1. IPDET
Модуль 3:
Үр дүнд суурилсан хяналт-
шинжилгээ, үнэлгээний
тогтолцоог бий болгох нь

2. Оршил
• Үр дүнд суурилсан Хяналт-шинжилгээ,
үнэлгээ (ХШҮ)-ний ач холбогдол
• Үр дүнд суурилсан ХШҮ гэж юу болох?
• Уламжлалт ба Үр дүнд суурилсан ХШҮ
• Үр дүнд суурилсан ХШҮ-ний тогтолцоог
хөгжүүлэх 10 алхам
2
IPDET © 2009

3. Ач холбогдол
• Төрийн захиргааны байгууллагын
ажлын үр дүнг сайжруулах талаар
хөгжиж буй орнуудад тавигдах шахалт,
шаардлага улам нэмэгдэж байна.
• Засгийн газар, байгууллагуудын үйл
ажиллагааны үр дүнг авч үзэх замаар
цаашид шинэчлэлийг хэрэгжүүлдэг.
• Энэ нь удирдлагын арга хэрэгсэл юм.
3
IPDET © 2009

4. Үр дүнг хэмжихийн ач холбогдол
• Хэрэв та үр дүнгээ хэмжихгүй бол амжилтаа алдаанаас
ялгаж чадахгүй.
• Хэрэв та хүрсэн амжилтаа харж чадахгүй бол түүнийг
урамшуулж чадахгүй.
• Хэрэв та хүрсэн амжилтаа урамшуулж чадахгүй бол
магадгүй та алдаагаа урамшуулж байж болох юм.
• Амжилтаа харж чадахгүй бол түүнээс суралцаж
чадахгүй.
• Алдаагаа олж чадахгүй бол түүнийг засч залруулж
чадахгүй.
• Хэрэв та хүрсэн амжилтаа харуулж чадвал олон
нийтээс дэмжлэг хүртэх болно. 4
IPDET © 2009

5. Үр дүнд суурилсан ХШҮ нь:
• Төрийн захиргааны байгууллагын үр дүнгийн талаарх
чухал мэдээллээр хангадаг.
• Төсөл, хөтөлбөр, эсвэл бодлогын хэрэгжилтийн
талаарх санал бодлоо тодорхой хугацаагаар
илэрхийлдэг.
• Хөтөлбөрийн үр дүнг тайлагнах замаар итгэл найдвар
болон олон нийтэд үнэмшил төрүүлдэг.
• Төсвийн хэрэгцээ шаардлагыг боловсруулах болон
нотлоход дэмжлэг үзүүлдэг.
• Туршилтын үр дүнг судлах замаар хэрэгжих
боломжтой хөтөлбөр эсвэл практик ажиллагааг
тодорхойлдог.
(үргэлжлэлийг дараагийн слайднаас) 5
I PDET © 2009

6. Үр дүнд суурилсан ХШҮ:
(үргэлжл.)
• Байгууллага болон түүний оролцогч талуудад чухалд
тооцогдох үр дагаварт хүрэхэд анхаарал хандуулдаг.
• Ажилтнуудыг цагаа олсон, байнгын мэдээллээр
хангадаг.
• Чухал зорилго, үр дагаврыг тодорхойлоход тусалдаг.
• Сул талаа олж тогтоох болон засч залруулах
боломжийг менежерүүдэд олгодог.
• Зээл тусламжийн талаар хариуцлагын илүү сайн
тогтолцоонд чиглэсэн хөгжлийн зорилтуудад дэмжлэг
үзүүлдэг.
6
IPDET © 2009

7. Үр дүнд суурилсан хяналт-
шинжилгээ
• Үр дүнд суурилсан хяналт-шинжилгээ
(цаашид “хяналт- шинжилгээ” гэх) нь
үндсэн үзүүлэлтийн талаар мэдээлэл
цуглуулах болон шинжилгээ хийх, мөн
хүсэн хүлээсэн үр дүнг бодит үр
дүнтэй харьцуулах тасралтгүй үйл явц
юм.
7
IPDET © 2009

8. Үр дүнд суурилсан үнэлгээ
• Үр дүнд суурилсан үнэлгээ нь арга
хэмжээний ач холбогдол, үр ашиг,
үр дүнтэй байдал, үр нөлөө ба/эсвэл
цаашдын тогтвортой байдлыг
тодорхойлох үүднээс түүний
төлөвлөлт, хэрэгжилт эсвэл
биелэлтэд хийсэн дүгнэлт юм.
8
IPDET © 2009

9. Үр дүнд суурилсан хяналт-
шинжилгээ ба үр дүнд суурилсан
үнэлгээний ялгаа
• Хяналт-шинжилгээ: урьдчилан тодорхойлсон,
тодорхой зорилтыг хэрэгжүүлэх үүднээс
шалгуур үзүүлэлтүүдийн өөрчлөлтийг авч үздэг.
• Үнэлгээ: тодорхойлсон зорилтыг хэрэгжүүлэхэд
гарсан ахиц, санал санаачилгын логик болон
түүний үр дагаврыг илүү өргөн хүрээтэй авч
үздэг
• Эдгээр нь бодлого, хөтөлбөр болон төслийг
амжилттай удирдахад хэрэгтэй.
9
IPDET © 2009

10. Харьцуулалт
Уламжлалт Үр дүнд суурилсан
• орц • уламжлалт аргыг үр дагавар
болон үр нөлөөнд үнэлгээ
• үйл ажиллагаа
хийхтэй хослуулдаг.
• гарц
• өөрчлөлтийн тухай онол
ба/эсвэл хэрэгжилтийн үйл
явцад байгууллагаас
өөрчлөлт, зохицуулалт
хийхийг дэмждэг.
10
IPDET © 2009

