2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
Αναγέννηση ονομάζεται ένα καλλιτεχνικό και
πνευματικό κίνημα που εκδηλώθηκε τον 15ο και
16ο αιώνα στην Ευρώπη. Κύριο χαρακτηριστικό
της Αναγέννησης είναι η αναβίωση των αξιών
της κλασικής αρχαιότητας για την δημιουργία
ενός καινούριου κόσμου. Σημαντικό ρόλο σε
αυτό έπαιξαν
● οι Σταυροφορίες και
● οι Ανακαλύψεις που δημιούργησαν την νέα
αστική τάξη.
3. Η ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
Ο άνθρωπος του Μεσαίωνα ζει και πορεύεται
σύμφωνα με τις επιταγές της Εκκλησίας και στη
ζωή του κυριαρχεί:
● η συνεχής μέριμνα για τη σωτηρία της ψυχής
● η αποχή από τις χαρές της ζωής και
● η ιδέα της ματαιότητας
4. Η ΝΕΑ ΟΠΤΙΚΗ
Την περίοδο της αναγέννησης ο άνθρωπος
σπάει τα πνευματικά δεσμά του και
● διευρύνει το πλαίσιο της σκέψης του
● διευρύνει τα πλαίσια της δράσης του και
● διαμορφώνει μια νέα αντίληψη για τον κόσμο
Ο ίδιος ο άνθρωπος γίνεται το επίκεντρο του
ενδιαφέροντος των λογίων, των σοφών και των
καλλιτεχνών.
5. Η ΝΕΑ ΟΠΤΙΚΗ
Στη ζωή του ανθρώπου αποκτούν τη δική τους
θέση και διαμορφώνουν μια νέα αντίληψη για
τη ζωή
● η επίγεια ζωή
● το σώμα και
● η ομορφιά
Επίκεντρο αυτής της ανθρώπινης αναγέννησης
είναι οι πλούσιες ιταλικές πόλεις:
● Ρώμη ● Μιλάνο ● Βενετία ● Φλωρεντία
7. ΑΡΧΟΝΤΕΣ
Στις πόλεις αυτές οι άρχοντες ενθαρρύνουν τις
πνευματικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες,
όπως:
● οι ηγεμόνες της Φλωρεντίας Μέδικοι
● οι ηγεμόνες του Μιλάνου Σφόρτσα
● και ο πάπας Ιούλιος Β΄.
8. ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ
Ο ανθρωπισμός ή ουμανισμός όπως ονομάζεται
είναι η στροφή αυτή προς τη βαθύτερη γνώση
της αρχαιότητας. Έτσι ο άνθρωπος άρχισε
● να μελετά
● να μεταφράζει
● και να σχολιάζει
συστηματικά τους αρχαίους συγγραφείς για να
εκφράσει τις νέες αξίες και διευρύνει τους
πνευματικούς του ορίζοντες.
9. ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Ο άνθρωποι της περιόδου της Αναγέννησης, οι
ανθρωπιστές, άρχισαν να ταξιδεύουν στην
Ευρώπη και να διαδίδουν τις νέες ιδέες τους,
δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό ένα δίκτυο
σχέσεων και πολιτισμού, που ονομάστηκε
Πολιτεία των Γραμμάτων.
Οι ανθρωπιστές γράφουν στην λατινική γλώσσα
που παραμένει η κοινή γλώσσα των λογίων και
της Εκκλησίας.
10. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ
Όμως υπερασπίζονται και τις εθνικές γλώσσες,
στις οποίες συγγράφουν αρκετά από τα έργα
τους. Οι ανθρωπιστές
● έχουν βαθύ θρησκευτικό αίσθημα
● ασκούν κριτική στις μεσαιωνικές αντιλήψεις
● αγωνίζονται για μια καλύτερη κοινωνία
11. ΕΡΑΣΜΟΣ
Ο κορυφαίος Ολλανδός ανθρωπιστής Έρασμος,
στο έργο του «Μωρίας Εγκώμιον» 1509,
• σατιρίζει επικριτικά τις καταχρήσεις της
Εκκλησίας
• μάχεται υπέρ μιας ειρηνικής Ευρώπης και
• αποδίδει εξαιρετική σημασία στην παιδεία
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι
Φρανσουά Ραμπελέ και ο Τόμας Μορ.
