Cr, Ni, W…
trong kim loaïi, hôïp kim:
BAÙN
ÑÒNH
LÖÔÏNG
Ghi phoå cuûa toái thieåu 3 maãu chuaån (etalon)
vaø maãu phaân tích treân cuøng moät kính aûnh
So saùnh ñoä ñen cuûa vaïch phoå nghieân cöùu
trong caùc maãu chuaån vaø maãu phaân tích
Ño cöôøng ñoä cuûa vaïch phoå

Duøng thò kính hay kính aûnh
Döïa vaøo söï xuaát hieän hoaëc bieán maát caùc
vaïch nhaïy cuûa nguyeân toá nghieân cöùu ñeå
ñaùnh giaù haøm löôïng cuûa chuùng
BAÙN
ÑÒNH
LÖÔÏNG
VD các vạch nhạy của Pb :
283,30nm (0,001%)
280,20nm (0,003%)
266,31nm (0,01%)
247,63nm (≤ 0,1%)
Phöông phaùp hieän vaïch

Phöông phaùp tröïc tieáp
Tính C baèng caùch suy tröïc tieáp töø PT
Lomakin :
ÑÒNH
LÖÔÏNG
PP keùm chính xaùc vì a,b phuï thuoäc raát lôùn
vaøo ñieàu kieän kích thích phoå, quaù trình
chuyeån chaát nghieân cöùu töø traïng thaùi raén
sang traïng thaùi hôi vaø ñieàu kieän ghi phoå
I = a Cb

Phöông phaùp so saùnh
Ño tæ leä cöôøng ñoä cuûa 2 vaïch phoå (ñöôïc
goïi laø caëp vaïch phaân tích), 1 cuûa nguyeân
toá nghieân cöùu, 1 cuûa nguyeân toá khaùc
(hoaëc coù saün trong maãu, hoaëc ñöa theâm
vaøo maãu goïi laø chaát noäi chuaån)
ÑÒNH
LÖÔÏNG
Aùp duïng PT Lomakin cho vaïch nghieân
cöùu vaø vaïch so saùnh:
Inc= a’Cnc
b vaø Iss = a’’Css
b
b
nc
b
nc
b
ss
ss
nc
aC
C
C
a
a
I
I
=
′
′
′
= )
2
(
lgC
lg
I
I
lg nc
ss
nc
b
a +
=

Phöông phaùp so saùnh
Ñeå tæ soá cöôøng ñoä caùc vaïch phoå phuï
thuoäc khoâng ñaùng keå vaøo nhieät ñoä
nguoàn kích thích, caùc vaïch phoå ñöôïc
choïn phaûi thuoäc caùc nguyeân toá coù tính
chaát hoùa lyù raát gaàn nhau:
ÑÒNH
LÖÔÏNG
(Caùc caëp vaïch quang phoå thoaû maõn caùc
ñieàu kieän noùi treân ñöôïc goïi laø caùc caëp
vaïch ñoàng ñaúng)
∆E ≤ 1 eV
|λnc– λss | ≤ 10 nm
10
10
.
0 ≤
≤
ss
nc
I
I

Phöông phaùp chuïp aûnh
PT S = tgα.lgH–J=tgα.lg Et – J (1)
moâ taû söï phuï thuoäc giöõa ñoä ñen cuûa
vaïch phoå vôùi ñoä chieáu saùng E, trong
tröôøng hôïp phaân tích quang phoå thì E
chính laø cöôøng ñoä I cuûa vaïch:
ÑÒNH
LÖÔÏNG
Vôùi cheá ñoä saùng xaùc ñònh thì tgα.lg t
vaø J khoâng ñoåi neân
S = tgα.lg I + tgα.lg t–J
S = tgα.lg I + const

Aùp duïng PT treân cho caëp vaïch nghieân
cöùu vaø so saùnh , ta coù:
ÑÒNH
LÖÔÏNG
Suy ra
Snc = tgα . lg Inc + const
Sss = tgα . lg Iss + const
)
3
(
lg
.
ss
nc
ss
nc
I
I
tga
S
S
S =
∆
=
−
)
2
(
lgC
lg
I
I
lg nc
ss
nc
b
a +
=
Vì ñaõ coù
∆S = tgα ( lg a + blgCnc )(4)
Neân

