2. KAYGIKAYGI
Kaygı, kişinin bir uyaranla karşıKaygı, kişinin bir uyaranla karşı
karşıya kaldığında yaşadığı,karşıya kaldığında yaşadığı,
bedensel, duygusal ve zihinselbedensel, duygusal ve zihinsel
değişimlerle kendini gösterendeğişimlerle kendini gösteren
bir uyarılmışlık durumudur.Kişibir uyarılmışlık durumudur.Kişi
duygusal yada fiziksel baskıduygusal yada fiziksel baskı
altındayken ortaya çıkan biraltındayken ortaya çıkan bir
tepkidir.tepkidir.
3. KAYGININ YARARLI YA DA ZARARLIKAYGININ YARARLI YA DA ZARARLI
OLMASINA NEDEN OLAN ETKENLEROLMASINA NEDEN OLAN ETKENLER
Kaygının derecesi ve başarmayı amaçladığımız görevin zorlukKaygının derecesi ve başarmayı amaçladığımız görevin zorluk
seviyesi, kaygının zararlı ya da yararlı olduğunu belirler.seviyesi, kaygının zararlı ya da yararlı olduğunu belirler.
Öğrenilen malzeme basit ve kolaysa, yüksek kaygı derecesiÖğrenilen malzeme basit ve kolaysa, yüksek kaygı derecesi
bunun çabuk öğrenilmesine yol açar.bunun çabuk öğrenilmesine yol açar.
Öğrenilen malzeme karmaşık ve zorsa, o zaman yüksek kaygıÖğrenilen malzeme karmaşık ve zorsa, o zaman yüksek kaygı
öğrenmeyi zorlaştırır.öğrenmeyi zorlaştırır.
Orta derecede akademik yeteneği olan öğrenciler ve düşükOrta derecede akademik yeteneği olan öğrenciler ve düşük
kaygı düzeyindeki öğrenciler, yüksek kaygı düzeyindekikaygı düzeyindeki öğrenciler, yüksek kaygı düzeyindeki
öğrencilere nazaran daha başarılı olmuşlardır.öğrencilere nazaran daha başarılı olmuşlardır.
Çok yüksek ve çok düşük akademik yeteneğe sahipÇok yüksek ve çok düşük akademik yeteneğe sahip
öğrencilerde yüksek ya da düşük kaygılı olmak öğrenmeöğrencilerde yüksek ya da düşük kaygılı olmak öğrenme
açısından pek fark oluşturmamıştır.açısından pek fark oluşturmamıştır.
4. KAYGI İLE KORKU ARASINDAKİKAYGI İLE KORKU ARASINDAKİ
FARKFARK
Kaygı,kişi tarafından bilinmeyen, belliKaygı,kişi tarafından bilinmeyen, belli
olmayan, objesiz tehlikelere karşıolmayan, objesiz tehlikelere karşı
verilen heyecansal bir tepkidir, bireyinverilen heyecansal bir tepkidir, bireyin
kendi varlığı için gerekli olankendi varlığı için gerekli olan
değerlerin tehdit edilmesi halinindeğerlerin tehdit edilmesi halinin
yaşandığı doğal içsel bir durumdur.yaşandığı doğal içsel bir durumdur.
Korkuda tehdit dışarıdandır,benliğinKorkuda tehdit dışarıdandır,benliğin
bütünü tehlike altında değildir.bütünü tehlike altında değildir.
Kişi tehlikeyi bilir ve bununlaKişi tehlikeyi bilir ve bununla
uğraşmak için kaçma veya savaşmauğraşmak için kaçma veya savaşma
biçiminde bir davranış gösterebilir vebiçiminde bir davranış gösterebilir ve
korku veren durum ortadankorku veren durum ortadan
kalktığında rahatlar.kalktığında rahatlar.
5. KAYGININ ÇEŞİTLERİKAYGININ ÇEŞİTLERİ
İnsanın yaşamında normal ve patolojik olmak üzere iki türİnsanın yaşamında normal ve patolojik olmak üzere iki tür
kaygı vardır.kaygı vardır.