13. HOMO UNIVERSALIS
Οι ανθρωπιστές πιστεύουν ότι ο άνθρωπος
πρέπει να επιδίδεται σε όλους τους τομείς της
ανθρώπινης δραστηριότητας, ώστε να
αποκτήσει μια πολυδιάστατη προσωπικότητα
με χαρίσματα:
● πνευματικά ● ψυχικά και ● σωματικά
Έτσι προσπαθούν να διαμορφώσουν μία αγωγή
κατάλληλη για έναν νέο οικουμενικό άνθρωπο.
15. HOMO UNIVERSALIS
Ο νέος οικουμενικός άνθρωπος καθορίζει ο
ίδιος το πεπρωμένο του
● με τη γνώση και
● με τον προσωπικό του αγώνα
Αυτήν ακριβώς τη δυναμική εκφράζει ο
Έρασμος με τη φράση του «σε κανέναν δεν
υποχωρώ».
Αλλάζει επίσης η εκπαίδευση:
16. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ
Για τους ανθρωπιστές έχουν πολύ μεγάλη
σημασία τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως τα
σχολεία και τα πανεπιστήμια.
Ιδρύονται νέα σχολεία και πανεπιστήμια για να
διαδώσουν τις νέες ιδέες. Αλλάζουν οι μέθοδοι
διδασκαλίας και τα προγράμματα σπουδών,
που έχουν πλέον ένα ευρύ φάσμα μαθημάτων,
ώστε οι μαθητές να αποκτούν συνολική
μόρφωση.
17. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΙΩΝ
Το διαφαινόμενο τέλος του Βυζαντίου και η
άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους
Τούρκους (1453) ώθησε πολλούς Έλληνες
λόγιους στη Δύση, οι οποίοι ενίσχυσαν τις
ανθρωπιστικές σπουδές κυρίως στην Ιταλία.
Οι λόγιοι αυτοί
• πρόβαλλαν το διδακτικό τους έργο
• ενίσχυσαν το ενδιαφέρον για την έκδοση
αρχαίων ελληνικών κειμένων
18. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΙΩΝ
Μεταξύ των πολλών Ελλήνων λογίων
ξεχωρίζουν οι:
• Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων από τον
Μυστρά της Πελοποννήσου και
• ο επίσκοπος Νίκαιας Βησσαρίων από την
Τραπεζούντα του Πόντου
19. Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων
(1355 - 1452)
Έργο του Benozzo Gozzolo (1459-1461) στο
παρεκκλήσι dei Magi στο παλάτι των
Μεδίκων στην Φλωρεντία της Ιταλίας
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Gemistus_Pletho
20. Ο επίσκοπος Νίκαιας Βησσαρίων
ο Τραπεζούντιος
(1403-1472)
Έργο των Justus van Gent και Pedro Berruguete, 1473-75
Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι, Γαλλία
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Bessarion
21. ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΙΔΕΩΝ
Η Αναγέννηση και ο Ανθρωπισμός γρήγορα
επεκτάθηκαν και σε άλλες χώρες της υπόλοιπης
Ευρώπης, όπου επικρατούσαν παρόμοιες
συνθήκες με τις ιταλικές πόλεις, όπως για
παράδειγμα στη Φλάνδρα.
Οι συχνές μετακινήσεις καλλιτεχνών και λογίων
διευκόλυναν τη διασπορά της Αναγέννησης και
του Ανθρωπισμού.