11. Хяналт-шинжилгээ,
үнэлгээний нэмэлт үүрэг
Хяналт-шинжилгээ Үнэлгээ
 Хөтөлбөрийн зорилгыг тодорхой  Хүлээгдэж байсан үр дүнд яагаад
болгох хүрэв, эсвэл хүрч чадсангүй вэ гэдэгт
 Үйл ажиллагаа болон тэдгээрийн дүн шинжилгээ хийх
нөөцийг зорилготой уялдуулах  Үр дүнд хүрсэн үйл ажиллагааны
 Зорилгуудыг шалгуур үзүүлэлтээр үзүүлсэн тодорхой, төлөвлөгдөөгүй
илэрхийлэх, зорилтот түвшинг нөлөөг үнэлэх
тодорхойлох  Хэрэгжилтийн үйл явцыг хянаж,
 Эдгээр үзүүлэлтийн талаарх нягтлах
мэдээллийг тогтмол цуглуулах,  Төлөвлөөгүй үр дүнд дүгнэлт хийх
хүрсэн үр дүнг зорилтот түвшинтэй  Томоохон амжилт эсвэл хөтөлбө-
харьцуулах рийн боломжийн талаар онцлох,
 Удирдлагад явцын талаар мэдээлж, сургамжтай зүйлсийг танилцуулах ба
хүндрэлийн талаар анхааруулах сайжруулах зөвлөмж гаргах
11
IPDET © 2009

12. Өөрчлөлтийн тухай
онолын товч танилцуулга
• Өөрчлөлтийн тухай онол нь төсөл,
хөтөлбөр эсвэл бодлогын санал
санаачилга нь үр дагавар, үр
нөлөөнд хэрхэн хүргэж болох
талаарх төсөөлөл юм. Энэ нь мөн
өөрчлөлт хэрхэн гарах тухай үндсэн
төсөөллийг тодорхойлдог.
12
IPDET © 2009

13. Өөрчлөлтийн тухай онолын
бүрэлдэхүүн хэсгүүд
• Орц – санхүүгийн, хүний болон
материалын нөөц эх үүсвэр
• Үйл ажиллагаа– хэрэгжүүлсэн үүрэг
даалгавар
• Гарц– бүтээгдэхүүн ба үйлчилгээ
• Үр дагавар – хандлагын өөрчлөлт
• Үр нөлөө– нийгэмд өргөн хүрээг хамарсан
урт хугацааны сайжрал бий болсон 13
IPDET © 2009

14. Үнэлгээний үндсэн төрлүүд
Үр нөлөө
Үр дүн Үр дүнгийн
Үр дагавар хяналт-
шинжилгээ
Гарц
Хэрэгжилт Үйл ажиллагаа Хэрэгжилтийн хяналт-
шинжилгээ
(Арга хэрэгсэл ба
Орц стратеги)
14
IPDET © 2009

15. Үр дүнгийн шалгуур
үзүүлэлтүүд
• Хөгжлийн арга хэмжээний өөрчлөлтийг
эсвэл төлөвлөсөн үр дүнгийн хэрэгжилтийг
харуулах хувьсах үзүүлэлт юм.
• Санал санаачилгад ахиц гарч байгаа эсэхийг
харах зорилгоор шалгуур үзүүлэлтүүдийн нэг
хэсгийн хуримтлуулсан баримт нотолгоог
ашигладаг.
15
IPDET © 2009

16. Үр дүнд суурилсан ХШҮ-ний
тогтолцооны бүрдүүлэх 10
IPDET алхам
Алхам 1: Бэлэн байдлын
үнэлгээ хийх
сайжруулахын тулд
Бэлэн үр дагаварын ХШ
төлөвлөх-Зорилтот үнэлгээний
байдлын хийх шалгуур үүрэг
үр дүнгийн түвшинг үр дүнгийн
үзүүлэлтийг
үнэлгээ хийх сонгох мэдээлэл
сонгох
ашиглах
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
байгууллагын
ХШҮ хийх үр шалгуур үзүүлэлтийн хэмжээнд ХШ Ү-
үр дүнгийн үр дүнгийн
дагаврыг тохирох суурь үзүүлэлтийг ний тогтолцоог
хяналт- мэдээллийг
цуглуулах шинжилгээ тайлагнах тогтворжуулах

17. Бэлэн байдлын үнэлгээ
хийх гэж юу болох?
• Үр дүнд суурилсан ХШҮ-ний тогтолцоог бий
болгох Засгийн газар эсвэл байгууллагын
чадавхи, хүсэл сонирхлыг тодорхойлдог
системтэй арга юм.
– Энэ арга нь дараахи зүйлд анхаардаг. Үүнд:
манлайлагчид байгаа эсэх, санал санаачилга,
үүрэг, хариуцлага, байгууллагын чадавхи
болон эхлэхэд учирах саад бэрхшээлүүд
17
IPDET © 2009

18. Санал санаачилгууд
• Дараах асуултуудын хариултыг олж
тогтоох. Үүнд:
– ХШҮ-ний тогтолцоог бий болгоход ямар хүчин
зүйл хөдөлгөх хүч болж байна вэ?
– ХШҮ-ний тогтолцоог бий болгох болон
хэрэглэхэд хэн манлайлагч байх вэ?
– ХШҮ-ний тогтолцоог манлайлан бүрдүү-
лэгчдэд ямар хүчин зүйлс нөлөөлж байна?
– Ийм тогтолцооноос хэн үр шим хүртэх вэ?
– Хэнд ашиггүй вэ?
18
IPDET © 2009