Normal kaygı ölüm,ileri yaşlılık ve hastalık gibi gerçeklerleNormal kaygı ölüm,ileri yaşlılık ve hastalık gibi gerçeklerle
yüz yüze geldiğimiz ve yalnızlık duygusu yaşadığımız veyüz yüze geldiğimiz ve yalnızlık duygusu yaşadığımız ve
yardıma ihtiyaç duyduğumuz zaman yaşanır.yardıma ihtiyaç duyduğumuz zaman yaşanır.
Eskiden bilinen, denenmiş, belirli şeylerden, yeni, bilinmeyenEskiden bilinen, denenmiş, belirli şeylerden, yeni, bilinmeyen
ve belirli olmayan şeylere doğru hareket ettiğimizde normalve belirli olmayan şeylere doğru hareket ettiğimizde normal
kaygıyı yaşarız.kaygıyı yaşarız.
Bir kişi bir kaygıyı taşıyamaz hale gelir, bastırma, yansıtma,Bir kişi bir kaygıyı taşıyamaz hale gelir, bastırma, yansıtma,
yüceltme, özdeşleşme vs. gibi savunma mekanizmalarınıyüceltme, özdeşleşme vs. gibi savunma mekanizmalarını
sıkça kullanırsa bu patolojik kaygı olursıkça kullanırsa bu patolojik kaygı olur
6. KAYGININ NEDENLERİKAYGININ NEDENLERİ
Hangi ortamın hangi tür kaygı yaratacağı bir kültürden diğerine farklı olabilir.Hangi ortamın hangi tür kaygı yaratacağı bir kültürden diğerine farklı olabilir.
Ancak tüm toplumlar için geçerli bazı genellemeler yapmak olanağı vardır. BuAncak tüm toplumlar için geçerli bazı genellemeler yapmak olanağı vardır. Bu
genellemeler, kaygı duygusunun ortaya çıkmasına yol açan ortamlardaki bazı ortakgenellemeler, kaygı duygusunun ortaya çıkmasına yol açan ortamlardaki bazı ortak
yönleri belirtir:yönleri belirtir:
Desteğin çekilmesi :Desteğin çekilmesi : Fatih'in annesi, babası, kardeşi, evdeki odası, çalışma masası,Fatih'in annesi, babası, kardeşi, evdeki odası, çalışma masası,
komşuları, arkadaşları, evdeki köpek, kedi onun yaşamının bir parçasıyken, birdenkomşuları, arkadaşları, evdeki köpek, kedi onun yaşamının bir parçasıyken, birden
bire kendisini yabancı bir şehirde, yabancı bir evde, aile, arkadaş, akraba vebire kendisini yabancı bir şehirde, yabancı bir evde, aile, arkadaş, akraba ve
tanıdıklarının hepsinden uzakta bulur. Yeni çevresinde şimdiye kadar alışılagelmiştanıdıklarının hepsinden uzakta bulur. Yeni çevresinde şimdiye kadar alışılagelmiş
olduğu "destekler" yoktur. Alışılagelmiş çevrenin ortadan kalktığı böyleolduğu "destekler" yoktur. Alışılagelmiş çevrenin ortadan kalktığı böyle
durumlarda insanlar kaygı duyar.durumlarda insanlar kaygı duyar.
Olumsuz bir sonucu beklemek :Olumsuz bir sonucu beklemek : Pek hazırlanmadan sınava girme, trafik cezasınınPek hazırlanmadan sınava girme, trafik cezasının
belirleneceği trafik mahkemesinde duruşmayı bekleme gibi olumsuz sonuçlarınbelirleneceği trafik mahkemesinde duruşmayı bekleme gibi olumsuz sonuçların
ortaya çıkacağı durumlarda kaygı duyarız.ortaya çıkacağı durumlarda kaygı duyarız.
İç çelişki :İç çelişki : İnandığımız ve önem verdiğimiz bir fikirle, yaptığımız davranışİnandığımız ve önem verdiğimiz bir fikirle, yaptığımız davranış
arasında bir çelişki ortaya çıktığı zaman kaygı türünden bir gerginlik duyarız.arasında bir çelişki ortaya çıktığı zaman kaygı türünden bir gerginlik duyarız.