22. Η περιοχή της Φλάνδρας το 1609
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Flandern
23. Το Δουκάτο της Φλάνδρας
το έτος 1350
Πηγή εικόνων:
https://de.wikipedia.org/wiki/Grafschaft_Flandern
24. Η ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ
Ένα κοσμοϊστορικό γεγονός έλαβε χώρα το 1450
όταν ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος στη γερμανική
πόλη της Μαγεντίας (Mainz) ανακάλυψε την
τυπογραφία.
Τώρα είναι πλέον πολύ εύκολο να τυπώνονται
βιβλία σε πολλά αντίγραφα γρήγορα και με
αυτόν τον τρόπο μπορούσαν εύκολα να
διαδοθούν οι ιδέες του ανθρωπισμού.
29. Η ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ
Η εφεύρεση της τυπογραφίας διαδόθηκε πολύ
γρήγορα και το έτος 1500 λειτουργούσαν
τυπογραφεία σε 236 πόλεις της Ευρώπης. Μέσα
σε 50 χρόνια είχαν εκδοθεί περίπου 30 με 35
χιλιάδες τίτλοι βιβλίων.
Παρόλο που τα τυπωμένα βιβλία ήταν πολύ
φθηνότερα από τα χειρόγραφα του Μεσαίωνα,
λίγοι μόνο άνθρωποι είχαν τη δυνατότητα να
αποκτήσουν βιβλία και να λάβουν την γνώση.
30.
31. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣH ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Τον 16o αιώνα παρατηρείται μία άνθηση των
γραμμάτων στην Ευρώπη στις διάφορες εθνικές
γλώσσες των χωρών.
Στη Γαλλία ο Μισέλ ντε Μονταίν (1533-1592) με
το έργο του «Δοκίμια».
Στην Ισπανία ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες (1547-
1616) με το περίφημο μυθιστόρημά του «Δον
Κιχώτης».
32. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Στην Αγγλία ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ (1564-1616) με
τα θεατρικά του αριστουργήματα «Άμλετ»,
«Μάκβεθ», «Οθέλλος».
to be or not to be ?
33. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣH ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Στην Ιταλία ο Νικολό Μακιαβέλλι (1469-1527)
στο έργο του «Ο Ηγεμόνας» αναλύει την
τακτική και τη συμπεριφορά που πρέπει να
ακολουθεί ο ηγεμόνας για την κατάκτηση της
εξουσίας.
Ανεξαρτητοποιεί, την πολιτική επιστήμη από τη
θεολογία και την ηθική, όπως φαίνεται στη
φράση του: «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».
34. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
Οι ανακαλύψεις έθεσαν στους ανθρώπους
νέους προβληματισμούς που αφορούσαν τη γη,
το σύμπαν και την επιστήμη.
Ο Πολωνός Νικόλαος Κοπέρνικος (1473-1543)
και ο Γερμανός Ιωάννης Κέπλερ (1571-1630)
ασχολήθηκαν με την αστρονομία.
Ο Ελβετός Θεόφραστος Παράκελσος (1493-
1551), ασχολήθηκε με την ιατρική και την
φαρμακολογία.
35. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
Ο Φλαμανδός Αντρέ Βεσάλ (1514-1564),
ασχολήθηκε με την ιατρική κα την ανατομία.
Ο Άγγλος Φραγκίσκος Βάκων (1561-1626),
συνέδεσε την επιστήμη με τη φιλοσοφία και
στον οποίον αποδίδεται η έκφραση «η γνώση
είναι δύναμη».
Πηγή εικόνας: https://twitter.com/andrewscgeorge
37. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Η τέχνη κατά την περίοδο της Αναγέννησης, σε
όλες της τις κύριες μορφές έκφρασης όπως:
● η αρχιτεκτονική
● η γλυπτική και
● η ζωγραφική
αποτύπωσε με τον καλύτερο τρόπο τις ιδέες της
Αναγέννησης. Οι τέχνες αυτές εμπνέονται
δημιουργικά, αντιγράφοντας από την κλασική
αρχαιότητα.