19. Үүрэг, хариуцлагууд
• Дараахийг асуух. Үүнд:
– Гүйцэтгэлийг үнэлэхэд бодлогын ба чиглэлийн
яамд ямар үүрэгтэй вэ?
– Хууль тогтоох байгууллагын үүрэг юу вэ?
– Аудитын дээд байгууллагын үүрэг юу вэ?
– Яамд, агентлагууд мэдээллээ хуваалцдаг уу?
– Тоо, мэдээг аль байгууллага боловсруулж
гаргадаг вэ?
– Засгийн газрын ямар түвшинд тоо, мэдээг
ашигладаг вэ?
19
IPDET © 2009

20. Байгууллагын чадавхи
• Засгийн газрын тухайн үеийн чадавхийг
дараах үзүүлэлтээр үнэлэх. Үүнд:
– техникийн ур чадвар
– Удирдлагын ур чадвар
– Мэдээллийн системүүд, тэдгээрийн
чанар
– Технологийн боломж
– Төсвийн эх үүсвэрийн боломж
– Байгууллагын туршлага
20
IPDET © 2009

21. ХШҮ-нд учирах саад
бэрхшээлүүд
• ХШҮ-ний тогтолцоог бүрдүүлэхэд дараах
саад бэрхшээлийн аль нь тулгардаг
болох?. Үүнд:
– төсвийн эх үүсвэр хангалтгүй байх
– улс төрийн хүсэл зориг дутагдах
– уг тогтолцоо нь манлайлагчгүй байх
– үр дагаварт холбогдох стратеги эсвэл
туршлага дутагдах
• Бид эдгээр саад бэрхшээлийг хэрхэн давж
гарах вэ? 21
IPDET © 2009

22. ХШҮ-ний тогтолцоог бүрдүүлснээс
гарах амжилтыг урьдчилан таамаглах
үед тавих үндсэн асуултууд
• Үндэсний түвшний ХШҮ-нд тодорхой эрх байдаг эсэх?
• Ядуурлыг бууруулах үндэсний стратегийн баримт бичиг,
хууль тогтоомж ба заавар журмыг мөрдөж байгаа эсэх?
• Засгийн газрын дээд түвшинд хүчтэй манлайлагч болон
дэмжлэг байгаа эсэх?
• Бодлогын ба удирдлагын шийдвэр гаргахад ашигладаг
мэдээлэл хэр зэрэг найдвартай вэ?
• Үр дүнгийн мэдээллийг бүрдүүлэх болон авч үзэхэд
иргэний нийгэм нь Засгийн газрын түншийн хувьд хэрхэн
оролцдог болох?
• Практик ажиллагааны эхлэл эсвэл туршилтын хөтөлбөрийн
үүрэг гүйцэтгэдэг санал санаачилга байгаа эсэх?
22
IPDET © 2009

23. IPDET Алхам 2: Хяналт-шинжилгээ,
үнэлгээ хийх үр дагаврыг тохирох
үр дагаварт ХШ сайжруулахын тулд
бэлэн байдлын хийх шалгуур төлөвлөх-Зорилтот үнэлгээний
үнэлгээ хийх үүрэг үр дүнгийн
үзүүлэлтийг үр дүнгийн түвшинг
мэдээлэл
сонгох сонгох
ашиглах
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ХШҮ хийх үр
шалгуур үзүүлэлтийн үр дүнгийн байгууллагын
дагаврыг үр дүнгийн
хэмжээнд ХШ Ү-
суурь үзүүлэлтийг хяналт- мэдээллийг
тохирох цуглуулах шинжилгээ тайлагнах ний тогтолцоог
тогтворжуулах

24. Үр дагаврыг яагаад
анхаардаг вэ?
• Засгийн газраас авч буй арга хэмжээний төлөвлөсөн
зорилтуудыг тодорхой болгодог
• Үр дагавар гэдэг нь өгөөж юу бий болгосныг
харуулдаг
• Үр дагаврыг тодорхой тогтоох нь үр дүнд суурилсан
ХШҮ-г төлөвлөх, бүрдүүлэхэд чухал.
• Чухал! Үр дагаврыг төлөвлөх, үр дагаврыг удирдах!
• (“Замд гарахын өмнө хаана хүрэхээ мэдэх
хэрэгтэй”)
24
IPDET © 2009

25. Үр дагавр бий болгоход авч
үзэх асуудлууд
• Үндэсний/салбарын хэмжээний зорилгыг тодорхойлсон эсэх?
• Тодорхой чиглэлийн үр дүнг сайжруулсан байхаар улс төрийн
амлалт авсан эсэх?
• Иргэдийн сонгуулийн дүн эсвэл иргэдийн үнэлгээний хуудас нь
тодорхой асуудлуудыг тусгадаг эсэх ?
• Хандивлагчдын зээлийн үйл ажиллагаа нь тодорхой зорилготой
уялддаг эсэх?
• Мөрдөгдөж буй хууль тогтоомж үүнд хэрхэн нийцэж байгаа
эсэх?
• Засгийн газар Мянганы хөгжлийн зорилтууд (МХЗ)-ыг
хэрэгжүүлэх эрмэлзэлтэй байгаагаа илэрхийлсэн эсэх?
25
IPDET © 2009

26. Бодлогын нэг чиглэлээр үр
дагаврыг боловсруулах нь:
Боловсрол:
Үр дагавар Шалгуур Суурь үзүүлэлт: Зорилтот түвшин:
үзүүлэлт :
1. Сургуулийн
өмнөх боловс-
ролын хөтөлбөрт
хамрагдалт
сайжирсан байх
2. Бага
сургуулийн
сургалтын үр
дагавар сайжирсан
байх
26
IPDET © 2009

