ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΒΑΛΤΑΔΩΝ ΝΙΚΑ ΙΟΛΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΛΥΓΟΥΡΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΑΚΗ

1. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΒΑΛΤΑΔΩΝ
ΙΟΛΗ
ΑΓΓΕΛΙΚΗ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
ΤΑΞΗ Δ2
2021-22
1ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
ΘΡΑΚΟΜΑΚΕΔΟΝΩΝ

2. Ιστορικά στοιχεία
Ιδρύθηκε κατά τα μέσα του 14ου αιώνα
στην Θεσσαλονικη σε χώρο που πιθανώς να
φιλοξενούσε παλαιότερο ναό, από τους
αδελφούς Δωρόθεο και Μάρκο Βλαττή,
μαθητές του Αρχιεπισκόπου
Θεσσαλονίκης Γρηγορίου Παλαμά. Ως
κτητόρισσα της Μονής φέρεται η
αυτοκράτειρα Άννα Παλαιολογίνα, η οποία
είχε εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη το
1351 και παρέμεινε στην πόλη ως
κυβερνήτις έως το τέλος της ζωής της. Το
πατριαρχικό Σιγίλλιο εκδόθηκε λίγο
αργότερα από τον Οικουμενικό Πατριάρχη
Νείλο.

3. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Το καθολικό της Μονής που σώζεται έχει διαφοροποιηθεί
ριζικά από αυτό που αρχικά κτίστηκε στο πρώτο μισό του
14ου αιώνα. Από το αρχικό κτίσμα σώζεται μόνο το ιερό και
λίγα άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Η νότια στοά του ναού
και το μικρό πρόπυλο της δυτικής εισόδου
κατασκευάστηκαν μόλις το 1907, σε νεοκλασικό ρυθμό.

4. Σήμερα
Σήμερα η Μονή ανήκει στο Οικουμενικό
Πατριαρχείο. Κοντά στο καθολικό της Μονής,
που τιμάται στο όνομα της Μεταμορφώσεως
του Σωτήρος, υπάρχει θολωτό παρεκκλήσιο του
14ου αιώνα με τοιχογραφίες της εποχής των
Παλαιολόγων.
Σύμφωνα με τοπική παράδοση η Μονή είναι
κτισμένη στον τόπο όπου κήρυττε ή διέμενε
ο Απόστολος Παύλος κατά τη διαμονή του στην
πόλη. Σώζονται 93 κώδικες και το αρχείο της
Μονής, που κατά τον Β΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο μεταφέρθηκαν για ασφάλεια στη Μονή
Ιβήρων.

5. Η Μονή Βλατάδων βρίσκεται σε
υψόμετρο 120 μέτρων περίπου και έχει
θέα προς την πόλη της Θεσσαλονίκης.
Στις 11 Ιουνίου 1986 στο Σήμερα
κοιμητήριο της μονής μεταφέρθηκαν
και ενταφιάστηκαν τα οστά
του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης
Παντελεήμονος Α΄ Παπαγεωργίου.

6. Μετόχια
Αγίου Νικολάου των Ορφανών
β) Παναγίας Λαγουδιανής
(Λαοδηγητα) Αρίας)
γ) Αγίου Γεωργίου Πυλαία
δ) Αποστόλου Ανδρέου Πυλαίας

7. Βιβλιογραφία
Γεωργίου Α. Στογιόγλου, Η εν Θεσσαλονίκη Πατριαρχική Μονή των Βλατάδων,
εκδ.Πατριαρχικόν Ιδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη, 1971
Η Ιερά Βασιλική, Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων: πρακτικά του θ'
επιστημονικού συμποσίου «Χριστιανική Θεσσαλονίκη». Θεσσαλονίκη: Δήμος
Θεσσαλονίκης
Χρυσάνθη Μαυροπούλου-Τσιούμη, Μονή Βλατάδων, Θεσσαλονίκη, ΙΜΧΑ, 1987.
Κωστή Ηλ. Παπαδάκη,"Η Ι. Μονή Βλατάδων Θεσσαλονίκης και οι ιδρυτές της Δωρόθεος
και Μάρκος Βλαττής", περιοδ. Νέα Χριστιανική Κρήτη, Ι. Μητροπόλεως Ρεθύμνης και
Αυλοποτάμου,

9. Παραπομπές
Για τον ακατοίκητο, σήμερα, οικισμό Λίγκρες της επαρχίας Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου, βλ.
την εργασία του Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, Λίγκρες (Το οικογενειακό Βλαττάς- Αναφορά στους
Λιγκριώτες ιδρυτές της Ι. Μ. Βλατάδων Θεσσαλονίκης Δωρόθεο και Μάρκο Βλαττή), στον
συλλογικό τόμο: Χωριά της επαρχίας Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου και από 1/1/2011 Δήμου
Αγίου Βασιλείου Περιφέρειας Κρήτης, στη σειρά των «Πρακτικών» τού Διεθνούς
Επιστημονικού
Συνεδρίου: «Η πρώην επαρχία Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου από την αρχαιότητα έως
σήμερα» (Πλακιάς- Φθινόπωρο 2008), τ. Δ΄, Ρέθυμνο 2011, σελ. 289-314.
↑ Γ. I. Θεοχαρίδου, «Οι ιδρυταί της εν Θεσσαλονίκη μονής των Βλαττάδω», στον
Πανηγυρικό τόμο εορτασμού της εξακοσιοστής επετείου του θανάτου του Αγίου Γρηγορίου
του Παλαμά Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, 1359-1959, επιμέλεια: Καθηγητή Παναγιώτου
K. Χρήστου, εν Θεσσαλονίκη 1960
↑ Φιλοθέου, «Εγκώμιον Παλαμά»151, . 595.
↑ Βλ. Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, «Η Ι. Μονή Βλατάδων Θεσσαλονίκης και οι ιδρυτές της
Δωρόθεος και Μάρκος Βλαττής», περιοδ. Νέα Χριστιανική Κρήτη, Ι. Μητροπόλεως Ρεθύνης
και Αυλοποτάμου, τ.10, Ρέθυμνο 1993, . 192- 200.
↑ Αγγελοπούλου, Αθανασίου Αν. (1998). Εκκλησιαστική Ιστορία. Ιστορία των δομών
διοικήσεως και ζωής της Εκκλησίας της Ελλάδος (Εικοστός αιώνας). Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός
Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, σελ. 67-68.

10. Πηγές
Βικιπαίδια