Bilişsel çelişki önemli bir güdü ve heyecan kaynağıdır. Çelişkiyi giderecek birBilişsel çelişki önemli bir güdü ve heyecan kaynağıdır. Çelişkiyi giderecek bir
çözüme yoluna ulaşıncaya kadar bir derece kaygı duyarız. Örneğin, nükleerçözüme yoluna ulaşıncaya kadar bir derece kaygı duyarız. Örneğin, nükleer
silahların insanlığı yok edecek güçte tehlikeli bir gelişme içinde olduğuna inanansilahların insanlığı yok edecek güçte tehlikeli bir gelişme içinde olduğuna inanan
birey, bu silahların geliştirildiği bir laboratuarda çalışmak zorunda kalırsa,birey, bu silahların geliştirildiği bir laboratuarda çalışmak zorunda kalırsa,
kendisini sürekli bir gerginlik ve kaygı içinde bulur.kendisini sürekli bir gerginlik ve kaygı içinde bulur.
Belirsizlik :Belirsizlik : Gelecekte ne olacağını bilememek insanlar için en belli başlı kaygıGelecekte ne olacağını bilememek insanlar için en belli başlı kaygı
nedenlerinden biridir. İleride olumsuz türden olayların olacağını bilmek, nenedenlerinden biridir. İleride olumsuz türden olayların olacağını bilmek, ne
olacağını hiç bilmemeye yeğlenir.olacağını hiç bilmemeye yeğlenir.
7. KAYGININ BELİRTİLERİKAYGININ BELİRTİLERİ
Kaygılı bir insanda bazı fizyolojik belirtiler,bedensel rahatsızlıklar görülebilir:Kaygılı bir insanda bazı fizyolojik belirtiler,bedensel rahatsızlıklar görülebilir:
Nefes darlığıNefes darlığı
Mide ağrısıMide ağrısı
TerlemeTerleme
İshal ya da kabızlıkİshal ya da kabızlık
Nefes alıp vermede düzensizlikNefes alıp vermede düzensizlik
Aşırı tepkide bulunmaAşırı tepkide bulunma
Kesik kesik nefes almaKesik kesik nefes alma
TitremeTitreme
GerginlikGerginlik
El ve ayak parmaklarının soğukluğuEl ve ayak parmaklarının soğukluğu
Kalp çarpıntısıKalp çarpıntısı
Sürekli yorgunlukSürekli yorgunluk
Aniden sinirlenmeAniden sinirlenme
Sürekli başağrısıSürekli başağrısı
BelağrısıBelağrısı
Boyun kaslarının gergin olmasıBoyun kaslarının gergin olması
8. KAYGININ İNSAN HAYATINAKAYGININ İNSAN HAYATINA
ETKİLERİETKİLERİ
İnsan psikolojisi üzerine etki edenİnsan psikolojisi üzerine etki eden
kaygı ve üzüntü durumları giderekkaygı ve üzüntü durumları giderek
daha da ayrıntılı incelenmektedir.daha da ayrıntılı incelenmektedir.
Stresin bununla birlikte kaygı veStresin bununla birlikte kaygı ve
üzüntünün insana bir çok bedensel veüzüntünün insana bir çok bedensel ve
ruhsal etkileri mevcuttur. Bağışıklıkruhsal etkileri mevcuttur. Bağışıklık
sisteminin çalışmasından kalp damarsisteminin çalışmasından kalp damar
sistemine kadar bir çok bedenselsistemine kadar bir çok bedensel
işlev stres karşısında olumsuzişlev stres karşısında olumsuz
etkilendiği gibi kişinin zihinseletkilendiği gibi kişinin zihinsel
fonksiyonları da olumsuz etkilenir.fonksiyonları da olumsuz etkilenir.
Kısacası stres , kaygı ve üzüntüdenKısacası stres , kaygı ve üzüntüden
uzak duran insanlar daha sağlıklıuzak duran insanlar daha sağlıklı
olmakta ve uzun vadede daha sağlıklıolmakta ve uzun vadede daha sağlıklı
yaşamaktadırlar.yaşamaktadırlar.