27. Үр дагаврууд:
• Ихэнхдээ үр дагаврыг шууд хэмжих
боломжгүй. Харин үүнийг тайлагнаж
болдог
• Үр дагаврыг үндсэн шалгуур
үзүүлэлтүүдийн багц хэлбэрээр илэрхийлэх
ёстой
• Үр дагаврын үзүүлэлтүүдийг “Дангаар
сонгож болохгүй”-тохиролцох нь маш
чухал
27
IPDET © 2009

28. Алхам 3: Үр дагаварт хяналт-
IPDET шинжилгээ хийх гол шалгуур
үзүүлэлтийг сонгох
үр дагаврын сайжруулахын тулд
бэлэн байдлын ХШ хийх төлөвлөх-Зорилтот үнэлгээний
үнэлгээ хийх шалгуур үр дүнгийн түвшинг үүрэг үр дүнгийн
сонгох мэдээлэл
үзүүлэлтийг
ашиглах
сонгох
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ХШҮ хийх үр шалгуур үзүүлэлтийн үр дүнгийн үр дүнгийн байгууллагын
дагаврыг тохирох суурь үзүүлэлтийг хяналт- мэдээллийг хэмжээнд ХШ Ү-
цуглуулах шинжилгээ тайлагнах ний тогтолцоог
тогтворжуулах

29. Үр дүнгийн шалгуур
үзүүлэлт
• Цаашид системтэйгээр авч үзэх онцгой хувьсах
үзүүлэлтүүд нь үр дагавар эсвэл үр нөлөөнд гарсан ахиц
дэвшил (эсвэл дутагдалтай байдал)-ийг илэрхийлнэ.
– ХШҮ-ний шинэ тогтолцооны хувьд бүх шалгуур
үзүүлэлт нь тоогоор илэрхийлэгдэх ёстой
– ХШҮ-ний тогтолцоо хөгжихийн хэрээр чанарын
шалгуур үзүүлэлтээр илэрхийлэгддэг
• Шалгуур үзүүлэлтүүд нь “бид амжилттай хэрэгжсэнийг
хараад яаж мэдэх вэ?” гэж асуудаг
29
IPDET © 2009

30. Шалгуур үзүүлэлтийг
боловсруулах нь
• “CREAM”
– Тодорхой байх
– Холбогдолтой байх
– Боломжийн байх
– Тохиромжтой байх
– Мониторинг хийх боломжтой
байх
30
IPDET © 2009

31. Шалгуур үзүүлэлтүүдийг
боловсруулах/хэрэглэх
матриц
Шалгуур Мэдээл- Мэдээлэл Хэн Мэдээлэл Мэдээ- Цуглуу- Мэдээлэлд Мэдээл-
үзүүлэлт лийн эх цуглуулах мэдээлэл цуглуулах лэл лахад хэн дүн лийг хэн
үүсвэр арга цуглуулах давтамж цуглуу- гарах шинжилгээ хэрэглэх
лах бэрхшээл хийх,
зардал тайлагнах
1.
2.
3.
4.
IPDET © 2009 31

32. Үр дагаврын шалгуур үзүүлэлтийн
багцыг Бодлогын нэг чиглэлээр
боловсруулах: Боловсрол
Үр дагавар: Шалгуур Суурь Зорилтот
үзүүлэлт : үзүүлэлт түвшин:
1. Сургуулийн өмнөх
1. Сургуулийн боловсролд хамрагдсан
өмнөх боловс- хотын хүүхдийн эзлэх хувь
ролын хөтөлбөрт2. Сургуулийн өмнөх
хамрагдалт боловсролд хамрагдсан
сайжирсан байх хөдөө орон нутгийн
хүүхдийн эзлэх хувь
2. Бага
1. 6дугаар ангиас
сургуулийн математик болон ШУ-ны
сургалтын үр шалгалт дээр 70 ба түүнээс
дагавар дээш оноо авсан сурагчдын
сайжирсан байх эзлэх хувь
32
IPDET © 2009

33. Шалгуур үзүүлэлтүүдийг
боловсруулах нь
• Хэрэгцээ шаардлагадаа нийцсэн өөрийн
шалгуур үзүүлэлтүүдийг боловсруулах
• Сайн шалгуур үзүүлэлт боловсруулахад нэг
удаагийн оролдлого хангалтгүй
• Бүх шалгуур үзүүлэлтэд “хэтрүүлэхгүй...”
эсвэл “дутаахгүй...” байх дундыг барьсан
зарчим баримтална.
• Туршилт, Туршилт, бас Туршилт!
33
IPDET © 2009

34. Алхам 4: Шалгуур
IPDET үзүүлэлтийн суурь
үзүүлэлтийг цуглуулах
үрselecting key
дагаварын ХШ planning for
сайжруулахын тулд
conducting a
бэлэн байдлын improvement :
төлөвлөх-Зорилтот үнэлгээний
using
хийх шалгуур
indicators to
readiness
үнэлгээ хийх үрselecting realistic
дүнгийн түвшинг үүрэг
evaluation
үзүүлэлтийг
monitor үр дүнгийн
using
assessment targets
сонгох information
сонгох
outcomes мэдээлэл
findings
ашиглах
1 2 3
3 43
4 5 6 7 8 9 10
Шалгуур
agreeing on шалгуур үзүүлэлтийн
ХШҮ хийх үр үр дүнгийн
үзүүлэлтийн суурь monitoring үр дүнгийн
reporting байгууллагын
sustaining the
outcomes to
дагаврыг тохирох суурь үзүүлэлтийг хяналт-
for results мэдээллийг
findings хэмжээнд ХШ Ү-
M&E system
monitor and үзүүлэлтийг
цуглуулах шинжилгээ тайлагнах ний тогтолцоог
within the
evaluate цуглуулах тогтворжуулах
organization

