Παναγία η Εκατονταπυλιανή-ΙΑΣΟΝΑΣ ΣΙΔΕΡΑΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΡΧΟΝΤΙΔΗΣ

1. 1ο Δημοτικό Σχολείο Θρακομακεδόνων
Από τους μαθητές του Δ2
Γιώργο Αρχοντίδη και Ιάσονα Σιδεράδη
Παναγία η Εκατονταπυλιανή

2. Παναγία η Εκατονταπυλιανή
.
Με την ονομασία Παναγία η Εκατονταπυλιανή, ή
Παναγία η Καταπολιανή φέρεται περισπούδαστος
χριστιανικός ιστορικός ναός που βρίσκεται στη
πρωτεύουσα της νήσου Πάρου, την Παροικία πολύ
κοντά στον λιμένα της.

3. Ιστορία
Με την ονομασία Παναγία η Εκατονταπυλιανή, ή Παναγία η Εκατονταπυλιανή φέρεται
περισπούδαστος χριστιανικός ιστορικός ναός που βρίσκεται στη πρωτεύουσα της νήσου
Πάρου, την Πικιροα πολύ κοντά στα λιμένα της
Η μοναδική όπως αναφέρθηκε παραπάνω ιστορική γραπτή αναφορά περί του ναού της
Καταπολιανής περιλαμβάνεται στο «Βίον και πολιτείαν της οσίας και αειμνήστου
Θεοκτίστης της Λεσβίας», τον οποίο βίο επιμελήθηκε ο επιφανής βυζαντινός άρχοντας
Συμεών ο Μεταφράστης που έζησε τον 10ο αιώνα. Ο λόγιος αυτός συμμετείχε και σε μία
από τις τέσσερις εκστρατείες του βυζαντινού ναυάρχου Ιμέριου.

4. Λίγα λόγια για την Μονή
• Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα καλοδιατηρημένα
παλαιοχριστιανικά μνημεία που βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια και
μάλιστα το μεγαλύτερο σε μέγεθος.
• Σύμφωνα με την παράδοση το αρχικό κτίσμα του ναού αυτού ήταν έργο
του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Μέγα και Αγίου Κωνσταντίνου προς
εκπλήρωση επιθυμίας της μητέρας του, της Αγίας Ελένης.
• Επί εποχής του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού (6ος αιώνας) ο ναός αυτός
ανακαινίσθηκε με τροποποιήσεις των παλαιοχριστιανικών τμημάτων και
ανακατασκευές κατά τις οποίες αφαιρούμενη η παλαιά σκεπή
προστέθηκε τρούλος με ημιολία. Κατά την παράδοση τις μετατροπές
αυτές έκανε μαθητής του αρχιτέκτονα της Αγίας Σοφιάς που ξεπέρασε
στη τέχνη και τον δάσκαλό του.

5. Κτιριακό συγκρότημα
Το όλο κτιριακό συγκρότημα της Εκατονταπυλιανής Πάρου περιλαμβάνει τον κυρίως ναό της
Παναγίας με τα εσωτερικά αυτού παρεκκλήσια των Αγίων Αναργύρων, του Αγίου Φιλίππου και της
Οσίας Θεοκτίστης και εκτός του ναού, τη Βασιλική του Αγίου Νικολάου, τον ναό της Αγίας
Θεοδοσίας, το παρεκκλήσιο του Αγίου Δημητρίου, το Βαπτιστήριο που αποτελεί ιδιαίτερο χώρο,
καθώς και τα γύρω κελιά τα οποία ως οχυρωματικό έργο προστάτευαν τον όλο συγκρότημα.

7. Κύριος ναός
• Το εσωτερικό
• Ο Κύριος ναός της Παναγίας είναι ευρύχωρος στο κέντρο του με λίγους
κίονες και μάρμαρα αλλά με πολλές παραστάδες. Ο τρούλος είναι
σχετικά μικρός, ο οποίος επιστέφει χαμηλό οκτάγωνο πυργωτό
αρχιτεκτόνημα που ουδεμία όμως σχέση έχει με εκείνο το κυκλοτερές της
Αγίας Σοφίας. Παρά ταύτα τόσο το μέγεθος και η λιτότητα, όσο και η
εσωτερική ενότητα και η αρχαιοπρέπειά του συναρπάζουν. Στα δύο από
τα τέσσερα σφαιρικά τρίγωνα του θόλου φέρονται παραστάσεις των
εξαπτέρυγων Σεραφείμ όπως έχουν αγιογραφηθεί και στην Αγία Σοφιά.
• Στο ιερό εικονοστάσιο που χωρίζει τον κυρίως ναό από το Ιερό Βήμα
φέρεται η ιερή εικόνα της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής που θεωρείται
έργο μόλις του 17ου αιώνα. Αμέσως μετά ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί
στον επισκέπτη το θαυμάσιο μαρμάρινο Κιβώριο που σκέπει την Αγία
Τράπεζα ενώ οι τέσσερις κίονές του φέρουν κιονόκρανα κορινθιακού
ρυθμού.