9. KAYGIYLA BAŞA ÇIKMAKAYGIYLA BAŞA ÇIKMA
YOLLARIYOLLARI
İnsanlar çatışma ve huzursuzluktan kaçınmak, kaygı, gerginlik veİnsanlar çatışma ve huzursuzluktan kaçınmak, kaygı, gerginlik ve
engellemelerle baş edebilmek için çeşitli yollar kullanırlar.engellemelerle baş edebilmek için çeşitli yollar kullanırlar.
Bunlardan biri bilinçli olarak uygulanan teknikler, diğeri farkında olmadanBunlardan biri bilinçli olarak uygulanan teknikler, diğeri farkında olmadan
uyguladığımız tekniklerdir.uyguladığımız tekniklerdir.
Farkında olmadığımız tekniklere savunma mekanizmaları denmektedir.Farkında olmadığımız tekniklere savunma mekanizmaları denmektedir.
Savunma mekanizmasını kullanan birey kaygı ve gerginliği azaltmak içinSavunma mekanizmasını kullanan birey kaygı ve gerginliği azaltmak için
bir teknik kullandığının farkında değildirbir teknik kullandığının farkında değildir
Vücudumuzun bu kaygı/endişe tepkisini normale döndürmek içinVücudumuzun bu kaygı/endişe tepkisini normale döndürmek için
yapabileceğiniz şeyler vardır.yapabileceğiniz şeyler vardır.
Öncelikle gergin olan kaslarınızı fark etmeyi öğrenin.Öncelikle gergin olan kaslarınızı fark etmeyi öğrenin.
Bunun için aklınıza geldikçe vücudunuzdaki kasları (ellerinizi, kollarınız,Bunun için aklınıza geldikçe vücudunuzdaki kasları (ellerinizi, kollarınız,
karnınızı, kalçalarınızı, bacaklarınızı, ayaklarınızı, yüzünüzdeki kasları) sıkkarnınızı, kalçalarınızı, bacaklarınızı, ayaklarınızı, yüzünüzdeki kasları) sık
sık kasıp gevşetin.sık kasıp gevşetin.
Bunu yaparken bedeninizin kasılmış hali ile gevşemiş rahat hali arasındakiBunu yaparken bedeninizin kasılmış hali ile gevşemiş rahat hali arasındaki
farkı görmeye çalışın.farkı görmeye çalışın.
Gün içinde işlerinizi yaparken gergin, kasılmış olan kaslarınızı mümkünGün içinde işlerinizi yaparken gergin, kasılmış olan kaslarınızı mümkün
olduğunca gevşetin.olduğunca gevşetin.
Vücudunuzdaki gergin kasları fark edip gevşetmeyi ve rahatlamayıVücudunuzdaki gergin kasları fark edip gevşetmeyi ve rahatlamayı
öğrenmek biraz zaman alabilir. Sık sık alıştırmalar yapmanız gerekebilir.öğrenmek biraz zaman alabilir. Sık sık alıştırmalar yapmanız gerekebilir.
10. SINAV KAYGISISINAV KAYGISI
Bir sınava girmeden günlerce önce sınavı başarıpBir sınava girmeden günlerce önce sınavı başarıp
başaramayacağınız kaygısı beyninizi aşırı meşgulbaşaramayacağınız kaygısı beyninizi aşırı meşgul
ediyorsa ve yoğun bir kaygı hissediyorsanız üstelikediyorsa ve yoğun bir kaygı hissediyorsanız üstelik
bu kaygı sizin gündelik işinizi bozuyorsa,bu kaygı sizin gündelik işinizi bozuyorsa,
uykularınızı, yeme duyunuzu etkiliyorsa, neredeyseuykularınızı, yeme duyunuzu etkiliyorsa, neredeyse
başka bir şey düşünmüyorsanız sınav kaygısınabaşka bir şey düşünmüyorsanız sınav kaygısına
adaysınız demektir.adaysınız demektir.