35. Суурь үзүүлэлтийн тоо
мэдээлэл ба эх сурвалж
• Суурь үзүүлэлтийн тоо мэдээлэл:
– Хэмжүүр үзүүлэлтүүд нь бид өнөөдөр ямар
түвшинд байна вэ? гэдгийг мэдэхэд хэрэгтэй
• Анхдагч эх сурвалж:
– тухайн төсөлд зориулж тусгайлан цуглуулсан
• Хоёрдогч эх сурвалж:
– өөр зорилгоор цуглуулсан
– Мөнгөө хэмнэж болно. Гэхдээ тухайн мэдээлэл
нь үнэхээр танд хэрэгтэй эсэхэд болгоомжтой
хандах хэрэгтэй.
35
IPDET © 2009

36. Байж болох эх сурвалжууд
• Хэвлэмэл тайлангууд (цаасаар болон
цахим хэлбэрээр)
• Оролцож байгаа хувь хүмүүс
• Олон нийт
• Сургалтад хамрагдсан ажиглагчид
• Механик хэмжүүр үзүүлэлтүүд
• Газарзүйн мэдээллийн систем
36
IPDET © 2009

37. Хэсэгчил-
Гол сэн санал
мэдээлэгчтэй асуулга
Холбогдох ярилцах
хүмүүстэй Зорилтот
хэсэгтэй Нэг удаагийн
ярилцлага
ярилцах санал асуулга
хийх
Оролцогчийн
Олон ажиглалт Шууд ажиглалт
нийттэй Тоо бүртгэл
ярилцлага Албан ёсны
хийх мэдээг
нягталж үзэх Газар дээрх
Газар (Удирд. туршилт
дээр нь мэдээлл. Санал
үзэх систем ба
захиргааны асуулгууд
тоо мэдээ)
Албан бус, зохицуулалт багатай Албан ёсны, илүү
аргууд зохицуулалттай аргууд
37
IPDET © 2009

38. Бодлогын нэг чиглэл: Боловсролын жишээг
үргэлжлүүлэх болон суурь үзүүлэлтийг
боловсруулах
Үр дагавар: Үйл ажиллагаа: Суурь үзүүлэлт: Зорилтот түвшин:
1. Сургуулийн 1. Сургуулийн өмнөх 1. 1999 оны байдлаар 75% нь
боловсролд хамрагдсан
өмнөх боловс- хотын хүүхдүүд
хотын хүүхдийн эзлэх
ролын хувь
хөтөлбөрт 2. Сургуулийн өмнөх 2. 2000 оны байдлаар 40 % нь
хамрагдалт боловсролд хамрагдсан хөдөө орон нутгийн хүүхдүүд
хөдөө орон нутгийн
сайжирсан байх хүүхдийн эзлэх хувь
2. Бага 1. 6 дугаар ангиас математик 1. 2000 онд нийт сурагчдын 47%
болон ШУ-ны шалгалт дээр 70
сургуулийн ба түүнээс дээш оноо авсан
математикийн хичээлд 70%
буюу түүнээс дээш, ШУ-ны
сургалтын үр сурагчдын эзлэх хувь хичээлд 50% буюу түнээс дээш
дагавар 2. Суурь үзүүлэлттэй харьцуу- оноо авсан.
сайжирсан байх лахад 6 дугаар ангиас мате- 2. 2002 онд 6 дугаар ангийн
матик болон ШУ-ны шалгалт сурагчдын 68% математикт,
дээр 70 ба түүнээс дээш 53% ШУ-ны хичээлд дундаж
оноотой сурагчдын эзлэх хувь түвшинд байв.
38
IPDET © 2009

39. Алхам 5: Сайжруулахын
IPDET тулд төлөвлөх: Бодитой
зорилтот түвшинг сонгох
Сайжруулахын
үр дагаварын ХШ
бэлэн байдлын хийх шалгуур тулд төлөвлөх- үнэлгээний
үүрэг
үнэлгээ хийх үзүүлэлтийг Зорилтот үр үр дүнгийн
сонгох дүнгийн мэдээлэл
ашиглах
түвшинг сонгох
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ХШҮ хийх үр Шалгуур үзүүлэлтийн үр дүнгийн үр дүнгийн байгууллагын
дагаврыг тохирох суурь үзүүлэлтийг хяналт- мэдээллийг хэмжээнд ХШ Ү-
цуглуулах шинжилгээ тайлагнах ний тогтолцоог
тогтворжуулах

40. Зорилтот түвшнүүд:
• Өгөгдсөн хугацаанд тухайн улс эсвэл
байгууллагын хүрэхийг хүсч буй
үзүүлэлтийн тоогоор илэрхийлэгдсэн
хэмжээ
• Жишээ нь:
– Хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний экспортын
хэмжээ ирэх 3 жилд суурь үзүүлэлтээс 20%-
иар нэмэгдэнэ.
40
IPDET © 2009

41. Хүрсэн байх сайжруулсан
зорилтот түвшний хүлээгдэж буй
эсвэл хүссэн хэмжээг
тодорхойлох
Суурь Сайжруулахыг Зорилтот
үзүүлэлтийн хүссэн түвшин түвшний үр дүн
түвшин Орц, үйл
+ ажиллагаа ба
гарцын
төгсгөлийн бүх
=
Үр дүнгийнхүссэн
түвшинд тодорхой
хугацаанд хүрсэн
хүлээгдэж буй байх
түвшинг авч
үзэх
IPDET © 2009 41