38. Έργο των Giorgione und Tiziano, 1510, Πινακοθήκη Δρέσδης, Γερμανία
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Schlummernde_Venus
Η ΚΟΙΜΩΜΕΝΗ ΑΦΡΟΔΙΤΗ
39. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Η μεγαλύτερη όμως ρήξη με το μεσαιωνικό
παρελθόν γίνεται από την γλυπτική και την
ζωγραφική, στις οποίες οι καλλιτέχνες δεν
διστάζουν να απεικονίσουν το ανθρώπινο σώμα
γυμνό.
Θεματολογία των καλλιτεχνών είναι επίσης
● η μυθολογία,
● η φύση και
● η θρησκεία
41. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Τον 15ο αιώνα κυριαρχεί στην Ευρώπη η γοτθική
τέχνη, ενώ στην Φλωρεντία την ίδια περίοδο
δημιουργείται μία διαφορετική τεχνοτροπία,
που θα εξαπλωθεί γρήγορα και σε άλλες πόλεις
της Ιταλίας. Αυτή η καλλιτεχνική περίοδος του
ονομάζεται στα ιταλικά κουατροτσέντο και
είναι ο προάγγελος της Αναγέννησης.
Η περίοδος του κουατροτσέντο είναι στην
ουσία ο 15ος αιώνας.
42. ΚΟΥΑΤΡΟΤΣΕΝΤΟ
H περίοδος του κουατροτσέντο δέχεται
επιρροές τόσο από την γοτθική τέχνη της
κεντρικής Ευρώπης, όσο και από την βυζαντινή
τέχνη. Η συνάντηση αυτή της Δύσης με την
Ανατολή εκφράζεται χαρακτηριστικά μέσα από
την τοιχογραφία του Benozzo Gozzoli (1420-
1498) «Η πορεία των τριών Μάγων».
Ο κυριότερος όμως εκπρόσωπος της περιόδου
του κουατροτσέντο είναι ο Sandro Botticelli.
43. Η πορεία των τριών μάγων – Πίνακας του Benozzo Gozzoli, 1459-1462, Παρεκκλήσι dei Magi,
Palazzo Medici-Riccardi, Φλωρεντία, Ιταλία
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Benozzo_Gozzoli
45. Η γέννηση της Αφροδίτης – Έργο του Sandro Botticelli, 1485,
Μουσείο Ουφίτσι, Φλωρεντία, Ιταλία
Πηγή εικόνας: https://www.getyourguide.com/galerie-des-offices-l3953/
46. ΙΤΑΛΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
Η ιταλική Αναγέννησε εξαπλώθηκε σε όλη την
Ευρώπη και επηρέασε πολλούς καλλιτέχνες, οι
οποίοι πρόσθεσαν στην τέχνη μία προσωπική
χροιά ανάλογα την χώρα προέλευσή τους. Τρεις
όμως καλλιτέχνες ξεχωρίζουν:
● Leonardo da Vinci
● Raffaello Sanzio
● Michelangelo
Leonardo da Vinci Raffaello Sanzio Michelangelo
47. ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ
Ο Leonardo da Vinci είναι ένας από τους πιο
σημαντικούς εκπροσώπους της Αναγέννησης
και έχει δημιουργήσει μοναδικά έργα ως:
● αρχιτέκτονας ● μηχανικός
● ζωγράφος ● εφευρέτης
Ενσαρκώνει απόλυτα τον homo universalis, τον
οικουμενικό άνθρωπο. Κορυφαία του έργα η
«Μόνα Λίζα» και ο «Μυστικός Δείπνος».
49. Ο «Μυστικός Δείπνος» του Λεονάρντο ντα Βίντσι
Εκκλησία Santa Maria delle Grazie, Μιλάνο, Ιταλία
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Leonardo_da_Vinci
51. ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ
Ο Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564) θεωρείται
αρχηγός της Φλωρεντινής Σχολής και διέπρεψε
● ως ζωγράφος ● ως γλύπτης
● ως αρχιτέκτονας ● και ως ποιητής
Εμβληματικά του έργα είναι διακόσμηση της
οροφής της Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό με
θέμα την «Δευτέρα Παρουσία», η «Pietà» στη
βασιλική του Αγίου Πέτρου και το άγαλμα του
«Δαυίδ».