Sınavdan önceki gün, uyku tutmuyorsa, sınav saatiSınavdan önceki gün, uyku tutmuyorsa, sınav saati
ecel gibi yaklaşıyorsa, sınava girerken eliniz ayağınızecel gibi yaklaşıyorsa, sınava girerken eliniz ayağınız
titreyip soğuk terlemeye başlıyorsanız. Bir de sınavdatitreyip soğuk terlemeye başlıyorsanız. Bir de sınavda
beyniniz zonkluyor, sınav kağıdını açmaya cesaretbeyniniz zonkluyor, sınav kağıdını açmaya cesaret
edemiyor, soruları heyecandan okuyamıyorsanızedemiyor, soruları heyecandan okuyamıyorsanız
yoğun bir sınav kaygınız var demektir.yoğun bir sınav kaygınız var demektir.
11. SINAV KAYGISININ NEDENLERİSINAV KAYGISININ NEDENLERİ Kaygının oluşmasının temelinde öğrencininKaygının oluşmasının temelinde öğrencinin
sınavı yanlış değerlendirme biçimi yatar.sınavı yanlış değerlendirme biçimi yatar.
Öğrenci henüz sınava girmeden başarısızÖğrenci henüz sınava girmeden başarısız
olacağını düşünür ve bu kabullenmesine göreolacağını düşünür ve bu kabullenmesine göre
hareket eder. Her düşüncenin, inanca dönüşmehareket eder. Her düşüncenin, inanca dönüşme
potansiyeli, her inancın da kendisinipotansiyeli, her inancın da kendisini
gerçekleştirme gücü vardır.gerçekleştirme gücü vardır.
Kaygılanan öğrenci, kaygılanmasına sebepKaygılanan öğrenci, kaygılanmasına sebep
olan düşünceleri çağrıştırarak, bu düşüncelerinolan düşünceleri çağrıştırarak, bu düşüncelerin
gerçekleşeceği inancına kapılır.gerçekleşeceği inancına kapılır.
Bu düşünce yapısı “başarısız olmaya”Bu düşünce yapısı “başarısız olmaya”
endekslenmiştir. Beyin bu mesajı doğruendekslenmiştir. Beyin bu mesajı doğru
kabul ederek hareket eder. Bedeni başarıyakabul ederek hareket eder. Bedeni başarıya
değil başarısızlığa programlar.değil başarısızlığa programlar.
Zamanla birey başarısız olacağına kendisiZamanla birey başarısız olacağına kendisi
de inanmaya başlar ve kaygı durumu ortayade inanmaya başlar ve kaygı durumu ortaya
çıkarçıkar
12. SINAV KAYGISI NEDENİYLE GÖZLENEN OLUMSUZSINAV KAYGISI NEDENİYLE GÖZLENEN OLUMSUZ
DUYGU,DÜŞÜNCE VE DAVRANIŞLAR:DUYGU,DÜŞÜNCE VE DAVRANIŞLAR:
Sınavı bilgi değerlendirmesi olarak değil de kişilik değerlendirmesi olarakSınavı bilgi değerlendirmesi olarak değil de kişilik değerlendirmesi olarak
görme,görme,
Derslere çalışmaya rağmen yetersizlik duygusu içerisinde olmak,Derslere çalışmaya rağmen yetersizlik duygusu içerisinde olmak,
Çalışırken dikkat dağınıklığı, unutkanlık, öğrenilen bilgilerin birbirlerineÇalışırken dikkat dağınıklığı, unutkanlık, öğrenilen bilgilerin birbirlerine
karıştırılması,karıştırılması,
Çok çalışmaktan dolayı beynin dolduğunu düşünerek bunalmak,Çok çalışmaktan dolayı beynin dolduğunu düşünerek bunalmak,
Aşırı huzursuzluk, gerginlik, endişe ve sıkıntı hali,Aşırı huzursuzluk, gerginlik, endişe ve sıkıntı hali,
Önceki başarısızlıklardan dolayı yeni denemelerde de başarısız olacağıÖnceki başarısızlıklardan dolayı yeni denemelerde de başarısız olacağı
düşüncesi,düşüncesi,
Önemli sayılan, kendine değer verilen insanların sevgi ve ilgileriniÖnemli sayılan, kendine değer verilen insanların sevgi ve ilgilerini