PT ∆S =tgα(lga +blgCnc) ñöôïc söû duïng
ñeå PTÑL theo nhieàu caùch khaùc nhau, phoå
bieán nhaát laø PP ETALON (3 maãu chuaån):
ÑÒNH
LÖÔÏNG
- Ghi phoå cuûa maãu phaân tích vaø ba maãu
chuaån cuøng vôùi nguyeân toá so saùnh treân
cuøng moät kính aûnh vôùi cheá ñoä nguoàn kích
thích nhö nhau
- Ño ñoä ñen vaø XÑ hieäu ñoä ñen ∆S cuûa caùc
caëp vaïch phaân tích (Smaãu chuaån–Ssosaùnh)

ÑÒNH
LÖÔÏNG
- Xaây döïng ñoà thò chuaån ∆S = f (lg Cnc)
-Töø ∆S = (Smaãu phaântích – Ssosaùnh) suy ra log
noàng ñoä cuûa nguyeân toá nghieân cöùu lgCnc
(töø ñoà thò hoaëc PP bình phöông cöïc tieåu)
∆ S
lgCnc

Phöông phaùp quang ñieän
Ño cöôøng ñoä vaïch phoå trong thôøi gian kích
thích phoå baèng teá baøo quang ñieän ñaët taïi
caùc khe ra cuûa maùy quang phoå cuøng vôùi
caùc boä phaän nhaän, ghi phoå
ÑÒNH
LÖÔÏNG
Sau khi ñöôïc khueách ñaïi theo caáp soá nhaân,
cöôøng ñoä doøng ra I seõ tuyeán tính vôùi noàng
ñoä C trong moät soá ñieàu kieän nhaát ñònh.
Ñònh löôïng caáu töû quan taâm baèng PP so
saùnh, ñöôøng chuaån, theâm chuaån vaøo maãu….
PP quang ñieän toán ít thôøi gian hôn vaø
chính xaùc hôn nhieàu so vôùi PP chuïp aûnh

Phöông phaùp hoùa quang phoå
Cheá hoùa maãu baèng PP hoùa hoïc
nhaèm laøm taêng ñoä nhaïy vaø ñôn giaûn
hoùa quaù trình PT, ñaëc bieät laø khaâu
maãu chuaån vì coù theå ñieàu chænh
ñöôïc giôùi haïn noàng ñoä maãu chuaån
ÑÒNH
LÖÔÏNG
Xaùc ñònh ñöôïc noàng ñoä taïp chaát
trong maãu phaân tích khi haøm löôïng
10–5–10–7 %

– Ñieàu kieän tạo thaønh phổ HTNT
– Thieát bò phaân tích quang phoå haáp
thu
– ÖÙng duïng
9.3 Phoå haáp thu nguyeân töû
CHƯƠNG 9

ÑIEÀU KIEÄN TAÏO THAØNH PHOÅ HTNT
Phun MX vaøo ngoïn löûa ñeøn khí ôû daïng aerozon:
MX M (M0 , M* ) + X
Khi M0 nhaän moät chuøm böùc xaï ñieän töø coù taàn soá
ñuùng baèng taàn soá coäng höôûng seõ xaûy ra hieän töôïng
haáp thu coäng höôûng ñeå chuyeån leân möùc naêng
löôïng kích thích gaàn nhaát theo ñònh luaät haáp thu :
Khi nhieät phaân MX , ngoài M coøn coù theå taïo MO,
MOH, MH laøm giaûm noàng ñoä M.
Ñeå tránh tạo thành MO, phaûi taïo ñieàu kieän ñeå baàu
khí coù tính khöû maïnh
M0 + h ν → M *

THIEÁT BÒ PT QUANG PHOÅ HAÁP THU
Heä thoáng
chieáu saùng
(nguyeân töû
hoùa)
Heä thoáng
taùn saéc
Heä thoáng
ghi phoå
Nguoàn
phaùt
böùc
xaï
coäâng
höôûng

Nguồn sáng
Bộ phận
nguyên tử hóa
Bộ đơn sắc
Detector
Bộ xử lý tín hiệu

NGUOÀN
PHAÙT
BÖÙC
XAÏ
COÄNG
HÖÔÛNG
Phoå bieán nhaát laø ñeøn cathode roãng
(hollow cathode)