42. Анхааруулга:
• Сайжирсан үр нөлөөг мэдрэхэд хугацаа
хэрэгтэй. Иймд:
– Зорилтот түвшинг тогтоохдоо бодитой
хандана
– Хэтэрхий их зүйл амлахаас зайлсхийх.
Ингэх нь өөрийгөө хүнд байдалд
оруулна.
42
IPDET © 2009

43. Бодлогын нэг чиглэл: Боловсролын жишээг
үргэлжлүүлэх болон суурь үзүүлэлтийг
боловсруулах
Үр дагавар: Үйл ажиллагаа: Суурь үзүүлэлт: Зорилтот
түвшин:
1. Сургуулийн өмнөх
1. Сургуулийн боловсролд хамрагдсан 1. 1999 оны байдлаар 1. 2006 он гэхэд
өмнөх боловсролын хотын хүүхдийн эзлэх хувь 75% нь хотын хүүхдүүд хотын хүүхдүүдийн
85 %
хөтөлбөрт хамрагдалт
2. Сургуулийн өмнөх 2. 2000 оны байдлаар
сайжирсан байх 40 % нь хөдөө орон 2. 2006 он гэхэд
боловсролд хамрагдсан
нутгийн хүүхдүүд хөдөө орон нутгийн
хөдөө орон нутгийн
хүүхдүүдийн 60 %
хүүхдийн эзлэх хувь
1. 2006 он гэхэд нийт
2. Бага сургуулийн 1. 6 дугаар ангиас математик 1. 2000 онд нийт сурагч-дын сурагчдын 80%
сургалтын үр дагавар болон ШУ-ны шалгалт дээр 70 47% математикийн математикийн хичээлд
сайжирсан байх ба түүнээс дээш оноо авсан хичээлд 70% буюу түүнээс 70% буюу түүнээс дээш,
сурагчдын эзлэх хувь дээш, ШУ-ны хичээлд 50% 67% нь ШУ-ны хичээлд
2. Суурь үзүүлэлттэй харьцуу- буюу түнээс дээш оноо 50% буюу түнээс дээш
лахад 6 дугаар ангиас мате- авсан. оноо авах.
2. 2002 онд 6 дугаар ангийн 2. 2006 онд 6 дугаар
матик болон ШУ-ны шалгалт
сурагчдын 68% математикт, ангийн сурагчдын 78%
дээр 70 ба түүнээс дээш математикт, 65% ШУ-ны
53% ШУ-ны хичээлд дундаж
оноотой сурагчдын эзлэх хувь хичээлд дундаж түвшинд
түвшинд байв.
байх
IPDET © 2009 43

44. IPDET
Алхам 6: Үр дүнгийн хяналт-
шинжилгээ
үр дагавартынХШ Сайжруулахын тулд
хийх шалгуур төлөвлөх-Зорилтот үнэлгээний
бэлэн байдлын үзүүлэлтийг үр дүнгийн түвшинг үүрэг үр дүнгийн
үнэлгээ хийх сонгох сонгох мэдээлэл
ашиглах
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
байгууллагын
ХШҮ хийх үр Шалгуур үзүүлэлтийн
Үр дүнгийн хэмжээнд ХШ Ү-
үр дүнгийн
дагаврыг тохирох суурь үзүүлэлтийг хяналт- мэдээллийг ний тогтолцоог
цуглуулах шинжилгээ тайлагнах тогтворжуулах

45. Үнэлгээний үндсэн төрлүүд
Үр нөлөө
Үр дүн Үр дүнгийн хяналт-
шинжилгээ
Үр дагавар
Гарц
Хэрэгжилт Үйл ажиллагаа Хэрэгжилтийн хяналт-
шинжилгээ
(Арга хэрэгсэл ба стратеги)
Орц
45
IPDET © 2009

46. Хэрэгжилтийн хяналт-шинжилгээг үр
дүнгийн хяналт-шинжилгээтэй уялдуулах
Үр дагавар
Үр дүнгийн
хяналт
шинжилгээ
Зорилтот Зорилтот Зорилтот
түвшин 1 түвшин 2 түвшин 3
Арга хэрэгсэл ба Арга хэрэгсэл ба Арга хэрэгсэл ба
стратегиуд стратегиуд стратегиуд Хэрэгжилтийн
(Хэд хэдэн жилийн (Хэд хэдэн жилийн (Хэд хэдэн жилийн хяналт-
ба жилийн ажлын ба жилийн ажлын ба жилийн ажлын шинжилгээ
төлөвлөгөө) төлөвлөгөө төлөвлөгөө
46
IPDET © 2009

47. Үр нөлөө
Үр дагавар Үр дагавар Үр дагавар
Зорилтот Зорилтот
түвшин 1 түвшин 2
Арга хэрэгсэл ба Арга хэрэгсэл ба Арга хэрэгсэл ба
стратеги стратеги стратеги
Түнш 1 Түнш 1 Түнш 1
Түнш 2 Түнш 2 Түнш 2
Түнш 3 Түнш 3 Түнш 3
47
IPDET © 2009

48. Хяналт шинжилгээний
амжилттай тогтолцоо
• Хяналт-шинжилгээний тогтолцоог
амжилттай хэрэгжүүлэхэд дараах нөхцөл
хэрэгтэй. Үүнд:
– гардан хариуцах тал
– удирдлага
– байнгын ажиллагаатай байх
– найдвартай байдал
48
IPDET © 2009