56. RAFFAELLO SANZIO
Επικεφαλής της λεγόμενης «Ρωμαϊκής Σχολής»
είναι ο Ραφαήλ Σάντσιο (1483-1520). Στα έργα
του τονίζει
● το ανθρώπινο στοιχείο
● την ευγένεια και
● το πνεύμα
όπως στις περίφημες Μαντόνες, τις εικόνες της
Παναγίας.
57. Η σχολή των Αθηνών, Ραφαήλ, 1510-1511, Βατικανό, Ρώμη
Πηγή εικόνας: https://de.wikipedia.org/wiki/Raffael
59. ΖΩΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
Ένας από τους μεγάλους Ιταλούς ζωγράφους
είναι και ο Τιτσιάνο, ο οποίος προσέχει
ιδιαίτερα το χρώμα, τη κομψότητα και τη χάρη.
Στη Γερμανία διακρίθηκε ο διάσημος ζωγράφος
και χαράκτης ο 'Αλμπρεχτ Ντύρερ (1471-1528).
Στις Κάτω Χώρες αναδείχθηκαν ο Ιερώνυμος
Μπος (1450-1510) και ο Πίτερ Μπρέγκελ ο
πρεσβύτερος (1525-1569).
62. «Γάμος χωρικών» - Έργο του Pieter Bruegel του πρεσβύτερου, 1566-1569,
Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης, Βιέννη, Αυστρία
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Pieter_Bruegel_the_Elder
63. EL GRECO
Στην Ισπανία έζησε ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
ή el Greco, δηλαδή o Έλληνας (1545-1614). Στα
έργα του διακρίνουμε την τεχνοτροπία της
Αναγέννησης ως προς τα θέματα και την
προοπτική αλλά και τις επιρροές της βυζαντινής
ζωγραφικής, ως προς τις μορφές και την
πνευματικότητα. Στο πολύ χαρακτηριστικό έργο
του διακρίνεται επίσης δραματικότητα και
πάθος.
65. Δομίνικος Θεοτοκόπουλος
«Η κηδεία του κόμη
του Οργκάθ»
1586 – 1588
Εκκλησία Santo Tomé,
Toledo, Ισπανία
Πηγή εικόνας:
https://en.wikipedia.org/wiki/El_Greco
66. Δομίνικος Θεοτοκόπουλος
El Expolio
«Ο διαμελισμός των ιματίων του Χριστού»
1577 – 1579
Καθεδρικός ναός του Toledo, Ισπανία
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/El_Greco
67. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Κατά τη περίοδο τη Αναγέννησης ανεγέρθηκαν
σε πολλές πόλεις της Ιταλίας, αλλά και της
Ευρώπης μοναδικής ομορφιάς οικοδομήματα. Ο
Ντονάτο Μπραμάντε σχεδίασε τη βασιλική του
Αγίου Πέτρου στη Ρώμη. Δεν πρόλαβε όμως να
την ολοκληρώσει και το έργο το ανέλαβε μετά
τον θάνατό του το 1514 ο Μιχαήλ Άγγελος.
69. Σχέδιο του Bramante για
την βασιλική του Αγίου
Πέτρου στη Ρώμη
Το σχέδιο του Bramante
άλλαξε ο Μιχαήλ Άγγελος
Πηγή εικόνας: https://en.wikipedia.org/wiki/Donato_Bramante
71. FILIPPO BRUNELLESCHI
Ο Μπρουνελλέσκι (1377 – 1446) θεωρείται ο
πατέρας της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής.
Ήταν αρχιτέκτονας, μηχανικός και γλύπτης, και
θεωρείται επίσης ο επινοητής της προοπτικής
στην ζωγραφική.
Το έργο που τον καθιέρωσε είναι η κατασκευή
του τρούλου του καθεδρικού ναού της
Φλωρεντίας.