Ion hoùa
Söï
phun xaï
cathod
Söï
kích thích
Söï
phaùt xaï
NGUOÀN
PHAÙT
BÖÙC
XAÏ
COÄNG
HÖÔÛNG
Phoå bieán nhaát laø ñeøn cathode roãng
(hollow cathode)

NGOÏN LÖÛA
LOØ GRAPHITE
HYDRIDE HOÙA –
HAÁP THU NGUOÄI
HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
(NGUOÀN
NGUYEÂN
TÖÛ
HOÙA)

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
(NGUOÀN
NGUYEÂN
TÖÛ
HOÙA)
Ngoïn löûa
Vuøng 1
Vuøng 2
Vuøng 3

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
(NGUOÀN
NGUYEÂN
TÖÛ
HOÙA)
Loø graphite
DD maãu ñöôïc ñöa vaøo loø 5–100 µl baèng
micropipet qua loã môû ôû giöõa loø. Sau khi saáy
maãu, loø ñöôïc ñoát noùng ñeán nhieät ñoä khoâng
quaù 3000 0K

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
Loø graphite
1) Saáy maãu
2) Nhieät phaân caùc caáu töû höõu cô
3) Bay hôi nguyeân toá xaùc ñònh vaø chuyeån
nguyeân töû xaùc ñònh veà TT nguyeân töû hôi
Nhieät ñoä cuûa loø ñöôc
ñieàu khieån theo thôøi
gian baèng thieát bò ñieän
töû, thöôøng bao goàm
ba giai ñoaïn:

HEÄ
THOÁNG
CHIEÁU
SAÙNG
(NGUOÀN
NGUYEÂN
TÖÛ
HOÙA)
Kyõ thuaät hydride hoùa –
Haáp thu nguoäi
Ñeå ñònh löôïng caùc nguyeân toá deã bò thaêng hoa
nhö As, Sn, Hg… phaûi duøng kyõ thuaät haáp thu
nguoäi (khoâng coù ngoïn löûa – flameless)
Caáu töû khaûo saùt ñöôïc nguyeân töû hoùa baèng
caùch chuyeån sang daïng deã bay hôi nhö AsH3,
Hg0 vaø vaãn söû duïng naêng löôïng cuûa ñeøn
cathode loõm ñeå kích thích nguyeân toá khaûo saùt
BH4
- + 3H2O + H+ 


 H3BO3 + 8Ho
Hg2+ + 2Ho 


 Hgo + 2H+
BH4
- + 3H2O + H+ 


 H3BO3 + 8Ho
Sn4+ + 8Ho 


 SnH4 + 4H+

HEÄ
THOÁNG
TAÙN
SAÉC

NGUYEÂN TAÉC HOAÏT ÑOÄNG

ÖÙNG DUÏNG PHOÅ HAÁP THU NT
Ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh hôn 70 nguyeân toá (Mg,
Zn, Cu, Pb, Fe, Ni, Hg, Cd, Au…) trong nhieàu ñoái
töôïng phaân tích khaùc nhau (hôïp kim, kim loaïi,
khoaùng vaät, saûn phaåm sinh hoïc…) vôùi haøm löôïng
raát beù
PP coù nhieàu öu ñieåm: ñieàu kieän kích thích phoå
töông ñoái deã daøng, ñoä choïn loïc cao do soá vaïch
coäng höôûng khoâng lôùn. Giôùi haïn phaùt hieän cuûa
nhieàu nguyeân toá raát cao (khoaûng 10– 5–10– 6 % ).
Tuøy thuoäc ñieàu kieän tieán haønh, sai soá phaân tích
khoaûng 3 – 10%

ÖÙNG DUÏNG PHOÅ HAÁP THU NT
Ñònh tính baèng caùch söû duïng ñeøn cathode loõm
Ñònh löôïng baèng caùch söû duïng ñònh luaät Lambert
– Beer (so saùnh, ñöôøng chuaån, theâm chuaån vaøo
maãu… )

– AÛnh höôûng cuûa dung moâi
– AÛnh höôûng cuûa daïng anion lieân keát
– AÛnh höôûng cuûa söï ion hoùa
– AÛnh höôûng cuûa söï coäng höôûng
– AÛnh höôûng cuûa hieän töôïng töï haáp thu
9.4 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán PP
phoå nguyeân töû
CHƯƠNG 9