49. IPDET
Алхам 7: Үнэлгээний мэдээлэл
ашиглах
үр дагавартын ХШ сайжруулахын тулд
бэлэн байдлын хийх шалгуур төлөвлөх-Зорилтот Үнэлгээний
үнэлгээ хийх үзүүлэлтийг үр дүнгийн түвшинг үүрэг үр дүнгийн
сонгох сонгох мэдээлэл
ашиглах
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ХШҮ хийх үр шалгуур үзүүлэлтийн байгууллагын
үр дүнгийн үр дүнг
дагаврыг тохирох суурь үзүүлэлтийг хэмжээнд ХШ Ү-
хяналт- тайлагнах
цуглуулах ний тогтолцоог
шинжилгээ
тогтворжуулах

50. Үнэлгээ нь дараах мэдээллийг
бүрдүүлдэг:
• Бид зөв зүйл хийсэн эсэх
Стратеги
– Зөвтгөх үндэслэл/нотолгоо
– Өөрчлөлтийн тухай тодорхой онол
• Бид зөв зүйл хийж байгаа эсэх
ажиллагаа
- Хүлээгдэж буй үр дагаварт хүрэх үр дүнтэй
Үйл
ажиллагаа
- Нөөцийг оновчтой ашигласны үр ашиг
- Үйлчлүүлэгчийн сэтгэл ханамж
• Үүнээс илүү сайн арга зам байгаа эсэх
Суралцах
– Хувилбарууд
– Шилдэг практик ажиллагаа
– Сургамжтай зүйлс
50
IPDET © 2009

51. Үнэлгээг хэзээ хэрэглэх вэ?
• Хүлээгдэж байгаа үр дүн эсвэл цаашид судалж үзэх
шаардлагатай дагалдах үр дүн гарсан тохиолдолд
• Төсөл, хөтөлбөр эсвэл бодлогод зориулж нөөц эх
үүсвэр буюу төсөв хуваарилах үед
• Туршилтын ажиллагааг өргөжүүлэх эсэх талаар
шийдвэр гаргах үед
• Урт хугацааны туршид сайжирсан үр дүн гараагүй
бөгөөд шалтгаан нь тодорхой бус үед
• Ижил төстэй хөтөлбөр эсвэл бодлого нь ялгаатай үр
дагавартай байх үед
51
IPDET © 2009

52. IPDET
Алхам 8: Үр дүнг тайлагнах
үр дагавартын ХШ сайжруулахын тулд
бэлэн байдлын хийх шалгуур төлөвлөх-Зорилтот үнэлгээний
үнэлгээ хийх үзүүлэлтийг үр дүнгийн түвшинг үүрэг үр дүнгийн
сонгох сонгох мэдээлэл
ашиглах
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ХШҮ хийх үр шалгуур үзүүлэлтийн
Үр дүнг байгууллагын
дагаврыг тохирох суурь үзүүлэлтийг үр дүнгийн тайлагнах хэмжээнд ХШ Ү-
цуглуулах хяналт- ний тогтолцоог
шинжилгээ тогтворжуулах

53. Үр дүнг тайлагнах
• Төсөл, хөтөлбөр эсвэл бодлогын явцын
талаарх мэдээллээр хангах
• Асуудлын цаад шалтгааныг харуулах
• Өөрчлөлтийг авч үзэх боломж олгох
• Хандлага ба чиглэлийн талаарх цаг
хугацааны чухал мэдээллээр хангах
• Өөрчлөлтийн тухай онолыг нотлох эсвэл
сорьж үзэхэд дэмжлэг үзүүлэх
53
IPDET © 2009

54. Тоо мэдээлэлд хэзээ шинжилгээ
хийж, танилцуулах вэ:
• Шалгуур үзүүлэлтийн тоо мэдээг суурь үзүүлэлт
болон зорилтот түвшинтэй харьцуулах ба харахад
ойлгомжтой байдлаар уг мэдээллийг танилцуулах
• Тухайн үеийн мэдээллийг өнгөрсөн хугацааныхтай
харьцуулж, түүний өөрчлөлт, чиг хандлагыг харах
• Бага хэмжээний мэдээлэлд үндэслэн яаруу дүгнэлт
хийхээс болгоомжлох. Илүү тоо мэдээлэл байх
тусам тухайн чиг хандлага бодитой эсэх нь
баталгаатай болдог.
(үргэлжлэлийг дараагийн слайднаас)
54
IPDET © 2009

55. Тоо мэдээлэлд хэзээ шинжилгээ
хийж, танилцуулах вэ: (үргэлжл.)
• Мэдээлэгчийг хамгаалах: муу мэдээлэл
хүргэсний төлөө хүмүүсийг шийтгэх
ёсгүй. Тааламжгүй үр дүн нь шинэ
хандлагыг илэрхийлдэг эсвэл
менежерүүдэд хүндрэлийн талаар эрт
мэдэгдсэнээр түүнийг шийдвэрлэх
хугацаа олгодог юм.
55
IPDET © 2009

56. IPDET
Алхам 9: Үр дүнгийн мэдээлэл
ашиглах
үр дагаварын ХШ сайжруулахын тулд
хийх шалгуур үнэлгээний Үр дүнгийн
төлөвлөх-Зорилтот
бэлэн байдлын үүрэг мэдээлэл
үзүүлэлтийг үр дүнгийн түвшинг
үнэлгээ хийх
сонгох сонгох ашиглах
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ХШҮ хийх үр шалгуур үзүүлэлтийн үр дүнгийн үр дүнг байгууллагын
дагаврыг тохирох суурь үзүүлэлтийг хяналт- тайлагнах хэмжээнд ХШ Ү-
цуглуулах шинжилгээ ний тогтолцоог
тогтворжуулах