kaybetme,kaybetme,
Başarısızlığı bir facia, mahvoluş, her şeyin sonu olarak görmek,Başarısızlığı bir facia, mahvoluş, her şeyin sonu olarak görmek,
Sınavı kazanmayı,üniversiteye girmeyi yasalaştırmak, mutlaka olmasıSınavı kazanmayı,üniversiteye girmeyi yasalaştırmak, mutlaka olması
gerekiyormuş gibi düşünmek,gerekiyormuş gibi düşünmek,
Sınavı kazanmayı tek amacıymış gibi görmek,Sınavı kazanmayı tek amacıymış gibi görmek,
Sınavı kazanamama durumunda nasıl üzüleceğini düşünmek,Sınavı kazanamama durumunda nasıl üzüleceğini düşünmek,
Bütün bu nedenlerden dolayı,Bütün bu nedenlerden dolayı, sınavsınav yaklaştıkça yaşanan panik duygusu,yaklaştıkça yaşanan panik duygusu,
13. Sınav Kaygısını Azaltacak BazıSınav Kaygısını Azaltacak Bazı
ÖnerilerÖneriler
Çocuğunuz ve siz, gözlerinizi sınavın sonuçlarından ziyade bugün ne yapılabilireÇocuğunuz ve siz, gözlerinizi sınavın sonuçlarından ziyade bugün ne yapılabilire
çeviriniz. Henüz yapılmamış sınavın sonucuyla ilgilenmeyiniz. Sınavın sonucununçeviriniz. Henüz yapılmamış sınavın sonucuyla ilgilenmeyiniz. Sınavın sonucunun
olumlu olabilmesi sizin ve çocuğunuzun "bugün" olumlu tavır ve davranışlarolumlu olabilmesi sizin ve çocuğunuzun "bugün" olumlu tavır ve davranışlar
sergilemesiyle mümkün olacaktır.sergilemesiyle mümkün olacaktır.
Telaş ve acelecilik paniğe ve kaygıya yol açar. Bu nedenle, zamanın koşuşturmaTelaş ve acelecilik paniğe ve kaygıya yol açar. Bu nedenle, zamanın koşuşturma
içinde geçirilmemesi, zaman planlamasının yapılması yararlı olacaktır. Buiçinde geçirilmemesi, zaman planlamasının yapılması yararlı olacaktır. Bu
planlama, hem sizin hem de çocuğunuzun önünüzü görmenizi sağlayacak veplanlama, hem sizin hem de çocuğunuzun önünüzü görmenizi sağlayacak ve
rahatlatacaktır.rahatlatacaktır.
SınavSınav öncesinde koşullar üretmeyin. "Şu kadar net yapmalısın, Fizik dersinden şuöncesinde koşullar üretmeyin. "Şu kadar net yapmalısın, Fizik dersinden şu
kadar doğru çıkarmalısın." vb. Bu koşullarkadar doğru çıkarmalısın." vb. Bu koşullar sınavsınav sırasında çocuğunuz için birersırasında çocuğunuz için birer
tehdit haline dönüşebilir.tehdit haline dönüşebilir.
Koşul koymak yerine çocuğunuzla birlikte sınavda uygulanacak stratejileri sizKoşul koymak yerine çocuğunuzla birlikte sınavda uygulanacak stratejileri siz
oluşturabilirsiniz.oluşturabilirsiniz.
Kaygı bulaşıcı bir duygudur. Siz veli olarak, ne kadar kaygılı iseniz hiç kuşkunuzKaygı bulaşıcı bir duygudur. Siz veli olarak, ne kadar kaygılı iseniz hiç kuşkunuz
olmasın ki çocuğunuz da en az o kadar kaygılı olacaktır. Sizin sakin, mantıklı veolmasın ki çocuğunuz da en az o kadar kaygılı olacaktır. Sizin sakin, mantıklı ve
olumlu tavırlarınız da çocuğunuzun sakin ve mantıklı davranmasına katkıdaolumlu tavırlarınız da çocuğunuzun sakin ve mantıklı davranmasına katkıda
bulunacaktır.bulunacaktır.
İçinden çıkılmayacak bir kaygı yaşanıyorsa, o zaman mutlaka bu konuda psikolojikİçinden çıkılmayacak bir kaygı yaşanıyorsa, o zaman mutlaka bu konuda psikolojik
desteğe ihtiyaç duyulmalıdır.desteğe ihtiyaç duyulmalıdır.