AÛNH HÖÔÛNG CUÛA DUNG MOÂI
Dung moâi thöôøng duøng trong PP haáp thu
nguyeân töû laø Methyl Isobuthyl Ketone
(MIBK) cho pheùp taêng tín hieäu töø 2 ñeán
6 laàn so vôùi nöôùc

ẢNH HƯỞNG CỦA DẠNG ANION
LIÊN KẾT
A HClO4
HNO3
HCl
H2SO4
H3PO4
HF
Daïng acid
Caùc acid duøng hoøa tan maãu seõ taïo neân nhöõng
daïng lieân keát töông öùng vôùi caáu töû khaûo saùt vaø
seõ gaây aûnh höôûng ñeán ñoä haáp thu
Ví duï, % haáp thu cuûa Pb(NO3)2, Pb3(PO4)2 vaø PbCO3
laø 15,0; 19,9 vaø 12,8 %, khi theâm EDTA vaøo ñeå
chuyeån thaønh PbY2- coù ñoä haáp thu chung laø 23,0%
Giaûm aûnh höôûng naøy coù
theå taïo phöùc beàn vôùi
cation khaûo saùt (thöôøng
duøng EDTA)

AÛNH HÖÔÛNG CUÛA SÖÏ ION HOÙA
Ñeå haïn cheá quaù trình ion hoùa nguyeân töû, ngöôøi ta
thöôøng ñöa vaøo trong DD phaân tích caùc chaát deã bò
ion hoùa ñeå caùc chaát naøy seõ bò ion hoùa tröôùc
VD khi ño ñoä haáp thu cuûa Ca, neáu duøng hoãn hôïp
C2H2 vaø N2O seõ nguyeân töû hoùa maãu toát hôn hoãn
hôïp khí ñoát C2H2 vaø khoâng khí, nhöng Ca laïi coù
theå bò ion hoùa
Ñeå traùnh hieän töôïng naøy ngöôøi ta thöôøng theâm
vaøo maãu moät löôïng K ñeå K bò ion hoùa tröôùc.
Ngoïn löûa baõo hoøa electron seõ giuùp giaûm hieän
töôïng ion hoùa Ca

AÛNH HÖÔÛNG CUÛA SÖÏ COÄNG HÖÔÛNG
Nhöõng nguyeân toá phaùt ra caùc böùc xaï coù λ quaù gaàn
nhau nhö Ca, Na coù theå gaây aûnh höôûng leân nhau
Khaéc phuïc aûnh höôûng naøy baèng caùch theâm vaøo caùc
dung dòch chuaån moät löôïng caáu töû gaây aûnh höôûng
nhö töông töï trong maãu

AÛNH HÖÔÛNG CUÛA HIEÄN TÖÔÏNG
TÖÏ HAÁP THU
Khi DD ño coù noàng ñoä cao, böùc xaï phaùt ra khi M*
trôû veà traïng thaùi cô baûn coù theå bò haáp thu bôûi
nhöõng nguyeân töû M0 , keát quaû laø cöôøng ñoä phaùt xaï
hay haáp thu seõ bò giaûm
Do ñoù, caàn thieát
phaûi khaûo saùt khoaûng
noàng ñoä thích hôïp ñeå
quan heä A = f(C) hay
I = f(C) tuyeán tính
I
C
Hieän töôïng töï haáp thu

AAS - Atomic Absorption Spectrometric Method
(phöông phaùp haáp thu nguyeân töû )
FAA - Flame Atomic Absorption (haáp thu nguyeân töû
ngoïn löûa)
GFAA – Graphite Flame Atomic Absorption (haáp thu
nguyeân töû ngoïn löûa loø graphite )
AES – Atomic Emission Spectrometry (quang phoå
phaùt xaï nguyeân töû )
ICP – AES ( taïm dòch : phöông phaùp quang phoå phaùt
xaï plasma ; ICP – Inductively Coupled Plasma ).
MOÄT SOÁ PP QUANG PHOÅ
NGUYEÂN TÖÛ

Khai quat ve cac pp phan tich pho nghiem

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Khai quat ve cac pp phan tich pho nghiem

Similar to Khai quat ve cac pp phan tich pho nghiem (20)

More from Nguyen Thanh Tu Collection

More from Nguyen Thanh Tu Collection (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (15)

Khai quat ve cac pp phan tich pho nghiem