57. Мэдээлэл хуваалцан
хэрэглэх стратегиуд
• Хэвлэл мэдээлэлд эрх мэдэл олгох
• Мэдээллийн эрх чөлөөний тухай хууль батлах
• Цахим засаглал бий болгох
• Дотоодын болон гадны интернэт сайтад мэдээлэл нэмж
байршуулах
• Төсвийн жилийн тайланг нийтлэх
• Иргэний нийгэм болон иргэдийн бүлгийн оролцоог хангах
• Хууль тогтоох байгууллагыг бэхжүүлэх
• Аудитын дээд байгууллагыг бэхжүүлэх
• Хөгжлийн түншүүдтэй үр дүнгийн дүгнэлт мэдээллийг
хамтран ашиглах, харьцуулах
57
IPDET © 2009

58. Үр дүнгийн мэдээллийн 10
үндсэн хэрэглээ
• Сонгогдсон албан тушаалтан болон олон нийтээс
хариуцлагын тогтолцооны талаарх шаардлагад хариулт
өгөх
• Төсвийн санал боловсруулах, нотлоход дэмжлэг үзүүлэх
• Үйл ажиллагааны эх үүсвэрийн хуваарилалтын талаар
шийдвэр гаргахад дэмжлэг үзүүлэх
• Гүйцэтгэлд тулгарч буй аливаа бэрхшээл, засч залруулах
арга хэлбэрийг нарийвчлан судлах ажлыг идэвхжүүлэх
• Хөтөлбөрийг сайжруулах ажлыг үргэлжлүүлэхэд
ажилтнуудын идэвх санаачилгыг өрнүүлэхэд туслах
(үргэлжлэлийг дараагийн слайднаас)
58
IPDET © 2009

59. Үр дүнгийн мэдээллийн 10
үндсэн хэрэглээ (үргэлжл.)
• Төсөл буюу хөтөлбөрийн үр дүнг үр дагаврын
зорилтот түвшинтэй харьцуулан удирдах
• Хөтөлбөрт тусгайлсан, нарийвчилсан үнэлгээ
хийхэд тоо мэдээллээр хангах
• Үйлчилгээг үр дагаврын үнэн зөв зорилтот
түвшинтэй харьцуулан авч үзэхэд туслах
• Стратегийн ба урт хугацааны төлөвлөлтийн бусад
хүчин чармайлтад дэмжлэг үзүүлэх
• Олон нийтийн итгэлийг олж авахын тулд
тэдэнтэй илүү сайн харилцах
59
IPDET © 2009

60. Алхам10: Байгууллагын хэмжээнд
IPDET
ХШҮ-ний тогтолцоог
тогтворжуулах
үр дагаварын ХШ сайжруулахын тулд
бэлэн байдлын хийх шалгуур төлөвлөх-Зорилтот үнэлгээний
үнэлгээ хийх үзүүлэлтийг үр дүнгийн түвшинг үүрэг үр дүнгийн
сонгох сонгох мэдээлэл
ашиглах
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Байгууллагын
ХШҮ хийх үр шалгуур үзүүлэлтийн үр дүнгийн үр дүнг хэмжээнд ХШҮ-
дагаврыг тохирох суурь үзүүлэлтийг хяналт- тайлагнах
ний тогтолцоог
цуглуулах шинжилгээ
тогтворжуулах

61. Тогтворжуулахад зайлшгүй
чухал бүрэлдэхүүн хэсгүүд
• Хэрэгцээ шаардлага
• Тодорхой үүрэг, хариуцлага
• Итгэж болохуйц, найдвартай мэдээлэл
• Хариуцлагын тогтолцоо
• Чадавхи
• Хөшүүрэг
61
IPDET © 2009

62. Дүгнэлт зөвлөмжүүд
• Чадавхийг бий болгох эрэлт хэрэгцээ хэзээ ч
дуусашгүй! Толгодын бэлд хүрэх байгууллагын
ганц арга нь доош уруудах явдал юм.
• Манлайлагчдаас дэмжлэг авч, тэдэнд туслах!
• ХШҮ-ний тогтолцоонд тогтвортой эх үүсвэр
шаардлагатай гэдэг ойлголтыг Сангийн яам
болон Парламентад бий болгох
• Үр дүнгийн мэдээллийг төсвийн болон эх
үүсвэрийн хуваарилалтын шийдвэртэй
уялдуулахыг эрмэлзэх
(үргэлжлэлийг дараагийн слайднаас)
62
IPDET © 2009

63. Дүгнэлт зөвлөмжүүд
(үргэлжл.)
• Үр дүнтэй хэрэгжилтэд суурилсан хяналт-
шинжилгээ, үнэлгээг харуулах үүднээс туршилтын
ажлыг эхлүүлэх
• Засгийн газрыг бүхэлд нь хамарсан аргын оронд
хэсэгчилэн хэрэгжүүлэх стратеги (тухайлбал,
шинэтгэлийн арал)-иас эхлэх.
• Хэрэгжилтийн ахиц дэвшил болон хүрсэн үр
дүнгийн аль алинд хяналт тавих
• Төрийн захиргааны байгууллагын ажлын үр дүнг
илүү сайн ойлгох үүднээс үр дүнгийн хяналт-
шинжилгээг үнэлгээний хамт хийх
63
IPDET © 2009

64. Төгсгөлийн ишлэл….
“Бид юуг байнга давтан хийдэг вэ.
Тэгвэл өндөр ур чадвар нь үзэгдэл биш
харин зуршил юм.”
-- Аристотле
Асуулт?
IPDET © 2009